Meditatie
Dames uit Nieuwe Tonge doppen hun eigen boontjes
Vervolg
verhaal
DAAD
Wat bindt en scheidt ons...?
Dirksland en Goedereede
blijven in top tien van natste
plaatsen
EIIAIIDEn-niEUWS
GEBOOmEGEBRUIKSN
TRAVEJiTIJN MET PIJN
NAIN VLOERKLEPEN
Meer bloemen
planten in het
dorp
De weg
der kleine
mensen
PAGINA 5
\RIJDAG 10 SEPTENrBER 2010
Deze. vraag- en anlwoordruhnek staat geheel ten dienste van de
lezer die er koslenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op
velerlei gebied kunt u sturen aan: Redactie Eilanden-Nieuws,
Postbus 8, 3240 AA Middelharnis, met in de linkerbovenhoek
'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door deskundigen
beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
rompleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Welki' \ymh()lii'k gaat nr schuil ach
ter de gelioortclepcl? Zijn er verder
nog specifieke gehoortegeschenken,
dranken en gereclileni'
Antwoord: De traditie om ten
nieuwgeborene te' verwelko
men met een geboortelepel
bestaat al eeuwen. De lepel
was bedoeld om het kindje
veel geluk, gezondheid en rijk
dom Ie wensen. En niet alleen
syiTibolisth, want zilver was
kostbaar en vormde een appel
tje voor de dorst voor minder
goede tijden. In Engelstalige
landen kent men de fraaie uil-
flnikking: "He was born with
a silver spoon in his mouth"
om aan te geven dat de pas
geborene uit gegoede klingen
kwam. In minder vermogende
kringen gebruikle men vaak
tin ol zells been in plaats van
zilver Op de geboortelepels
gia\eerde men vaak de naam,
de geboortedatum en -plaats.
Ook kwam het voor dat de
lepel van een eerder overleden
kind werd gebrtiikt, de naam
van (lil kind bleef dan in de
lepel slaan. Dikwijls gaf dege
ne naar wie hel kiiul veiuoemd
was de lepel cadeau, maar ook
de grootouders en andere
familieleden konden als gever
optreden. Daarnaast kwamen
en komen ook als geboorte-
gesthenken voor; geboortete
gels, -glazen, borduuiwerkjes,
sieraden, knuffels, etc. Vroe
ger was het gebruikelijk om
na een geboorte in de buurt
flink te feesten. Vlak na de
geboorte ging de buurt met
versterkend eten - bouillon,
eieren of met een gerecht
van gedroogde pruimen met
geweekt brood door elkaar
geprakt en gekookt - naar de
kraamvrouw en haar gezin.
I'as een paar dagen later was
dan het olfiticMe kraambezoek:
het zogenoemde kraamschud-
den. Daarna kwam nog eens
hel doopfeest. We kennen nog
steeds het beschuit met muis
jes, oorspronkelijk afkomstig
uit de Zaanstreek. De brosse
beschuiten vervingen de stevi
ger beschuilbollen uit vroeger
lijden en die zijn op hun beurt
voorafgegaan door zgn. poffen
(broodbollen), gebakken \an
larwemeel. Deze poffen wer
den doormidden gesneden en
van fjinnen gevuld mei klontjes
kandij, een geliefd snoepgoed
die lielst warm werden opge
diend aan de kiaamvisite.
In onze Iruvertijn vensterbank
kwamen kringen en vlekken. Hoe
krijgen we die eruit zonder de
steensoort te beschadigen
Antwoord: Travertijn is een
zeer poreus gesteente, dat
ge\ormd is doordat water
doordrong^ in een kalksteen
gebergte en daar calciumcar-
bonaat deed kristalliseren. Dit
houdt in dat u heel voorzich
tig te werk moet gaan. L' mag
die kwetsbare natuursteen
niet met azijn, spiritus of bij
tende schoonmaakmiddelen
behandelen, zoals u opsomt.
Even afnemen met een sopje
van groene zeep is in de regel
voldoende als het om vlekken
gaat. Lukt dat met enige inge-
beten klingen niet, dan kunt
u zo 'n plek eerst met behulp
van zeer fijn schuurmateriaal
ong. I mm wcgscheren. Daar
na moet ze opnieuw gepolijst
worden. Dat kan 't beste door
een vakman, of anders door
een zeer ervaren doe het zelver
gebeuren.
op een veiling koclil ik twee vhier-
kleden, in de catalogus aangeduid
als 'Nain'. Deze naam zegt me
niets, kunt n op dit punt ivijzer
maken
Antwoord: Nain is een stad
in Iran (Perzi). U kunt deze
stad vinden ten zuiden van
de hoofdstad Teheran. Op de
achterkant van de kleden moet
zich een etiket bevinden, is dit
het geval dan is de kans groot
dat 11 twee echte Perzen aange
kocht heeft.
.MELISS.AXT - "Zo op het
einde \an de zomer, waarop
het zonnetje zich gelukkig nog
geregeld laat zien, kunnen we
terugkijken op een lijd waar
in de bloemen en planten het
weer fantastisch gedaan heb
ben. Aan een ruime zon en
ook veel water hebben ze geen
tekort gehad", zegt de Dorps
raad van .Melissant.
Ook dit jaar stond er in Melis
sant weer een extra aantal
bloembakken, dankzij de inzet
van de dorpsraad en uiteraard
\an de woningbouwvereniging
flirksland, die ook ditjaar voor
de financiering heeft gezorgd.
"Met alleen de bakken neerzet
ten ben je er niet. In de hele
warme perioden moest er toch
dagelijks langsgeieden wolden
om ze niet te laten verdrogen.
Op dinsdagavond maakte de
vrijwillige brandweer Melis
sant tijdens haar pefenavond
altijd een rondje langs de
plantenbakken om ze in ieder
geval een grotere plas water te
ge\en, waarvoor de Dorpsraad
en hartelijk bedankt", vertelt
de dorpsraad verder.
Uc: Dorpsraad Melissant maakt
nu plannen om de fieur en
kleur volgend jaar nog meer
luister bij te zetten. Te denken
valt aan een plantenheuvel bij
de ingang van het dorp en een
laan van narcissen aan de toe
gangsweg vanaf de rotonde.
Heeft u ideeën of wilt u eigens
aan mee helpen in de uitvoe
ring, de dorpsraad ziet en
hoort u graag. U kunt con
tact opnemen met één \aii de
dorpsraadleden: Nel Mijnders
tel. 0187 02648, And ré Kool
tel. 0187 602383 of Dick van
Bloois, tel. 0187 603169.
'Zeg nu schibboleth: maar hij zei: Sihboleth en kon hel alzo niet recht uilspreken.'
(Richteren 12 vers 6)
Je stem ven-aadt vaak je
afkomst. Zo herkennen wij
iemand uit Limburg of Bra
bant aan de zachte 'g', terwijl
een Zeeuw in zijn spreken nog
al eens de 'g' inwisselt voor
een 'h'. Ook het Flakkees heeft
zo zijn eigen klanken. Het lijkt
veel op het Zeeuws, maar toch
ontdek ik ook verschillen met
mijn eigen moedertaal. De taal
verraadt je afTcomst. Zo was
het ook in de Tweede Wereld
oorlog. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog gebruikte het
verzet de naam 'Schevenin-
gen' om Duitsers te herken
nen, die deze naam niet goed
konden uitspreken. In het
Bijbelboek Richteren komen
wij iets vergelijkbaars tegen.
Het is een vreselijke geschie
denis die in Richteren 12 staat
opgetekend. Israël voert eerst
oorlog tegen de .Amonnictcn.
Onder aanvoering van richter
Jeftha behaalt Israël een glo
rieuze overwinning op deze
machtige vijand. Maar na deze
slag ontstaat er onderlinge
verdeeldheid. De inwoners
van Efraïm gunnen Jeftha niet
de eer van de overwinning.
De veihoudingen zijn zelfs zo
verstoord dat ze Jeftha willen
vermoorden. Wij zullen Jeftha
en zijn huis in brand steken,
zo luidt het dreigement aan
de leider van het volk. Het
vuur wordt Jeftha letterlijk en
figuurlijk na aan de schenen
gelegd. Daarom verzamelt
hij het leger van Gilead om
de strijd aan te gaan tegen de
inwoners van Efraïm.
Tijdens deze burgeroorlog
heeft Jeftha een stiategische
positie in handen, namelijk
de doorwaadbare plaatsen
van de Jordaan. Juist op deze
plaatsen ontstaat een vreselijk
bloedbad. 42.000 mannen van
Efraïm worden bij de \eicn
van de Jordaan omgebracht.
\erschrikkelijk. Bij deze stam
menstrijd worden de men
sen die horen bij Efraïm op
een listige wijze ontmaskerd.
Om de Jordaan over te kun
nen gaan moet iedereen het
woord 'schibboleth' uitspre
ken. Een schijnbaar onschul
dig woord, dat de betekenis
heeft van 'stroom of 'koren
aar'. Maar bij de stromende
Jordaan luidt het uitspreken
\'an dit woord voor velen de
dood in. Het woord 'schibbo
leth' is juist voor iemand die
affionistig is uit Efraïm moei
lijk uit te spreken. In plaats
van 'schibboleth' zegt men
'sibboleth'. Een klein verschil,
maar de gevolgen zijn groot.
Het minieme verschil van
één letter is genoeg om de
ander meedogenloos neer te
sabelen. Opnieuw zegeviert
Jeftha. Maar door deze vre
selijke afslachting van duizen
den mensen verzwakt het volk
Israël als geheel.
Wat kunnen wij vandaag
nog van deze geschiedenis
leren? Ook wij kunnen in het
geloof dezelfde fout begaan
als Jeftha: iemand figuurlijk
neersabelen vanwege een
accentverschil. Hoe minder
oog wij hebben voor de grote
thema's van het leven en het
geloof, hoe groter het ge\aar
is dat wij de kleine atcentver-
schillen gaan uitvergroten.
Wat kunnen wij binnen de
kerk bezig zijn om onze eigen
geloofsdialect, maar veilig te
stellen. Met het gevaar dat wij
medegelovigen buitensluiten
of zelfs afstoten. Het is een feit
dat er grote verschillen kun
nen zijn in de geloofsbeleving.
Zelfs binnen één kerkgenoot
schap of één gemeente is er
vaak grote diversiteit. Maar
deze verscheidenheid hoeft
niet te leiden tot verdeeld
heid. Belangrijk is om binnen
het breed scala van geloofs
dialecten samen een geloofs
gesprek te voeren rondom
een geopende Bijbel. Te vaak
worclen andere dialecten bij
voorbaat verdacht gemaakt en
neergesabeld. Zeker wij moe
ten alert blijven! Het zuivere
Evangelie mag niet verontrei
nigd worden door menselijke
meningen en visies. Maar wat
zou het vruchtbaar zijn, wan
neer in plaats van gescheiden
op te trekken, broeders en zus
ters in Ghristus gezamenlijk de
Heere mogen dienen. Niet de
verschillen uitvergroten, maar
ondanks de verscheidenheid
eendrachtig Ciod loven. Dan
zijn bijzaken geen hoofdzaken
meer Dan gaat het om Jezus
Christus en Dien gekruisigd.
Wij gaan nog één keer terug
naar de Jordaan. Daar staan
de Efraïmieten voor de Jor
daan. 'Zeg nu schibboleth' zegt
de wachter. Voor ons geldt dat
wij eens allen komen te staan
\oor de Jordaan van de dood.
Is uw/jouw paspoort getekend
voor deze laatste overtocht?
\'eilig en geborgen zijn wij
alleen als wij door genade
Jezus Christus mogen toebe
horen. Bij die overtocht vallen
allerlei accentverschillen weg.
En gelukkig ook alle kerkmu
ren! Doorslaggevend is dan
of wij een le\'end lidmaat zijn
van de Bruidskerk, waarvoor
Jezus het volkomen offer heeft
gebracht op het kruis van Gol
gotha. Uit alle geslacht, en
taal en volk en natie vergadert
Jezus Zich een gemeente. Die
eenparig een zuiver loflied zal
zingen tot eer van Hem. Dan
geldt in volmaaktheid wat wij
hier in de gebrokenheid al
zingen:
.Samen in de naam van Jezus
heffen wij een loflied aan.
Want de Geest spreekt alle
talen
En doet ons elkaar verstaan!
Ds. P.M. van 't Hof, Oude-Tonge
NIEUWE TONGE - "Het
hebben van een moes
tuin is ontzettend leuk",
zo zeggen twee enthou
siaste dames uit Nieuwe
Tonge. Sinds enkele jaren
zijn Mar na Nederveen
en Maria Evers de trotse
bezitters van hun eigen
hofje. Een hobby waar
te graag wat over willen
vertellen, want de dames
kunnen niet begrijpen
dat de animo op Goeree
Overflakkee steeds ver
der terugloopt. "In de
grote steden zijn er wacht
lijsten en hier is er bijna
geen mens meer voor te
vinden", aldus Marna
en Maria. Graag doen ze
daarom een oproep aan
de eilandbewoners om,
net als zijzelf, ook weer
hun eigen boontjes te
gaan doppen. In ieder
dorp zijn daar volop
mogelijkheden voor.
Door Mirjam Terhoeve
Was luinieren in het verleden
vooruainelijk een mannenhob-
by, tegenwoordig zijn er ook
veel vrouwen die graag in de
tuin werken. Marna en Maria
weten er alles van. "Zelf ben
ik enthousiast gemaakt door
een overbuurvrouw", vertelt
Maria. "Die had een flinke
lap en vroeg in de buuri of er
Maria en Mama in liun volksUun.
dames mee wilden tuinieren.
Zon drie jaar geleden zijn we
zodoende met een groep van
vijf begonnen. Helaas zijn er
intussen wat dames afgehaakt
wegens verhuizing of om
gezondheidsredenen, maar
een aantal heeft het volge
houden. LUteraard werden we
in het begin met argusogen
bekeken door de tuinierende
mannen, maar nu ze zien dat
we blij\ertjes zijn, worden we
helemaal geaccepteerd en
staan ze ons met raad en daad
bij".
Ook Marna is al een aantal
jaren in haar tuintje te vinden.
"Het is zo leuk" zegt ze. "In het
voorjaar stop je wat zaadjes in
de grond en nu, in de zomer,
eten we wekenlang groenten
en fruit uit eigen tuin. Het is
zo mooi om te zien hoe alles
groeit en bloeit. Toen ik begon
wist ik niet veel over tuinie
ren, maar zoals Maria al zei,
de collega-tuinders helpen je
heel goed. Daarnaast is er veel
te vinden op het internet en in
boeken".
Zowel Maria als Marna hou
den van veelzijdigheid. "Wij
telen geen grote hoeveelheden
voor de inmaak, maar willen
juist veel variatie", zegt Maria.
"Ikzelf heb heel veel verschil
lende groenten, zodat ik steeds
wat anders op tafel kan zetten.
Ik heb gemerkt dat ik ook veel
creatiever ben gaan koken. Als
ik in mijn tuintje ben, loop ik
al te verzinnen wat ik allemaal
met die groenten kan maken.
Naast groenten heb ik ook
fruit, kruiden, pompoenen en
niet te vergeten, allerlei bloe
men, van alles wat dus".
De dames geven toe dat het
wel de nodige tijd vergt.
"Tegenwoordig nemen de
jongere mensen er geen tijd
meer voor", weet Marna. "De
meesten hebben een gezin,
een drukke baan, enz. Maar in
plaats van 's avonds een uurtje
naar de sportschool te gaan,
kun je natuurlijk ook een uur
tje in de tuin gaan werken. Dat
is ook heel gezond. Je bent
iïnmers lekker bezig in de bui
tenlucht. Echt heel erg zwaar
is het ook niet. Als je wilt, kun
je de tuin laten ploegen en
frezen. Dat scheelt veel werk,
maar ikzelf houd de grond los
met een zogenoemde drie-tan-
der. Dat kost wel wat inspan
ning, maar ik vind dat juist
leuk. Ik vind het eigenlijk zelfs
jammer dat er in de winter niet
zoveel te doen is. Het liefst zou
ik het hele jaar in mijn tuintje
doorbrengen. Wij kunnen dan
ook niet begrijpen dat er zo
weinig animo voor is".
"Je moet natuurlijk niet bang
zijn om vuile handen te krij
gen," vult Maria aan. "Maar
voor het geld hoeft men het in
ieder ge\'al niet te laten. Voor
een paar tientjes per jaar heb
je al een flinke lap en gereed
schap hoeft ook niet persé
duur te zijn. Veelal kun je
het tweedehands overnemen
of aanschaffen op een lom-
melmarkt. Zelf kon ik spullen
overnemen van Willem de
Vos, toen hij stopte met zijn
hof Ook het zaad en pootgoed
zijn niet zo duur en we wisse
len onderling regelmatig van
alles uit."
Mama en Maria hopen dat
nog meer dames, maar ook
heren, hun voorbeeld willen
volgen. "In ieder dorp zijn er
volkstuintjes te vinden", weten
ze. "Misschien kunnen de
verenigingen die er zijn wat
kleinere percelen aanbieden,
want veel mensen \'inden die
vaak toch w-at te groot om bij
te houden. Wij van onze kant
raden het in ieder geval ieder
een aan. Laatst spraken we
nog iemand die al een aantal
jaren een hof heeft en die zei;
Ms ik had geweten hoe leuk
het is, dan was ik er jaren eer
der mee begonnen. Dat zegt
genoeg toch?"
De wateroverlast van eind
augustus was de ergste
sinds 1998. De zware
regen hing samen met de
begrenzing tussen warme
lucht in het zuiden en koe
lere lucht in het noorden.
Langs dit front, dat gerui
me tijd boven het midden
van ons land lag, trok de
ene na de andere storing
over met intensieve bui
en, langere periodes met
regen en veel waterover
last. Dat meldt het KNMI
op haar website.
Door Hans Villerius
Overlast door overvloedige
neerslag komt in ons land
op regionale schaal gemid
deld eens per twee jaar voor
We moeten echter terug tot
september en oktober 1998
om twee gevallen te vinden
waarop de schaalgrootte van
de overlast vergelijkbaar was
met die eind augustus 2010,
zo vertelt het KNMI.
Langdurig regen
De regen begon in de avond
van 25 augustus en breidde
zich vanuit het zuidwesten snel
vut over het land. Vooral op 26
augustus viel veel en langdu
rig regen. De Bilt noteerde
een neerslagduur van 1<S,3
uur. Niet eeider, in elk geval
sinds het begin van de mee-
treeks in 1930. regende het
in augustus zo langdurig. In
de ochtend van de 26e kreeg
het westen de zwaarste buien
en wolkbreuken. Op enkele
plaatsen viel die ochtend al
meer dan 60 mm. In hel week
einde van 28/29 augustus viel
opnieuw veel regen.
Neerslag top tien
In een top tien van neerslag-
hoeveclheden sinds 1950 vari
eerden de aantallen millime
ters regen die op 27 augustus
vielen van 120 tot 148 mm
per etmaal. Zulke extreme
hoeveelheden komen op een
willekeurige plaats in ons
land minder dan eens in de
honderd jaar voor, meldt het
KNMI. In de top üen nemen
Dirksland en Goedereede
rcsp. de vierde en de tiende
plaats in. In Dirksland viel op
14 september 134 mm. en in
Ouddorp op dezelfde datum
120 mm.
Augustus 2010 was op één
na de natste in ruim hon
derd jaar Gemiddeld over
het land viel 170 mm tegen
62 mm normaal. Weliswaar is
Goeree-Overflakkee ontsnapt
aan regenoverlast, maar het
behoudt wel zijn 'eervolle'
plek bij het KNMI.
100-
P.A. de Rover
Maar nu hefe^Qartjan nog geen uitsluit
sel belreflénde tiet doel van zijn komst.
Hij waagt hel. "Eu het lokaal achter de
kerk?" vraagl hij. "Dat zou je vroeger
niet gekregen hebben. Nu heb ik er geen
bezwaar meer tegen. Maar..., je moet er
zelfbij zijn, als je er een lijst neerlegt. Zeg
maar legen mijn collega, hoe ik er over
denk. Beu je al bij de dominee geweest?"
"De dominee heeft zijn medewerking
geweigerd", zegt Gartjan. "Dat doet niet",
aniwoordl .\gines. In Ciartjan, maar meer
nog, in Maarlje, is grote verbazing. "Dit
maal heeft de vromv liet mis gehad",
zegt Gartjan, als Maartje hem uitlaat.
"\'ader lioudt blijkbaar van verrassingen.
Gij kunt tevreden zijn, meester", zegt
Maarlje. "En..., gij komt hier terug." In
de lichte avond is de gang van Garijan
licht. Hij draagt het hoofd hoog en het
lichaam recht, alsof hij niet kreupel ware.
Want wat een Tromp eenmaal aanpakt...
Hoofdstuk 10
Het antwoord der onmondigen
Rumoer om een smeekschrift. Het te
wapen van Dr Kuvper heeft niet vergeefs
geklonken. Hij voert de scharen der
onmondigen aan met \lammende woor
den in De Standaard en De Heraut. Hij
geeft ze de wapens om hun tegenstanders
te verslaan. .\lom in den lande worden
meetings gehouden, waar men debat
teert tot diep in de nacht. Het smeek
schrift is het onderwerp van het gesprek
in de huizen der kleine luvden, in de kan
toren, op de scholen, in de raadszalen der
gemeenten, in de kerkeraadskamers, in
de fabrieken, in de hoepelmakersschuren
der dijkdorpen, in de veenderijen en op
de boerenhoeven, in de roef van de bin
nenschipper en de wachtkamer van de
dokter Gartjan Tromp heeft het druk in
de lentedagen van het jaar 1878, zo druk
dat hij Maartje van ,\gines schier vergeet.
Nadenken heeft ze gezegd, maar de tijd
tot nadenken ontbreekt hem. Hij belegt
een vergadering in De Adelaar, het groot
ste café van Crayestein, en debatteert er
met de bo\enineester van de openbare
school en met Ds. Van Manen. De eerste is
heftig, de tweede minzaam als steeds. Er
wordt bier gedronken op de vergadering,
bierglazen knotsen op de houten tafels;
er wordt gerookt, zodat de lucht sukkens
benauwd wordt. Gartjan drinkt geen bier
koffie is hein genoeg, maar ook hij rookt.
Zijn oogleden branden \'an de rook. maar
zijn geest blijft scherp. En naast hem
zit, het gelaat omkranst met sneeuw
witte baard, de patriarchale figuur van
meester Lankmoed. Hij spreekt slechts
nu en dan een enkel woord, wanneer
het debat te heftig dreigt te worden, of
schijnt te zullen onlsporen in bijkomsdg-
heden, die niet ter zake doen. Gartjan is
in zijn element in deze dagen. Met het
élan der jonkheid heeft hij de zaak van
het smeekschrift aangepakt. Met de taaie
vasthoudendheid der Trompen vecht hij
door Men scheldt hem een Kuvperiaan.
als hij over de dijk gaat. Het deert hem
niet. Men klopt hem op de schouder en
/egt bemoedigend: volhouden, mees
ter, 't gaat goed. Het doet hem deugd.
Hij vecht in het gebed, meester Gartjan,
met meester Lankmoed en de Uenmaal
duizenden in het ganse land. Voor \elcn
is de strijd zeer zwaar Een hoepmaker
ivordt weggejaagd uit de schuur, omdat
hij voorstander is van een school met
(Ie Bijbel. Hij wordt brodeloos gemaakt
en met zijn talrijk gezin aan de honger
prijsgegeven. Een boerenarbeider wordt
weggejaagd van het erf Een kleine bin
nenschipper wordt vracht ontzegd. Een
kleine winkelier verliest gegoede klanten.
Wie zal voor die allen zorgen? De kleine
luvden ontwaken. De onmondigen ont
waken. Kunnen zij als kiezer niet spre
ken, in het smeekschrift zullen ze het
lioen. En in de Staten-Generaal vechten
hun vertegenwoordigers, de kleine groep
der antirevolutionairen. Gartjan krijgt
aanplakbiljetten; de oudste kinderen van
de school brengen het smeekschrift rond,
huis aan huis. Het is een klein gedeelte
van de tweehonderdduizend exempla
ren, die verspreid worden. Het smeek
schrift, waarin zo ootmoedig, maar drin
gend gepleit wordt: 'Daarom dan, geëer
biedigde koning, neemt een deel van
f volk ootmoediglijk, maar ook met
stil \'ertrouw'en, zijn toevlucht tot L'wer
Majesteits troon, om het op Uw Konink
lijk hart te binden, of het toch Uwe Majes
teit believen mocht. Hare hoge raede^ver-
king tot zulk een verergering van het ons
aangedane onrecht nimmer te verlenen
en L alzo te smeken: Plaats, Sire onder
zulk een Wets-voordracht Uw Konink
lijke handtekening nooit!' In de avond
bezoekt hij velen, om hen tot tekenen te
bewegen. Hij spreekt overtuigend, wordt
bemoedigd en oogst teleurstellingen. Hij
schrijft een artikel in de Rivierbode, het
plaatselijk blad. één artikel maar Een vol
gend artikel wordt geweigerd. Het ver
moeit hem alles zeen maar hij vecht door
Want vvaar een Tromp zich in vastgebeten
heeft, daarin is zijn gebit van ijzer Maartje
volgt hem in deze strijd, zij 't ongezien en
ongeweten. En ook Agines volgt hem met
scherpe opmerkzaamheid. De gedachte,
dat hij iets goed te maken heeft aan deze
jongen en in hem aan Willem Tromp zali
ger, wint veld in zijn binnenste. Gartjan
is naar Fop Rietveld gegaan, de collega
kerkvoogd van Agines. Hij heeft hem
verteld wat de oude gezegd heeft en Fop
heeft gezegd: "Ik ben er feitelijk tegen,
maar als ,\gines zó praat. Daarmee
heeft hij de kamer achter de Grote kerk
gekregen. Op een dag in Juli, de zomer
staat hoog over de uiterwaarden, waarin
de hooiers werken van de vroege morgen
tot de late avond, wordt het wetsvoorstel-
Kappeyne in de Tweede Kamer aangeno
men met 52 tegen 30 stemmen.
Nu laait alom de geestdrift hoger op.
Nu komt het volk der onmondigen, het
ontwaakte volk, in beweging. Rustig, met
heilige ernst gaan ze ter tekening. .Als de
middagschooltijd geëindigd is, spoedt
Gartjan zich naar het lokaal achter de
Grote kerk. Dit lokaal heeft hij veroverd.
Hier zal hij de gehele week zijn om het
resultaat van zijn onvermoeide ijver te
zien. Hij heeft een gezegeld foliovel bij
zich, een stuk vloei, een inktkoker en
een pen. Daar komen ze, de ouders en
voogden der leerlingen tussen 6 en 12
jaar Daar komen ze, de belangstellenden
boven 20 jaar die wensen mee te werken
aan het petitionneinent. Daar komt ook
vrouw Komraenee, Miet de Keutel zoge-
zeid, de weduwe, die drie kinderen heeft
op de openbare school en die overdag
uil ^verken gaat en 's avonds naait om de
monden van haar jong open te houden.
In Gartjan is een lichte verwondering,
als hij haar komen ziet. Hij weet dal haar
man, een ruwe bonk van een blikslager, als
hij nog leefde, haar nooit zou hebben toe
gestaan hier te komen. "Komje ook teke
nen, vrouw Kommenee?" vraagt Gartjan
vriendelijk. Het wijfje knikt. "Hier is de
lijst. En hier de pen. Leg je hand maar
op het vloei." Miet aarzelt. "Toe maar,
zet hier je naam maar", moedigt Gartjan
haar aan. "Doe jij het maar, meester, ik
kan niet schrijven", zegt ze dan. "Dat raag
niet, vrouw Kommenee. Ieder moet zelf
tekenen." Het wijfje ziet Gartjan aan. Tra
nen wellen in haar ogen. En met gebro
ken stem zegt ze: ''Mijn kijnder zijn op de
openbare school, meester, en ik wou ze zo
graag op de Christelijke school hebben.
En nou kan het niet." Gartjan ontroert
tol in het diepst van zijn ziel. "Ga hier zit
ten, vrouw Kommenee", zegt hij. "Ik zal
je schrijven leren. Je zult tekenen."
Wordt vervolgd
