UITVERKOOP a CONTANT
H. C. DE WAAL.
P. J. TAYENIER,
BROEDEIEREN
I 313Gravenstraat 1 313SJFONT E IJN
A. D. LITT00IJ Az.
Grootste publiciteit hier ter stede3450 ex. worde
n wekelijks met zorg verspreid
Grootste publiciteil
i
DEKKER, Noordstr.
Gebruikte, zoo goed als nieuw.
Een nette Droge of Natte Wasch
Piano- en Orgellessen.
JONGE's REUZENPEPERKOEKEN
No. 32.
Woeusdag 18 Mei 19G4.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Span jaar&straat.
Prijs der Advertentiën:
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 oent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
H. H. Adverteerders worden
in herinnering gebracht dat
Advertentiën voor dit blad niet
later dan 12 uur 's morgens
op den dag der uitgave kun
nen worden aangenomen. Door
te late inzending kunnen tel
kens advertentiën niet geplaatst
worden.
DE UITGEVER.
INDISCHE PENKKASSEN.
AdvertentiëD.
BUSGROENTEN.
van alle voorradige Heeren' en Kinderkleeding, verre beneden de reeds gewone goedkoope prijzen. ZIE ETALAGE.
A. DE KOK
A. DE EXTER
Nieuwe Zoutevisch 20, Stokvlsch 25,
Lekkere Komijne Kaas 17%, prima
Goudsche Kaas 40 en 35 ct per 5 ons,
prima Reuzenkoeken (eenig lekker)
10 cent per stuk.
OOK IN RUIL.
te bekomen van de rassen CHOGHIN
CHINA'S, ZWARTE MINORCA'S, WITTE
LEGHORN, RLAUWE ANDELDGIERS en
HAMBURGER ZILVERLAKEN.
AdresHoenderpark „GEEBTRUIDA"
H. HANSE,
DOMBURG.
Hej. J. L. GEILL,
Overal roemt men de
om de Heerlijke smaak.
A«h(ste Jaargauf.
UEÜWS-
HIDDB1S01ISCH
ADmtmiEBlAD
DE FAAM
UITGSVSR
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
LVIII.
Ik noemde in de vorige Penkras den Regent
van Lebak „slecht". Dit adjectief is by
ongeluk aan myn pen ontvloeid. Die uitdruk
king was verkeerd, wat meer zegt onrechtvaar
dig, lezers
Alle begrippen van goed en kwaad zyn
slechts 'n gevolg van conventie, een conventie
geboren uit het beschaviugs- en ontwikkelings
stadium, dat individu, volk of ras heeft bereikt
Een Dajakker, die zijn aangebedene afgesla
gen hoofden offreert, menschenhoofden door
handigen sluipmoord verkregen, is niet slecht.
Hy meent een held te zyn, die door z'n kop-
pensnellerssucces pas recht verkreeg op een
bruid
De domme fanatieke Russen, die Joden
knuppelen en mishandelen, zyn niet slecht.
Ze meenen den Alvader niet beter te dienen
dan door de verdelging van Jezus rasgenooten
Onze bekrompen voorouders, die al even
fanatiek als nu de Russen, elkander hebben
verbrand, gewurgd en geradbraakt, waren niet
slecht. Ze meenden er den hemel meê te ver
dienen. Slecht waren ze niet, wel dom!
De tegenwoordige jager en visscher, die
.onschuldige dieren dooden, zijn nog niet slecht,
al staan ze daarin natuurlijk niet zoo hoog,
:als een volgeling van Boeddha
De soldaten, die vol woede zich op hun
medemenschen werpen en met bajonet en
kogel dooden, wie hun in den weg treedt,
zyn daarom niet slecht, al zal eenmaal een
nageslacht ons oordeelen als barbaren.
En U Mevrouw, U die zco heerlyk smult
van allerlei vleesch- en vischgerechten, U is
heuseh niet slecht, al komt er wellicht nog
eens een tijd, dat men walgen zal van zulk
voedsel
En zoo ook beweer ik, dat de toenmalige
ongeschoolde Regent van Lebak niet slecht
was. Hij met z'n echt-Oostersche heerschers-
begrippen wist wel, dat „dat domme Gouver
nement" en die gekke blanda's 't afkeurden,
doch hy voor zich heeft geen oogenblik ge
meend iets slechts te doen.
Ik herhaal nog eens, alles is een kwestie
van cultuur, van beschaving, van ontwikkeling
Indië is nog lang niet rijp voor onze demo
cratische denkbeelden. De massa hier voelt
het onrecht niet, vraagt niet om recht, het
moet haar van boven af gegeven worden.
Leert de zonen der Inlandsche aristocratie
Nederlandsch Vormt hun hart en hoofd, doch
hun hart vooralGeeft hun op de Opleiding-
scholen voor Inlandsche Ambtenaren meer
rechtsgevoel dan wettenkennis, dan rechtsge
leerdheid Laat hen eenige jaren in Holland
werblyven en prent hen daar Westersche be
grippen van recht en billijkheid in en zy
zullen den kleinen man uit eigen aandrift
beter gaan behandelen.
't Is toch maar een feit, dat onder de dege-
lijkste vertrouwbaarste Inlandsche Ambtenaren,
mannen die werkelyk hart voor hun volk,
voor hun dienst hebben, die den orang ketjil
(kleinen man) willen opheffen en op Wester
sche wyze behandelen, juist zij behooren, die
onze taal uitstekend spreken en verstaan.
Ik vroeg dezer dagen aan een twaalfjarig
Soendaneesje, leerling der Hollandsche school
op Bandoeng, welke figuren uit de Geschie
denis der Nederlanders hij wel 't mooist vond.
Weet ge, wie de jeugdige edelman opnoemde V
„Floris V, der Keerlen God en Willem de
Zwyger, den Vader des VaderlandsZoo iets
teekent
Uit dieu jongen groeit later een rechtvaardig
Inlandsch Ambtenaar
Maar de toenmalige Regent van Lebak
pu ja soedah Uit een vaatje bier kan men
geen wyn tappen
Hoe meer de Inlandsche adel zich van haar
plichten bewust wordt, hoe beter het lot van
de massa hier worden zal.
Karei Frederik Holle heeft dat begrepen
en deze, by velen in Nederland onbekend
gebleven voorvechter, heeft heel wat meer
zegen gebracht aan de Soendaneezen van West-
Java, dan de schetterende auteur van den Max
Havelaar, de Minnebrieven enz. enz.
Ik moet er nog meer van zeggen, 't Onder
werp sleept me mee. 't Is nu juist de gele
genheid om dwaalbegrippen te bestrijden
Met den dag leer ik den Inlander beter
kennen en begrijpen. Ik ga hier in Indië
bijna niet met Europeanen om, heb er geen
tyd toe en acht 't ook onnoodig voor mijn
reisdoel. Mijn geheele conversatie bepaalt zich
dus tot Inlanders en nog eens Inlanders en
daarom durf ik beweren, zoo langzamerhand
recht van meêspreken te krygen.
Welnu, ik beweer dan, dat onze begrippen
van slecht en goed, rechtvaardig en onrecht
vaardig, billijk en onbillijk niet al tyd pasklaar
zyn voor 't bruine ras, voor een ras, dat zoo
hemelsbreed in denken, voelen en waardeeren
verschilt met ons Nederlanders van de koude,
natte stranden der Noordzee
Ook ik beweer een oprecht vriend van den
Inlander te zyn en toch als ik myn
bediende betrap op een fout, op nalatigheid,
op gebrek aan toewijding, dan geef ik hem
'n draai om z'n ooren.
Volgens de wet ben ik dan feitelijk straf
baar. Als de „jongen" my aanklaagde, kreeg
ik 25 pop boete, vermeerderd met de kosten
van 't geding
De bediende, 't is nog wel een ras-Maleier
van Bondjol, van Sumatra's Westkust, denkt
echter niet aan „recht" zoeken, blijft me,
trots zoo'n klap, even genegen en trouw en
zal overal vertellen, dat ik een lieele beste
toean (mijnheer) voor hem ben
Waarom Omdat hij dien slag verdiende.
Betaal zoo'n jongen goed, kort hem niet
telkens op zyn loon (wat velen hier by wyze
van straf gewoon zyn te doen) en verdient
hij eens wat, geef hem dan gerust, doch onder
vier oogen, een paar gevoelige klappen. Ik
zeg onder vier oogen, omdat hy nu eenmaal
niet gaarne maloe (verlegen) is tegenover zijn
kornuiten, die, als ze hem om zoo'n afstraffing
bespotten, het gevoel van wraak wakker roe
pen. Is een klap onder getuigen gegreven,
beken dan schuld en bied hem in 't bijzyn
van die anderen de hand ter verzoening. Wees
verder nooit haatdragend, blyf niet mokken.
Zóó boos, zóó goedmoet uw taktiek zijn en
ge kweekt trouw aanhankelijk personeel.
Voor Holland zou het recept niet deugen,
voor Rusland echter misschieü weer wel.
's Lands wijs, 's lands eer moet men denken
Onwillekeurig komen mij hier de beruchte
koelieschaiidalen op Deli in de gedachten.
Zekere Mr. Brandt heeft gemeend onze
tabakkers van Sumatra's Oostkust eens flink
zwart te moeten maken en wel wegens hun
optreden tegenover „het gele gevaar," de Chi-
neesche arbeiders of liever contractanten.
Zeker, als een opzichter of meesterknecht
in Holland zyn werklui behandelde, zooals
de heeren in Deli het gewoon zijn, dan zou
ik de menschen groot gelijk geven als ze hem
afranselden.
Men moet Mr. Brandt's geschrijf echter niet
toetsen aan de toestanden in patria.
Ik verzeker u, ook ik heb die Chineesche
koelie's van „de Oostkust" gekend en ik durf
beweren, dat, als men dat vee (vergeef me
dat woord, lezerniet met de zweep onder
den duim houdt, ze er geen been in zien, om
een blanda of een tandil (Chineesche opzichter)
te mollen.
Brutaliteit, onwil of verzet, dat niet dadelijk
met geweld onderdrukt wordt, kan daar, zoo
ver van alle politiehulp, de schromelykste ge
volgen hebben, terwijl een flinke striem over
een naakten rug, dikwijls een bloedbad voor
komt.
Slaat men niet, dan beschouwen die woest-
sterke Mongolen den blanke als een lafaard,
tegen wien nog wel wat meer kan worden
gewaagd.
Toch heeft de Regeering gemeend de koelie's
te moeten beschermen tegen hun „beulen".
De tyd zal leeren, hoe die dankbare Chineezen
dit opvatten.
De koelie's op Deli verwarre men vooral
niet met den beschaafden netten Chineezen
handelaar.
't Is uitschot van 't ras, dat zich inscheept
voor Singapore, Banka of Deli, een volkje,
dat van huis uit geen besef heeft van humane
behandeling, dat menschlievendheid met vrees
verwart.
Alles is dus betrekkelijk in de wereld en
't gaat niet aan een Regent op Java dus ge
lijk te stellen met een burgemeester in ons
democratische Holland
Zoodra ik in het Lebaksche zelf kom, zal
ik de „Iiavelaarzaak" nog eens lokaal bestu-
deeren, tot zoolang neem ik afscheid van onzen
„grooten" Multatuli
En zoo zijn we dan weer, al babbelende,
by onzen ouden „Boepati" (andere zuiver
Inlandsche titel voor Regent) van Tjiandjoer
aangeland, van wien ik nog een en ander
moet vertellen, alvorens we het over Sindanglaja
zullen hebben.
Sindanglaja.
Lt. Clockenkr Brousson, b. d.
BURGERLIJKE STAND VAN MIDDELBURG.
van 915 Mei.
ONDERTROUWDII. G. M. Schrier, jm.
23 j. met M. G. Tuynman, jd. 24 j.L. van
Halen, wednr 39 j. met J. F. Minet, jd. 26 j
J. Meyers, jm. 22 j. met J. .1. Poortvliet, jd.
25 j.P. J. Wytenburg, jm. 33 j. met A. J.
van de Kreke. jd. 27 j.
GETROUWD F. R. P. Verdoorn, jm. 33
j. met L. F. Fiegen, jd. 23 j.C. Joosse, jm.
25 j. met M. P. Tilroe, jd. 23 j.A. Rogge,
jm. 32 j. met J. Barbier, jd. 28 j.A. Jonge-
pier, jm. 21 j. met M. Korstanje, jd. 23 j.C.
J. Matthyssen, jm. 22 j. met C. de Jonge, jd.
28 j.J. Meyers, jm. 24 j. met M. Wisse, jd.
20 j.J. G. Wollenberg, jm. 24 j. met C. J.
van Tatenhoven, jd. 24 j.
BEVALLEN: J. A. Valkhof, geb. Hart-
koorn, d.N. A. de Jager, geb. Thomassen,
z.C. B. Bros, geb. De Vroome, z.E. L.
Minderhoud, geb. Van Willigen, z.J. Ver
meulen, geb. De Graaf z.C. J. Tinbergen,
geb. Hendrikse, z.E. G. Sinke, geb. Van
der Welle, d.E. den Boer, geb. De Koning,
z.H. B. I. van Ham, geb. Louwerse, z.
Geboren: een onechte dochter, moeder 19j.
OVERLEDEN: J. van Leersum, ongeh. d.
50 j.M. Fransoo, wedr. van J. Kasteleyn,
74 j.J. Salomé, 3 weken, z.P. W. de Jonge,
wednr. van C. Verwer, 67 j.M. Breel, 1 j. d.
De nog voorradige Busgroenten worden a
cent de bus opgeruimd, kleine busjes 15 ct.
TIMMERMANS. Noordstraat.
25
20 Mei e. k. hopen onze geliefde
Ouders
EN
hun 30-jarig Huwelijksfeest te her
denken.
Hunne dankbare Kinderen,
Behuwd- en Kleinkinderen.
*&-
*«-
E*-
Clyeerine Zeep per 5 ons
Geele Zeep per 5 ons
Groene Zeep per 5 ons
Timmermans,
10 eent.
8 eent.
7 eent.
Noordetraat.
MUZIEKONDERWIJZER,
LANGE DELFT 127
geeft lea in
Pianospel.
Orgel- (Harmonium) spel,
Zang en
Theorie der Muziek.
VRAAGT CONDITIËN.
Lange Breestraat O 157.
Smederij en Kachelmakerij
Ruim gesorteerd in
Gegoten en geslagen Haarden,
Kachels en Fornuizen,
Gepoetste en in vrnir Verlakte
aan uiterst laag'gezette prijzen.
TEVENS EEN GROOTE PARTIJ
Groote Gort prachtig mooi 10 cent de kop,
Havermout 5 ons 9 cent.
TIMMERMANS. Noord straat.
gevraagd, voorzien van bleek en regenwater.
Informaties te verkrijgen bij Mevrouw
RIJNDERS, Hofplein.
De ondergeteekende biedt zich aan tot het
geven van
(BUltyke conditiën)
Kinderdijk P 97, Middelburg.
PRIJS 10 CENT. Langeviele.
