Voetwassing
Kerk
diensten
Krekenwandel- en
fietstochten vanuit
Watersnoodmuseum
Orgelconcert
Marcel Mangnus
EIIAriDEII-IIIEUWS
Joodse
christenen in
de eerste
eeuwen na
Christus
Assertief
communiceren
en Vakantie
week Careyn
EIIAt1DQi.|HEUWS
In de Bijbel
W. H. Velema
Wie is een joodse
christen?
Verschillen onder joodse
christenen
Chiliasme
Het scheiden van de
wegen
Zondag 26 juli 2009
Uw auto én caravan
Careyn Keuzepakket
organiseert in Dirk-
sland vanaf 17 septem
ber van 19.30 tot 22.00
uur de cursus 'Gordon,
Assertief communice
ren' bestaande uit acht
bijeenkomsten.
Vakantieweek naar
Vledder; vertrekdatum
19 september
'Cdreyn 'is'ééh grote'iorgin-
stelling in Zuidwest Neder
land. Met ongeveer 10.000
medewerkers wordt dage
lijks voor meer dan 85.000
klanten gezorgd, waaron
der 1.500 bewoners in ver
pleeg- en verzorgingshuizen.
Daarnaast telt de organisa
tie ongeveer 132.000 leden
van het Careyn Keuzepakket.
Ruim 52.000 (aanstaande)
ouders en kinderen krijgen
kraam- en ouder- en kind
zorg.
OUWERKERK - Op zater
dag 8 augustus, de tweede
zaterdag in augustus,
organiseert het Waters-
noodmuseum voor de vijf
de keer een wandeltocht
vanuit het museum. Deel
nemers kunnen kiezen uit
meerdere afstanden: 7
km, 13/15 km, 25 km en
42 km. Nieuw dit jaar zijn
twee fietstochten van 25
en 42 km.
PAGINA 2
VRIJDAG 24 JULI 2009
Ethiek
De titel doet denken aan
wat we lezen in Johannes 13.
Daar wordt ons verteld wat de
Heere Jezus heeft gedaan aan
Zijn discipelen. Het gebeurde
kort voor het Paasfeest. De
Heerè Jezus heeft Zijn kleren
afgelegd en de voeten van zijn
discipelen gewassen.
Aan het eind van dat ritu
eel heeft Jezus weer plaatsge
nomen aan tafel. Hij zei: "U
noemt Mij Meester en Heere,
en u zegt het terecht, want Ik
ben het. Als Ik dan, de Heere en
de Meester, uw voeten gewas
sen heb, moet ook u eikaars
voeten wassen"(13:13,14).
In 2009
In de 'Kerkklok', orgaan
ten dienste van de Christe
lijke Gereformeerde Kerken
in de classis Apeldoorn (10
juli 2009), trof ik het volgende
verhaal aan over een voetwas
sing tijdens de Nijmeegse Vier
daagse.
Ik vertel het verhaal zoals ik
het daar las.
"De finish is op de Wedren.
Daar staat ook de Christelijke
Gereformeerde Kerk. Wande
laars die op de derde dag bin
nenkomen worden uitgeno
digd voor een voetenbad.
Ook op de laatste dag, als
ze net hun medaille hebben
opgehaald, nodigen we ze uit.
Velen nemen de uitnodiging
aan. Nogal wat wandelaars
lopen alleen of moeten wach
ten op hun maatje die een
ander tempo liep. Als je dan
aan het eind een voetenbad
kunt krijgen, is dat erg aan
trekkelijk. Je krijgen een stoel
onder een partytent in de tuin
van de kerk. Élke wandelaar
krijgt een kop koffie of thee.
Een vrijwilliger trekt je sok
ken en schoenen uit en stopt je
voeten in een lauwwarm bad
met een bruistablet. De ver
halen komen vanzelf, 't Gaat
altijd over het geloof. Op de
achterkant van de uitnodiging
staat Johannes 13.
Gesprekken
Er komen allerlei verhalen
los. Mensen die vroeger naar
de kerk gingen, maar ervan
vervreemd zijn geraakt. De
een heeft mooie herinnerin
gen, anderen juist weer niet.
Na een kwartier drogen we
de voeten af en helpen we de
wandelaars weer in de sokken
en de schoenen en nemen we
afscheid.
Als mensen vragen waarom
we dit doen, vertellen we wat
het geloof voor ons betekent en
waarom we het voorbeeld van
Jezus volgen.
Soms vragen mensen gebed.
Dan zoeken we een rustig
plekje in de kerk en bidden we
samen.
Het is voorgekomen dat
mensen in de knoop zitten en
een volgend jaar terugkomen.
Ze mogen dan vertellen dat het
beter gaat. Dat deed de help
ster denken aan Andreas, die
zijn broer Simon (Petrus) ging
halen.
Een andere man kwam het
volgende jaar vertellen dat hij
mede door het gesprek bij de
voetwassing tot geloof is geko
men.
Er zijn er ook, die geen per
soonlijk, gesprek willen maar
toch wel even binnen, in de
kerk willen kijl;en".
Een voorrecht
De zuster die dit verhaal op
schrift heeft gesteld, vertelt
hoe de medewerksters het een
voorrecht vinden dit werk te
mogen doen.
Ik ben nooit in Nijmegen
geweest tijdens de Vierdaagse.
Wel heb ik meermalen in het
desbetreffende kerkgebouw
gepreekt. Als ik er weer kom zal
ik zeker aan dit gebeuren den
ken. Ook wil ik dan, hoewel het
op een ander tijdstip van het
jaar is, met de gemeente God
danken voor dit dienstbetoon.
Er gaat zonder woorden iets
van uit. Vaak is deze voetwas
sing aanleiding tot een gesprek
over Hem, Die aan Zijn disci
pelen - zo zegt Hij het Zelf in
Johannes 13 - een voorbeeld
heeft gegeven.
En (n)u?
Over het algemeen zullen
de lezers van Eilanden-Nieuws
niet letterlijk hetzelfde kun
nen doen als wat in Nijmegen
gebeurt. Een vergelijkbare
daad, uit evangelische bewo
genheid, kan ook in andere
delen van het land verricht
worden.
De ander de voeten wassen
lijkt ons vaak niet de meest
aangename dienstverlening.
Er zullen nogal wat mensen
zijn die een ander liever de
oren wassen. Volgens Van Dale
betekent dat: iemand geducht
de waarheid zeggen.
Iemand de voeten wassen is
precies het tegenovergestelde
hiervan.
Zouden wij in navolging
van Christus (een term die
onder ons niet zo vaak wordt
gebruikt, misschien zelfs wel
niet geliefd is) niet moeten
nagaan wiens voeten wij kun
nen wassen, als een vorm van
christelijke dienstbetoon.
De vorm kan veranderen,
de zaak is ook in de een en
twintigste eeuw urgent. Jezus'
woord verliest immers zijn
actualiteit niet.
BROUWERSHAVEN - Op
donderdagavond 30 juli
geeft Marcel Mangnus uit
Hulst een orgelconcert in
Brouwerhaven. Het derde
orgelconcert van de serie
orgelconcerten in Sint-
Nicolaaskerk staat in teken
van speelse muziek. Alle
klankkleuren van het Van-
Vulpen-orgel komen aan
bod in een divers program
ma.
Van Johann Sebastian Bach
wordt de beroemde 'Prelu
dium en Fuga in Es-dur' ver
tolkt. Dit is een van de meest
geniale werken van deze com
ponist. Het orgel verandert in
een speeldoos wanneer Mar
cel Mangnus de variaties van
Mozart op 'Altijd is Kortjakje
ziek' ('Ah vous dirai-je Maman')
speelt. Van Mendelssohn klinkt
het zangerige 'Allegretto' uit
de 4" sonate, Maurice Duruflé
is een componist slechts een
paar werken voor orgel heeft
geschreven. Van zijn composi
ties is slechts 1 werk is te spe
len in Brouwershaven, wat een
première voor Brouw wordt.
Het het concert wórdt magi
straal afgesloten met het mees
terwerk van Franz Liszt: Pre
ludium en Fuga op de letters
B.A.C.H. De verrichtingen bij
de speeltafel zijn op een groot
scherm te volgen.
Marcel Mangnus (Hulst
1986, Nederland) volgde zijn
muzieklessen aan de Zeeuw
se Muziekschool te Hulst.
Hier kreeg hij o.a. les van Jos
Vogel. Op 15-jarige leeftijd
begon hij een vooropleiding
te volgen via het Brabants
Conservatorium te Tilburg.
Tijdens deze opleiding volg
de Marcel zijn solfègelessen
en koorzang aan de Stede
lijke Muziekacademie te Sint-
Niklaas. Na zijn middelbare
schoolperiode besloot Marcel
om verder te studeren aan het
Koninklijk Conservatorium
te Gent. Dit bij orgeldocent
Ignace Michiels, kathedraal
organist in Brugge. In 2007
behaalde hij aan dit Conserva
torium zijn Bachelordiploma
Uitvoerend Musicus (Orgel).
Momenteel studeert Marcel
in het vijfde jaar en volgt de
Masteropleiding Muziekpe-
dagögie (Uitvoerend musicus
Orgel lerarenopleiding). In
juni 2009 sluit hij zijn Master
opleiding Uitvoerend Musicus
Orgel af met een openbaar
eindexamen in de kathedraal
van Brugge. Tevens rondt hij
dit jaar zijn afstudeerscriptie
af over de ontwikkeling van
de fugakunst in de Duitse
orgelschool. In mei 2009, pre
senteerde hij zijn Eindproject
'de wondere wereld van de
fuga'. Marcel is al enkele jaren
actief als organist/dirigent in
de regio Hulst en gaf reeds
verschillende orgelconcerten
in Nederland en België.
Het concert begint om 20.00 uur.
De toegang bedraagt 7,50 euro
voor volwassen, studenten 2,50 en
kinderen onder de 12 jaar gratis.
Consumpties in de pauze en na
afloop zijn bij de entreeprijs inbe
grepen.
Marcel Mangus.
Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag
Uitgave: uitgeversmi]. Eilanden Nieuws b.v.
Verschijr\'mg: dinsdag huis-aan-huis
vrijdag abonnementen uitgave
Tel. (0187) 471020. Fax (0187) 485736
Postbus 8, 3240 AA Middelharnis. Langeweg 13, Sommelsdijk
www.eilandennieuws.nl
ADVERTENTIES EN ADMINSTRATIE
Tel. (0187)471020
E-mail: info@eilandennieuws.nl
Tarief per mm 0,42. Contracttarieven op aanvraag
Slultingstermijn zal<elijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
S/urt/ngsferm(ynoi'er//yc(ensberichten.'maandag 17.00 uur
en vrijdag 7.30 uur. Voor foutief geplaatste advertenties als gevolg
van onduidelijke advertentieopdrachten kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Bladmanager: Gert Verweij, tel. (06) 50448359
Advertentie-verkoop: e-mail: gertverwelj@eilandennieuws.nl
REDACTIE
hoofdredacteur; J. Vlllerius, tel. (0187) 471022
e-mail: redactle@eilandennieuws.nl
Plaatsing van ingezonden berichten kan zonder opgaaf
van redenen worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Jaarabonnement 33,-. Abonnementen (vrijdageditie) zijn bij
vooruitbetaling en worden automatisch verlengd. Opzeggingen
schriftelijk vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
Postbank 167930
Rabobank Goeree-Overflakkee 3420.01.108
Van toepassing zijn de Regelen voor het Advertentiewezen (ROTA).
De christelijke kerk heeft een
bijzonder band aan het joodse
volk. Uit dat volk is immers
haar Heiland en Zaligmaker
geboren. Hoe verhoudt zich
het christelijke geloof tot het
rabbinale Jodendom? Onjuist
is door meerderen gehuldigde
de gedachte dat het rabbina
le Jodendom voorafgaat het
christelijke geloof. Historisch
gezien ontstond de christelijke
kerk als een stroming binnen
het Jodendom van de Tweede
Tempel. Langzaam maakte zij
zich daaruit los en ontstond
er een kloof met het Joden
dom. Dat Jodendom zelf viel
aanvankelijk niet samen met
het rabbinale Jodendom. Rab-
binaal Jodendom en christen
dom zijn de twee vormen van
Jodendom die de val van de
Tweede Tempel overleefden.
De wegen gingen uiteen in het
verstaan van het Oude Testa
ment in relatie tot de persoon
van Jezus. Terwijl voor het
rabbinale Jodendom de wet de
weg van het heil is, belijdt de
christelijke kerk dat er alleen
toegang tot God is door Chris
tus. Het rabbinale Jodendom is
tot de opvatting gekomen dat
wie Jezus als de Messias belijdt,
geen jood is. Dat is echter een
normatieve definitie.
Feitelijk gezien hebben er
altijd joden bij de christelijke
kerk behoord. Aanvankelijk
waren alle christen jood of in
ieder geval proseliet. In het
bijzonder door de arbeid van
de apostel Paulus groeide het
aantal christenen uit de heiden
sterk. Echter wie de namen
die in de brieven van Paulus
tegenkomt en analyseert komt
tot de conclusie dat minstens
vijfentwintig procent, van hen
jood is. Aarrnemend dat dit
ook gold voor de gemeenten
die door de arbeid van Paulus
onder de volkeren ontstonden,
betekent dit dat ook daarin
joodse christenen goed verte
genwoordigd waren. Dat gold
nog veel meer voor het land
Israël zelf en trouwens ook
voor Syrië.
De vraag wie wij onder joodse
christenen moeten verstaan,
is trouwens niet altijd eendui
dig beantwoord. Soms beperkt
men zich tot groepen joodse
christenen die kritisch stonden
tegenover de boodschap van
de apostel Paulus. Dat betekent
dan wel dat men tal van chris
tenen die etnisch gezien jood
waren uitsluit. De genoemde
visie op joodse christenen gaat
meer dan eens samen met de
gedachte dat er een spanning,
zo geen tegenstelling bestond
tussen de conservatieve moe
dergemeente in Jeruzalem en
de apostel Paulus met zijn zen
ding onder de volkeren. Dat is
echter niet juist. Het feit dat
de joods-christelijke gemeente
van Jeruzalem de joodse chris
tenen aan de gehele Mozaïsche
wet wilde binden, betekent niet
dat men dit ook van christenen
uit de heidenen vroeg. Paulus
die ook voor joodse christe
nen een vrijere houding ten
opzichte van de Mozaïsche
wetgeving geoorloofd achtte,
wilde toch ook d de joden een
jood zijn. We behoeven maar
te denken aan het feit dat hij
Timotheüs besneed en meer
dan eens een gelofte als nazi-
reeër heeft afgelegd.
Verbonden met en ook zelf
standig naast de katholieke
kerk waren er, zo blijkt zowel
uit joodse als christelijke bron
nen uit de eerste eeuwen na
Christus, joodse christenen.
Zo spreken de kerkvaders over
Ebionieten. Het gaat hier om
een bij de Zaligsprekingen
aansluitende zelfaanduiding
die 'armen' betekent. Kenmer
kend voor de Ebionieten was
dat zij de Davidische afkomst
van Jezus onderstreept en dat
zij niet alleen zelfde Mozaïsche
wet hielden, maar dat ook van
christenen uit de heidenen
verwachten. De Ebionieten
waren geen eenheid. Een deel
van hen wees de maagdelijke
geboorte af, maar een ander
deel niet. Ook deze laatste
groep ging echter niet uit van
de pre-existentie en godheid
van Jezus. Sommige joodse
christenen hielden alleen de
sabbat. De meesten hielden
echter zowel de sabbat als de
eerste dag van de week als de
dag samenkomst van de chris
telijke gemeente. Juist waar
joodse christenen zicht had
den op de godheid van Jezus,
plachten zij ook op de eerste
dag van de week samen te
komen.
Justinus Martyr spreekt in zijn
Dialoog met Trypho over joodse
christenen die weliswaar zelf
de Mozaïsche wet hielden
maar dat niet vroegen van
christenen uit de heidenen. Zij
stemden in hun geloof volledig
overeen met de christenen uit
de heidenen. Dat geldt ook van
de Nazoreeërs over wie Hiëro-
nymus spreekt. Daarbij gaat
het joodse christenen in Syrië.
Onjuist is de gedachte dat alle
joodse christelijke groepen die
een min of meer zelfstandig
bestaan leiden, een lage chris
tologie hadden en de godheid
van Jezus niet erkenden. Zo
blijkt bijvoorbeeld uit de Dia
loog met Trypho dat joodse chris
tenen vanuit het woord resjit
(begin/beginsel) een verband
legden tussen Spreuken 8 en
Genesis 1 en zo de schepping
mede aan Jezus konden toe
schrijven.
Er waren niet alleen zelfstan
dige joods-christelijke gemeen
ten, maar ook joodse christe
nen die vrijwel geheel waren
geïntegreerd in de kerk uit de
heidenen. Er zijn sterke aan
wijzingen dat Polycarpus en
Melito van Sardes van joodse
afltomst waren. Dat verklaart
de betrokkenheid van joden
bij de dood van Polycarpus.
Niet christelijke joden zagen
hem als een afvallige. De paas-
liturgie van Melito van Sardes
is kennelijk als een alternatief
voor de paasaggada bedoeld.
Zeker is dat Polycarpus en
Melito van Sardis evenals
vele andere Klein-Aziatische
christenen Quartodecima-
nen waren, dat wil zeggen zij
vierden het paasfeest op de
veertiende Nisan. De joodse
achtergrond van vele Klein-
Aziatische christenen maakt
deze praktijk begrijpelijk. Men
wilde het paasfeest op dezelfde
datum als hun volksgenoten
houden, ook al gaf men het
een diepere inhoud. Theolo
gisch was er geen verschil met
die christenen die het paasfeest
op zondag vierden. De Quar-
todecimanen verbondert ech
ter het paasfeest niet met de
opstanding maar met de kruis
dood van Jezus. De opstanding
herdachten christenen trou
wens in feite elke week op de
eerste dag der week als ook de
eucharistie werd gevierd.;;
Vaak wordt chiliasme als één
van de kenmerken van jood
se christenen gezien. Echter,
wie verdisconteert dat ook de
nieuwtestamendsche geschrif
ten, joods-christelijk zijn, kan
dat niet zomaar stellen. Het
rabbinale Jodendom verwacht
te een Messiaans koninkrijk
voorafgaande aan de volko
men heerlijkheid. Christenen
mogen weten dat dit kpnink-
rijk reeds gerealiseerd met
de komst van de Heere Jezus
Christus. Hij heeft de Zijnen nu
reeds tot koningen en priesters
gemaakt. Degenen die in Hem
ontslapen, delen met Hem in
Zijn hemelse glorie.
Het enige Bijbelboek dat over
een duizendjarig rijk spreekt
is het boek Openbaring. Ech
ter ook in dit boek wordt niet
dit duizendjarige rijk, maar
het slotvisioen van het nieuwe
Jeruzalem als de vervulling
van de oudtestamentische
profetieën gezien. De struc
tuur van het boek Openbaring
met als tegenstelling Babel en
het nieuwe Jeruzalem, onder
steunt de gedachte dat het
bij het duizendjarige rijk hier
gaat om de huidige heerschap
pij van de ontslapen heiligen
met Christus, het visioen van
Openbaring 20:1-11 is een uit
werken van de rust die de ont
slapen heiligen n Openbaring
6:11 en 14:13 is toegezegd.
De scheiding tussen de vol
gelingen van Christus en de
hoofdstroom van het Joden
dom begon al vóór de kruis
dood en de daarop gevolgde
opstanding van de Heere
Jezus. Christenen wisten dat de
grenzen van het Israël van God
uiteindelijk worden bepaald
door het geloof en gave van de
Heilige Geest. Deze boodschap
verkondigde de christelijke
kerk aan joden en al heel vroeg
ook aan heidenen. Onder hei
denen vond zij veel breder
gehoor dan onder joden. Na
de val van de Tweede Tempel
verloor het Jodendom steeds
meer haar veelkleurigheid die
haar eerder had gekenmerkt.
Binnen de christelijke kerk
vormden de joodse christenen
een slinkende minderheid. Na
de vierde eeuw na Christus zijn
ze niet meer als zelfstandige
groepen aanwijsbaar.
De rabbijnen poogden na de
val van de Tweede Tempel hun
gezag over de gehele joodse
gemeenschap uit te breiden.
Het heeft een aantal eeuwen
OUDDORP - Hersteld Herv.
Gem. Dorpskerk: 9.00 uur
ds. C. Oorschot, Stellendam
en 18.30 uur ds. R. van de
Kamp, Barneveld. Eben-
Haeur: 9.00 uur ds. R. van de
Kamp, Barneveld en 18.30
uur ds. C. Oorschot, Stellen-
dam - Herv. Gem. 9.45 uur
kand. M. C. Schreur, Zwaag
en 18.00 uur ds. M. Klaassen,
Ridderkerk - Geref. Kerk
9.00 en 10.30 uur ds. J. G.
Arensman en 18.30 uur ds. R
H. Zaadstra - Ger. Gem. 9.30
uur leesdienst en 18.30 uur
ds. A. Schreuder - Doops
gezinde Gem. 9.30 uur drs.
R. H. Hartkamp; 11.15 uur
Duitstalige dienst en 18.30
uur de heer H. van Dam.
GOEDEREEDE - Herv. Gem.
10.00 en 18.30 uur ds. W.
Arkeraats, Hardinxveld-
Giessendam - Hersteld Herv.
Gem. 9.00 en 10.45 uur ds. J.
W. van Estrik en 18.00 uur ds.
L. W. Ch. Ruijgiok, Monster
STELLENDAM - Herv. Gem.
10.00 uur ds. T. W. van Ben-
nekom en 17.00 uur ds. J.
Geene, Katwijk - Hersteld
Herv. Gem. 10.00 uur ds.
L. W. Ch. Ruijgrok, Monster
en 18.00 uur ds. W. M. van
der Linden - Geref. Kerk
10.00 uur mevr. B. Koppe
naal en 18.30 uur ds. J. G.
Arensman.
MELISSANT - Hersteld Herv.
Gem. 11.00 uur ds. C. Oor
schot, Stellendam en 18.00
uur kand. G. Kater, Krui-
ningen - Geref. Kerk 9.30
uur ds. H. J. Zeldenrijk -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00
uur ds. P. Blok - Ger. Gem.
in Ned. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem.
10.00 uur ds. R Nagel,
Vlaardingen en 18.00 uur
kand. R. van Putten, 't Har
de - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst - Zie
kenhuis: 14.30 uur ds. A. A.
Egas.
HERKINGEN - Herv. Gem.
10.00 uur ds. D. A. Snijder
en 18.00 uur ds. C. G. Vis
ser, Zwijndrécht Hersteld
Herv. Gem. 9.30 en 18.00
uur ds. A. van Wijk - Ger.
Gem. lÓ'.OO uur leesdienst
en,14.3fl;i|Ur stu,d,^t,S. MaL
jaars.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem.
10.00 uur dr. P E Bonter,
Leerdam en 18.00 uur dr.
O. J. v. d. Ploeg, Capelle a/d
IJssel - Lukaskapel HDG
10.30 uur ds. H. J. Catsburg
- Hersteld Herv. Gem.
9.00 uur ds. G. J. Blankers,
Oldebroek en 16.30 uur
ds. C. Oorschot, Stellen-
dam - Exodus 10.00 uur
geduurd voor dit feitelijk het
geval was. Zo werd van joodse
zijde de kloof naar de christe
lijke kerk verdiept. Toch zijn
er lange tijd nog tal van con
tacten geweest tussen joden en
christenen en oefenden zowel
kerk als synagoge op dezelfde
mensen aantrekkingskracht
uit. Zo geven de anti-joodse
preken van Chrysostymus niet
alleen blijk van een verwerpe
lijk sentiment, maar ook van
reële contacten tussen joden
en christenen waarbij voor het
gewone volk de verschillen
kennelijk niet altijd als relevant
werden ervaren.
In joodse geschriften uit de
eerste eeuwen na Christus wor
den joodse christenen niet tot
nauwelijks expliciet genoemd.
Toch zijn er wel aanwijzingen
voor hun aanwezigheid. Dat
geldt met name als het gaat
om de bestrijding door rab
bijnen van de gedachte dat
er twee (meerdere) machten
in de hemel zijn. Wij zullen
bij de voorstanders van deze
zienswijze vooral aan joodse
christenen moeten denken.
Zij beleden immers dat Jezus
deelt in de goddelijke glorie en
heerlijkheid. Hij mag en moet
aanbeden en verheerlijkt wor
den. Zeker is dat hier het meest
fundamentele breekpunt ligt
tussen kerk en synagoge; een
breekpunt dat als wij denken
aan de belijdenis van Petrus
in Caeserea Philippi, namelijk
'Gij zij de Christus de Zoon
van de levende God, al aanwe
zig was vóór de kruisdood van
Jezus en terugging op Diens
eigen onderwijs.
N.a.v. Jewish Believers in Jesus
Christ: The Early Cen
turies, Oskar Skarsaune
en Reider Hvalvik (red.),
uitgave Hendrickson Pub
lishers, Peabody, Mas
sachusetts 2007; ISBN
978-1-56563-763-4; hb.
930pag. Prijs $49,95.
Dr. P. de Vries, Waarder
ds. Sj. Biuining, bed. H.A. -
Remonstrantse Gem. geen
dienst - CAMA Gem. 10.00
uur K. Tanis.
MIDDELHARNIS - Herv.
Gem. 10.00 uur ds. H. Har-
kema en 18.00 uur ds. J.
Maasland, Vlaardingen -
Geref. Kerk 9.30 uur ds. L.
J lingenenlV.OOuurds.W.
A. Boer - Ger. Gem. 9.30 en
18 00 uur leesdienst - Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 18.00
uur ds. K. Visser - Geref.
Kerk (Vrijgemaakt) 9.00 en
17.00 uur leesdienst.
NIKUWE TONGE - Herv.
Gem. 11.30 uur ds. J. B. ten
Hove, Katwijk en 18.00 uur
de heer T. R. Rietveld, Rid
derkerk - Hersteld Herv.
Gem. 9.30 en 18.00 uur
eerw. heer L. Stuurman,
Rotterdam - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur lees
dienst.
OUDE TONGE - Herv. Gem.
10.00 uur ds. E M. van 't
Hof en 18.00 uur ds. T. W.
van Bennekom - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur student
S. Maljaars - Evangelie
Gem. Flakkee 10.00 uur de
heer H. Scheermeijer.
STVD a/h H/VRINGVLIET -
Herv. Gem. 10.00 en 18.00
uur ds. H. A. Samsom, Har
derwijk - Geref. Kerk 10.00
uur ds. K. Vogelaar en 18.00
uur ds. H. P. de Goede -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00
uur leesdienst.
DEN BOMMEL - Herv. Gem.
10.00 uur ds. J. Ouwen-
dijk, Alphen a/d Rijn en
18.00 uur ds. J. Willemsen
- Geref. Kerk 10.00 uur de
heer K. Baas en 18.00 uur
ds. A. S. Rienstra. -
OOLTGENSPLAAT - Herv.
Gem. 9.30 uur ds. J. B. ten
Hove, Katwijk aan Zee en
18.00 uur ds. H. Harkema
- Hersteld Herv. Gem.
11.00 uur ds. C. J. Blankers,
Oldebroek en 16.00 uur ds.
R. v.d. Kamp, Barneveld -
Geref. Kerk 9.30 en 18.00
uur de heer G. J. Heinen -
Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur
leesdienst.
LANGSTRAAT - Herv. Gem.
10.00 uur ds. J. C. Mesu,
Nw. en St. Joosland.
in vertrouwde handen
Op een effectieve manier met
een conflict omgaan zonder zelf
het onderspit te delven. Voor
uzelf opkomen. Geen dingen
meer doen die u eigenlijk niet
wilt. Dit kunt u leren tijdens de
cursus 'Gordon, Assertief com
municeren'. U leert in te zien
wat uw behoeften zijn en ook
in deze behoeften te voorzien,
zonder de wensen en verlan
gens van anderen uit het oog te
verliezen. Tevens leert u voor
uw eigen mening uit te komen.
Na afloop van de cursus voelt
u zich zekerder en de omgang
met anderen is evenwichtiger.
In september organiseert
Careyn Keuzepakket een
vakantieweek. De deelne
mers zullen verblijven in het
gastvrije Hotel Brinkzicht in
Vledder te Drenthe. In het
hotel zijn alle kamers sfeer
vol ingericht en voorzien van
eigen sanitair, radio, alarm en
tv. Natuurlijk gaat er een team
mee van vrijwilligers waaron
der een verpleegkundige en
een verzorgende die u kunnen
bijstaan met zorg indien nodig.
Er is nog één tweepersoonska
mer vrij voor een echtpaar of
vriend(en)(innen). Om deel te
kunnen nemen aan de vakan
tie is het noodzakelijk dat u
zelfstandig in en uit bed kunt
komen. In het hotel is het
ontbijt in buffetvorm en wor
den de lunches en diners aan
tafel geserveerd. Opstapplaats;
Spijkenisse
Voor meer informatie kunt u
tijdens werkdagen bellen met
Careyn Ke\izepakket, tel.: 088-
123 99 88, of via e-mail: keuze-
pakket(a),carevn.nl
De wandelingen zijn uitgezet
rondom de door de waters
nood gevormde kreken en
langs andere kenmerken die te
maken hebben met de waters
nood.
De 7 kilometer route voert
langs de Oosterschelde,
door het bos van Staatsbos
beheer via recreatieboerde
rij De Stelle naar Ouwerkerk
en daarna weer terug naar
het museum. Deze route
is, in aangepaste vorm, ook
beschikbaar voor rolstoelen.
De 13/15 kilometer route
voert via Viane naar Ouwer
kerk. Vervolgens is er de
keuze om te gaan naar het
voormalige plaatsje Capelle
(de 15 kilometerroute) of
direct door te gaan via het
Diepe Gat en recreaueboer-
derij De Stelle door het
natuurgebied en langs de
Oosterschelde terug naar
het museum;
De 25 kilometer route voert
via Viane, langs de slikken
en de kreek van Oosterland
naar de Bruse polder. Van
daar, via het dorp Ooster
land, naar Ouwerkerk waar
men de route van de 15 kilo
meter oppakt via Capelle.
Deze afstand kan ook met
de fiets gereden worden;
De 42 kilometer, een mara
thon, voert via Bruinisse,
Sirjansland, Dreischor, Ste-
vensluis en Nieuwerkerk.
Via Ouwerkerk en recrea
tieboerderij De Stelle komt
men uiteindelijk weer terug
bij het museum. Deze tocht
is prima geschikt als trai
ning voor de Omloop van
Flakkee, later in de maand
augustus. Deze afstand kan
ook per fiets gereden wor
den.
Wie een GPS-systeem heeft
kan de bestanden van de ver
schillende routes bij de start
laden.
Deelname kost: 2,50 euro voor
volwassenen, leden van de
bond betalen 2 euro en kinde
ren I euro. Deelname kan ook
in combinatie met entree van
het museum. Volwassenen en
bondleden betalen dan 3 euro
extra. Kinderen mogen gratis
naar binnen. Voor de vroege
starters is er koffie bij inschrij
ving.
Inschrijven: 42 km 08.00 -
11.00 uur; 25 km 08.00- 12.00
uur; overige afstanden 08.00
- 14.00 uur. Fietsen: 42 km tot
13.00 uur en 25 km tot 14.00
uur.
Meer info: www.watersnood-
museum.nl
