Ontwikkeling van valleien
geeft goed beeld
van variatie in duingebied
Valleien
Coalitie en oppositie in Goedereede
trekken volledig samen op bij
bezuinigingsoperatie
Dag van de mantelzorg
op 10 november
Calando verrast met grote
koelvriescombinatie
eiiahdeh-hieijws
Orchideeën
In het vorig jaar gemaaide gedeelte is de Muntvallei
opgenomen. Zeer waarschijnlijk zal dat de naam voor het
geheel blijven. De namen ontstaan, meestal spontaan ten
gevolge van de aanwezigheid van iets. In de Muntvallei
gloeit veel -watermunt. De eerste vallei direct start
wandelroute na de parkeerplaats is de parnassiavallei.
Inmiddels groeit daar hoofdzakelijk riet, maar vroeger
stond daar parnassia.
Herfstmarkt Nieuwe-Tonge van
Vrouwenvereniging 'Debora'
Kleiner kerstpakket
Einde
audioverslaglegging
Dialezing Groei 8c Bloei over
Belgische tuincultuur
10
PA(;iNA9
\R1JDAG 5 NO\ EMBER 2010
GOEDEREEDE - Eén van
mooiste fiets- en wandel
paden van het eiland ligt
waarschijnlijk in het duin
gebied ten noorden vaij
Goedereede. Het loopt
van "t Plaetje' naar het
Ouddorpse strand en het
hele jaar rond is er veel te
genieten van het gebied
op de grens van water en
land. Beheerder Natuur
monumenten doet er alles
aan om de passanten een
goede doorkijk te geven
over het totale gebied. Een
voorbeeld hiervan zijn de
ontwikkelingen van ver
schillende valleien, die
de mensen van de natuur
organisatie samen met
vrijwilligers onderhoudt.
Een van deze vrijwilli
gers, Katie van der Wende
uit Ouddorp, geeft graag
tekst en uitleg bij de acti
viteiten in het duingebied.
Tekst en foto's Adrl van der Laan
1 icntallcii j;iicn is er al ccii
liclspad door de duinen ten
Moorden van Goedereede. Het
vroegere pad, dat maar zelden
bereden ol betreden mocht
Horden, slingerde zich door de
duinen. Op dit pad had men
alleen hl] de duinovergangen
(richting de zee) wat uitzicht
over hel gebied. Het overgrote
deel van dit pad was omzoomd
door begroeiing die bestond
Liit dtiindocjrns, bramen en
een enkele vlier die tot aan de
rand van het pad groeiden.
I lel was dan ook een voor het
oog weinig gevarieerd duinge
bied, waar de vooibijgangers
nauwelijks notie hadden van
wal er in het gebied nog meer
plaatsvond. Het streven van
■Xatuiirmoimmenteti is om
'hel publiek' zoveel mogelijk
van natuurgebieden te laten
genieten. Daarom zijn er rond
om het tietspad wat ingrepen
gedaan die wandelaars of fiet
sers gelegenheid moeten geven
(.>m meer van de omgeving te
zien en... Ie genieten. Nu is dit
niel alleen de reden voor de
natuurbeschermingsorganisa
tie om in de begroeiing van het
gebied in te grijpen. Een ander
doel is liet verhogen van de
natuurwaarde van het gebied.
Dit betekent bedi-eigde en/of"
zeklzame planten en dieren
een kans geven. De organisa
tie doet zoiets alleen welover-
ïvogcn en in het hoog nodige
geval.
Jaren geleden is men begon
nen in de Bunkervallei om
een gedeelte van het duinge
bied 'schoon' Ie houden van
duindoorns en andeie impo
nerende begroeiingen. Omdat
Natuurmonumenten de grond
zo weinig mogelijk wil belas
ten door er met zwaar materi
eel over te rijden, gebeurt het
onderhoud van een dergelijke
vallei zoveel mogelijk met men
senhanden. De hulp van vrij
willigers is voor Natuurmonu
menten dan ook onontbeerlijk.
Katie van der Wende uit Oud
dorp is zo'n vrijwilliger. Naast
haar dagelijks werk bij de
Rabobank is ze veelal te vinden
in één van de natuuigebieden
op de kop van Coerce. Ze legt
uit dat ze zich vanaf haar kin
dertijd voor natuur interes
seert en dit verder is verdiept
toen ze op de Hogere Land-
bouwscho(jl studeerde. De
planten, bomen en struiken in
de natuur boeien haar boven
mate. Door haar activiteiten
voor de IVN, de organisatie
die veel excursies verzorgt in
de natuurgebieden en daar
naast ook Natuurmonumenten
helpt bij terreinbeheer, werd
Katie ook betrokken bij het
beheer en ontwikkeling van de
valleien.
Katie van der Wende geeft
graag uitleg over de ontwik-
l^elingen in het gebied. Ze
geeft aan dat Bunkervallei
(genoemd naar een bunker die
'ergens' in de duinen ligt) zich
langzaam heeft ontwikkeld tot
een zeldzaam gebied langs de
Goereese kust. Zij verduidelijkt
dat Natuurmonumenten niet
zo vlug overgaat tot het rooi
en van bestaande begroeiing.
Het selectieve maaibeheer van
de Bunkervallei, dat minstens
al zo'n twintig jaar gebeurd,
heeft toch haar vruchten afge
worpen. Er is nu een gedeelte
ontstaan waarin een aantal
zeldzame planten de ruimte
heeft gekregen om er op te
groeien. 'Vanwege de' dichte
begroeiing van cle duindoorns
zou dit vroeger niet mogelijk
zijn geweest. Men verwacht dit
ook van een andere vallei, de
Muntvallei, die aan de Bunker
vallei grenst. "Het vraagt van
Natuurmonumenten wel een
goed ondcrbcjuwde keuze
want het onderhouden van
een natuurgebied is natuuilijk
meer dan gewoon tuinieren",
legt Katie uit. Vooraf worden
de vegetatie en bodem onder
zocht.
Natuurmonumenten is dan ook
heel omzichtig te werk gegaan
met het verwijderen van de
'gewone' duinbegroeiing. Dit
gebeurt na het broedseizoen en
ter bescherming \'an de bodem
alleen op droge gedeelten met
tractoren. KweLsbare stukken
en moeilijk te bereiken gedeel
ten worden handmatig (met
bosmaaiers) gemaaid. Het
gemaaide gras wordt wel ver
wijderd omdat men de grond
niet extra wil bemesten want
door deze natuurlijke bemes
ting groeien brandnetels en
distels als kool... en dat is niet
de bedoeling. "Want hoe schra
ler de grond, hoe beter groeien
de andere duinplanten in het
gebied".
Katie noemt de verschillende
soorten op, die in de duinval
leien groeien. Denk aan par-
nassia, rietorchis, vleeskleurige
orchis, grote, kleine en harige
ratelaar, addertong, echte koe-
koek.sbloem, heelblaadjes, kale
jonker. Onder deze bloemen is
ook een aantal dat heel zeld
zaam in Nederland is gewor
den.
Een an de doelen van Natiuir-
monumenten is de groei van
oichideeën en parnassia te sti-
muleien. Deze planten gloeien
veelal in deze valleien. Katie
legt verder uit dat de vallei
en ook dienen als 'zaadbank'
voor het omliggende gebied.
Doordat er veel verschillende
soorten planten onder goede
omstandigheden groeien kan
de N'erspreiding van het zaad in
de omliggende omgeving ook
gemakkelijk plaatsvinden. Dit
gebeurt door insecten, vogels
en natuurlijk de wind.
\'anwege het nut \an \eel
insecten en \ogels bij het vei-
spreiden van het zaad heeft
men in de valleien wel een
aantal boom- en struikgroepjes
laten staan. Hier vinden vogels
en met name insecten livin
vluchtplaats tijdens het 'grote
onderhoud'.
Het valt haar op dat 'passanten'
op het fietspad 's zomers niet in
de gaten bebljen dat er orchi
deeën groeien. Volgens Katie
\an der Wende denken veel
mensen dat er maar één soort
orchidee is. En dat is die met
grote bloemen die in de bloe
menwinkels te koop is. Deze
mensen zijn dan verrast als
men ze wijst op de grote variatie
orchideeën die in de duinen 'in
het wild' leven. De moeraswes-
penorcliis, de rietorchis en de
vleeskleurige orchis zijn in dit
gebied bekend, maar in omlig
gende gebieden komen ook de
grote ke\erorchis, harlekijntje
en groenknolorchis voor.
Door verantwoord terrein
beheer in de valleien krijgen
niet alleen bijzondere planten
de ruimte om zich te ontwik
kelen. In de valleien zijn ook
zeldzame vogels gezien, zo was
er in de broedtijd dit jaar een
paartje zomertortels gezien.
Deze vogels zijn in Nederland
bijna uitgestorxen want er zijn
maar een paar koppeltjes meer
in het land. Verder lijkt het
erop dat de salleieii ook wat
meer ruimte bieden \oor cle
konijnen. Deze dieren hebben
het juist de laatste jaren, als
gevolg van ziekten heel moei
lijk gehad.
Vorig jaar is de begroeiing
grootschalig verwijderd. Dit
jaar zijn de eerste positieve sig
nalen bekend, maar Katie geeft
aan dat het beheer tenminste
vijf jaar moet worden uitge-
voerd voor men een conclusie
over het effect kan trekken.
Hoewel Natuurmonumenten
de beheerder van de terrei
nen in de duinen is, hebben
de boswachters toch geen tijd
genoeg om het bewerken \an
het terrein alleen uit te voeren.
Naast een plaatselijke agrat iër
die voor het grootschalige vverk
zorgt, is men voor het arbeids
intensieve werk en het onder
houd \an de kwetsbaarste stuk
jes aangewezen op vrijwilligers.
waar\an Katie \an der Wende
er één is.
Een natuurgebied onderhou
den is heel arbeidsintensief.
Katie neemt de valleien- als
voorbeeld. Als een dergelijk
gebied ontdaan is van duin
doorns en andere ongewenste
begroeiing, wil dit nog niet
zeggen dat deze begroeiing
niet meer terugkomt. Het
duurt jaren voordat de grond
zodanig \erarmd is dat hel
gewenste resultaat is bereikt.
In de tussenliggende jaren
moet er gemaaid en gesnoeid
worden. Net zo lang totdat de
doorns en distels niet meer
de kop op steken. Natuur
monumenten is heel blij met
het werk van de vrijwilligers.
Katie maakt zelf deel uit van
groepje vrijwilligers dat, twee
wekelijks een hele woensdag
aan de slag gaal. Deze men
sen hebben enorm veel plezier
van het sanien bezig zijn in de
natuur. De werkzaamheden
die door de vrijwilligers wor
den gedaan bestaat niet alleen
uit snoeien en maaien. Soms
moet er hekwerk \ernieuwd
vvorden dat is gesneuveld als
ge\ ülg van vandalisme, of moet
er - illegaal gechmipt afval -
worden geruimd. Verder is er
natuurlijk het onderhoud aan
de vogelkijkhutten en aan de
bebording.
Natuurmonumenten kan altijd
nog vrijwilligers gebruiken. Wie
zin heeft om eens mee te doen
met de groep kan contact opne
men met Natuurmonumenten:
tel. 0187-499281 of via www.
natuurmonumenten.nl
Fietsers en wandelaars hegeven zich niet meer door een 'tunnel' van
duindoorns, maar hehben luim zicht op het duingebied.
De Hinikervaltei waar nwn ongrveer twintig jaar geleden hegon aan de ontwikkeling.
Kalle ~can der Wende wijst naar dt Mutiicidiii naai nnii kmig, Inlra i.\
iiiiui ii.i.i h/Il'
Rietnrrhis en ratelaar bloeien in de valleien. Foln: Kalie v.il. Wende
NIEUWE-TONGE - Morgen, Deze 'herfstmarkt' wordt ook
zaterdag 6 november hoopt de dit jaar weer gehouden in Ons
vrouwenverenging 'Debora' Dorpshuis van 9.30 tot 12.00
haar jaarlijkse verkoping te luir. Een ieder is welkom om
houden. iets lekkers te kopen, om een
spelltjes te doen of een gezel
lig bakje koffie te drinken. Ook
zijn er weer verse oliebollen,
advocaat, slaatjes, eigen gebak
ken producten, kruukplaetjes,
kaas, nootjes, boter, vla van
de boer en gekookte peertjes.
Crea, groen decoraties en lan
delijke woondecoraties (www.
deouwestempel.nl) Handwer
ken, nieuwe en tweedehands
boeken, boodschappenmand
raden, kaarten, sieraden,
onder- en nachtkleding.
Voor de kinderen is er een kin
derhoek met snoepkraam, grab-
belkar en spelletjes met leuke
prijzen.
GOEDEREEDE -Ik vind het top dat coalitie- en oppositiepartijen er in zijn geslaagd
om elkaar in één amendement te vinden waarin gezamenlijk keuzes zijn gemaakt en
verantwoordelijkheden zijn genomen in de noodzakelijke bezuinigingsronde. Met
wijzigingen en aanvullingen op de door het college gepresenteerde Programmabe
groting 2011 en het daarin opgenomen dekkingsplan voor een sluitende begroting
en meerjarenperspectief. Deze inzet is verfrissend, toont bestuurskracht en geeft
positief aan wat samenwerking vermag". Met deze superlatieven complimenteerde
raadsvoorzitter burgemeester Ger van de Velde de gezamenlijke inzet van de politie
ke partijen. De wil om in financieel zware tijden schouder aan schouder op te trek
ken. Een insteek die door de oppositiefracties als verademend werd gesignaleerd.
Door Jaap Ruizeveld
Dat er enkele moeilijke beslis
singen nodig waren, was
onontkoombaar. Maar Goe
dereede is erin geslaagd niet
bewust gekozen accenten de
financiën niet alleen in 2011
maar ook de jaren daarna op
orde te honden. Daarbij is lei
draad dat ondanks de pijnpun
ten de burgers op het gebied
van de belastingen zijn ontzien
en de hoofdpijler van de eco
nomie, de toeristisch-recrea-
ticve sector, zo\ecl mogelijk
beschermd blijft. Het tarief
voor de onroerende zaakbelas
ting wordt geïndexeerd maar
bij de verwachte daling \an
de Woz-waardê zal dit niet tot
extra tarief'sx erhoging leiden.
Riooliechten en hondenbelas
ting blijven staan op hel peil
\an 2010. Verder gaan de rei
nigingsrechten en de leges
voor de onigevingsvergunniug
(voorheen bouwleges) zelfs iets
omlaag.
In één avond, voorafgaand
aan de begrotingsbehande
ling, slaagden de partijen erin
om het amendement vorm te
geven. Geen afzonderlijke wen-
senlijstjes. Dat er compromis
sen gesloten moesten worden
kon niet uitblijven. Het was
niet eenxoudig, maar de wens
om er samen uit te komen tri
omfeerde. \'an Dam (P\dA) gaf
als woordvoerder een kijkje in
de keuken en prees cle bereid
heid \an alle fracties om niet
op onderdelen langs de kant
te blijven staan maar transpa
rant veranlwoordelijkheid te
nemen. Een trendbreuk in de
politieke verhoudingen klonk
liet in de raadszaal.
Bij de vaststelling \'an de wijzi
gingen en aanpassingen kiest
de volksvertegenwoordiging er
in de jaren 2011 en 2012 voor
dat openbaar groen, verhuur
\erenigingsgebouxven, VV\''
en Stichting Promotie Kop
\an Goeree, iiotuleerserxice,
onderhoud abri's, openbaar
toilet Dorpstienden en de faci
liteiten voor de gemeenteraad
ongemoeid blijven. Op de
ambtelijke organisatie (inhuur)
wordt - oplopend van 25.000
euro in 2011 naar 50.000 euro
in 2012 en tot 100.000 euro
in 2013 - bezuinigd. Met de
beheerder van ni.f.g. Dorp
stienden wordt overlegd om
een bezuinigingstaakstelling
van 5.000 euro in 2011 naar
10.000 euro in de jaren daarna
op de exploitatie te kunnen
inboeken.
Het ingezette beleid van door
belasten van de strandreini-
ging in de reinigingsrechten
wordt voortgezet. Dit brengt
lagere inkomsten uit de reini-
gingstaak. De gemeente stopt
met ondersteuning van het
Huitlcarproject naar speeltuin
De Flipjes. Er zou te weinig
gebruik worden gemaakt van
deze dienst. .Als de ondernemer
zijn activiteit op een andere
\>ijze inricht, breder toeristisch
opgezet, is er wel bereidheid
voor facilitering. Een pleidooi
van wethouder Tuk om het
Huifkarproject vooralsnog bui
ten schot te houden kreeg geen
bij\al.
Bezuinigd en dus geschrapt
wordt er op het aantal abon
nementen op vakbladen, de
Wnio-adviesraad ziet een
gehaheerd budget ingeboekt
en het vervoer van bezoekers
\'an de horeca naar de cam-
jiings \erd\vijnt. Ook wordt
de waarde van het kerstpakket
van 60 naar 40 euro terugge
bracht. Daar tegenover wordt
bucrget opgevoerd voor de
duurzaamheidslening.
\'oeg hier nog aan toe enkele
items die het college al tussen
tijds nog aanreikte, waaron
der Innovatie Management.
ISGO-kosten, stopzetten van
.Audioxerslaglegging en verso
bering \an de Nieuwjaarsre
ceptie, alsmede het laten ver-
\allen van de risicoparagraaf
van begroting 2011 door een
opgelost persoueelsitem. en de
raad kon tot vaststelling van de
Programmabegroting met het
dekkingsplan overgaan.
GOEREE-OVERFLAKKEE - Met mantelzorg wordt
zorg voor partners, kinderen,vrienden of buren die
extra zorg of hulp nodig hebben bedoeld. Bijvoor
beeld door ouderdom, een chronische ziekte of handi
cap. Vooral als de hulp of zorg meer is dan de gewone
hulp die mensen elkaar geven. De zorg is onbetaald en
meestal langdurig.
Een mantelzorger is geen pro
fessionele zorgverlener, maar
\erleent zorg omdat hij of zij
een persoonlijke band heeft
met de hulpbehoevende. Man
telzorg zorgt ervoor dat men
sen langer zelfstandig thuis
kunnen blijven wonen. Man
telzorg kost \eel tijd waardoor
het risico van wegcijfering ten
dienste van cle ander bestaat.
Het is een intensieve, emotio
nele en verantwoordelijke taak.
Door de emotionele band met
de \'erzorgende is het moei
lijk om eigen grenzen aan te
geven. W'aardoor het risico van
overbelasting en ziek worden
bestaat.
Dag van de mantelzorg
Het is daarom van belang dat
de mantelzorger goed xoor
zichzelf zorgt en op tijd hulp
inschakelt. Vandaar de dag van
de mantelzorg, om de mantel
zorger in het zonnetje te zetten.
De niantelzorgadviseurs \an cle
SWO, hebben ervoor gekozen
om op woensdag 10 november
a.s. op de weekmarkt in Som-
melsdijk aanwezig te zijn en
het begrip mantelzorg onder
de aandacht te brengen. Daar
naast is er op donderdagmid
dag een gezellige middag met
een high-tea georganiseerd
^oor de mantelzorgers;
Sinds 1 juli 2010 hebben de
vier gemeenten van Goeree-
Overflakkee de taak van de
m a n t e I z o r g o n d e r s t e u n i n g
oiergedragen \an MEE naar
de SWO.
Indien u mantelzorger bent
en nog geen uitnodiging heeft
ontvangen voor de high-tea.
kunt u bellen naar de SWO, tel.
tï41344, zodat u geregistreerd
kunt worden als mantelzorger
en u uitgenodigd kunt worden
11 voor de x'erwenmiddag op
donderdag 11 november a.s.
Mocht u \rageii hebben oxei'
dit onderwerp dan kunt u ook
contact opnemen met de SWO
tel. (541344, e-mail: m.walter((<
welzijiigo.nl.
Jaarlijks wordt er een leuke dag
\üor mantelzorgers georgani
seerd en een informatie bijeen
komst met een actueel thema.
Via regionale pers wordt u op
de hoogte gehouden \an de
bijeenkomsten. Daarnaast ver
schijnt jaarlijks een nieuws
brief over voorzieningen of
wetswijzigingen die van belang
zijn. Wilt u de nieuwsbrief ont
vangen? Neem contact op met
de SWO..
Mantelzorgadviseurs
Onderstaand de niantelzorgad
viseurs per gemeente.
Gemeente Middelharnis:
Garla \'ernieulen, tel. 483366,
e-mail c.vermeulenCgwelzijn-
go.nl;
Gemeente Dirksland:
len van Rossum, tel. 641344.
e-mail; i.\anrüssum(« welzijn-
go.nl;
Gemeente Oostflakkee:
len van Rossum en Mariet
Waker tel. 641344, e-mail
iii.walter(a: welzijngo.nl;
Gemeente Goedereede:
Mariet Walter, tel. 641344,
e-mail: m.walter(owelzijngo.nl.
GOEDEREEDE - Groei
Bloei organiseert dins
dag 9 november 2010 een
dialezing in Verenigings
gebouw Oostdam te Goe
dereede.
Tijdens het programma kunt
u kennismaken met een aan
tal aspecten van cle Belgische
tuincultuur. Er worden beel
den vertoond van een aantal
arboretums o.a. Kalmthout en
Hemelrijk. Parken die bij ken
ners in hoog aanzien staan.
De rijkdom aan bijzondere
bomen en heesters zorgt hier,
zeker in het \'oorjaar, voor een
prachtig kleurspektakel. Na
de pauze wordt een zijspron
getje gemaakt naar Frankrijk,
en spelen rozen de hoofd
rol. krijgt beelden te zien
van de rozentuin van Elsie de
Raedt. De dia's worden op een
grootbeeld geprojecteerd en
\oorzien van sfeerbepalende
achtergrondmuziek en verlich
ting. Aanvang 20.00 uur Toe
gang voor Groei Bloei leden
gratis, niet leden 2,50.
DIRKSL.AND - Een deel van
de opbrengst van de gehouden
rommelmarkten in cle loods
van Bouïvbedrijf van der Linde
kwam ten goede voor Calando.
Er bleek een grote behoefte te
bestaan aan een forse koeh ries-
combinatie met een ijsblokjes
machine en waterdispenser. Er
moest even een kleine ingreep
in de keuken gedaan worden
zodat een paar weken terug de
koehriescombi natie geplaatst
kon worden. .Afgelopen week
heeft Lijnie van der Linde en
een \an haar medewerksters
Ellie Westhoeve de koelvries
combinatie officieel overhan
digd. De oude koelkast die
nog in werking was is weer bij
de rommelmarkt \erkocht en
heeft dus ook weer iets opgele
verd voor het goede doel.
