Een loofhut bij het stinken
water van de Sommelsdijkse Üaven
Zonnig Zeelenberg
Beachkorfbal toernooi
Orgelconcert Rien Balkenende
H^:*P
EIIAnDEt1.niEIJW5
Aris Dirk
jannetje LAiaria
8 juli 200g
40 jaar
Maarten Huijsen
Ma Huijsen-van Nieuwaal
7 jaU 1959 7juli 2009
T. Tanis
H. Tanis-Bezuijen
Taxibedrijf Visbeen V.o.F.
Is op zoek naar een enthousiaste
Parttime taxichauffeur m/v
Taxibedrijf Visbeen V.o.F.
LEENDERT DORSMAN
LEEN DORSMAN
J-
L. DORSMAN
Herinneringen aan het tragische lot van deJode7i in Middelharnis
MIDDELHARNIS - Ze was zestien toen
de oorlog uitbrak, in januari had ze
haar verjaardag gevierd. "Met mijn der
tiende kwam ik van school. Ik kon heel
goed leren. Mijn vader moest nog bij het
hoofd van de school komen. Die zei dat
het goed was als ik verder zou leren. Ik
wilde wel naar de ULO." Maar het werd
een 'dienstje'. "Dit gaat niet goed", dacht
ze toen op 10 mei 1940 de oorlog uitbrak.
Door de ramen
Direct weggehaald
Het is sabbat
www.eilanden-
nieuws.nl
Van de vierde etage
PAGINA 3
f A M IL/E BE RICHTEN
Lit (iods scheppende en sparende Hand
ontvingen v\'e met blijdschap onze zoon
Kik is het broertje van Hannah
6 juh 2009
Ad en Heleen Anker
Zuid Spuidijk 5
3247 LN Dirksland
UanUhaay an blij moclvten wij wit C\ods \\an(i
Gun 2aan en b^oef+jt^ onivangan
Wij noe.tr\ey\ [yatn JOCXS
8 juli 2009
Pietee Pett-ci van clay öiessen
Mecitk
S^ananhaaU, 8
3253 VR Ouddo^p
Telefoon (0187) 68 ^0 03
Ve Zneere, jDie leven gaf en leven spaarde,
verhlijatle ons met de qehoorle
van een dodder en zusje
'vvi; noemen haar luYidTlon
uM,arinus en ijMarianne Tieleman-Troosi
^anline, 'William, Qerdi, Cornells, Uiianne
^ijkslraal 48, ^24S S^B Sommelsdijk,
lel. (0187) 48777J
Zou Mijn aangezicht moeten medegaan,
om u genist te stellen'?
Exodus 33:14
Met deze woorden werd op 11 juli 1969 het huwe
lijk bevestigd van onze geliefde (gToot)ouders
De Heere heeft hen in de afgelopen jaren voor
elkaar en voor ons gespaard. Hein komt alleen
de dank toe.
Wij hopen dit met elkaar te gedenken.
Francina Arie
Iris, Nathan, Micha
Gijsbert Marina
Zhi Wen
Fr. V. Borselenstraat 42
u 3244 XP; Nieuwe Tonge
'(•root is Uw trouw o Heer,
ledere morgen aan ons xoeer betoond'.
Op 7 juli hebben wij samen met onze ouders
en
hiui 50-jarig huwelijksjubileum mogen vieren.
Wij wensen hen voor de toekomst Gods zegen
toe en Zijn liefdevolle nabijheid.
Kinderen en kleinkinderen
Dirkdoensweg 14a
3253 AE Ouddorp
Voornamelijk inzetbaar voor het vervoer
van schoolkinderen.
In bezit van chauffeursdiploma Taxi of
bereid deze te halen.
Beschikbaarheid tot 16 uur per week.
Onregelmatige werktijden.
Ervaring in het omgaan met kinderen
is gewenst.
U kunt uw reacties telefonisch richten aan
de heer A. Visbeen, tel. (06) 20492498.
Galatheseweg 22, 3256 LE Achthuizen
VgUDAGlO JULI 2009
Bedroefd ge\en wij kennis dal, na een moei
lijke laatste levensfase, rust heeft gevonden,
onze vader, schoonvader en opa
Zwijndrecht, 30 december 1922
t Ouddorp. 7 juli 2009
Slellendam: E.J. Brinkman-Dorsman
W.H.A. Brinkman
Menno
Ouddorp: J.L. Dorsman
J.J. Dorsman-van der Wall
Robin en Paulina
Stephun
Gouda: A.M. Dorsman
A. Hagen
Zorgcentrum 'De Vliedberg'
Correspondentie-adres:
Familie W.H.A. Brinkman
Haagsestraat 2b
3251 CRStellendam
De rouwdienst voor familie en belangstellen
den zal D.V. zaterdag 11 juli gehouden worden
in de kerk van de Doopsgezinde Gemeente,
Dorpstienden 3 te Ouddorp, aanvang 9.30 uur.
Van 9.00 tot 9.20 uur is er gelegenheid tot
afscheid nemen.
Aansluitend zal de begrafenis plaatshebben op
de algemene begraafplaats aan de Dorpsweg
te Ouddorp, omstreeks 10.30 uur.
Na de begrafenis is er gelegenheid de familie
te condoleren in bovengenoemde kerk.
Bedroefd
geven wij kennis van het plotseling
overlijden
van onze broer, zwager en oom
S.
Breen-Dorsman
G
Dorsman-Kastelein
Dorsman
A
Dorsman
K
van Ledden
nichten en neven
Ouddorp
7 juli 2009
Met verslagenheid geven wij kennis van het
onverwacht overlijden van ons verenigingslid,
de heer
in de leeftijd van 86 jaar.
Wij zullen Leen in onze herinnering houden
als een gewaardeerd lid die voor onze vereni
ging veel heeft betekend, vooral op financieel
gebied.
Een groot kampioen op de Vitesse en Mid-
fond is ons ontvallen.
Een paar jaar terug werden nog duiven aan
geschaft, helaas heeft hij hier nooit de resulta
ten van mogen meemaken.
Wij wensen zijn familie veel sterkte toe met
het dragen van dit grote verlies.
Bestuur en leden
P.V. De Trekvogels Ouddorp
'Zijn goedheid is zeer groot'.
Zeer veel felicitaties en zegenwensen mochten
wij ter gelegenheid van ons 40-jarig huwe-
lijksjiibileimi ontvangen. Heel hartelijk dank
daarvoor! Ook u wensen wij \an harte Gods
onmisbare zegen toe.
Ouddorp, /ft« 671 Marijke van de Breevaart
Door: Kees van Rixoort
Mevrouw M.H, Biivtendijk-Verbuig was toen, bijna
zevenüg Jaar geleden, in de tuin van een Utrechts
huis. Het huis waar ze als Flakkees meisje terecht was
gekomen om te werken. "De scherven vielen zo in
de tuin. We gingen snel naar binnen, want er was
duidelijk wat gaande. Wat dat was, dat wisten we niet.
Later bleek dat ze Soesterberg aan het bombarderen
waren. Overal lagen scherven."
"Utrecht was een broeinest van Duitsers. Mussert zat
er ook. Ik zie die zwarte troepen met die vlaggen nog
voor me. Het hele Hollandse leger lag die meidagen
langs de Rijn, met hun geweren. Lekker in het zon
netje, het waren prachtige dagen. Ik heb de Duitsers
binnen zien trekken." Ze herinnert zich ook nog de
stukken papier die uit de lucht kwamen vallen. Ze
waren op de wind meegevoerd vanuit hel gebombar
deerde Rotterdam.
Inderdaad, dit ging niet goed. Haar moeder in Mid
delharnis schreef diiect een brief naar Utrecht. De
boodschap die ze kreeg was duidelijk: terugkomen
naar huis is beter onder deze barre omstandigheden.
Maar ze ging nog niet.
De familie waar ze diende had haar niet meer nodig
nu de werkzaamheden buitenshuis waren stilgeval
len. Ze mocht desondanks gerust blijven. Een adver
tentie bracht haar echter in Jutphaas, niet ver van
Utrecht, bij de Joodse familie Meijer "Meneer was
schoolmeester en mevrouw had ook een baan. Het
waren gegoede mensen, er stond een piano in huis.
Ik hield me overdag, als meneer en mevrouw weg
waren, bezig met Simon Petrus, hun zoon, een klein
kereltje."
"Mevrouw Meijer was zó bang. Ze kregen ook zoveel
last: stenen door de ramen, de piano weggehaald...
Ze hebben wat angst gehad. Uiteindelijk zijn ze weg
gevoerd en vergast. Ik heb er nog dikwijls aan terug
gedacht. Had ik het kind maar kimnen meenemen,
had ik maar een adres voor hem kimnen vinden..."
In september 1940 ging ze terug naar Middelharnis.
Ook daar kreeg ze te maken met de vervolging van
Joodse mensen. Mensen die er helemaal bij hoor
den, die - zoals me\rouw Buytendijk zegt - helemaal
"ingeburgerd" waren. "Ze hadden bijna allemaal een
handeltje of een winkel." Vooral aan de Westdijk.
Ze noemt ze allemiial op. Zonder haperen, mét hun
bezigheden en eigenaardigheden, mét hun tragische
lot.
'Je had Moos Polak, naast wal nu HisschemöUer is.
Die had een galanterieënzaak. Samen met zijn zuster
Lies en zijn broer Abraham. Bram Polak was een sim
pele ziel. Hij liep met een tros sponzen om zijn nek,
zemen lappen over zijn schouder, mattenkloppers
en borstels onder zijn armen. Deurtje voor deurtje
gingen ze door het dorp en over hel hele eiland, met
hun negotie. Moos zat op de kar, zo'n kar met een
Bij de herinnermgen aan het Joodse leven in Middelharnis en Sommelsdijk neemt ook de .synagoge een plaats in.
Folo: Strrekarctiief(,neree'Ovfrflahke,
paardje ervoor En Lies was
in de winkel. Ik moest er wel
eens heen van mijn moeder,
om een koffiekopje te kopen.
Een kopje zonder oor, dat was
spotgoedkoop,"
'Je had ook een stokoude
Jodin in de Eendrachtstraat.
Dove Jet noemden ze die, ze
had zo'n grote hoorn aan haar
oor Samen met Moos Polak
wandelde ze een keer naar het
Havenhoofd. Daar zegt Moos
tegen haar: kijk, daar heb je
de toren van Den Brief Ik heb
het gezien, zegt ze, een flinke
vent."
Ze lacht om de herinnering,
maar wordt direct weer ern
stig. "Zulke mensen werden
aan het begin van de oorlog
direct weggehaald. De Duit
sers moesten niets hebben van
mensen als Abraham en dove
Jet. Ze zijn weggevoerd, ik
meen eerst naar Apeldoorn en
daarna naar Duitsland."
Herinneringen zijn er ook aan
Sjakie de Jood. "Nel een clown
tje met zijn lange slipjasje en
stijve gleufhoedje. Hij had een
goudzaakje met horloges en
ringen." Ze noemt de familie
Mesritz. "Leo Mesritz was een
eersteklas voetballer Hij heeft
jaren bij Flakkee gevoetbald.
Mijn schoonvader - Bakelaar,
die op de gasfabriek werkte
- heeft het gezin Mesritz nog
weg zien voeren. Ze waren ver
zameld op het schoolplein en
werden op een wagen gezet.
Alleen de man en zijn kinders.
Zijn vrouw werd een week
later nog opgeroepen. De tra
nen liepen mijn schoonvader
uit zijn ogen. Hij zei dat zijn
hart brak."
Ook David en Harry Hagens,
die halverwege de Westdijk
een manufacturenwinkel had
den, werden n)et hun gezinsle
den op transport gezet. "Even
verder had je Ciazan. Salomon
(^azan verkocht \'an alles:
drop, sigaretten, olienoten...
Voor zijn winkel was de straat
vaak bezaaid met pindaschil-
len. De zaak was op zondag de
hele dag open. Salomon had
een zocjn, die nel zo oud was
als ik. Hij zal bij mij op school,
een echte Jood... Ook waren er
twee dochters: Kloortje en Eli
sabeth. Allemaal vergast." Ze
diept nog meer Joden op uit
haar geheugen. Polak, met een
manufacturenw'inkeltje. Lisse-
veld.
"Ik liep op een zaterdag over
de Westdijk. Een vrouw zal
builen voor de deur. Wilt u wat
voor me doen, vraagt ze. Het
ligt eraan wat, zeg ik. Ze zegt:
binnen drie lichtjes uitblazen;
ik mag hel niet doen, want het
is sabbat. Ik haar binnen. Een
enorm donker gat; het huis was
helemaal in de dijk gebouwd.
Het leek wel een spookhuis.
Aan de muur hingen foto's van
mannen met lange baarden.
BROUWERSHAVEN - Op don
derdagavond 16 juli geeft Rien
Balkenende een orgelconcert in
de Sint-Nicolaaskerk te Brouwer-
haven. Hij zoekt de grenzen van
het Van Vulpenorgel op met een
veelzijdig programma. Naast ver
schillende bekende wérken zoals
'de' Toccata en fuga van Bach en
'de' Toccata van Widor worden
er ook spectaculaire hedendaag
se orgelwerken uitgevoerd. Ook
staan er transcripties van orkest
werken op het programma.
Van de in Kruiningen geboren Daan
Manneke speelt Balkenende het
'Pneoo' uit 1979. Dit stuk gaat over
de essentie van het orgel, namelijk
hel blazen, de adem en de inspi
ratie. Maimeke maakte er een vrij
ruige compositie van met bijzondere
effecien, onder meer als de motor
schakelaar tijdens het spelen aan- en
uitgezet wordt. Uitgangspiml was hel
bamboe-windorgel op de boulevard
van \'lissingen. Ook wordt er een
Etude van Légeti uitgeroerd, waarbij
de registrant net zo belangrijk is als
de organist. De verrichtingen bij de
speeltafel zijn op een groot scherm te
volgen. Daarmee krijgt de luisteraar
te zien hoe deze klankexpressies tot
stand worden gebracht.
Rien l^alkenende, geboren in 1959 in
hel Zeeuwse Kamperland. studeerde
piani'- orgel en kerkmuziek aan het
Rotterdams conservatorium, waar hij
in 1984 het diploma UM (uitvoerend
musicus) behaalde. Sindsdien is hij in
Middelburg als zelfstandig piano- én
orgeldocent gevesügd. In 1999 ver
scheen zijn eerste cd met het piano-
werk Rivus II van Douwe Eisenga.
Middelburgs componist. Rien Balke
nende was betrokken bij de heruitga
ve van pianowerken van de Zeeuwse
componist Von Brucken-Fock (1857-
1935). In 1999 verzorgde hij een con
cert op slot Ter Hooge te Middelburg,
waar Von Brucken Fock werd gebo
ren. Op 3 juni 2008 bracht hij een cd
uil samen met Benedette tei" Heyne
"Laag water aan de Schelde"van
deze componist. Balkenende speelde
in wisselende bezettingen diverse
kamermuziekprogramma's en is een
veelge\'raagd oratoriumbegeleidei;
Ook gaf hij diverse orgelconcerten in
diverse plaatsen in Zeeland. Balke
nende is sinds de oprichting van hel
Bachkoor in 1999 vaste orgel-conti-
nuo speler in het barokokest ,4spetti
Musicali, waarmee cantates en motel
ten en passies van J.S.Bach tijdens
cantatediensten op een authentieke
manier worden uitgevoerd.
Het concert begint om 20.00 uur. De
toegang bedraagt 7,50 euro voor vol
wassen, studenten 2,50 en kinderen
onder de 12 jaar gratis. Consumpties
in de pauze en na afloop zijn bij de
entreeprijs inbegrepen. Voor meer
informatie kijkt u op www.rienbalke-
nende.nl
Overige orgelconcerten van de don
derdagavondserie in Brouwersha
ven zijn: 30 juli (Marcel Mangnus),
13 augustus (Gert .Amerlinck. m.m.v.
celliste Ellen van den Brande) en 20
augustus (Jan Peter Teeuw en Marien
Stouten 4-handig).
OUDDORP - De organi
satie van het Zeelenberg
Beachkorfbaltoemooi in
Ouddorp op 4 juli spreekt
van een zeer gezellige en
sportieve en geslaagde
dag. Waar de voorgaande
twee jaren het weer niet
helemaal meezat was het
dit jaar een zeer zonnige
en warme dag.
Dit jaar hadden 50 ploegen
zich ingeschreven. Evenals de
vorige twee edities kwamen de
ploegen weer uil het hele land.
Ook hadden zich nog vijf ploe
gen uit België ingeschreven.
De deelnemende teams had
den bij inschrijving zelf hun
spelniveau opgegeven. De
eri'aring van de voorgaande
edities leert dat hierdoor hele
leuke en spannende wedstrij
den ontslaan. Ook dit jaar
heeft de organisatie zich weer
kunnen verheugen op een
aantal inschrijvingen van ploe
gen, die zowel bij de jeugd als
de senioren, competitie op een
hoog niveau spelen.
Beachkorfbal is nog niet zo'n
bekende lak van sport. Hel is
wel dynamisch en heel inten
sief en wordt gespeeld op een
veld van 20x20 meter met één
korf in het midden. Er wordt
vier tegen vier gespeeld. Een
team bestaat uit twee dames en
twee heren of uit vier dames.
Een wedstrijd duurt twaalf en
een halve minuut zonder rust
pauze.
Nadat de organisaüe met een
flink aantal, vooral jeugdige,
vrijwilligers om 7.30 uin- naar
het zonnige strand vertrokken
om alle velden uil Ie leggen en
de wedstrijdtenl op te zetten.
:«r. - -^-.. -.ï
De be(icln'oUe\h(dlers in ik lie op het strand.
kwamen om 9.00 uur de eer
ste ploegen het strand bij Paal
10 ter hoogte van het Flaauwe
Werk al verkennen.
Nadat alle teams zich voor
10.00 uur bij de wedstiijdlei-
diiig hadden gemeld, konden
de eerste \\'edstrijden van start
gaan.
De opgegeven teams beston
den uit 33 seniorenteams en
17 juniorenteams. In 6 senio
renpoules en 3 Juniorenpoules
kon iedereen op een sportieve
manier en op het eigen niveau
strijden om het kampioen
schap \an hun poule.
In de sterkste seniorenpoule
werd Selectie Zuid-West <19
jaar nipt winnaar voor Sikopi
uit België. In de hoogste juni-
oreiipoule was de overwinning
door een beter doelsaldo voor
KOAG uit Krimpen a/d IJssel.
DKB uit Best is hier tweede
geworden. Ook in een aantal
andere poules was de spanning
voor de o\'erwinning groot.
Gelukkig zijn er ook weinig
blessures opgetreden. Dit komt
vooral om iedereen vooraf
geadviseerd was de wedstrij
den op sokken te spelen. De
ervaring leert dat dit veel snij-
wonden voorkomt.
De prijzen waren weer als
gewoonlijk in de strandsfeer,
waarbij er voor elke winnaar
van de poule nog een grote fles
champagne was.
Gezien de vele positieve reac
ties van veel deelnemers zal er
voh'end jaar zeker weer een
beachkorfbaltoemooi worden
georganiseerd. Dit zal hoogst
waarschijnlijk zijn op zaterdag
3juU2010.
De drie lichtjes heb ik uilgebla
zen. Dankjewel, zei ze nog."
Nog wal \'erder op de Westdijk
zal de grote juwelierszaak van
Harlog. "Ook verjaagd", peinst
mevrouw Buytendijk. "Hel is
nooit bekend geworden wal
er met hem gehemd is. Ik heb
wel eens horen vertellen dat hij
vergast is. Dan badje de syna
goge. Rabl>i Slagei' woonde
ernaast." Ze herinnert zich het
lange mes, dal geljruiki werd
om koosjer te slachten. "Als het
Looflmttenfeest was bouwden
de Joden een soort luu tegen
de dijk, vlakbij dal slinkende
water van de Sommelsdijkse
haven."
"Slager en zijn gezin, ook
weggevoerd." De medede
ling volgt op iedere Joodse
mcdebinger die ze beschiijfl.
Natuurlijk waren er mensen
die wel wilden kijken als er
weer een transport op stapel
stond, maar dat apprecieerden
de Duitsers niet. Ze jaagden de
'potlenkijkeis' weg.
Verder gaat de imaginaire
wandeltocht over de West
dijk van zeventig jaar terug.
Ze koml Isaak Rood legen,
de hoeden- en peltenmakei'.
Hij had twee dochters: Deelje
en Belje. "Betje sprong zo de
Sommelsdijkse haven in. Nou,
dan moet je wanhoop wel
groot zijn. Deetje wist onder te
duiken, bij minister De Quay.
Die heeft het er levend van af
gebracht, légenover het post
kantoor had je Lowielje Polak.
Die reed rond met een karretje
textiel en koffers. Ja, de Joden
dreven allemaal een handeltje.
Dan had je nog Hammelburg
in Sommelsdijk. Die is in zijn
bed gaan liggen en er niet meer
uit gekomen. Hij heeft zichzelf
helemaal uitgehongerd. Op
een oude slee is hij naar de
begraafplaats gebracht, in een
ruwhoiUen kist. De rest van de
familie is weggevoerd."
"Moos de Haas woonde ook in
Sommelsdijk. Hij was een vee
handelaar'. Toen hij in Amster
dam en de geruchten over de
concentratiekampen hoorde,
sprong hij van de \ierde etage
naar beneden. Hij wou het niet
beleven."
Terwijl de Duitsers de Joden,
die al eeuwen in de gemeen
schap van Middelhairiis waren
opgenomen, wegvoerden,
ging hel leven gewoon door.
Mevrouw Buytendijk - toen
Bakelaar - had een 'dienstje',
zoals ze eerder in Uliecht en
Jutphaas had. Ze trouwde in
1943, 19 jaar oud. "Er was
niks", blikt ze terug op haar
huwelijksdag. "Ik had wel
een trouwjurk. We hebben
een klein feestje gevierd. En
we hadden een huisje om in
te gaan wonen. Daar hebben
we de inundatie nog in mee
gemaakt. Ais het water hoog
stond kon je de deur niet uil.
Je hoorde de ratten aan de bal
ken van de vloer eten."
"Gelukkig", gaat ze in één
zucht door, "hebben we geen
honger gehad. De bevrijding
hebben we uitbundig gevierd."
Wat blijft - ook na al die jaren
- is de herinnering aan de
Joden van Middelharnis en
hun noodlottige geschiedenis.
Mevrouw Buytendijk-Vei'burg,
op haar hoge leeftijd gezegend
met een uitzondeidijk geheu
gen, draagt die geschiedenis
met zich mee. Net als het beeld
van het Jodenkerkhofmet
de in de oorlogsjaren aange
brachte tekst 'Hier mogen ze
blijven'. Net als de synagoge,
"dat kleine kerkje, niet veel
groter dan een huiskamer, met
witte muren", die definitief uil
het straatbeeld is verdwenen.
"Een schande", besluit ze.
