treden steeds meer naar buiten
^^Achter elke succesvolle visser
staat een vrouv/^
'Moderne .>'^ssen¥roaw doet meer rmdst de adm'mistrafie
en het schoonhovden van de kotter^^
STAANDWANTVISSERIJ OP TONG KRIJGT MSC CERTIFICERING
VANGSTMETHODEN
KERSTBIJLAGE 22 DECEMBER 2009
PAGINA 5
VISSERSVI ;'EN
GOEDEREEDE - Vorige maand bracht een
commissie van de Provinciale Siaten van Zuid-
Holland een bezoek aan de visafslag en aan
bedrijven rondom de haven van Slellendam. De
statenleden waren daarop uitnodiging van Lokale
Groep Visserijgebied Stellendam, In deze groep
is een aantal belanghebbenden in de visserij op
de kop van het eiland vertegenwoordigd, met
daarin ondermeer de UFA, de visserijvereniging,
de gemeente en het bedrijfsleven. Verder zit
er nog een aantal mensen in de Lokale Groep
die men er niet zo snel zou zoeken, maar
waarvan hun deelname aan de groep toch
vanzelfsprekend is: de vissersvrouwen. Anne-
Marie van Seters, Caroline Makkus en Krijnie
Melissant vertegenwoordigen niet alleen 'hun'
vissers, maar ook de andere visserijgezinnen
in verschillende overleggen en bij een aantal
activiteiten. Deze vissersvrouwen willen graag
wat toelichting geven op hun bemoeienissen
met het werk van de mannen op zee.
Door Adri van der Laan
Enkele decennia geleden was het ondenkbaar
dat de vrouwen van vissers vergaderingen van
vissers bezochten en daar ook het woord voerden
en daarnaast ook in contact traden met de ver
schillende overheden. Dit waren taken die veelal
ingevuld werden door hun wederhelften of de
mannelijke vertegenwoordigers in de belangen
verenigingen. Maar zoals bij veel zaken zijn ook
in de visserij de tijden veranderd. In vroeger tijden
hadden de vissersvrouwen veelal hun handen vol
aan het runnen van hun - meestal grote - gezin
nen en daarnaast deed men nog wat administra
tie voor het bedrijf en daar bleef het bij.
"Toch hebben de vrouwen altijd wel een actieve
rol gespeeld binnen de vissersbedrijven, maar ze
deden dit meestal onzichtbaar", legt Anne-Marie
van Seters uit. Zij is echter heel actief betrokken
bij het zeevisserijbedrijf van haar man, de firma
E. van Seters en Zn. Haar man Johan van Seters
is schipper op de SL 27, het bedrijf dat vorige
maand'de MVO'Award van de Rabobank won,
vanwege het vernieuwend en maatschappelijk
verantwoord uitoefenen van de visserij. Anne-
Marie geeft aan dot zij heel haar leven al betrok
ken is bij de visserij en de scheepsbouw omdat zij
GO I de Flyshootvisser, boven de voornioiige
GO als bokkenvisser
De drie vissersvrouwen onder een oude foto van de CO i in de haven van het stadje Gotaiereede.
V.l.n.r.: Anne-Marie van Seters, Krijnie Melissani en Caroline Makkus
een dochter is van scheepsbouwer en -reparateur
Padmos uit Bruinisse. Juist bij de visserij lagen
dan ook haar interesses die zeker nog werden
aangewakkerd toen ze in het huwelijk trad met
Johan van Seters.
Caroline Makkus is partner van Cornelis Melis
sant van de GO 1eveneens een bedrijf dat zich
onderscheidt door vernieuwend bezig te zijn en te
experimenteren met nieuwe vistechnieken. Caro
line is van oorsprong niet betrokken bij de visserij.
Zij is afkomstig uit Rockanje, maar door vrienden
die actief waren binnen de visserij raakte zij hier
wel in geïnteresseerd en wel zodanig dat zij haar
dagelijks werk wel 'in de vis' heeft gevonden. Zij
heeft een commerciële taak op het gebied van
marketing en communicatie bij de bekende Rot
terdamse zeevishandel Schmidt Zeevis en daar
naast is zij onder andere ook vertegenwoordigd
in de Kenniskring Flyshoot-visserij, evenals Anne-
Marie van Seters.
Krijnie Melissant is de echtgenote van Johan Me
lissant die met de GO 1 9 en de GO 3 verschil
lende vismethodes beoefent, zoals de stoand-
wantvisserij. Zij is afkomstig uit Goedereede en
had vroeger geen binding met de visserij, maar
door het bedrijf van haar man is zij niet alleen
nauw betrokken geraakt bij deze vorm van vis
serij, maar is - ze samen met de andere vrouwen
- eveneens actief bij landelijk en regionaal over
leg en heeft de staandwantvisserij natuurlijk haar
bijzondere interesse.
Het is opvallend dat de drie visserijbedrijven
waarbij de vrouwen betrokken zijn een aantal ja
ren geleden nog echte bokkenvissers waren en nu
de overstap hebben gemaakt. Dit vernieuwend
bezig zijn van de bedrijven is zeker ook gestimu
leerd door de vrouwen van de vissers omdat zij
al een aantal jaren vertegenwoordigd zijn in ver
schillende organisaties die tot doel hebben om de
nieuwe vismefhoden te onderzoeken. Voor bijna
iedere nieuwe methode is er een Kenniskring op
gericht.
KWAl!TH,!T
Naast het bijhouden van de nieuwe ontwikkelin
gen in de visserij, ligt er ook de taak bij de vissers
om de kwaliteit steeds meer op peil te houden.
Daarnaast is, ondermeerw verband met de bui
tenlandse concurrentie en de kritische consument,
ook de kwaliteit van de vis heel belangrijk gewor
den. Dit vraagt natuurlijk ook nauw overleg tussen
de vissers onderling en soms ook met 'de handel'.
Foto: Adri van der Laan
schip. Dit is een hele verandering in vergelijking
met de tijd, die ook Anne-Marie van Seters en
Krijnie Melissant nog hebben meegemaakt, toen
er alleen in heel dringende gevallen contact met
het vissersschip kon worden gemaakt via Radio
Scheveningen. Voor de rest was men aangewe
zen op het dagelijks praatje vanaf het schip via
de 'Visserijband'.
In de Lokale Groep Visserijgebied Stellendarh,
waarin de drie vrouwen vertegenwoordigd zijn,
komen heel veel verschillende onderwerpen aan
de orde en door de brede samensfelling van de
groep wordt er ook verder gekeken dan alleen
De vissersvrouwen kunnen hierin een belangrijke
taak vervullen. Uit het gesprek met de vrouwen
blijkt dat de vraag naar duurzame vis toeneemt. Bij
het vissen moet de natuurlijke omgeving van de vis
zoveel mogelijk ontzien worden en dient ook het
milieu zo min mogelijk belast te worden met een
hoog brandstofverbruik. "De vraag naar 'groene
vis' staat in relatie met de vraag naar de herkomst
van de vis. Dit is een kans om ons mooie ambach
telijke beroep te promoten. De visserij moet hoor
verhaal vertellen", legt Caroline Makkus uit.
Er worden aan de moderne visser dus veel eisen ge
steld en tevens wordt er beroep gedaan op het or
ganisatievermogen van de vissers. Dit zijn veel acti
viteiten die niet van af zee geregeld kunnen worden
en soms ook voor de - meestal oudere - walschip-
per te veel zijn geworden. Daarom is het logisch dot
de taak van de vissersvrouwen groter is geworden
dan 'alleen maar' het doen van administratie of op
vrijdag het schoonhouden van de kotter.
Daarnaast is door allerlei overheidsmaatregelen
het gebied om te vissen in de Noordzee maar heel
klein geworden, waardoor er volgens de vissers
naar de vissers en hun bedrijven. Heel de regio
wordt bij de visserij betrokken en daarom zijn de
onderwerpen divers. Zo wordt er gesproken over
hoe men naast verbeteringen rondom de havens
en de handel en verwerking van de vis ook onder
zocht hoe men de band tussen visserij en de an
dere 'economisch sterke poot' van de gemeente,
de recreatie, kan verstevigen.
De SI 27 die onlangs de MVO Award van de
Rabobank won
De Nederlandse staandwantvisserij op Noordzee-
tong van de Stichting van de Nederlandse Visserij
(SNV) heeft haar beoordeling voor Marine Steward
ship Council (1) certificering doorstaan voor een
duurzaam en goed beheerde visserij.
De certificering van de visserij volgt na een 12
maanden durende onafhankelijke beoordeling. De
SNV gaf namens 43 vissers opdracht voor de be
oordeling.
De staandwantvisserij op tong vindt in de Neder
landse kusiwateren plaats. Het visseizoen loopt van
maart tot oktober wanneer de grotere tongen zich
richting kust verplaatsen. De visserij wordt door
60, veelal kleinere schepen, uitgevoerd. Ongeveer
tweederde van de vangsten van deze visserij bestaat
uit Noordzeefong. De jaarlijkse vangst is gemiddeld
200 ton tong. De Nededandse staandwantvisserij
op Noordzeefong von de (SNV) opereert volgens
een vrijwillig managementplan.
Onlangs heeft de Nederlandse regering elementen
van dit managementplan in een nieuwe regelge
ving voor de staandwantvisserij ingelijfd, die de vis
serij en visserij inspanning limiteert. Als onderdeel
van haar certificering zal de staandwantvisserij op
Noordzeetong de wetenschappelijke evaluatie van
het Europese lange termijnbeheer voor Noordzee
tong aanmoedigen. Bovendien moet de vloot gede
tailleerde informatie over vangstsamenstelling waar
onder bijvangst verzamelen. Derk Jan Berends zegt
namens de SNV: "Het behalen van het begeerde
MSC-label is voor de Nededandse staandwantvis-
sers op tong het bewi'/s dot wefenschoppers hun vis
sen'; als duurzaam beoordelen. Dat is niet vanzelf
gegaan. De vissers hebben de laatste jaren geïnves
teerd in overleg en samenwerking met belangrijke
maatschappelijke partijen wat uiteindelijk heeft ge
resulteerd in een managementplan dat kan rekenen
op een breed draagvlak. Dit plan +vormt de basis
voor de certificering met MSC. Het beperken van het
aantal vaartuigen en de hoeveelheid netwerk in de
kustzone is een belangrijke voorwaarde die de vis
sers zichzelf hebben opgelegd. Ook werken vissers
actief mee aan onderzoek. De MSC draagt zeker bij
aan een positief imago van de staandwantvisserij op
long. Het zou mooi zijn als de markt dit initiatief ook
goot belonen in de vorm van betere prijzen".
(Bron: digitale knipselkrani PV,s, MSC 24-11.2009)
De GO 19 en de GO 3 beoefenen verschillende vistechnieken
vrouwen verhoudingsgewijs "maar op een gebied
ter grootte van een postzegel gevist'mag worden".
Nauw overleg tussen alle betrokkenen is dan ook
van levensbelang voor de Nederlandse visserij.
PLEZIER
De drie vissersvrouwen hebben er duidelijk ple
zier in om actief bij het bedrijf van hun man be
trokken te zijn. Deze betrokkenheid wordt ver
gemakkelijkt door de moderne communicatie
middelen. Via de soteliiettelefoon en het internet
(e-mail) kan er vier en twintig uur per dag con
tact worden gelegd tussen het thuisfront en het
Onlangs kreeg het Visserijgebied een Europese
subsidie toegekend van bijna drie miljoen euro.
Voor de groep is het nu van belang om de doelen
voor deze subsidie goed te omschrijven en onge
twijfeld zullen de dames aan deze discussie hun
steentje bijdragen.
Dat de vissersvrouwen zelf voor de volle honderd
procent achter hun werk voor het bedrijf staan
en dat ze vinden dat hun activiteiten er zeker toe
doen, illustreert Anne-Marie van Seters met een
variant op een bekende uitspraak: "Achter elke
succesvolle visser staat een vrouw...!"
In dit artikel komen verschillende soorten
angstmethoden aon de orde, waarmee de
vissers op de Noordzee hun vis vangen.
Er worden benamingen gebruikt waarvan
de lezers waarschijnlijk lang niet altijd de
beteken/s begrijpen. Daarom onderstaand
een beknopt overzicht van de belangrijkste
vangstmethodes die de Nederlandse vissers
gebruiken.
BOOMKORVISSERIJ
Deze vorm van visserij komt het meest voor op
de Noordzee. De vissers spreken zelf meestal
van bokkenvisserij. Bij deze visserijmethode
hangt zowel aan de bakboord- als aan de stuur-
boordkant van de kotter een net in het water aan
gieken (of bokken). Er wordt dus met twee net
ten tegelijk gevist. Een ketting ('wekker') sleept
over de zeebodem om de platvis op te schrikken.
De mazen van het net zijn aan het begin groter
dan aan het einde. De kleine (ondermaatse) vis
kan dus altijd ontsnappen, en de 'maatse' vis
blijft in het net zitten. De vis wordt aan boord
van de kotter op grootte gesorteerd, schoonge
maakt en schoongespoeld. Hierna wordt de vis
in plastic kratten en ijs gelegd en opgeslagen
in het gekoelde visruim. De plat/issoorten die
met deze vangstmethode aan land wordt ge
bracht zijn tong, schol, schar, tongschar, griet,
bot, tarbot en heilbot. Een groep Texelse, Urker
en Steltendams/Goereese vissers is, samen met
ontwikkelaars, binnen de Kenniskring Puls- en
SumWing-visserij zeer actief in het ontwikkelen
en introduceren van een alternatief vistuig voor
de traditionele platvisvisserij. De resultaten zijn
tot nu toe uitstekend en de puls- en sumwing
visserij blijkt een methode die voldoet aan de
behoefte om op een economisch verantwoorde
wijze de platvisvisserij te verduurzamen.
STAANDWANTVISSERIJ
Stoondwont visserij is de samenvattende term
voor alle vismefhoden waarbij het net stil staat
in hef water Men maakt gebruik van kieuw- en
warnetten waarmee men op kabeljauw en grote
platvis (tarbot, grote tong) vist. Deze netten wor
den met behulp van drijvers en een verzwaarde
lijn aan de onderzijde van het net (onderpees)
'staand' in hef water opgesteld, en na vedoop
van tijd binnengehaald. De staande netten wor
den rond een wrok of in open zee als een gordijn
uitgezet. Voor het donker worden de netten ge
schoten en bij zonsopgang weer opgehaald. De
nettenrij wordt verankerd met ankers en gemar
keerd door boeien. Ook de visserij met fuiken valt
onder deze vorm van visserij. De echtgenoot van
Krijnie Melissant, Johan is een sfaandwantvisser
FLYSHOOTVISSERIJ
Het tlyshooten wordt onder meer uitgeoefend
door de mannen van Anne-Marie van Seters en
Caroline Makkus en is een van de 'nieuwe' vis-
methoden. In Nededand is de methode nog vrij
nieuw maar in Denemarken werd al langer op
deze manier gevist onder de naam 'snurrevaad'.
Een flyshoofer vist achter het schip met lijnen,
ofwel zegentouwen, met daaraan een net. Tij
dens het vissen worden de zegenfouwen met hef
net naar hef schip gehaald. De zegentouwen
rollen over de bodem en veroorzaken stofwol
ken die de vissen opschrikken en ervoor zorgen
dat ze voor de touwen blijven uitzwemmen. De
sterke en grote vissen b)i/Ven voor de zegentou
wen uitzwemmen en worden bij het naderen van
hef schip en het halen samengedreven naar de
nefopening. Flyshooten is alleen effectief bij vol
doende daglicht. De flyshoot-techniek voldoet
aan de richtlijnen van People, Planet, Profit:
Laag brandstofverbruik, minder milieubelas
tende emissies, vrijwel geen verstonng van het
bodemleven, vrijwel geen ongewenste bijvangs
ten, vis van uitstekende kwaliteit, goede en vei
lige arbeidsomstandigheden, goede verzorging
en sortering van de vis aan boord. Dit betekent
minder handelingen, mooie producfkwalifeit en
betere houdbaarheid.
SPANVISSERIJ
Hierbij goot het om het voortslepen van een
groot frawlnet door twee schepen. Deze zijn
door een touw aan elkaar verbonden zodat hun
positie tijdens het vissen evenwijdig blijft. De
horizontale opening wordf verkregen, omdat de
beide schepen steeds op eenzelfde afstand van
elkaar varen. Op dit moment zijn er bijna geen
Nederlandse schepen die zich met de spanvis-
serij bezighouden.
BORDENVISSERIJ
In dit geval wordt een trawlnei voortgetrokken
door één vaartuig. Via scheerborden verkrijgt
het trawlernet een horizontale opening. De zo
genaamde onderpees van hef net rolt over de
bodem omdat kabeljauw en wijting dikwijls nèt
boven de bodem zwemmen.
TWINRIGVISSERIJ
8// hef fwinriggen trekt één vaartuig twee trawl-
netten naast elkaar voort. De scheerborden zit
ten aan de uiterste einden, 'en tussen de netten
in zitten sloffen: zware gewichten die over de
zeebodem kunnen glijden. Een kleine kotter kan
op deze manier met vrij weinig vermogen een
groot stuk bodemoppervlak bevissen. Twinrigvis-
serij is sterk in opkomst als alternatief voor de
boomkorvisserij.
Twinrigvisserij is in eerste instantie bedoeld om
kabeljauw, wijting en schelvis te vangen, maar
in de zomer visf men ook wel op de schol, schar
en mul.
(Bron: www.viss0rsbond.nl en folder Kenniskring flyshoot-visserij.
