A, 0. UTTOÖIJ Az.
Grootste Publiciteit.
Gravenstraat I 313
S. J. FONTEIJN.
No. 40-
Woensdag 51 Juli 1903.
Zevende Jaargang.
Verschijnt eiken Woensdagavond.,
wordt door de geheele stad gratis verspreid
Hp an jaar dstraat.
Brijs der Advert&nMn
van 1—3 rogels 15 Cent, iedere regel meer 5 Oent.
3 maal plaatsing wordt slecht» 2 maal berokend.
Grootste publiciteit hier ter stede! 3400 ex. worden wekelQks met zorg verspreid
INDISCHE PENKRASSEN.
Gravenstraat 1313.
NIEUWSTIJDINGEN,
Steeds voorrad/igHeeren-, Jongeheeren- en Kindercostuums, Pantalons enz. in alle grootten en een prachtige sorteering Stoffen voor Kleeding
naar maat. Scherp concurreerende prQzen.
GOED PASSENDE NIEUWSTE MODELLEN.
Burgelijke Stand van Middelburg.
NIEUWS'
MIDDELBDRGSCH
ADVERTENTIEBLAD
DE FAAM
HET WONINGGIDS.
UITGEVER
Groote letters naar plaatsruimte. BQ abonnement van
1000 of 500 regels voordeeltje voorwaarden.
De uitslag der gisteren plaatsgehad hebbende
stemming voor leden van den gemeenteraad
alhier, is als volgt
In district I werden 582 stemmen van de
887 kiezers uitgebracht, waarvan 21 van on
waarde.
De heer W. J. Sprenger werd herkozen met
316 stemmen, terwijl eene herstemming moet
plaats hebben tusschen de heer W. J. J. Koole
en J. G. Ermerins, die respectievelijk 289 en
192 stemmen op zich vereenigden.
De heeren J. A. Vertregt en D. Bimmel ver
kregen 123 en 84 stemmen.
In district III werden 489 stemmen uitge
bracht, waarvan 15 van onwaarde.
Hiervan verkregen de heeren Jhr. Mr. E. P.
Schorer 348, C. Verhage 310 en D. Bimmel
148 stemmen, zoodat dus de heeren Jhr. Mr.
E. P. Schorer en C. Verhage herkozen zQn.
XVIII.
Thans wil ik u eens een denkbeeld geven
van Batavia, de Koningin van ons Oosten I
Gemakkelijk is het niet, want de steden hier
in Indië zien er nu eenmaal geheel anders uit
als Europeesche. We zullen het echter toch
maar probeeren.
Insuiindes hoofdplaats dan bestaat feitelijk
uit twee deelen, de beneden- en bovenstad, of
Oud- en Nieuw-Batavia.
Oud-Batavia ligt noordelijk, dicht aan zee en
heelt grachten en straten, die ons bepaald aan
Holland zouden doen denken, indien er niet
alles even vuil en verwaarloosd uitzag. Het
werd in 1619 op de puinhoopen van het ver
woeste Jacatra gesticht en onze voorouders
hebben er in die dagen een echt oud-Holland-
sche stad van willen maken, een stad van
groote en hooge huizen met stoepen en ge
metselde banken vóór aan de straat. Zestien ka
nalen of grachten verdeelden haar toenopzQn
Amsterdamsch in langwerpige vierkanten. Deze
grachten werden de hoofdoorzaak van Oud-
Batavia'» verval. Toen namelQk in het begin
der 18de eeuw de vulkan Salak nukken kreeg
en zQn gal, pardon zQn lava bedoel ik, uit
spuwde, bracht de rivier van Batavia, de 'iji-
Liwoeng, zooveel vuil en slib van boven aan,
dat alle grachten verstopt raakten en kwaad
aardige dampen de zoogenaamde rotkoorts ver
wekten. Alhoewel thans gelukkig veel gedempt
is, blQft de benedenstad nog steeds zeer onge
zond en wordt zQ door de Europeanen daarom
dan ook niet meer bewoond. Men vindt er in
de vroegere heerenhuizen alleen nog maar
handelskantoren en magazijnen, waar bleek
afgewerkte dienaren van Mercurins van acht
uur 's morgens tot laat in den middag zwoe
gen en slaven om dan tegen den avond afge
mat naar geest en lichaam, hunne woningen
in de voorsteden op te zoeken, voorsteden, die
zooals we straks zullen merken, een heel ander
schouwspel dan dat OudBatavia opleveren.
Een wandeling door de benedenstad is intus-
schen toch wel de moeite waard, vooral de
Chineeiche en Arabische Kamp (wQfe) zien er
typisch Oostersch uit, maar 't is er helaas
altQd erg warm en het riekt hier en daar meer
dan onaangenaam
Gelegenheid om naar boven to gaan is er
gelukkig te overZoo laten de Staatspoor en
de Nederlandich Indische Spoorwegmaatschap
pij elk uur een trein loopeneen stoomtram
vertrekt om de tien minuten en gaat dan o.a.
voorbij ons hotel Molenvliet, terwijl er ook nog
een electrische dito langs den weg van Jaca
tra en Goenang Sahari loopt. Ook kan men
gebruik maken van een der honderden dos
dos, bouwvallige leelQke rijtuigjes op twee
wielen, getrokken door kleine, magere, vieze
paarden.
Hoewel het klimaat van Oud-B&tavia bepaald
zeer schadelijk was, duurde het toch nog tot
het begin der 19de eeuw, alvorens de Hol
landers zoo slim waren om „naar boven" te
verhuizen.
Be zoogenaamde bovenstad nu maakt den
indruk van een reusachtig, heerlQk, schoon
villapark, gebouwd langs breede, schaduwrijke
lanen. De fraaie witte huizon der Europeanen
z|ja er bijna zonder uitzondering van steen
en ééa verdieping hoog. Ze liggen achter vrien
de!|jk groen en bloemen verscholen en zijn
door ruime erven van elkaar gescheiden. Ge
woonlijk hebben ze een voor- en achtergalerij,
die door een breede gang worden verbonden,
een gang, waarin de verschillende vertrekken
uitkomen. Terwijl de achtergalerij meer spe
ciaal het huisvertrek vormt, dient de smaak
vol gemeubileerde voorgalerij tot ontvangst
kamer voor avondvisites en recepties. Op het
erf achter het huis lig jen nog de bijgebouwen,
die bediendenkamers, keuken, badkamers, stal
len enz. bevatten.
Eon rit door de bovenstad, 'a morgens in de
vroegte of wel tegen het vallen vau den avond
en vooral ook 's nachts bij helder maanlicht,
is in één woord verrukkelijk. Op het midden
van den dag is het echter veel te warm om
te genieten, dan is men blQ dat men het le
ven heeft en onverschillig voor natuurschoon.
De ondragelijke hitte aan de kust is bepaald
een groot ongemak, vooral voor den toerist,
dio dan tijdelijk tot werkeloosheid gedoemd is.
Da Nederlanders kwamen hier oorspronkelijk
om handel te drijven en moesten dus wel
nabij het ongezonde zeeslrand gaan wonen,
doch zij, die zich later in het gebergte ves
tigden, de planters o.a. kozen het besta deel
en zien er dan ook heel wat flinker uit dan
de bleeke zenuwachtige halfzieke koopluiBa
tavia is niet alleen een drukke handelstad,
doch men vindt er ook de verschillende Depar
tementen van algemeen Bestuur. Dat dit zeer
verkeerd is, om meer dan één reden, zullen
we later verklaren.
Verder heeft Batavia nog een groot garni
zoen met al den nasleep er -van. Kooplieden,
ambtenaren en officieren vormen dus de kern
der Europeesche bevolking en betwisten elkaar
den voorrang. Men is er lang niet zoo prettig
„onder ons" als in het binnenland en de stijve
gedrongen gezelschapstoon der Batavianen is
dan ook door geheel Iudië berucht.
Dit wat de Europeanen betreft, die samen
nog geen 9000 zieien tellen. De hier geboren
en hier opgevoede Indo's van lageren stand
bespreek ik later in een afzonderlijke Penkras.
Indo's zQn Europeanen met min of meer In-
landach of Chineesch bloed in hun anderen,
die voor zoover ze niet van gegoede familie
z|)n, der Regeering heel wat zorg en hoofd
brekens berokkenen.
Böhalve volbloed Europeanen en Indo's heeft
men hier op Batavia nog een zeer gemengde
bevolking van Inlanders en vreemde Ooster
lingen, die in Kampongs en afzonderlijke wij
ken wonen.
Be meeste Chineezen en Arabieren wonen in
de benedenstad en schijnen nogal goed tegen
het slechte klimaat bestand te wezen. Be In
landers daarentegen volgden meer het voorbeeld
der Hollanders en hebben hunne kampons om
en tusschen de Europeesche wjjken gebouwd.
Höt is over het algemeen een zeer onsym
pathiek slag van menschon, dat allegaartje
„bruine broeders" dat hier woont. Ze zQn
meestal dom, brutaal, twistziek en oneerlek
en we begrepen heel goed, dat Europeanen,
die niet verder dan Batavia kwamen, later in
Holland zoo weinig goeds van den Inlander
wisten te vertellen.
Het sch|jnt, dat de voortdurende aanraking
met het overheerschende ras nu juist niet zoo
bijzonder gunstig op den Inboorling inwerkt.
Ik, die gedurende m|jü vroeger verblQf in In
dië, voornamelijk op Sumatra, met Maleiers
in kennis kwam, krQg hier van het Bataviaasch
gespuis al een heel onbevredigden indruk en
ben daaiom maar wat blQ, dat ikmQnbedien-
denpeisoneel van Padang meenam. Men vindt
hier zoo wat van alles tot zelfs georganiseerde
rooversbenden toe en zoo kort als ik hier pas
ben, zag ik reeds drie heeren boeven in de
benedenstad ophangen.
Men moet fatsoenlijke Javanen, Soendanee-
zen, Maleiers en andere landaarden, die hier
in betrekking z|jn, maar eens over die „Bavi
anen" hooren uitpakken„Het is het gemeen
ste tuig, dat men zich denken kan, mijnheer
en de „Bavianen" zQn door geheel Indië als
»boeaja Batawi" (Bataviaansche krokodillen)
bekend," zeide mQ o.a een leerling der School
tot opleiding van Inlandsche artsen. Behalve
die echte Batavianen, Inlanders van alzeerge
mengd bloed, heeft men hier dus ook nog wel
menschun van Sumatra, uit het binneuland
van Java en van de Mo!ukk6n en die steken
al zeer gustig af bjj het volkje, dat hier gebo
ren en getogen is en ontstond uit de kruising
van Maleiers, ChineezenArabieren, Javanen,
Soendaneezen, Madoereezen en Europe
anen.
Er zQn natuurlijk ook gunstigs uitzonderin
gen, doch ze zQn zeldzaam.
YrQdsg werd een gevangene uit Gro
ningen naar .Amsterdam gevoerd om zQe ster
vende moeder in het Joodsche gasthuis te
bezoeken. H|J mocht 21/2 uur met haar spreken
en werd Zaterdagmorgen weer naar Groningen
overgebracht.
Dinsdagmiddag hebben de stuurman
van de stoomtrawler Holland IV der N. V.
stoomtrawler visscherQ „IJmuiden" Bertus
Krap geholpen door den jongen matroos
Cornelia Oldenburg een heldendaad verricht.
Z|j hebben b|j hevigen noordwesterstorm tien
man gered van de bemanning der in nood ver-
keerende Noordsche bark Nora, waarvan de
groote mast en bazaanssteng overboord was
geslagen. Op het achterschip dier bark zag men
de bemaning, welke dringend om hulp seinde,
bij elkaar gehurkt, daar het haar b|j de door
het vliegende weder ontstane branding onmo
gelijk was, zich op het schip te bewegen. De
beide redders hebban meer dan twee uren op
de riemen gereten, b|Jna bovenmensckeiQke
krachten inspannende. Doch mat Gods hulp
hebben z|j hun werk met glans uitgevoerd. De
.schipbreukelingen waren al zoover afgemat dat
zö niet meer konden overspringen toen de
sloep langs z|j van het wrak kwam. Be traw
ler stoomde de sloop tegemoet en met behulp
van l|jnen werden de schipbreukelingen aan
boord gebracht. Z|J hadden een kameraad ver
loren, die was te voren al over boord gevallen
en verdronken.
Be stuurman van een R|jnschip dat door
een sleepboot gesleept werd viel bQ Olst over
boord in den IJsel en verdronk. Te Enschedé
raakte een 2-jarig meisje in een regenwaterton
en verdronk. Te Groesbeek is een 12 jarige
knaap door een wagen met twee paarden over
reden; het kind was oogenblikkeijjk dood.
BÜ Halfweg is door den trein een 20 jarige
jongeling overreden, het hoofd was geheel van
den romp gescheidende man was zwemmen
de over de spoorsloot gekomen en had zich
opzettelijk onder den trein gelegd. Een
aardwerker uit Noord Brabant, werkzaam aan
de suikerfabiiek te Oud Be|Jerland werd bQ
't ontbQt door een benauwdheid overvallen en
bleef er in. Te Vollendam werd een kind
van 3 jaar door den wind in de vaart gewor
pen en verdronk.
Het weekblad „Voor de Boeren" (dat
wekelQks veel nieuws uit en over Zuid Afrika
bevat) verhaalt een on ander over den ook
onder ons welbekenden commandant Steene-
k&mp, den held van Stormberg. Da heer Stee
nekamp is 28 Mei jl. voor de eerste maal voor
geweest voor het gerechtshof te Burgersdorp.
Uit de getuigenissan tegen dezen waardigen
voorman uit het Afrikaander Tehuis blQkt vol
dingend dat hQ wel ter dege de commandant
van Stormberg is geweest, op wiens hoofd
Engeland 2000 kronen stelde en die nu nog in
groot gevaar is, al is hQ Engelsch onderdaan.
Verschillende beschuldigingen, schoon voor
hem eervol, zQn tegen hem onder eede inge
bracht van lui die dezen Kapenaar in gezel
schap van de VrQstaters hadden gezien.
Hem werd eenige weken tQd gegeven om
schriftelQk een verdediging in te dienen.
Nog vermeldt „Voor de Boeren" van een door
de Engelsche autoriteiten schandelQk uitge
worpen jongeman van 21 jaar die verleden
week te Amsterdam een onderdak kwam vra
gen. Beze zwerveling die Afrika niet mag be
treden, en buiten Af/ifca nergens burgerrecht of
recht tot verblQf heeft, is',R. Martin, geboren te St.
Louis op Mauritius, klerk in staatsdienst der
Zuid Afr. Rep. te Pretoria, en dus burger, op
gecommandeerd, ten s|rQde gatrokken, gevan
gen geraakt en naar Voor-Indië gevoerd. WQ1
bQ zoo goed Fransch spreekt, werd zQn bur
gerschap in twQfel getrokken en werd hQ met
een paar Hollandsche onderwQzers, onder welke
ook onze vriend H. Lampen, te Amritsar op
gesloten, en mnt dezen laatste eindelQk naar
Engeland gezonden en in het beruchte White-
chapel ia een matrozenhuis door de Regee
ring onder dak gebracht, waaruit de bekende
Stead hem verloste, doch hQ kon permit voor
hem naar Zuid-Afrika krQgen, schoon hQ reeds
passage had. In FrankrQk kende hQ niemand,
en zoo zond de Engelsche regeering hem met
een pond op zak naar Holland. Een zoon van
den heer Reitz is te Amsterdam en dte kent
hem heel goed. Het Comité verschafte hem
eenig geld voor een reisje naar Friesland waar
hQ nog een aangehuwd familielid heeft wonen,
die ook geen permit kan krQgen.
Zaterdag wisten twee jeugdige gedeti
neerden to ontsnappen uit de gevangenis te
Laon (FrankQkBeiden werden spoedig daarop
weer gevat. Inmiddels was, toen de vlucht
ontdekt werd,Un de gevangenis zelf eenig leven
ontstaan. Hierdoor misleid, dacht de beruchte
Loizemant, die in de gevangenis de voltrek
king van het doodvonnis afwachtte, dat men
hem kwam halen voor ds> terechtstelling. HQ
werd door den schrik krankzinnig. Op dit
oogenblik wordt hQ in het gevangenishospitaal
verpleegd.
Woensdag bereikte te New-York de ther
mometer in de sch..duw 94° Veertien perso
nen overleden door de groote hitte, en tal van
gevallen van bevangenheid kwamen voor. Men
zag de heeren in hun hemdsmouwen naar het
kantoor gaan, en van waaiers werd op straat
een overvloedig gebruik gemaakt.
Een verschrikkelQke val wordt gemeld van
een goederentrein, die door de Royal Gorge in
den Amerikaanschen staat Colorado reed. Be
trein ontspoorde en viel in de Arkansas rivier
in den bodem van de kloof, 2000 voet lager.
Be machinist, de stoker en de conducteur
werden gedood en de geheele trein werd ver
nield.
Van 7 13 Juli.
ONDERTROUWD: J. M. RemQn, jm. 22 j.
met E. Bostelaar, jd. 23 j. F. E. Hamerlink,
jm. 21 j. met M. F. Lente, jd. 25 j. A. van
SchQndel, jm. 24 j. met F. Barentsen, jd. 21 j.
C. Zwaan, jm. 20 j. met G. Westerveld, jd. 21
j. P. de Kok, wednr. 70 j. met P. C. Vermeulen,
jd. 61 j.
GETROUWD: J. Geljon, jm. 25 j. met G. J.
Moorman, jd. 29 j.
BEVALLENA. P. van Bijlevelt, geb. Mesu,
z. M. H. van Deventer, geb. Jansen, z. M. E.
Vreke, geb. Keeraemaker, z. C. J. Klap, geb.
Simonse, z. E. Huijbregtse, geb. Van den Broeke,
z. M. Lefevre, geb. Sturm, z.
OVERLEDEN J. Minderhout, wede. van A.
Paauwe, 83 j. E. G. Vroone, ongeh. d. 79 j. G.
MarQs, z. 7 j.