Aan de goden overgeleverd f Kerk diensten Lege Schepping, evolutie en ID EIIIVIIDEtl-IIIEUWS Israël door de bril van het westen Voorlichting nier transplantatie EIIAI1DQ1.I1IEUW5 Kan humaniteit omslaan in bestialiteit? Bijbel en natuurwetenschap Intelligent Design De beweging van Intelligent Design in stroomversnelling Kritiek op Intelligent Design Zondag 18 mei 2008 PAGINA 2 Ethiek Een oproep Hoort u, hoor jij door de radio wel eens klinken een oproep van het Humanistisch Verbond? Steeds luider klinkt de stem van de religie. Het humanisme gelooft in de kracht van de mens. Steun het Ver bond. Want ZONDER uw hulp zijn we aan de goden overgele verd! En dat mag, volgens een onlangs gedane rechterlijke uit spraak, ook gezegd worden. Er is vrijheid van meningsuiting en deze oproep werd niet ver oordeeld als beledigend voor wie ook maèr. Ook een 'isme' Ik kan mij goed voorstellen dat een lezer van deze bijdrage denkt of zegt 'ik houd niet van 'ismen'. Er zijn er genoeg. Denk maar aan aanduidingen of ter men: als 'socialisme, liberalisme, communisme, kerkisme, katho licisme, kapitalisme', en we kunnen zo nog wel even door gaan. Ook het Humanisme is een 'isme'. Klip en klaar wordt daarbij vermeld: 'het humanis me gelooft in de kracht van de mens'. Maar hebben al die 'ismen', buiten maar ook binnen de kerk niet geleid tot afgodendienst? Want elke levensbeschouwing, die gefundeerd is op menin gen of idealen van mensen met een daarbij behorend systeem, leidt tot vereerde idolen en dwang. Ook het humanisme is daarvan niet vrij. Ook deze levensbeschouwing dringt een beeld van de mens op, waar bij verondersteld en geleerd wordt dat de mens in de kern goed is. En die goecje mens wordt als ideaal afgeschilderd en als afgod gediend. Een vader van het Humanisme We kunnen zeggen dat in de late Middeleeuwen een nieuwe soort levensvorm werd ont wikkeld waarbij de mens werd gezien als de maat van alle din gen, die geen gezag boven zich heeft en duidt. Als uitvloeisel van de renaissance ontwikkelde zich deze vorm van leven op de terreinen van de kunst, de poli tiek, de wetenschap en de litte ratuur. Vooral op de twee laatste gebieden werd de te" 'Huma- nisme'ingevoerd. Daarbij ging het om de menselijkheid, de beschaving, die door en vanuit de cultuur van de Grieken en de Romeinen in de eiqen waarde werd ontdekt. De beroemdste humanist in die djd was Eras mus, een Nederlander. Ons land speelde een heel belangrijke rol in de humanistische beweging, die toen beslist niet anti-kerkelijk was. Erasmus heeft gepoogd een vereniging tot stand te brengen tussen de oude Grieks-Romein- se en de pas ontdekte Evange lische waarden. Sommigen heb ben Erasmus ook wel de vader van het vrijzinnige christendom genoemd. Maar bij zijn sterven wilde hij aan zijn doodsbed geen priester maar ook geen domi nee hebben. Iemand heeft eens gezegd: hij is gestorven 'sine cruce et sine luce', zonder het kruis of de ouwel van Rome en zonder het licht van het Woord der Reformatie. Aan de goden overgeleverd Moeten we geloven dat we zonder het Humanisme aan de goden zijn overgeleverd, of zijn we juist niet ermee aan de goden overgeleverd? Want het humanisme streeft na, uitgaande van het goede in de mens, een bepaald mens beeld en wil (laten) bereiken wensen, verlangens, idealen die de mens zelf ontwerpt. Eigenlijk worden en zijn dat door de mens zelf geschapen goden die worden verheerlijkt en aanbeden. En die goden zijn niet aan te roepen, die zijn ook op niets aanspreek baar, en die kunnen gevaar lijk zijn wanneer ze dwingen tot handelingen die het leven bedreigen van die deze goden niet erkennen. Juist MET het Humanistisch Verbond zijn we overgeleverd aan hun goden, zo schreef Dr. G. W. Marchal in 'Confessioneel 'van 17 april j.L. Velen van de oudere lezers zullen op zijn minst wel gehoord hebben van de theo loog Herman Bavinck, tijdge noot van en verbonden met een andere bekende theoloog Abraham Kuyper, hoewel ik de eerste warmer vindt, liefdevol, met een diep doorleefd geloof Welnu Bavinck heeft eens de volgende, diep ontdekkende en veelzeggende zin neerge schreven: 'De humaniteit zon der diviniteit leidt tot en staat om in bestialiteit'. Wordt dus menselijkheid losgemaakt van verbondenheid met en erken ning van God dan gedraagt zich een mens beestachtig. En misschien is die uitspraak nog een belediging voor de bees ten. Wij kunnen alleen voor onze medemens werkelijk iets zijn en doen, wanneer we zelf als zondaren door God bege nadigd worden in Christus, en als de Heilige Geest ons ver licht en vernieuwt en naar de Schrift ons de grenzen aanwijst voor ons denken en handelen. Erasmus niet, Luther wel In het begin van dit artikel noemde ik de naam van 'de vader van het Humanisme' in Nederland. Hij had een heel optimistische kijk op en mening over de mens. ik houd het veel liever bij Luther, die eens heel Drs. W. Chr. Hovius Schriftgelovig en ootmoedig over de gelovige mens sprak en hem aanduidde als 'simul ius- tus ac peccator', dat wil zeggen 'tegelijk (ge)rechtvaardig(cligd) en zondaar'. Op God aangewezen Neen, aan de goden zijn we gelukkig niet overgeleverd maar we zijn wel op God aange wezen. Hij heeft als onze Schep per alleen recht van spreken en Hij wijst ons onze plaats in de gemeente en in de samenleving. En wie is er gelukkiger dan die deze God mag kennen als een verzoend Vader, Die voor Zijn kinderen zorgt en over hen' waakt? Nooit hebben we ook maar een reden om ons boven een ander te verheffen. We zijn niet beter dan anderen al doen we, en dat is nog genade van God, soms wel beter. Maar we zijn en blijven ons leven lang bedelaar aan de troon van de genade van God. Men kan ook zeggen met Prof. Dr. A. de Reuver: 'We bedelen bij de Bron'. En die is altijd goed en ruim voorzien van het water des levens. Laten we de goden maar loslaten en wegdoen en ons op God richten, dan zijn we heel wat beter af dan met wat het Humanisme ons voorstelt en aanpraat, toch? Volgens een commissie van de Raad van Europa is het geloof in de schepping, in de vorm van een letterlijke interpretatie van Genesis 1 of in een moderne variant, een 'totale verwerping van de wetenschap' en daarmee beslist een van de meest ern stige bedreigingen voor de mensheid. Duidelijk is dat de bewuste commissie elke vorm van afwijzing van de evolutie leer hoog opneemt. De evo lutieleer is volgens haar een wetenschappelijk model dat boven alle twijfel is verheven; een model dat kennelijk ook levensbeschouwelijke elemen ten heeft gezien de gedachte dat afwijzing ervan een grote bedreiging is. Uit de reactie van de commissie van de Raad van Europa wordt duidelijk dat het hier om meer gaat dan wetenschap alleen. Dat laatste is ongetwijfeld het geval. Het brengt ons bij de vraag naar de verhouding tussen geloof en wetenschap en dan toege spitst op het ontstaan van deze werkelijkheid en wel in het bijzonder het leven. De Bijbel en de natuurweten schap hebben elk een eigen insteek en benadering. De Bijbel is het boek waarin God Zichzelf aan de mens open baart met het oog op Zijn eer en de zaligheid van de mens. De Bijbel is gegeven als gids om God te leren kennen en Hem te verheerlijken. De natuurweten schap onderzoekt de natuur. Zij geeft verklaringen voor allerlei verschijnselen. Zij maakt dui delijk hoe de natuur functio neert. Betekent dit dat (natuur) wetenschap en de Bijbel elkaar volstrekt niet raken. Meerde ren beantwoorden die vraag positief Het is wel zo gezegd: In de Bijbel gaat het om de Rock of ages (Rots der eeuwen) en in de natuurwetenschap om de age of the rocks (de ouder dom van de rotsen/gesteenten). Natuurwetenschap richt zich in deze visie op de werkelijkheid/ feiten en godsdienst leert ons hoe wij in deze werkelijkheid moeten staan. De betekeriis van godsdienst ligt op het ter rein van normen en waarden. Toch is deze benadering onbe vredigend en wel in het bijzon der voor het christelijke geloof. Ongetwijfeld heeft godsdienst alles te maken met normen en waarden, maar in het christe lijke geloof zijn die normen en waarden verbonden met dat gene wat God met en in deze werkelijkheid gedaan heeft en doet. De Bijbel geeft ons niet alleen aan hoe wij in deze wer kelijkheid moeten staan, maar bevat ook historische informa tie over die werkelijkheid zelf Dat geldt voor de geschiedenis van Israël, voor het optreden van Jezus op aarde en voor het begin van de geschiedenis van de christelijke kerk. Wat de Bijbel ons zegt, overlapt hier datgene wat een historicus wenst te onderzoeken. Datzelf de geldt voor het ontstaan van het helaal en van het leven met betrekking tot natuurweten schap en biologie. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag Uitgave: uitgeversmij. Eiianden Nieuws b.v. Verschijning: dinsdag huis-aan-huis vrijdag abonnementen uitgave Tel. (0187) 471020. Fax (0187) 485736 Postbus 8, 3240 AA Ivliddeitiarnis. Langeweg 13, Sommelsdijk ADVERTENTIES EN ADMINSTRATIE Tei. (0187)471020 E-mail: algemeen@gebr-dewaal.com Tarief per mm 0,36. Contracttarieven op aanvraag Sluitingstermijn zai<eliji<B advertenties: maandag en donderdag 14.00 uur Siuitingstermijn overiijdensberictiten: dinsdag en vrijdag 7.30 uur Voor foutief geplaatste advertenties als gevolg van onduidelijke advertentieopdrachten kan de uitgeverij niet aansprakelijk worden gesteld. Advertentie-verl<oop: Gert Verweij, tel. (06) 50448359 e-mail: g.verweij@gebr-dewaal.com REDACTIE hoofdredacteur: J.VIIIerius, tel. (0187)471022 e-mail: j.villerius@gebr-dewaal.com Plaatsing van ingezonden berichten kan zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ABONNEMENTEN: Abonnementen (vrijdageditie) zijn bij vooruitbetaling en worden automatisch verlengd. Opzeggingen schriftelijk vöör 30 november. Wijzigingen graag twee weken voor Ingaan doorgeven. REKENINGNUMMERS: Postbank 167930 Rabobank Goeree-Overflakkee 3420.01.108 Lid NNP Van toepassing zijn de Regelen voor het Advertentiewezen (ROTA). Betekent dit dan dat de eerste taak van een christenweten- schapperisomdeovereenkomst tussen natuurwetenschappe lijke en bijbelse gegevens aan te tonen? Ongetwijfeld moet naar de relatie tussen die twee onderzoek worden gedaan en moet gepoogd worden om ant woorden te geven. Dat moet echter niet vroegtijdig gebeu ren. Is dat wel het geval, dan is het gevaar groot dan noch aan de bijbelse noch aan de natuur wetenschappelijke gegevens recht wordt gedaan. De Bijbel deelt ons historische gegevens mee in een theologisch kader. Doel van bijbelse geschiede nissen is om ons middels de geboden informatie een ven ster te geven op de werkelijk heid. Het gaat erom dat wij ons eigen leven leren zien binnen de grenzen van wat de Schrift ons meedeelt over schepping, zondeval, verlossing en volein ding. De natuurwetenschap onderzoekt het functioneren van deze werkelijkheid. Op tal van terreinen doen zich tussen geloof en wetenschap geen problemen voor. Dat geldt met name voor verschijn selen die zich telkens herhalen. Anders ligt het als de natuur wetenschap naar verklaringen zoekt van eenmalige verschijn selen. Dan denken we aan het ontstaan van het helaal zelf - en niet naar verklaring van verschijnselen daarbinnen - en naar het ontstaan van het leven. Die verklaringen dragen veel sterker een hypothetisch karakter en zijn gebaseerd op allerlei met elkaar samenhan gende vooronderstellingen waarvan we niet zonder meer mogen uitgaan dat die levens beschouwelijk neutraal zijn. Veel sterker dan in Europa speelt onder Amerikaanse christenen de vraag hoe geloof en wetenschap met elkaar ver bonden moeten worden. In Amerika kwam het creatio nisme tot bloei. Lofwaardig en navolgingwaardig is de over tuiging dat de Bijbel volstrekt betrouwbaar is en informatie biedt over de werkelijkheid en het ontstaan ervan. Zwakte van menig creationist is dat hij allereerst erop gericht is bijbel se en natuurwetenschappelijke gegevens met elkaar te verzoe nen en vaak te weinig vraagt naar de vooronderstellingen van wetenschap als zodanig. Dat is naar mijn overtuiging het winstpunt van het model van Intelligent Design; een model dat niet zonder meer verbonden behoeft te zijn met erkenning van de relevantie van bijbelse gegevens voor het ontstaan van deze werkelijk heid, maar wel in dat kader kan worden geplaatst. Intelli gent Design staat nadrukkelijk in de context van de vragen: hoe komt kennis tot stand en wat is de status van weten schappelijke kennis? Van een wetenschappelijk model mag worden verwacht dat het een adequate en geloof waardige beschrijving van de verschijnselen biedt. Daarbij moet een wetenschapper open staan voor de mogelijkheid dat er een ander model wordt gevonden dat beter voldoet. Juist hier kunnen we zowel op grond van wetenschapsfilosofie als op grond van de verschijn selen zelf vragen stellen bij de evolutieleer. Als het gaat om het laatste denk ik met name aan de moleculaire biologie. De natuur blijkt dan veel meer discontinuïteit te vertonen dan de evolutieleer voor waar houdt. Ook fossielen bevesti gen niet de in de evolutieleer., gepropageerde gedachte van een geleidelijke overgang van soorten. De eerste op deze wijze de evolutieleer ter discus sie stelde was de Australische geleerde Michael Denton met zijn boek Evolution: A Theory in Crisis (1985). Het was de Amerikaanse jurist Phillip Johnson als hoogleraar verbonden aan de prestigi euze universiteit van Berkely, Californië die in 1991 met zijn pubhcatieDanumon Tna/weten schappelijke kritiek op de evo lutieleer in een stroomversnel ling bracht. Johnson betoogde vanuit zijn professie als jurist dat het bewijsmateriaal voor evolutie volstrekt ontoerei kend was en de theorie niet op feiten maar op de lege ruimten tussen de feiten was gebaseerd. Zijn grootste bezwaar tegen de evolutieleer is dat het model levensbeschouwelijk is geladen en verbonden is met de over tuiging dat deze werkelijkheid volledig uit zichzelf kan wor den verklaard. Men spreekt dan van methodisch natura lisme. DezC' insteek betekent dat bepaalde verklaringen per definitie van de hand wor den gewezen waaronder naar Johnsons vaste overtuiging ook de juiste verklaring name lijk dat deze werkelijkheid en het leven niet als een product van bhnd toeval en natuurlijke selectie gezien kunnen worden. Johson stelt dat evolutie juist omdat elke kritiek erop onge oorloofd wordt geacht feitelijk geen wetenschappelijk model is, maar een levensbeschouwe lijk postulaat waarbinnen fei ten worden verklaard. Johnson werd zo de katalysa tor van de beweging van Intel ligent Design; een beweging die stelt dat deze werkelijkheid alleen maar juist kan worden begrepen als wij aanvaarden dat zij boven zichzelf uitwijst. Deze werkelijkheid is dermate complex dat een Intelligent Design eraan ten grondslag moet liggen. Mensen als de moleculair bioloog Michael Behe en de wiskundig William Dembski werkten het inodel van Intelligent Design verder uit. Intelligent Design is niet automatisch met het christelij ke geloof en het serieus nemen van de bijbelse gegevens over de oorsprong van het leven verbonden. Zo is Michael Den ton geen christen. Hij kan als een eigentijds platonist wor den getypeerd die ervan uit gaat dat achter en in deze wer kelijk sprake is van intelligente informatie. Hoewel hij zich wel eens kri tisch (en naar mijn overtuiging niet altijd terecht) heeft uitge laten over zogenaamde fun damentalisten, is Johnson een orthodox christen. Zijn grote bezwaar'tegen evolutie is dat het niet alleen als wetenschap pelijk model niet toereikend is, maar ook onder de mantel van wetenschap een bepaalde levensbeschouwing propa geert. Aan de evolutieleer is onlosmakelijk de gedachte ver bonden dat er geen vaste nor men en waarden zijn. Normen en waarden zijn puur te her leiden tot instinctieve driften om als soort te overleven. Het postmoderne relativisme vindt haar rechtvaardiging in de evo lutieleer Tegen dit relativisme keert Johnson zich nadrukke lijk. Hij bestrijdt dat wij hier te maken hebben met onbevoor oordeelde wetenschap. Hier is sprake van een welomschreven levensbeschouwing die haaks staat op het christelijke geloof. Johnson keert zich tegen een wetenschapsopvatting die ontkent dat de werkelijkheid boven zichzelf uit wijst. Hij staat een zogenaamde realisti sche kennisleer voor die ruimte overlaat dat er kennis mogelijk heid is die verder reikt dan de dingen die zintuiglijk kunnen worden waargenomen. Zo wil hij een wetenschapfilosofisch onderbouwing geven voor het geloof in het bestaan van God; een bestaan dat bij voorbaat mag worden uitgesloten door een naturalistische benadering. In Johsons optiek is er dan ook ruimte om theologie als ken nis van God een wetenschap te noemen en bij wetenschap pelijke theologie niet slechts te denken aan het analyseren van geloofsvoorstellingen van mensen over God. Op de beweging van Intelligent Design is felle kritiek geko men. In dat kader moet ook de reactie van de commissie van de Raad van Europa wor den geplaatst. De kritiek komt niet in de laatste plaats van hen die alle godsdienst als een bedreiging voor de mens en zijn vrijheid zien. Hier moet in het bijzonder de wetenschap per Richard Dawkins worden genoemd. Elke gedachte dat de werkelijkheid niet slechts vanuit zichzelf kan worden verstaan, wijst hij van de hand. Daarmee laat deze op zijn vak terrein overigens zeer begaaf de moleculaire bioloog zien dat hij de beperkte betekenis van wetenschap niet verstaat en daarnaast niet wil ingaan op de vraag dat een naturalistische visie op de werkelijkheid geen wetenschappelijke maar een levensbeschouwelijke keuze is, al bevinden we ons hier wel op grensgebied van wetenschap en levensbeschouwing. (wordt vervolgd) Dr. P. de Vries OUDDORP - Hersteld Herv. Gem. Dorpskerk: 9.30 uur ds. H. Lassche, voorbereiding Heilig Avondmaal en 18.30 uur dr. W. J. op 't Hof, Urk. Eben-Haëzer: 9.30 uur dr. W. J. op 't Hof, Urk en 18.30 uur ds. H. Lassche, voorbe reiding Heilig Avondmaal - Herv. Gem. 9.45 uur ds. E. Versluis, Sint Annaland en 18.00 uur ds. G. C. Kunz, Dordrecht - Geref. Kerk 10.00 uur ds. W. A. Boer - Gen Gem. 9.30 en 18.30 uur ds. P. Blok - Doopsgezinde Gem. 9.30 uur ds. J. Smink (Doop en Belijdenis) en 18.30 uur ds. J. Smink. GOEDEREEDE - Herv. Gem. 9.45 en 18.30 uur ds. F. Hoek, IJsselmuiden-Graf- horst - Hersteld Herv. Gem. 9.30 en 18.00 uur ds. Joh. Post, Putten. STELLENDAM - Herv. Gem. 10.00 uur ds. R. W. van Mourik, belijdenisdienst en 17.00 uur kand. G. Lugt- hart - Hersteld Herv. Gem. 11.00 uur ds. A. van Wijk, Herkingen en 18.00 uur ds. W. M. van der Linden - Geref. Kerk 10.00 uur ds. C. G. Kant (bediening Hei lig Avondmaal) en 18.30 uur spreker Open Doors. MELISSANT - Hersteld Herv. Gem. 9.00 uur ds. A. van Wijk, Herkingen en 18.30 uur ds. A. de Groot, Numansdorp - Geref. Kerk 9.30 uur de heer J. Seele - Ger. Gem. 10.00 uur lees- dienst en 15.00 uur ds. C. Harinck - Ger. Gem. in Ned. 10.00 en 18.00 uur leesdienst. DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur kand. G. Lug- tharten 18.00 uur ds. J. W. Scheurwater, Oud-Vosse- meer. Vrijdag 23 mei: 15.30 uur ds. G. van Meijeren, huwelijksdienst Janco Nag- tegaal en Adriënne West hoeve - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. J. Schipper - Ziekenhuis: 14.30 uur ds. C. Doorneweerd. HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds. J. Maas en 18.00 uur ds. C. Doorne weerd - Hersteld Herv. Gem. 9.30 uur ds. R C. Hoek, Sint Annaland en 18.30 uur ds. A. van Wijk - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. C. Harinck. SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur ds. Th. W. H. van der Heijden en 18.00 uur ds. M. F. van Binnendijk, Capelle a/d IJssel - Lukas- kapel HDG 10.30 uur ds. T W. van Bennekom - Her steld Herv. Gem. 9.30 uur ds. L. M. Jongejan, openba re geloofsbelijdenis en 16.00 uur ds. W. M. van der Lin den, Stellendam - Exodus 10.00 uur ds. T. Verduijn - Remonstrantse Gem. geen dienst - CAMA Gem. de heer H. ten Voorde. MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur ds. R J. Droogers, Werkendam en 18.00 uur ds. J. N. Viergever, Onstwedde - Geref. Kerk 9.30 en 17.00 uur ds. L. J. Lingen (Avondmaal) - Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur ds. G. van Manen - Chr. Geref. Kerk 9.30 en 18.00 uur ds. A. A. Egas - Geref. Kerk (Vrijgemaakt) 9.30 uur ds. Van Diggele en 17.00 uur leesdienst. NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur ds. A. van Lingen, Kinderdijken 18.00 uur ds. J. Maas - Hersteld Herv. Gem. 9.30 uur onbe kend, voorbereiding Heilig Avondmaal en 16.00 uur ds. H. Lassche, Ouddorp - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst. OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur ds. L. de Wit, bevestiging ambtsdrager en 18.00 uur ds. W. H. van Boeijen, Rockanje - Ger. Gem. 10.00 uur leesdienst en 14.30 uur ds. G. van Manen - Beréa Gem. 10.00 uur dienst. STAD a/h HARINGVLIET - Herv. Gem. 10.00 uur ds. J. N. Viergever, Onstwedde en 18.00 uur ds. H. J. Catsburg - Geref. Kerk 10.00 uur ds. A. V. d. Zwaag en 18.00 uur ds. A. W. Estié - Ger. Gem. 10.00 uur leesdienst en 15.00 uur ds. G. Pater. DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur ds. C. Doorne weerd, voorbereiding Hei lig Avondmaal en 18.00 uur ds. J. den Hoed, Sliedrecht - Geref. Kerk 10.00 uur de heer K. Baas en 18.00 uur ds. P A. Broere. OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30 uur ds. J. E. ten Hove, Katwijk aan Zee en 18.00 uur ds. H. G. van der Ziel - Hersteld Herv. Gem. 10.00 uur ds. J. Kot, Bors- sele en 15.30 uur ds. J. Kop- Zestig jaar geleden werd de staat Israël gesticht. De nieuws media hebben ons er de laatste weken meermalen aan herin nerd. Het was op vrijdag 5 lyyar 5608, ofwel 14 mei 1948, dat David Ben Gurion voor de leden van de Volksraad stond, die zich verzameld hadden voor het Museum te Tel Aviv. Daar las hij op ceremoniële toon de onafhankelijkheids verklaring van de nieuwe staat voor. Na afloop tekenden zij het document, het orkest speelde 'Hatikvah' en de staat Israël was een feit. Sindsdien is Israël vrijwel niet meer uit het dagelijkse nieuws geweest. De rede van Ben Gurion bevatte een bood schap aan de buiirlanden: "Wij strekken de vredeshand en een goed nabuurschap uit naar alle staten rondom ons en naar hun volkeren." Het antwoord echter was: oorlog. Sedert 1948 heeft Israël zeven oor logen moeten voeren om zijn onafliankelijkheid te behou den, de twee intifada's daarbij inbegrepen. Een van de orga nisaties die zich daarbij heb ben laten gelden is de Hamas. Deze Islamitische Verzetsbe weging streeft niet zozeer naar de vestiging van een Palestijns- Arabische staat als wel naar de vernietiging van de Joodse staat. Dat daarbij massamoord op de Joden als onvermijdelijk nevendoel behoort, wordt niet geheim gehouden. Op 25 januari 2006 verkreeg Hamas een meerderheid in de Palestijnse parlement. Inmid dels is deze beweging heer en meester in de Gazastrook. Vandaar uit wordt het grens gebied met Israël bestookt met rakketen. In zijn strijd tegen Israël bedient Hamas zich van theologische anti-Joodse argu menten die met name aan de Koran zijn ontleend, maar eveneens aan allerlei uit Euro pa afkomstige antisemitische denkbeelden. Wie meer over deze Hamas- beweging wil weten, kan goed terecht in een vorig jaar ver schenen studie van Wim Kor- tenoeven, specialist in politieke vraagstukken over jodendom en het Midden-Oosten. Het boek 'Hamas - portret en ach tergronden' laat iets zien van de achterliggende ideologie van deze beweging. De schrij ver geeft in dit boek ook aan dat de toegenomen invloed van Hamas mede te wijten is aan het falende beleid van de Europese Unie. Een heel ander boek over Israël is dat van dr. Bert Engel friet. Hij schrijft niet over de staat maar over het volk Israël. Het Joodse volk dat eeuwen lang in de diaspora leefde. Het volk van het oude verbond dat temidden van de volken van Europa woonde. Dr. Engelfriet heeft een antwoord gezocht op de vraag hoe in de achterlig gende eeuwen westerse schrij vers Israël hebben gezien. Hoe is de beeldvorming geweest? 'Abraham zien', zo heet het boek. Het wil in een tiental portretten een westers beeld schetsen van een oosters volk. Dat beeld is helaas lang niet altijd positief geweest. Ja, we moeten zelfs zeggen dat de dominerende visie eeuwen lang vooringenomen en uiterst vijandig was. Een enkel voor beeld, door Engelfriet aange haald: De inquisitie vervolgde in Spanje na 1480 in schijn bekeerde Joden die voorschriften uit de Tora in ere hielden. Het verbranden van deze ketters werd als geloofsdaad beschouwd. Deze maatregelen von den plaats met toestemming van paus Sixtus IV [12]. De Europe se overheden wensten in vroe ger eeuwen doorgaans geen vermenging tussen Joden en christenen. Vanuit die gedach te leefden de Joden in Europa gewoonlijk in aparte wijken. In tegenstelling tot in de omrin gende landen hoefden echter de Nederlandse Joden in de zeventiende eeuw geen lijftol te betalen, geen merktekens te dragen en niet in getto's pelaar, Abbenbroek - Geref. Kerk 9.30 uur de heer De Jongh en 18.00 uur de heer Van Geest - Ger. Gem. 9.30 uur (bed. H.A.) en 18.00 uur ds. G. Pater. LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur kand. mr. J. R de Man, Rosmalen. VRIJDAG 16 MEI 2008 te wonen. Dat is ongetwijfeld vooral te danken geweest aan de toonaangevende calvinis tische religie die de Joodse godsdienst wel bestreed maar in hun richting geen zendings ijver aan de dag legde. Dr. Engelfriet gaat niet voorbij aan de beruchte houding van de reformator Luther jegens de Joden. Onmiskenbaar, hij beoogde het behoud van de Joden, maar de weg die hij daartoe propageerde, is ver werpelijk. Overigens, Luthers tijdgenoot de humanist Eras mus deed in anti-judaïsme voor Luther niet onder. Hij minachtte de Joden en prees Frankrijk gelukkig als haar christenen niet geïnfecteerd werden door de Joden. Er komt in dit informatieve boek heel veel aan de orde. Het is overigens niet op alle bladzijden zo vlot te lezen. De structuur is niet altijd even helder. Ik noem enkele namen van denkers en dichters wier beeld van de Joden hier wordt besproken: Jacob Revius (van: En zijn de Joden niet Heerjesu die u kruisten, en Immanuel Kant die de Joden betitelde als "een volk van bedriegers"). Maar ook Isaac da Costa, de tot het christendom bekeerde Jood, krijgt aandacht. Verder: Frederik van Eeden, Martin Buber, Frank de Graaft'en Karl Barth. Een heel divers gezel schap dus. Jammer genoeg mis ik in dit boek de hele stroming van de piëtistische schrijvers, inclusief de predikers van de Nederlandse Nadere Reforma tie en het Schotse en Engelse Puritanisme. Zij hebben in hun en in later dagen grote invloed uitgeoefend op de prediking en de theologie van het wes ten. Zoals bekend hadden zij gro'te verwachting aangaande Gods weg met Israël. Hun visie op Israël en op de Joden was gevormd door wat zij lazen in Gods eigen Woord. De namen van Wilh. a Brakel en Theod. van der Groe, noch die \an Jon. Edwards en Robert M. McCheyne, zijn in dit boek te vinden. Ik eindig met de kleine anek dote die te vinden is op pagina 100. Daar gaat het over de dichter en denker Willem Bil- derdijk, die leefde van 1756 tot 1831. Bilderdijhs houding tegen over de Joden komt overeen met die van de hofprediker van Frederik de Grote. Toen Frederik de Grote zijn hofprediker vroeg, of er in het heden nog wonderen gebeurden, antwoordde hij: "Sire. de Joden'." Hij zag in het voortbestaan van de Joden als getuigenis van de leven de God een wonder N.a.v. Wim Kortenoeven, Hamas, portret en ach tergronden. Uitgeverij Aspekt, Den Haag. ISBX 90-5911-294-6. Paper- hack. 256 pag. Prijs €17,95. Bert Engelfriet, Abraham zien. Israël gezien door schrijvers in het westen. Uitgeverij Aspekt, Den Haag. ISBN 90-5911- 353-5. Paperback. 294 pag. Prijs €22,95. J.M.J. Kieviet ROTTERDAM - Tijdens Nierdialoog op donderdag 22 mei aanstaande kunnen nierpatiënten, familie en vrienden voorlichting krij gen over niertransplanta tie. Niertransplantatie is voor veel patiënten debeste behandeling. Dr. Van den Dorpel van het Medisch Centrum Rijnmond- Zuid informeert u tijdens deze avond in samenwerking met een forum van deskundigen over de mogelijkheden die er zijn op het gebied van nier transplantatie. Verder zullen zij met u over dit onderwerp van gedachten wisselen en uw vragen beantwoorden. De bijeenkomst duurt van 19.30 tot 21.15 uur en vindt fjlaats bij het MCRZ, aula loca tie Clara, Olympiaweg 350 te Rotterdam. Geïnteresseerden zijn van harte welkom en kun nen zich aanmelden bij sec- diaCgmcrz.nl of (010) 291 30 60. De entree is gratis. Nierdialoog is een bijeen komst voor nierpatiënten en hun familieleden. Omdat het MCRZ kennis op het gebied van nierziekten en dialyse wil bevorderen, zijn ook huisart sen, medewerkers van thuis zorgorganisaties, mantelzorg steunpunten, maatschappelijk werkers en overige hulpverle ners die interesse hebben, van harte welkom. Nierdialoog vindt vijf keer per jaar plaats.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 2008 | | pagina 2