Pau Kreeft, een goeie rooie
u.,
EIUVriDEtl-niEUWS
Op 2 oktober was het 25 jaar geleden dat Pau Kreeft,
de eerste socialist van Stad, is overleden. Zowel in de
notulen van de gemeenteraad van Stad aan't Haringvliet
(tot 1/1/1966), die in het streekarchief ter inzage zijn, als
door vele verhalen van leeftijdgenoten en dorpsbewo
ners kon ik een beeld van deze bijzondere man krijgen.
Het archief van de vakbond is helaas vier jaar geleden
vernietigd, zodat ik over zijn werk voor de vakbond al
leen verhalen van medebestuurders heb.
De oorlog
Gemeentelijke
herindeling
De Flakkeese
Gemeenschap
De hondenbelasting
Onderwijs
De welstandscommissie
Landarbeidershuisjes
aan de Vrouwtjesweg
De woningbouw
De haven
Kraamzorg
De politionele actie
Tegen discriminatie
Zicht op de wereld
Het Trefpunt
Het doktershuis
Principieel
PA(;iNA 8
WOENSDAG 22 DECEMBER 2010
Pau weul op 15 september
1900 als vijfde kind in een
christelijk arbeidersgezin gebo
ren op het Dijkhof in een zeer
armoedig huisje zonder gas,
water, elektriciteit en sanitair.
Later, nog \oor de tweede
Wereldoorlog, verhuisde het
gezin naar één van de zes huis
jes op de Vrouwtjesweg die met
hulp van de "Vereniging Klein
Cirondbezit" gebouwd waren.
In die tijd was er een enorm
stands- en inkomen.sverschil
en net als in de huidige tijd
van bonussencultuur, riep dat
bij een deel van de bevolking
weerstand op. Je was echter
zeer afhankelijk van de werk
gever, want ontslag betekende
honger voor je gezin en dus
roerde je je niet. Pau was zeer
leergierig en las 's avonds, op
de koude zolder bij kaars
licht, allerlei boeken en andere
geschriften. Doorleren na de
lagere school was bij hen thuis
geen optie en dus moest hij al
jong naar het land om mee het
gezin te kunnen onderhouden.
De eerste V\'ereldoorlog, met
de mobilisatie, had grote
gevolgen voor het dorp, dat
de economische neergang heel
bewust ervaren heeft. Slechte
hygiëne, honger en gebrek aan
zorg veroorzaakten een grote
kindersterfte. Toen Pau 17 jaar
was stierf zijn vader en nam hij
mede de zorg voor zijn moe
der en geestelijk gehandicapte
broer Frans op zich. Tot hun
dood, in 1970 respectievelijk
1979, heeft hij dat volgehou
den en totdat er sociale voor
zieningen kwamen onderhield
hij deze familieleden ook. Uit
de verhalen van familieleden
komt hij over als een meele
vend familielid die alle ver
jaardagen trouw bezocht en
zijn inkomsten gaarne deelde.
Had je geen fiets, dan had oom
Pau net een nieuwe gekocht
en kreeg jij de oude, die nog
bijna nieuwe was. Bij de meeste
neven en nichten is hij getuige
geweest op hun huwelijk. Hij
bracht het tot voorzitter van de
knapenvereniging van de kerk,
maar had ook belangstelling
voor de Russische revolutie in
1918 en de vakbonden die her
en der werden opgericht om
iets aan de armoede van het
werkvolk te doen. In 1923 was
hij de enige op het dorp die
meedeed aan de arbeiderssta
king'op Flakkee toen de boe
ren bij een tegenvallende oogst
de lonen enorm verlaagden.
Na een hevige strijd in Oude-
Tonge en Ooltgensplaat, met
inzet van stakingsbrekers uit
Brabant en veel politie, kwam
het tot een compromis. Van
wege zijn deelname werd Pau
door een aantal boeren uitge
sloten om voor hen te werken.
Hij was toen al erg principieel
en nee bleef nee, dus als zo'n
boer hem later vroeg te komen
werken, wees hij dat aanbod
resoluut af, zelfs na twintig jaar
nog.
Vanwege de zorg voor zijn moe
der en broer wilde hij altijd om
18 uur thuis zijn en weigerde
daarom overwerk. Hij was al
snel lid van de SDAP
Hij ging steeds meer op in de
"Algemene Bond voor Land
arbeiders" en werd later zelfs
voorzitter van de federatie van
die bonden en onderhandelde
over het loon. Uit de verha
len over die tijd blijkt grote
waardering voor zijn inzet en
eerlijkheid. De nazaten van
boeren vertellen dat bij hem
afspraak echt afspraak was
en dat er tijdens de duur van
het contract zowel in goede
als slechte tijden niets veran
derd werd. Dat gaf rust op de
arbeidsmarkt, want elders wer
den er bij een goede oogst aan
vullende eisen gesteld en was
er verzet als de boeren het loon
wilden verlagen bij een slechte
oogst. De nog levende mede-
bestuinders roemen zijn inzet
voor de armen en zwakkeren,
maar zetten vraagtekens bij
zijn weigeren compromissen
te sluiten en soms te principi
eel te zijn waardoor hij nien.sen
tegen zich in het harnas joeg.
In 193.') wordt hij voor de
SDAP in de gemeenteraad van
Stad aan't Haringvliet gekozen
en dat terwijl toch 999J van de
bewoners gelovig was en er
vanuit de kerk aandrang was
om op de Christelijke partijen
te stemmen. Het was voor liet
eerst dat er iemand buiten
de boeren en commissionairs
gekozen werd en hij was aller
minst welkom: Illustratief is de
foto van de gemeenteraad waar
hij in het grijs en met pet naast
de boeren in het zwart en met
hoed staat. Hij bestookt B&W
en de andere partijen met
vragen en verwijten o\er hun
gebrek aan zorg en aandacht
voor de werkelozen en armen.
Hij zal dit nog dertig jaar moe
dig volhouden en veel van zijn
spreekrecht gebruik maken.
De saaie notulen van de peri
ode voor 1935 worden opeens
interessant en bestaan voor
bijna de helft uit zijn vragen
en opmerkingen en de reacties
daarop. Hij wordt eerst zeer
vijandig bejegend. Een wet
houder antwoordt na de eerste
toespraak van Pau, dat zijn ver
haal voor 2/3 waardeloos is en
een raadslid zegt dat het slechts
geschetter is, waar we hier niets
aan hebben. Ze zien een arbei
derspartij totaal niet zitten.
Alleen de VVD, bij monde van
Soldaat, denkt dat de SDAP iets
te beloven heeft.
Veel van de huidige proble
matiek zien we in die tijd ook
al in een iets andere vorm.
De zorg over het wangedrag
van de oudere jeugd blijft ons
bezighouden en de weigering
van Pau om op te staan voor
het ambtgebed aan het begin
van de gemeenteraadsverga
dering blijft actueel. Kerk en
staat dienden in de ogen van
Pau strikt gescheiden te zijn, al
was hij volgens de verhalen het
enige raadslid dat het gebed
uit zijn hoofd kende en die zijn
moeder dagelijks voorlas uit de
bijbel. Zo stemt hij in 1955 ook
tegen een door de gemeente
betaalde bliksemafleider op de
kerktoren.
De eerste periode van zijn
raadslidmaatschap valt tijdens
de crisisjaren en Pau vecht voor
een, aan de landelijke normen
aangepaste, werkeloosheidsuit
kering voor de dorpsbewoners
die zonder werk kwamen te
zitten. Stad bleef in de eerste
helft van de twintigste eeuw
op veel sociale gebieden achter
door ondermeer de erge zui
nigheid en de belangen van de
zittende bestuurders, die wél
goed voor zichzelf zorgden.
Zo vraagt Pau eens waarom er
iedere gemeenteraadsvergade
ring een nieuw kistje met 50
sigaren geopend wordt, ter
wijl er slechts enkele tijdens de
raad gerookt worden. Hij voert
vaak en uitgebreid het woord,
maar pas in I96I wordt hem
een keer het woord ontnomen,
omdat hij te veel afdwaalt van
het onderwerp dat aan de orde
is.
Uit het lezen van de notulen
van de gemeenteraad en de
vele verhalen komt Pau in de
dertiger jaren naar voren als
een harde werker, thuis in het
tot in de puntjes verzorgde hof
en de boomgaard, in cle poli
tiek, de vakbond en als arbei
der, waar hij bijvoorbeeld op
de kaai balen van 100 kilo kon
dragen.
De gemeenteraad, waar Pau in het grijs en met pet naast de boeren in
het zwart en met hoed staat.
Zijn eerste vraag in de raad
ging over elektriciteit. Waarom
mocht er op het dorp geen
elektriciteit aangelegd worden
en elders wel? Het bleek te
gaan om een onhandig contract
met de gasfabriek die tot in de
vijftiger jaren het alleenrecht
had om energie te leveren en
al die tijd bleef het dorp dus
van stroom verstoken en werd
je Ijijvoorbceld voor een hoog-
tezonkuin- door de dokter naar
Middelharnis gestuiud en dat
begon gelukkig al op de Weel
aan het eind van de Molendijk.
In 1935 werd ook de Stichting
Drinkwater Ck)eree-()verflak-
kee opgericht, maar ook de
waterleiding kwam hier pas
laat tot stand. De arbeiders
waren tegen de verplichte deel
name uit angst voor de kosten
en de boeren waren bang de
verkoop \an water uit htm tras
te zien verminderen. Ook toen
de waterleiding er toch kwam
werden veel huishoudens niet
aangesloten vanwege de kos
ten. Pau stemde eerst tegen,
want de postbode (zijn zwa
ger) kwam toch twee keer per
dag langs en kon dan best een
emmertje water putten voor de
oudere mensen.
In die tijd was er slechts één
exemplaar van de begroting
en die mocht alleen tijdens
de raadsvergadering worden
ingezien. Pau eist een eigen
exemplaar en voldoende tijd
om die thuis door te werken.
Hij pleit voor een schoolart-
sendienst, subsidie aan het
armbestuur en werkverschaf
fing voor de werkelozen. Hij
wijst de raad op regelingen van
elders zoals kolen toeslagen,
kerstgaven en rijksregelingen
voor de werkelozen, maar alles
wordt hier afgewezen. Via de
vakbond heeft hij landelijke
contacten eir reist bijvoorbeeld
jaarlijks met zijn collega SDAP-
er Kroon uit Oude-Tonge naar
het landelijke partijcongres.
De Vos, nu ver in de negen
tig, kan er nog veel over ver
tellen. Samen op de fiets naar
Menheerse havenhoofd, dan
met boot, tram en trein naar
Amsterdam.
In 1936 wordt er op het eiland
een brugcomité opgericht om
het isolement te verbreken.
Alleen Kreeft en de VVD zijn
voor en de rest tegen uit angst
voor overkanters en verminde
ring van onze scheepvaart.
In 1937 verzet hij zich tegen
een gemeentelijke bijdrage aan
de viering van het 40-jarig jubi
leum van de koningin, want dat
moet een spontaan particulier
initiatief blijven en niet door
de gemeente worden geregeld.
Hij is verbaasd dat de gemeen
te een toneelvoorsteUing in
de openbare school verbiedt
omdat Christelijke mensen
hier zich aan konden ergeren.
Dit soort zaken mogen dan nog
niet in een openbaar gebouw.
Hij ervaart het opkomende
nationalisme in Duitsland als
een grote bedreiging en stapt
uit de NVV als die zich te veel
gaat oriënteren op de nazi's.
Hij heeft er grote moeite mee
dat een broer sympathiseert
met de NSB.
In 1939 stelt hij voor ons tele
foonkantoor te automatise
ren. De gemeenteraad wil dat
overwerk tijdens de oorlogs
dreiging niet betaald hoeft te
worden en Kreeft is daar fel
op tegen. De raad verwijt hem
dat hij de gemeente armlastig
maakt met zijn plannen en
eisen.
Pau neemt het de burgemeester
kwalijk dat hij zonder overleg
met de raad de ijsberg voor de
haven heeft laten opblazen en
de Christelijke partijen vallen
hem voor het eerst bij, omdat
het op een zondag is gebeurd.
Opvallend is dat in de notu
len van 17 mei 1940 met geen
woord over de bezetting wordt
gerept. Pas in juli dankt de
burgemeester de bevolking
voor hun kalme houding in
deze spannende dagen. In de
notulen wordt gepraat over het
uitbaggeren van de haven door
werklozen en Pau, die vaak na
zijn werk met kleding en al
de haven insprong om zich te
verfrissen, pleit voor een vei
liger zwemplek. Kreeft hoeft
vanwege zijn leeftijd niet naar
Duitsland, verblijft in die peri
ode veel in de Langstraat en
ziet met eigen ogen de ellende
van de vertrokken mannen en
de amoureuze escapades van
achterblijvende vrouwen met
de bezetters. Toch zal hij zich
na de oorlog volledig inzetten
om iedereen voor de dorps
gemeenschap te behouden en
met elkaar te laten verzoenen.
Vanaf half 1941 tot 1945 zijn er
geen gemeenteraadsvergade
ringen. Er wordt in november
1945 een nieuwe raad geïnstal
leerd en Pau doet als enige cle
belofte in plaats van de eed. Er
wordt vergaderd over het her
stel van de haven en Pau vindt
een maximum snelheid van 45
km veel te hoog voor de Molen
dijk. De havengelden zouden
van hem best omhoog kun
nen maar zijn collega's liebben
daar geen belang bij en zijn
tegen. Er is discussie over het
toestaan van sporten op zater
dagmorgen, want dat willen de
boeren niet, maar anderen zijn
bang dat men dan op zondag
gaat sporten: het blijft alleen cle
zaterdagmiddag.
In 1946 vertrekt burgemeester
Nieborg en uit protest tegen
zijn houding in de oorlog blijft
Pau weg van de afscheidsre
ceptie, maar later stemt hij
toch voor rechtsherstel en een
vergoeding voor zijn onLslag
tijdens de oorlog (744,90 en 70
gulden). Pau stelt, vanwege de
woningnood, voor vier gezin
nen de ambtswoning te laten
betrekken. De raad wil het
eerst aanzien maar uiteindelijk
stemt men toe. Pau vindt in die
periode ook dat de gemeen
tewerker Hen van Pelt veel te
hard moet werken en eist met
succes een paard voor hem.
In 1947 wordt burgemees
ter Brinkman benoemd en
ondanks dat hij ver in de
negentig was, wist hij nog veel
over Kreeft te vertellen toen
ik hem voorjaar 2009 belde.
Hij had nog grote waardering
voor zijn dossierkennis, inzet
voor de behoeftige medemens
\raagt hij ook om een spoor
verbinding.
Hij noemt het voorliggende
plan geen dood kindje maar
een embryo dat nog zo pril
is dat je niet kunt zien of het
een uilskuiken of een wildzwijn
wordt. Het wordt in ieder geval
een zorgenkindje als we niet
één gemeente worden. Het
streekplan heeft meer gekost
dan de Mona Lisa, die nog
steeds boeit, terwijl het plan
snel vergeten zal zijn. Het is als
koffie gezet door een Franse
soldaat: reuk-, kleur- en sma
keloos, maar wel warm en nat.
1947: eerste voorstel van
Provinciale Staten voor een
gemeentelijke herindeling. De
raad voelt zich overvallen en
is erg tegen opgeven van de
zelfstandigheid. Als socialist is
Kreeft voor één eilandelijke
gemeente, omdat je dan des
kundigere ambtenaren kunt
aannemen en de rol van bur
gemeester en secretariaat kunt
scheiden. Arbeiders en kleine
kernen zullen het beter krij
gen in één gemeente dan bij
samenvoegen met Middelhar
nis, Sommelsdijk en Nieuwe-
Tonge. Als inwoner van Stad is
hij echter tegen samenvoegen
en wil ook hij Stad zelfstandig
houden. Op deze manier kun
nen we bijvoorbeeld een huis
arts houden, want een kleine
toelage en vrij wonen zal in een
grotere gemeente niet meer
kunnen! Later zal hij echter
wel voor samenvoegen tot één
eilandelijke gemeente zijn.
In 1954 komt de herindeling
Pau, voor zijn woning in Stad.
en zorg voor zijn familie. In
de notulen vind ik, dat Kreeft
de burgemeester oproept om
boven de partijen te staan en
aan de volkshuisvesting en de
idealen van de jeugd te wer
ken. Brinkman wil ook aan de
elektrificatie en een brugver-
binding werken en er komt
begin vijftiger jaren zelfs een
zeer gedetailleerd plan voor
een brug vanaf Stad via Tien-
gemeten naar de Hoekse
Waard. Kreeft vindt een brug
een risico en pleit in 1955 voor
een dam.
Een soort voorloper van het
huidige ISGO, wordt opgericht
en Kreeft is fel tegen want het
is tegen de gemeentewet, de
burgemeesters hebben een te
grote stem en de samenwer
king gaat vooral om economi
sche zaken en niet over sociaal
en cultureel
gebied. Als Kreeft in 1954 weer
protesteert tegen de ondemo
cratische Flakkeese Gemeen
schap wordt hij door de raad
toch tot afgevaardigde voor
Stad benoemd. Hetzelfde doen
ze later bij het oprichten van
de sociale werkvoorziening als
Kreeft klaagt dat alles buiten
de vakbonden om geregeld
wordt.
In 1957 komt Kreeft met een
voorstel voor een commissie
van alle raden van het eiland,
om mee te kunnen praten met
het Deltaplan, de brug en de
industrievestigingen. Kreeft
wil graag industrie hier om het
vele reizen naar Europoort te
beperken (toen al 700-800 man
per dag).
In 1963 vraagt Pau bij de pre
sentatie van het streekplan om
een kanaal van de Grevelin-
gen naar het Zuiderdiep om
het toerisme te bevorderen en
weer aan de orde en wijzen
van Rossum en Kreeft op het
gebrek aan bestuurskracht in
een klein dorp. In Stad was het
"steun de sterken en onder
druk de zwakken". Pakhuizen
midden in het dorp werden
uitgebreid en daarvoor moes
ten arbeiderswoningen wijken
en dat terwijl er genoeg grond
bij de haven was. Zevende
rangs burgemeesters en zeven
tiende rangs raadsleden. Denk
aan de sociale diensten, de
watersport, het Deltaplan en
ga samen en verlaat de geest
van muffe sfeer van behou
dendheid. Wethouder Saarloos
vindt dat beide heren zich na
dit verhaal geen Stadtenaeren
meer mogen noemen.
Pas in 1960 geeft ook de AR
de voorkeur aan één gemeente
boven samenvoeging met Mid
delharnis.
Terwijl het college de honden
belasting wil verhogen, pleit
Kreeft voor volledige afschaf
fing. Waarom kinderbijslag en
hondenbelasting? Voor een
hobby hoefje toch geen belas
ting te betalen. Bedenk hoe
belangrijk een huisdier kan
zijn voor het gezinsleven en de
eenzaamheid van mensen kan
verdrijven. Pau heeft tot vlak
voor zijn dood altijd een hond
gehad en uit de verhalen van
familieleden komt zijn band
met deze dieren vaker naar
voren. In 1955 protesteert hij
hevig als de politieverordening
rond honden wordt aangepast.
Iedereen heeft het recht om
een hond te houden.
In 1962 stemt hij tegen een
voorstel om het eiland voor
80.000 gulden rattenvrij te
maken, want honden kunnen
dat ook en daarom irioet de
hondenbelasting worden afge
schaft.
Zijn hele raadsperiode zet hij
zich in voor alle soorten onder
wijs van kleuterschool, BLO en
tuinbouwschool tot de HBS.
De welslandscommissie heeft
volgens Pau niets met welstand
te maken maar met bouwen en
de naam zal dus anders moe
ten zijn. Nu 60 jaar later is dat
nog steeds niet gebeurd. Op
zijn verzoek wordt het "het
gemeentelijk armenbestuur"
in 1955 wel de "dienst maat
schappelijke zorg en later de
"afdeling sociale zaken".
Kreeft doet erg zijn best hier
voor en reist zelfs naar Den
Haag en spreekt Suurhof en
Mansholt. De minister van
financiën geeft een voorschot
van 127.500 gulden in 1947.
In 1948 staan er 10 huisjes op
de begroting voor 136.000.
Men vindt dit te duur en is
bang dat de bewoners straks
de huur niet kunnen betalen.
De Vrouwtjesweg wordt dan
de lege-borden-weg genoemd
omdat je geen gelei voor eten
overhoudt. Je kunt volgens Pau
achter op je eigen grond aard
appels verbouwen en daarmee
de hoge huur wat compense
ren.
Na de landarbeidershuisjes aan
de Vrouwtjesweg, die dan nog
steeds geen verbinding heeft
met de Nieuwstraat, komen
er huizen in de Nieuwe Stad
se polder Er wordt in 1955
grond gekocht voor de huidige
Kerkstraat en Oranjelaan. Het
college wil strenge regels zoals
alleen kostgangers na toestem
ming van de gemeente, geen
hout hakken, opzeggen himr
bij dronkenschap, geen kip
pen- en duivenhokken. Kreeft
vindt dat flauwekul en stelt
voor slechts te vragen over
last te beperken. Als er geen
varkens in de tuin gehouden
mogen worden, geef de buurt
dan een gezamenlijke stal
buiten het dorp, zoals ook cle
volkstuintjes.
In 1956 komt Kreeft met een
plan voor een wijk achter het
Dijkhof met een verbinding
naar de Vrouwtjesweg. Helaas
is dat nooit uitgevoerd want
dan hadden we nu minder ver
keersproblemen gehad.
In 1957 vraagt hij om bejaar
denwoningen om de oudjes in
het dorp te houden.
Kreeft is erg begaan met de
haven als belangrijk onder
deel van de dorpseconomie
en komt zijn gehele loopbaan
met vragen en voorstellen. Zo
wil hij vaak het havengeld en
de overslagkosten verhogen,
maar dat houden de schippers
en commissionairs tegen. Een
keer wil Kreeft palen, die in de
weg staan, laten verwijderen en
als de gemeente draalt, haalt
schipper Jelier zelf een paal
weg en krijgt geen straf, maar
mag als dank cle paal houden.
De gemeente weigert in 1947
een bijdrage van 10 cent per
inwoner want kraamhulp hoort
bij het Groene Kruis. Kreeft is
voor, want wil dat alle kinderen
een goede start maken en krijgt
jaren later gelijk, maar in 1962
is hij tegen verhoging van 10
naar 35 cent want hij heeft de
boeken bestudeerd en ziet een
overschot en hij krijgt gelijk..
In 1948 is er een voorstel in de
raad om de volgende burge
meester door het volk te laten
kiezen.
Als de eerste jongens van Stad
naar Indonesië vertrekken,
houdt Pau een lange toespraak
waarin hij het recht op zelf
standigheid voor dit overzeese
gebiedsdeel opeist, maar beseft
dat de collaborateurs van Mos
kou weggezuiverd moeten.
Als de regering van socialis
tische huize het koningshuis
wil handhaven en doorgaat
met troepen sturen, zegt begin
1949 Pau zijn lidmaatschap
van zijn partij op en volgt zijn
zwager Kardux hem op. Als
voorzitter van de landarbei
dersbond blijft Pau erg actief
en blijft het college van B&W
bestoken met vragen. In 1950
komen onze jongens terug en
wordt de overleden Dirk v/d
Slik herdacht. Ook burgemees
ter Brinkman geeft zijn visie
op de toestand in de wereld en
dat is voor het eerst dat er in
de notulen over iets van buiten
ons eiland wordt gesproken.
De periode na de ramp van
1953 wordt in de verhalen
ook vaak positief beoordeeld
door de saamhorigheid van de
bevolking.
In juh 1953 komt Pau weer in
de raad en is er fel op tegen dat
gemeentepersoneel en de wet
houders 150 gulden krijgen
voor hun inzet tijdens de ramp
en de vele burgers die meer
deden, niets. Wethouder Sol
daat wil geen vergoeding, want
het is je burgerplicht in zo'n
situatie te helpen".
Kreeft is tegen twee klassen
op het kerkhof: na de dood
is iedereen gelijk. Pas in 1956
wordt het klassenverschil op
het kerkhof afgeschaft.
Kreeft protesteert tegen het feit
dat het raadsverslag niet inge
zien mag worden en slechts de
besluiten openbaar zijn.
Kreeft voert vanaf 1955 tot het
einde van zijn raadslidschap
strijd tegen discriminatie van
ongelovigen. Zo weigert de
gemeente steeds het Humanis
tisch thuisfront te steunen en
geeft wel geld aan Christelijke
organisaties. Pas in 1957 valt
van Rumpt van de ARP hem
bij en wordt het óf iedereen, óf
niemand. "We leven mét elkaar
en niet naast elkaar. Gij 'zijt
allen broeders". Hij vindt het
ook belachelijk dat onkerkeVy-
ke mensen niet in het bestuur
van de gemeentelijke kleuter
school mogen zitten.
Kreeft is ook tegen tolheffing
op de brug, want alle Neder
landers zijn gelijk en behoren
niet te betalen voor gebruik
van de openbare weg.
In 1956 ziet Pau af van zijn
algemene beschouwing vanwe
ge de internationale gebeurte
nissen en uit zijn zorg over het
uiteenvallen van de gemeen
schap. Tegen zijn gewoonte in
prijst hij dan B&W
In 195'7 citeert hij de Spaan
se filosoof Ortega Y Gasset
met een tekst uit diens boek
"Opstand der Horden", als hij
pleit voor een bovengemeente-
lijk orgaan vanuit de raden ter
vervanging van de Flakkeese
Gemeenschap.
In 1958 vindt hij dat protesten
tegen de kernbewapening aan
de grote mogendheden gericht
moeten worden en niet aan de
gemeenteraden.
Zweden sclienkt na de waters
noodramp 108.750gulden voor
een kleuterschool, een bibho-
theek en een jeugdcentrum,
maar iedereen wil er iets anders
mee. Het wordt uiteindelijk
een verenigingsgebouw,dat
ondanks pogingen van Kreeft
toch op zondag niet open mag.
Kreeft wil het Groene Kruis er
ook in huisvesten en stelt ook
een badliuis voor. Het zou toch
een jeugdcentrum worden
met sportaccommodatie erom
heen? Kreeft wil clubleiders
om de jeugd te begeleiden.
Omdat in de nieuwe woningen
in de Oranjelaan een douche
komt lijkt een badhuis niet
meer nodig.
In 1960 blijkt de hele verlich
ting van het Trefpunt op één
schakelaar te zitten en dat
vindt Kreeft te duur dus wordt
het aangepast.
In 1956 wordt vanwege de
bouwkundige staat besloten het
af te breken en krijgt architect
Kluiver opdracht een nieuw te
ontwerpen. De dokter wil ech
ter geen huur gaan betalen en
daarom gaat het plan niet door
en wordt in 1957 besloten er
voor 12.000 gulden aan te ver
bouwen. Kreeft vindt dat zon
de want de muren zijn zo slecht
dat het huis er geen veertig jaar
meer zal staan. Vanwege de
kosten en het inkomen van de
dokter uit het ziekenfonds wil
men de toelage voor de dok
ter stoppen en het vrijwonen
handhaven maar de dokter
eist dat hij zijn toelage houdt;
compromis: toelage halveren.
Kreeft is tegen en vindt de
toelage in deze tijd van beste
dingsbeperking overdreven.
In 1959 weigert hij subsidie
aan de speeltuin, want kinde
ren bezighouden is een taak
van de ouders en niet van de
gemeente.
Hij heeft altijd gevochten voor
een veertigurige werkweek en
weigert alle overwerk. Slechts
één keer wijkt hij af van zijn
principe als jongens op zater
dagmiddag werk aangenomen
hebben en blijken te moeten
voetballen. Hij neemt dan hun
werk over.
Als de commissionairs Dank-
dag voortaan 's avonds willen
houden zodat de arbeiders 's
middags gewoon kunnen wer
ken, is hij woedend, want er is
vrijheid van godsdienst en de
commissionairs gaan niet over
kerkelijke zaken.
Hij vindt dat alle openbare
gebouwen, zoals de gymzaal en
de kleedhokjes op het gors en
bij de voetbal ook op zondag
open moeten zijn.
In 1962 komt hij voor de kerk
op, als particulieren twee keer
zoveel voor hun grond krijgen
als de kerk bij de aankoop \an
grond voor de nieuwbouw aair
de westzijde van het dorp.
In december 1965 komt de
Pau Kreeft.
raad voor het laatst bijeen,
want dan gaan we over naar
Middelharnis. Pau neemt
afscheid met de trieste consta
tering dat bij zijn aantreden
arbeiders twee dagen moesten
werken om hun huishuur op
te brengen en dat dit dertig
jaar later nog steeds zo is. Hij
weigert een huldiging of lintje.
De laatste woorclen van Pau
in de raad zijn een bijval voor
Teun Arensman van de AR, die
aandacht vraagt voor de water
overlast bij "het Putje".
Pau acht zijn leerling Piet
Tiggelman prima in staat om
in Middelharnis in de raad te
gaan voor de PvdA.
In 1965 is Pau ook 65 gewor
den en krijgt dus van Drees.
Hij gooit op zijn verjaardag
de schrepel van de baas in de
sloot en heeft daarna geen
enkele dag meer voor een baas
gewerkt. Hij richt zich helemaal
op de federatie van vakbon
den, zijn familie, huis en hof
Zijn boomgaard wordt door
hem voortreffelijk onderhou
den en de oogst wordt wegge
geven of tegen een zacht prijsje
verkocht. Zo ook de eieren van
zijn kippen en hij fokt kalkoe
nen om met kerst de (itmilie
cadeau te doen. In zijn vrije
uren leest hij veel. Eerst ook uit
de bibliotheek maar later leest
hij alleen nog zijn eigen negen
en tachtig boeken en als ze alle
maal uit zijn, begint hij gewoon
opnieuw. Hij heeft hulp van
Maartje Holleman-Dupree tot
ze verhuist naar Rotterdam.
Zaterdagsavonds ging hij haar
altijd betalen en dronk dan een
kopje koffie en ergerde zich
aan haar zonen die dan naar
"Stiefbeen en zonen" keken in
plaats van iets nuttigs te lezen.
Van na 1966 is er geen schrifte
lijke informatie meer o\er hem
te vinden en doe ik het met (Ie,
verhalen van familie en dorp^'
genoten. Een vooraanstaande
stadtenaer noemt hem nu de m
enige intellectueel die ooit in de I
gemeenteraad gezeten heeft en
iedereen prijst zijn inzet tegen
onrecht maar noemt ook zijn
toenemende halsstarrigheid
waardoor er later moeilijk met
hem te besturen was; compro
missen waren bij hem onmoge
lijk en daarmee zette hij zich op
den duur buitenspel.
Na het overlijden van broer
Frans krijgt hij tijd om 's zon
dags stipt om 14.00 uur naar
de familie in de Langstraat
te gaan, door weer en wind
op zijn fietsje en later, als dat
niet meer gaat, halen ze hem
op. Hij toont daar zijn lenig
heid door tot op hoge leeftijd
een vogelnestje te maken aan
de balken van de open zolder,
een luciferdoosje met gestekte
benen met zijn mond van de
grond te pakken en als een
plank te liggen met zijn hoofd
op het ene en zijn voeten op
een ander krukje. Vertrouwd
zijn de wekelijkse inspectie van
de moestuin, het spelen met de
hond en het sjoelen.
Langzaam trok hij zich steeds
meer terug in zijn eigen
wereldje en zag je hem nog
alleen drie maal per dag zijn
hond uitiaten, steeds op klom
pen en met zijn pijp in zijn
mond en pet op zijn hoofd. De
fruitbomen werden niet meer
gesnoeid, het fruit niet meer
geraapt en de dode kippen niet
meer vervangen. Hij had vrede
met zijn situatie en teerde op
zijn herinneringen waarover
hij goed kon vertellen. Hij wil
de, net als in de natuur, in cle
herfst van zijn leven langzaam
afsterven. Hij weigert, ondanks
soms al jaren bestaande forse
klachten, medische behande
lingen. Toen hij zichzelf steeds
meer verwaarloosde en ern
stig ziek werd is hij vanwege
het toen nog ontbreken van
avond- en nachtzorg, na over
leg met de GGD, tegen zijn zin
voor het eerst van zijn leven in
het ziekenhuis opgenomen en
daar binnen enkele dagen op 2
oktober 1985 overleden.
Hij was een markant en sociaal
mensl
Om hem te eren is zijn persoon
verwerkt in het openluchtspel
dat 65 dorpelingen op 3, 4 en
5 september 2009 op de Kaai
hebben opgevoerd ter gelegen
heid van het 650-jarig bestaan
van Stad aan't Haringvliet
Henngn Maas,
Stad aan 't Haringvliet
