Winters Goeree-Overflakkee
EIÜMlDErt-niEUWS
Schotejil zwemt derde Verenigings
competitie wedstrijd
Uitslagen Oostmoer
INGEZONDEN:
Drie missers binnen tien
dagen met Openbaar Vervoer
PA(;iNA 8
\'RIJDA(; 21 JANUARI 2011
De winters aan het begin
van de twintigste eeuw
zijn niet echt bijzonder.
Soms kan het nog aardig
koud worden - in 1909
en 1912 worden de eerste
twee officiële Elfsteden
tochten gereden - maar
zo'n koudeperiode is dan
meestal van betrekkelijk
korte duur. De winter
van 1917 wordt gere
kend als de eerste echt
strenge winter van de
twintigste eeuw, alhoewel
deze niet zo koud is als
die van 1890-1891 en de
latere winter van 1929.
Van 1914-1918 woedt de
Eerste Wereldoorlog in
alle hevigheid, niet eens
zover van Nederland.
Ons land weet die jaren
neutraal te blijven. Van
oorlogsgeweld blijven de
inwoners van Nederland
verschoond, maar door
de voortdurende oorlog
ontstaat er langzaam maar
zeker een steeds groter
gebrek aan voedsel en
brandstoffen. Op een
strenge winter zitten de
Nederlanders dus niet
echt te wachten.
Door: Jan Both - streekarchivaris
Brandstoftekorten
Met ingang van I februari
1917 wordt van Duitse zijde
een 'onbeperkte duikbootoo
rlog' afgekondigd. Hierdoor
staakt de kolenaanvoer uit
Engeland. In die tijd wordt
de meeste steenkool geïm
porteerd uit Duitsland. In de
loop van de oorlog is Duits
land nog steeds bereid steen
kolen te leveren aan Neder
land, maar dan in ruil voor
levensmiddelen, met name
aardappelen. De Nederland
se regering heeft de land
bouwproducten zelf hard
genoeg nodig om de eigen
bevolking te kunnen voeden.
Invoer van graan overzee is
vanwege de oorlog op zee
problematisch. Om aan meer
kolen te komen, wordt de
productie van de Staatsmij-
nen in Limburg flink opge
voerd. Maar ondanks deze
productiestijging blijven er
aanzienlijke tekorten. In
de tijd van kolenschaarste
worden niet alleen bedrij
ven, zoals gasfabrieken en
vervoersbedrijven (bijvoor
beeld de RTM), gedupeerd,
ook de gewone man kan het
in de wintermaanden maar
met moeite warm houden.
In diverse plaatsen worden
ken, nadat kort daarvoor de
zomertijd is ingegaan.
Een andere mogelijkheid om
brandstoffen te besparen, is
de beperking of aanpassing
van de school- en winkeltij
den. Dat begint in februari
1917. In Den Bommel wordt
in plaats van op zaterdag
morgen 's woensdagsmid-
dags school gehouden, het
herhalingsonderwijs begint
dan om 16.00 uur en de
landbouwcursus om 17.00
uur. Tevens worden enkele
klassen samengevoegd. In
Middelharnis wordt maan
dag 12 februari wegens
gebrek aan kolen de bewaar
school voor enige tijd geslo
ten. Ook in andere dorpen
worden de schooltijden
aangepast. In de Maas- en
Scheldebode van 24 februari
verzucht de lokale corres
pondent voor Den Bom
mel: "Gelukkig is de vorst
voorbij, zodat de dreigende
steenkolennood enigszins
getemperd wordt en de in
de scholen aanwezige voor
raden nog niet behoeven
te worden aangesproken.
Totdat er weer steenkolen
in voldoende hoeveelheden
zijn aangevoerd, blijft er
woensdagmiddag school en
vervalt de zaterdagmorgen
schooltijd, waardoor ook de
'catechisatiën' in de Zuid
zijde in plaats van 2 uur niet
vroeger dan 3 uur worden
gehouden."
Alternatieve
brandstoffen
Door het gebrek aan kolen
moet naar andere brand
stoffen worden gezocht. Er
wordt veel geklaagd over
het slecht branden van de
uit de Nederlandse mijnen
aangevoerde steenkolen.
Op verschillende plaatsen
wordt in januari 1917 hout
bijeen vergaard om dit te
Ijsbergen op de Grevelingen nabij Roxemsse.
kolenbonden opgericht, die
door gezamenlijke inkoop
van brandstoffen en verde
ling daarvan onder de leden,
vaak enigszins uitkomst kun
nen bieden. Kolenbonden
bestaan dan al enige tijd,
maar zo tussen 1916 en 1918
groeit hun aantal aanzienlijk.
Een bedrijf dat door de
kolen.schaarste in de proble
men komt, is de Rotterdam-
sche Tramweg Maatschap
pij (RTM). Naarmate de
schaarste groter wordt, moet
de directie gaan schrappen
in de dienstregeling van de
trams en de veerdiensten.
Gedurende twee winters
wordt ter besparing van
kolen de (stoom)verwarming
in de rijtuigen zelfs niet aan
gezet.
Ook de andere veerver-
bindingen van en naar het
eiland zien zich wegens
brandstoftekorten genood
zaakt de diensten te vermin
deren. De drie gasfabrieken
gaan tijdelijk over op rant
soenering van de gasleve-
rantie. Zo levert de gemeen
telijke gasfabriek voor Mid-
delharnis-Sonimelsdijk met
ingang van 9 februari 1917
overdag geen gas van 7.00
tot 16.00 uur. Deze maatre
gel wordt 22 april ingetrok-
vermengen met Limburgse
kolen. In Oude-Tonge wordt
een imposante dubbele rrj
bomen op een dijk in de
Molenpolder het slachtoffer
van in de kou zittende Oude-
Tongenaars. De ene boom
na de andere wordt steeds
een stukje kleiner, eerst de
takken en vervolgens wor
den de stammen in stuk
ken gezaagd. Agent van de
Rijkspolitie Op den Brouw
heeft al enkele malen hout
in beslag genomen, dat hij
bewaart achter zijn woning.
Als Op den Brouw op een
avond buiten de gemeente
verkeert, wordt de volledige
houtvoorraad bij de politie
man weggehaald. Bij thuis
komst vindt Op den Brouw
op zijn schuurtje geschreven:
"Op den Brouw, waar zijn ze
nou!"
Verlichting
Voor verlichting zijn de
mensen op het eiland aange
wezen op gas of petroleum,
elektriciteit is er nog niet.
Gas wordt geleverd door de
plaatselijke gasfabrieken. De
dorpen Ouddorp, Goeder-
eede, Stellendam, Melissant
en Herkingen en ook het
buitengebied hebben geen
gas, zij gebruiken nog de
petroleumlantaarn. Door
gebrek aan kolen kunnen de
1917
Militaiien op de vest rond het Fort in Ooltgensplaat.
gasfabrieken niet altijd gas
leveren, of laat de kwaliteit
duidelijk te wensen over.
Wanneer de lampen niet of
niet goed branden, wordt de
oude petroleumlamp weer
opgezocht of gebruikt men
kaarsen.
Op maandag 26 maart 1917
raakt het hele dorp Stad aan
't Haringvliet in rep en roer
als de man van de Automaat,
die wekelijks één of meer
dere keren met petroleum
langskomt, het dorp nadert.
"De toevloed van kopers was
zo groot, dat de olieman van
alle kanten werd bestormd
en hij onmogelijk orde in
de warboel kon krijgen. Hij
staakte daarom het verkopen
en besloot het dorp te verla
ten. Maar ruim honderd per
sonen, allen met bussen en
kannen gewapend, volgden
hem joelend door het dorp.
Jan reed toen Vrouwtjesweg
in, doch de menigte gaf geen
krimp en bleef hem ook daar
volgen. Nadat enkelen waren
uitgevallen, hield de man
op een kwartier afstand van
het dorp stil en begon zijn
olie te verkopen, ieder twee
liters; spoedig was hij uitver
kocht. Wel een bewijs, dat
het gebrek aan petroleum
groot is."
IJsgang
Door het ijs op het Haring
vliet en de Grevelingen is het
voor zeilschepen, zoals de
vissersboten en beurtschip-
pers, enige tijd bijna onmo
gelijk uit te varen. De stoom-
schepen die de veerdiensten
onderhouden weten zich,
zij het soms met moeite, een
weg te banen tussen de ijs
schotsen. Eind januari wordt
wegens het vele drijfijs op
het Haringvhet de invoering
van de nieuwe bootdienst
Stellendam-Rotterdam vice
versa tot nader order uit
gesteld. Tevens worden om
dezelfde reden de lichtgas-
boeien in het Goereese Gat
verwijderd. De tweede helft
van februari is de haven van
Stellendam en het Haring
vliet nabij de haven weer vrij
van ijs. Dinsdag 20 februari
vaart de Stellendamse vis-
sersvloot voor het eerst weer
uit. Woensdag en donderdag
kunnen de vaartuigen de
haven echter niet uit, omdat
door de oostenwind de
haven en het Haringvliet vol
drijfijs zijn gekomen.
Ijspret
Door de vorst, die halver
wege januari inzet, vriezen
sloten, kreken en grotere
waters al snel dicht. Het ijs
werkt als een magneet op
jong en oud en het duurt
niet lang of de schaatsen
worden massaal ondergebon
den. Donderdag 25 januari
heeft er op de haven van
Goedereede een ringrijde-
rij op schaatsen voor paren
plaats. Het worden weken
met veel schaatsplezier.
Een week later organiseert
de ijsclub 'Middelharnis-
Sommelsdijk' een wedstrijd
met de prikslee. Een milde
gever stelt hiervoor veertig
pond rundvet en een stuk
vlees van vijf pond en twee
gelijke prijzen beschikbaar.
In deze tijd van schaarste
een extra stimulans om te
winnen. Ooltgensplaat heeft
nog geen ijsclub, maar daar
komt op zaterdag 27 januari
verandering in. In Hotel
Hobbel ziet op die dag ijs
club 'Voorwaarts' het levens
licht. De eerste activiteit van
de nieuwe vereniging is het
organiseren van wedstrijden
schaatsen met hindernissen
en sleden met hindernis
sen. Van de circa 250 in
Ooltgensplaat gelegerde
miUtairen tijdens de mobili
satiejaren 1914-I9I8 zijn er
verscheidene die de schaat
sen onderbinden. Het is een
welkome afwisseling van de
langdurige mobilisatie waar
mee zij te maken hebben.
Begin februari is het
extreem koud. De Maas- en
Scheldebode van 3 februari
weet onder plaatselijk nieuws
van Ouddorp te melden:
"De Hefhebbers van het
schaatsenrijden genieten
volop. Dag in, dag uit is er
veel bezoek. Alleen op den
Zondag bleef deze gemeente
de goede gewoonte getrouw
om op dien dag de schaat
sen niet aan te binden. Een
enkele geïnterneerde Belg
maakte dien dag gebruik van
het ijs, en verder niemand.
Goed zoo! Een paar malen
heeft de IJsclub om prijzen
laten rijden. Ook Donderdag
is dat weer gebeurd, doch
toen ten voordeele van arme
menschen. Ruim fl. 200,-
zijn bijeen verzameld, om
daarvan een uitdeeling van
koren, spek en brandstoffen
te kunnen houden." In Oud
dorp wordt vooral geschaatst
op de gracht rond de schans,
iets wat jaren eerder voor het
laatst gebeurd is. Zaterdag
3 februari wagen ongeveer
duizend personen zich daar
op het ijs.
Naast de ijsclub 'Middelhar-
nis-Sommelsdijk', die kort
na elkaar enkele wedstrij
den uitschrijft, is de ijsclub
'Dirksland' bijzonder actief
Op zaterdagmiddag 3 febru
ari wordt door de Dirksland-
se ijsclub een gróótópgezette
wedstrijd georganiseerd.
Deze wedstrijd trekt enorm
veel publiek, naar schatting
drieduizend schaatsliefheb
bers uit alle delen van het
eiland, naar ijsbaan 'De
Vlakte'. Er zijn daar twee
banen met een lengte van
ongeveer 600 meter lang en
een breedte van tien meter
gemaakt. Voor het hardrij-
den is een afzonderlijke baan
ter lengte van 450 meter
aangelegd. Voor het schoon-
rijden wordt de stroom van
het publiek tijdelijk over
de baan van het hardrijden
geleid. Het aangekondigde
hardrijden voor arrensleden
wordt door het bestuur ver
anderd in ringrijden voor
arren, waarvoor rondom de
banen ruime gelegenheid is.
Donderdagmiddag 8 febru
ari worden er wedstrijden
voor priksleden met hinder
nissen en ringrijden voor
arrensleden georganiseerd.
In totaal nemen zeventien
arrensleden deel aan het
ringrijden. Voor de wedstrijd
plaatsen de arrensleden zich
in een halve maan op de
baan.
Nadat het bestuur van de
ijsclub zich op de voorgrond
heeft opgesteld, wordt dit
tafereel op de gevoelige plaat
vastgelegd. Het is dan ook
een bijzondere gebeurtenis,
want zoveel komt het niet
voor dat met paard en arren-
slee over het ijs kan worden
gereden. Twee dagen later,
op zaterdag 10 februari, is
het weer feest op 'De Vlakte'.
Gedurende ruim vier weken
zijn uitstekende banen voor
het publiek beschikbaar. De
winter begint met 54 leden,
op de algemene vergadering
in maart is het ledenaantal
van IJsclub 'Dirksland' geste
gen naar ruim 250.
Eind februari zet de dooi in.
Dan is het met de schaatspret
gedaan, maar het blijft koud.
De maanden maart en april
zullen uiteindelijk als de
koudste maart en april van
de twintigste eeuw de boeken
ingaan. Zo heeft april tien
sneeuwdagen. Op dinsdag
middag 10 april waait tijdens
een sneeuwstorm de Boin-
melse boot in de noordgeul
nabij Stad aan 't Haringvliet
boven op de keiendam,
waarbij de schroef breekt.
De aan boord bevindende
passagiers moeten met een
sleepbootje van de veerboot
worden afgehaald. Niemand
raakt bij dit hachelijke avon
tuur gewond.
(wordt vervolgd)
MIDDELHARNIS - Zaterdag
15 januari heeft z.c. De Scho
tejil uit Middelharnis de derde
wedstrijd in de C-afdeling van
landelijke Verenigings-com-
petitie gezwommen. In Oud-
Beijerland kwamen de Scho-
tejillers samen met de plaatse
lijke zwemclub ZOB'66 aan de
start. Wegens uiteenlopende
omstandigheden kon niet in
de sterkste opstelling worden
uitgekomen, maar de.sondanks
werden er toch vele p.r. 's
gezwommen en bovendien ca.
50 ereplaatsen verdiend. Voor
Lotte Middelbos (1999) waren
er twee gouden medailles op
resp. lOOm schoolslag (1.37.70)
en 50m rugslag (40.81). Ook
Jorian Tanis (1999) was goed
voor een Ie plaats op de lOOm
schoolslag (1.38.81). David
Kievit (1999) won de 50m rug
slag in 40.71 en Melissa Kievit
(1997) was het snelst op de
lOOm schoolslag in 1.35.10.
Voor de jongsten waren er
extra zwemnummers, waar
op Sophie de Jonge (2002)
twee keer een eerste plaats
wist te bereiken op resp. 50m
schoolslag (45.88) en 50m vrij
(37.24). Bij de jongens in deze
categorie eindigde Gijs Veer
man (2002) twee maal als Ie
op resp. 50m vrij (51.95) en
50m schoolslag (58.98). Bij de
junioren zwom Björn Vogelaar
(1996) naar een Ie plaats op
de 200m wisselslag in een p.r.
van 2.33.69. Esmee Koedoot
werd Ie op de 200m rugslag in
2.36.89 bij de dames en Theo
Jan Tanis won zowel de 5Üm
vlinderslag (27.44) als de 200m
rugslag (2.19.28).
STAD AAN 'T HARING
VLIET - De uitslag van de
dressuurwedstrijd voor
pony's, proef F2, die zaterdag
gehouden werd bij Manege
Oostmoer was als volgt:
Groep 1. Lisa Knops, Balou,
236 pnt; Lisanne Legierse,
Balou, 235 pnt; Yasmin Hol-
lestein, Sonja, 233 pnt; Amber
V. Heukelen, Sonja, 232 pnt;
Jozita V. Putten, Spiky, 229 pnt;
Gert Peeman, Snoopy, 229 pnt;
Thomas Grootenboer, Balou,
228 pnt; Dion v.d. Veer, Neron,
228 pnt; Gaby Koese, Murphy,
228 pnt; Juulke Vroeginde-
weij, Katinka, 226 pnt; Noa
Reijnen, Neron, 225 pnt; Nik-
ki Stolk, Mickey Boy 223 pnt;
Mariska v.d. Meide, Noortje,
223 pnt; Daphne Wagemans,
Neron, 222 pnt; Imke Meijer,
Mickey Boy, 219 pnt; Iris Plad-
det. Spiky, 229 pnt; Suze Mole
naar, Mickey Boy, 219 pnt.
Groep 2. Julia Rommelse,
Balou, 237 pnt, tevens diplo
ma F2 behaald; Fabienne v.d.
Made, Spiky, 236 pnt, tevens
diploma F2 behaald; Dorinda
Joppe, Magie, 234 pnt, tevens
diploma F2 behaald; Ash
ley v.d. Oost, Magie, 233 pnt,
tevens diploma F2 behaald;
Noa v.d. Berg, Balou, 232 pnt,
tevens diploma F2 behaald;
Demi v.d. Berg, Mickey Boy,
231 pnt, tevens diploma F2
behaald; Bobbie Smulders,
Tazz, 230 pnt, tevens diploma
F2 behaald; Chloë Tiggelraan,
Quint, 229 pnt; Julienne Pee-
man, Disney, 224 pnt,. tevens
diploma F2 behaald; Esmee
Sparreboom, Ricky, 224 pnt,
tevens diploma F2 behaald;
Charlotte de Jong, Mickey
Boy, 224 pnt, tevens diploma
F2 behaald; Nikita de Reus,
Sonja, 223 pnt, tevens diploma
F2 behaald; Jody Campfens,
Rody, 223 pnt, tevens diplo
ma F2 behaald; Anne Roos,
Neron, 220 pnt; Peter Witvliet,
Tazz, 212 pnt.
Bestuur ijsclub 'Dirksland' met op de achtergrond 17 arrensleden
Het openbaar vervoer op Flakkee
dat valt echt niet mee
Afgelopen 24 december sta ik te wachten op lijn 135, halte Sama
ritaan
Een mede-passagier voor de 136, ziet de bus, een stukje verder al
over de rotonde gaan,
Daarmee heeft de Arriva bus de halte Samaritaan
helemaal niet aangedaan Het is kerstvakantie, dat betekent wach
ten op de volgende en wel één uur
Het is bijna Kerstavond, en buiten is het guur
Voor de volgende dag al vroegtijdig naar de centrale gebeld
en de belbus naar Middelharnis besteld
We wachten daar, geduldig en gedwee
bij de halte op de Schaapsweg, bij halte Bommelstee
de tijd verstrijkt en
geen belbus die ons bereikt
Dan de centrale maar bellen
Hier moest ik-ook zijn om de bus te bestellen
Ik word doorverbonden met geheel andere maatschappij
aan de andere kant van de lijn was de meneer niet blij
Opnieuw gebeld en uitgelegd
wat mij daarstraks is gezegd
Dan eindelijk komt er wat aan
Het busje heeft niet zoals gevraagd bij Bommelstee, maar op de
Bommelsedijk gestaan
Wel een verschil, zoals u ziet
Maar dat hindert TCR niet
De lijn 136 in Middelharnis konden we daardoor niet meer halen
Dat is dan wel balen
De chauffeuse heeft gevraagd of ze ons op plaats van bestemming
brengen mocht.
Maar ook naar die halte moest worden gezocht.
Eindelijk gekomen waar we wilden zijn,
smaakte ons kerstdiner toch nog fijn.
Zondag 2 januari 2011 was het echter weer prijs
Opnieuw wilde ik met de belbus lijn 135 op reis.
Al op Nieuwjaarsdag bijtijds doorgegeven aan de centralist
Erbij gezegd: Let op, dat men zich weer niet vergist
Ik stond opnieuw te wachten, al ruim voor de afgesproken tijd
Er komt maar geen belbus, die de lijn 135 rijdt
Wederom ga ik bellen
en vraag of ze willen snellen
Maar wat krijg ik tot mijn verbazing te horen:
Er was geen enkele reserveritig genoteerd, en dat valt mij voor de
3e keer binnen 10 dagen
behoorlijk verkeerd
Wat is er aan de hand
binnen het openbaar vervoer iri ons land
Hoe kan liet toch zo gaan? Waar is de service, of een gedegen
antwoord wel te verstaan.
Er werd geen oplossing gezocht, ik moest maar zien
Er reed niemand in de buurt die mij vervoeren kon, bovendien
Dit brengt mij allemaal behoorlijk van de wijs
Ik ben er afhankelijk van, heb geen rijbewijs. De klantenservice
die dan niets voor je doen. Het is onbegrijpelijk, geen greintje
fatsoen.
Zoveel trammelant in zo'n korte tijd. Dat verhaal wilde ik graag
even kwijt.
MEVROUW L.C. VAN DER PIJL
Groene Zoom 23
3245 CH SOMMELSDIJK
