UITVERKOOP a CONTANT
Specialiteit
STGQM-PIANOFABRIEK
J. VAN PAGE.
k 0. UTTOOIJ
313. Gravenstraat 1 313. S. J. F ON TE1JN
Az.
Grootste publiciteit hier ter stede3450 ex. worden wekelijks met zorg verspreid
1. Grootste publiciteit
Genua-olie per lieele 90 Gt.
en halve flacon 75 ct.
ANTOINE MES.
Levert Piano's in alle
houtsoorten en stijlen.
Flor de Ines (Faust),
Real Havannah Mixed,
Joh. L. CAMMELOT.
De Pudding-Poeders in ver
schillende smaken a 71cent.
Mo. 31.
Woensdag 11 Mei 1904.
Aehtste «Jaargang.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Spanjaard straa
t.
Prijs der Advertentièn
INDISCHE PENKRASSEN.
van alle voorradige Heeren- en Kinderkleeding, verre beneden de reeds gewone goedkoope prijzen. Jjj^* ZIE ETALAGE.
Ad verten tiën
IZAAK VAN HOUTE
ADRIANA LE BLEU
No. 395; 380; 118; 336; 221 88;
430 en 117, laatste prijs.
186; 215; 182; 441; 445; 399; 188;
81; 288.
A. «T. BREVET,
Verder Sla-olie, Raap-,
Patent- en Boter-olie.
Johs. BOSHOFF,
Voorhanden ANERIKAANSCHE ORGELS.
V«f jaar garantie.
Stemmen, Repareeren, Verharen en Inruilen.
M. BE WAAL.
Opzending
WOLLEN DEKENS,
ter hewassching half Mei.
NIEUWS
ilMBlBUBBSCH
ADTERÜIIIÏBLAD
DE FAAM
UITÖKVKR i
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
Lvn.
De op verzoek eervol ontslagen Assistent-
Resident E. Douwes Dekker had weinig kijk
op de Inlandsche (leesSoendaneesche) maat
schappij en heeft bovendien, misbruik makende
van de onkunde zyner lezers, leugens verteld,
leugens, zóó doorzichtig, dat het zwygen dei-
vele deskundigen mij al zeer vreemd voor
komt. Waren ze soms bang voor de kernach
tige scheldwoorden en verdachtmakingen van
den stylist?! Ik moest dit haast wel aan
nemen.
Ik noem het een leugen, dat de bewoners
van Lebak 's avonds by den Assistent-Resi
dent kwamen om te klagen over hun Regent.
Al dadelyk moet ik u mededeelen, dat die
menschen geen Maleisch verstonden en dat
de Heer Douwes Dekker onmogelijk in die
ééne maand voldoende Soendaneesch kan heb
ben geleerd, om zonder tolk met hen te con
verseeren. Hij maakte ons wel wys, dat Saïdjah
zijn lied van de badjing (eekhoorn) op z'n
Maleisch, dat „Italiaansch van het Oosten",
zong, doch ook dat is onwaar, zooals ik in m'n
vorige Penkras reeds heb opgemerkt. Uit deze
bewering van Multatuli, ik bedoel over
't Maleische lied van Saïdjah, zou ik haast
moeten besluiten, dat de Assistent-Resident
Douwes Dekker, gedurende zyn verblijf te
Lebak, met geen enkel persoon uit de volks
klasse in aanraking kwamen. De Hoofden
spraken natuurlijk bijna allen min of meer
gebrekkig Maleisch, waarschijnlijk het z.g.
Bataviaansch, een leelyk brabbeltaaltje, zeker
niet geschikt tot dichten, bestaande uit 't on
grammaticaal samenkoppelen van een 300 a
400 Maleische woorden, die ook elk Europe
aan binnen een paar maanden kent.
Doch er is meer
Volgens de heerschende begrippen en de
bevolking, maakt een Regent volslrekt geen
misbruik van gezag „door het onwettig be
schikken over den arbeid zijner onderhoorigen,"
(die zich tusschen twee haakjes als zyn onder
danen beschouwen) knevelt hy 't volk in gee-
nen deele „door het vorderen van opbrengsten
in natura zonder of tegen willekeurig vastge
stelde onvoldoende betalingen."
Men moet dat betreuren, doch het is een
feit!
Soendaneezen en Javanen zyn nu eenmaal
geen Nederlanders en hun rechtsgevoel is nog
wel vijf eeuwen by het onze ten achter, ja
misschien nog meer, want de Batavieren wa
ren reeds bekend om hun vrijheidsliefde. Ik
spreek hier natuurlijk van de domme, doch
overweldigend groote meerderheid der bevol
king. De kleine man ziet in zyn Vorsten, en
dat zyn feitelijk de Regenten door hun af
komst, halve godheden. Hy weet van „.wettig"
of „onwettig" net zooveel, als een afgejakkerd
dos a dos paard van de dierenbescherming
Al zou dus alles waar wezen, wat de Heer
Douwes Dekker ons van dien Regent verteld
heeft, dan nog blijft het walgelijk opgesneden,
dat de bevolking van een halve eeuw geleden
bij hem, den nieuw aangekomen Hollandschen
ambtenaar zou zyn gaan klagen, stilletjes gaan
klagen by hem, den vertegenwoordiger van
het, nu ja veel rechtvaardiger doch niettegen
staande dit, vooral by de fanatieke Bantam-
mers, veel meer gehate kafir ras, gaan klagen
bij een blanda, by een „ongeloovige" over zijn
„god" over den Regent, het devote Hoofd van
den Islam in LebakNeen, dat zouden die
Inlanders hier nu nog niet doen, zelfs niet
de oud-leerlingen der scholen, laat staan in
dien donkeren tijd, reeds zoo lang achter ons
Ieder Ambtenaar B. B. zou U kunnen ver
tellen, hoe buitengewoon moeilijk het is, om
in gevallen van afpersing, zelfs door lagere
hooiden, door „loerah's" (dorpsburgemeesters)
of „assistent-wedana's" b.v. achter de zuivere
waarheid te komen.
Dat de Djaksa, een vriend van den djoeroe
toelis (schrijver), stilletjes 's avond bij hem
kwam en hem allerlei praatjes over den Re
gent bracht, zal wel waar zijn. Primo was die
man een smoezer ik denk weer aan den
dubbelen haarwervel van den kleinen Max
en seeundo had hij gaarne de dochter gehuwd
van den Regent, terwijl deze nu eenmaal als
schoonzoon den in het boek zoo uitgemaakten
Demang van Parang Koecljang verkoos. Die
by zonderheid nu nog op Tjiandjoer by ouden
van dagen bekend, was ook al den scherpziti-
nigen Assistent-Resident Douwes Dekker ont
gaan
Onder de Inlandsche ambtenaren komen
dergelijke intrigues vaak voor 't is dan
meestalcherchez la femmeen Contro
leurs, zoowel als Assistent-Residenten moeten
altijd erg voorzichtig zyn, wanneer op eens
Wedana A, zooveel kwaad weet te vertellen
van Djaksa B.
Ik sprak daar zoo~net /van een Djoeroe toe
lis of [schrijver. We vinden dien in den ge-
heelen Max Havelaar niet genoemd, doch de
Wedana kotta van Serang- ik bedoel die welke
die functie bekleedde, toen de „Assisten ngan
sakeudeung" op Lebak zetelde heeft
daarvan iets merkwaardigs verteld. Die schrij
ver dan moet de vriend geweest zyn van den
Djaksa en zou door Douwes Dekker een maand
op tournee gezonden zyn, om bewijs-materieel
te verzamelen tegen den Regent, zoowel als
tegen den Demang. Als hij slaagde, zoo was
hem door den Assistent-Resident beloofd, dan
zou hij bevorderd worden tot manterie politie
Inspecteur van politie)!!2)
Zouden we aan dien djoeroe toelis soms ook
de lijst van de „gestolen" buffels in de Minne
brieven danken De namen van de „bestole
nen" zyn tenminste echt Soendaasch, teSoen-
daasch haast voor iemand die een Saïdjah
schiep
Ik schreef „gestolen" tusschen aanhalings-
teekens en met opzet, want 't was in dien tijd
een gebruik, dat eenigszins gegoede landbou
wers hun heerendienstplicht, d. w. z. hun
plicht om 'n zeker aantal dagen voor den
Regent te werken (zonder betaling) konden
afkoopen.
Zij offerden daarvoor dan jaarlijks b.v. een
karbouw, een paard, honderd kippen of iets
dergelyks
De lezers moeten vooral goed in 't oog hou
den, dat de Hoofden toenmaals geen trakte
ment genoten, 't Was n. 1. nog voor de rege
ling van 1867.
Alleen de Djaksa (25 gulden per maand),
de djoeroe toelis Assistent-Resident, schrijver
van den Assistent-Resident, 16 gulden per
maand), en de djoeroe toelis Controleur, schrij
ver van den Controleur, (121/2 gulden per
maand), kregen een kleinigheid, doch de overige
waren geen bezoldigde Ambteren en maakten
natuurlijk gebruik van hun overoude rechten
op den grond en op de bevolking. Men moest
een ziekelijk gemoed als Douwes Dekker
hebben om zich te ergeren aan toestanden, die
als van zelfs spraken in een Land, waar de
adel nog oppermachtig heerschte, toestanden
die nu zelfs, in 1904nog bestaan in Solo en
Djocja en op de z.g. Particuliere Landen, waar
we 't reeds vroeger over hadden.
't Is te begrijpen, dat er veel misbruik van
die rechten werd en wordt gemaakt, doch de
vermenigvuldigingstheorie, toegepast op de
L IJ S T
der in de maand Februari 1856 aan de be
volking van één district.
AFGENOMEN BUFFELS
enz. enz. enz.
lijkt ons klinkklaren onzin en bombast!
Een kerel ranselde zijn hond af en 't stomme
„Assistèn ngan sakeudeung" „de assistent
resident van 'n oogenblikje maar", zoo noem
den de Soendaneezen den Heer Douwes Dekker.
2) Ik kan rnyn zegsman aan belangstellen
den noemen. Hij wil echter niet in de krant!
slaafsche dier kroop aan z'n voeten, ja likte
nog zyn schoeisel. Een verontwaardigd voor
bijganger komt aangesneld, pakt de beul by
zyn kraag enwordt door den trouwen
hond in zyn strot gebeten. (Ook een parabel
of 'n Idee.
Wilt ge weten, lezers, wat er in die dagen
gebeurd zou zyn, als de voorstellen van den
Assistent-Resident Douwes Dekker waren aan
genomen Het domme fanatieke volk van
Bantam, ja misschien van heel West-Java, zou
te wapen geloopen zyn en had de weinige
Europeanen, natuurlijk in de eerste plaats
Max met Tine en het[zoontje, op wreedaardige
wijze gemold.
Troepen van Batavia, Meester-Cornelis en
Buitenzorg waren dan gecommandeerd, om
met den meesten spoed naar het terrein van
den opstand te vertrekken.
Er was daarna, vooral in 't gebergte, hard
nekkig gevochten, want de Soendanees is niet
bang, is een veel flinker kerel in den strijd
dan b.v. de Javaan of Maleier. Bij honderd
tallen waren dan de slachtoffers, tevens wre
kers van den slechten Regent, neergeschoten
en gehangen, ook onschuldige officieren en
soldaten waren, alhoewel zegevierend, verminkt
en gesneuveld en dat allesomdat een
excentriek Assistent-Resident in zijne domme
domheid Inlanders voor Nederlanders had ver
sleten
Zou dat soms humaan, politiek en mensch-
kundig geweest zijn
Ter verontschuldiging van den Heer E.
Douwes Dekker kan dienen, dat hy lang op
de Buitenbezittingen in functie was, dat hij
op Sumatra, Menado en Amboina gediend had,
waar de Inlanders net zooveel van Javanen
en Soendaneezen hebben, als de Nederlanders
b.v. van Russische boeren
Elk ras, elk volk, ja elk individu eindelijk
wordt behandeld naar zyn aard. Denkt ge b.v.
dat onze Hollandsche jongens zich zouden la
ten trappen als Duitsche recruten
Zoo zyn ook de Maleiers geheel anders aan
gelegd als de bewoners van Java.
Op Sumatra's Westkust zou eene Toeankoe
Laras niet het tiende deel moeten doen,
van wat de Regent van Lebak misdeed of er
waren reeds tal van requesten naar den Gou
verneur te Padang of den Toean Besar (Groote
Heer) op Buitenzorg gezonden, requesten,
waarin met gepaste vrijmoedigheid op een
streng onderzoek zou worden aangedrongen
Sindanglaja.
Lt. Clockener Brousson, b. d.
BURGERLIJKE"STANDVAN MIDDELBURG.
Yan 39 Mei.
ONDERTROUWDA. van der Weel, jm.
28 j. met M. de Plaa, s. 27 j.R. F. Lange-
jan, jm. 41 j. met S. Wisse, jd. 36 j.J. P.
J. Arnoldus, jm. 24 j, met S. Bosschaart, jd.
23 j.D. Gans, jm. 30 j. met S. P. Maas, jd.
24 j.W. C. Allaart, jm. 21 j. met J. J. Franse,
jd. 20 j.A. van Lieshout, jm. 36 j. met C. J.
M. de Vries jd. 27 j.
GETROUWDC. Flipse, jm. 24 j. met C.
Gideonse, jd. 24 j.C. Blokpoel, jm. 21 j. met
J. E. de Kok, jd. 21 j.L. J. Groenenberg,
jm. 30 j. met J. P. Castelëjjn, jd. 31 j.G. M.
Nijpjes, jm. 26 j. met M. Vader, jd. 27 j. A.
J. Rood, jm. 24 j. met M. Verlinde, jd. 22 j.
A. de Voogd, jm. 29 j. met J. Lampert, jd. 27 j.
BEVALLEN0. Willems, geb. De Waard,
d.A. J. de Nood, geb. Breel, z. en d. (tweel.)
D. van der Velde, geb. Schrijver, z.J. B. Kan,
geb. Pekelharing, z.D. Peene, geb. Bakker,
z.J. W. Joosse, geb. Minderhout, d.M. A.
Hertogs, geb. Westdorp, z.D. de Zeeuw, geb.
Vermeulen, z.M. Joziasse, geb. Adriaanse,
d.W. F. Roose, geb. Van Maaren, d. W.
van Sparrentak, geb. Kik, z.M. Sinke, geb.
Corré, z.J. C. F. H. Dieleman, geb. Magen
dans, d.
OVERLEDENC. M. Munters, ongeil, d.
58 j.L. Kodde, wede. van P. Maljaars, 66 j.
P. Hendrikse, man van J. E. de Vos, 65 j.
C. W. D'huy, wedr. van J. de Keersemaker,
81 j.J. van Tuil, 8 maanden, z.D. C. Fre-
lier, ongeh. d. 30 j.
Donderdag 12 Mei hopen myne ge
liefde ouders
en
hunne 35-jarige echtvereeniging te
herdenken.
Middelburg, Mei 1904.
Zuidsingel. S. VAN HOUTE.
Verloting ten bate der Diamantbewerkers.
De pry zen zyn gevallen op de navolgende
nummers in volgorde
De premiën zijn gevallen op
De prijzen, voor zoover zy nog niet afgehaald
zyn, kan men bekomen Vrijdag a.s. des avonds
te 8 uren Gebouw Bestuurdersbond.
in THEEKOEKJES, (Kletskoppen) STOOM-
BESCHUIT, BOTERKRANSJES, BRUIN
BROOD en prachtige BESTELLEN.
Dagelyks verseh.
Lange Delft B 141.
Verkrybaar bjj
Rotterdamsche Kade 280.
Wederom voorbanden
zachte 3 cents en
heerlijk lichte 4 cents Sigaar.
Aanbevelend,
Gortstraat K 18,
