Hennneringen
Grote belangstelling voor
informatieavond over glastuinbouw
Kerk
diensten
Lege
EIIAnDEtl-niEUWS
Denk en
Zet versus
ENEO'52
Nederland in
de Gouden
Eeuw
*Pesach'
morgen te
Oude-Tonge
Paasdienst
Ontmoetings-
kerk
EIIAI1DB1.niEUW5
Uw auto én caravan
Zuidplaspolders
Communicatie
Voorkeurspositie
Discussie
t
PAGINA 2
Ethiek
VRIJDAG 14 MAART 2008
In een preek
Soms zeg ik in een preek:
Kijk eens terug op de weg waar
langs de Heere u heeft geleid
en wie Hij voor u is geweest. Ik
voeg er dan aan toe: Eigenlijk
zou ik nu een ogenblik stil wil
len zijn. Dan hebt u de gele
genheid om in stilte een stukje
van uw leven te overzien.
Ik begrijp wel dat ik zo'n
stilte niet tijdens een preek kan
inlassen. Het feit dat een domi
nee tijdens een kerkdienst zijn
gemeente attent maakt op het
terugkijken op de levensgang
kan toch zijn betekenis hebben.
Evengoed als een predikant dé
gemeente ertoe kan opwekken
vooruit te zien, of het heden
waar te nemen, kan hij ook aan
het verleden herinneren.
Uiteraard moet dat niet een
zaak van nostalgie zijn; een
poging om gevoelens te raken
met een herinnering aan vroe
ger. Neen, als ik dat doe, geeft
de tekst er aanleiding toe. Dan
doe ik het ook met vrijmoedig
heid, al las ik geen lange pauze
in de preek in. De berijming
van Psalm 77 geeft zeker aan
leiding tot zo'n terugdenken
aan het verleden, 'k Zal geden
ken hoe voor dezen ons de HEER
heeft gunst bewezen, en wat er
verder volgt in het berijmde
vers 7.
Nu onderweg
Onlangs deed ik een ver-
gelijkbare ervaring op, niet in
een kerkdienst maar in een
tram. Misschien vindt de lezer
dit een wat vreemde overgang
en ook een weinig gepaste ver
gelijking. Laat ik mijn verhaal
mogen vertellen.
In de kranten had ik uit
voerig gelezen over de ten
toonstelling in het Haags
Gemeentemuseum onder de
titel 'Picasso in Den Haag'. Ik
ben gewoon me breed te ori
ënteren op het gebied van lite
ratuur, kunst en cultuur, als ik
die drie woorden achter elkaar
mag gebruiken. Ten dele over
lappen ze elkaar. Nu een zeer
groot deel van het werk van
Picasso in Den Haag te zien
was, voelde ik me gedrongen
om van diens werk en ontwik
keling met eigen ogen kennis
te nemen. Zo'n kans krijg je
in Nederland niet weer. Niet
dat alles even mooi en 'sma
kelijk' was, maar je proeft wat
onze cultuur oplevert, hoe je
die productie ook waardeert.
Vooral voor discussies met jon
ge mensen - na een gehouden
lezing - vind ik het belangrijk
uit ervaring over de moderne
cultuur te kunnen spreken.
Met het oog op die ervaring
heb ik Picasso in Den Haag
bezocht.
Terug in mijn jeugdjaren
Nu komt waar het me eigen
lijk in deze column om te doen
is. Ik reisde per trein. Dat bete
kent dat ik vanaf het Centraal
Station in Den Haag de tram
heb genomen naar het Staten
kwartier, waar het Gemeente
museum te vinden is. De tram
ging door de oude binnenstad
van Den Haag, langs de Laan
van Meerdervoort, terwijl we
ook de Sweelinckstraat pas
seerden. Laat dit stukje bin
nenstad nu precies de route
zijn die ik als jong gymnasiast
moest lopen. Vanuit het West
land gingen we per bus naar
het centrum van Den Haag.
Dan moesten we ongeveer
twintig minuten naar school
lopen. Ik heb dat enkele jaren
gedaan, tot ons gezin naar Den
Haag verhuisde.
De lezer begrijpt nu, waar
om boven deze column als titel
staat 'Herinneringen'. Zowel
op de tramrit naar het muse
um als terug naar het Cen
traal Station (twee keer bijna
twintig minuten) kwamen de
beelden uit mijn jeugd bij mij
boven. Het was vijfenzestig
jaar geleden dat ik in die stra
ten als jongen liep, vanuit het
centrum naar de school en
weer terug.
Een gepaste vergelijking?
Misschien zal de lezer vra
gen: Is het wel een gepaste
vergelijking om de ervaring van
deze tramritten (heen en weer)
te leggen naast wat ik als domi
nee soms de gemeente als vraag
voorleg? Ik heb daar ook over
zitten denken; vooral omdat ik
tijdens die rit stof opdeed voor
deze column. Tussen haakjes:
hoe en waar je als columnist al
niet aan een onderwerp kunt
komen. Toch vind ik de verge
lijking niet ongepast. Tijdens
die beide ritten ging een stuk
van mijn leven aan mij voorbij.
Ik beleefde mijn jaren als jong
gymnasiast weer - al sjouwend
met je flink gevulde tas, heen
en weer!
Ik zag ook hoe God die jon
gelingsjaren gebruikt heeft
om mij voor te bereiden op de
studie theologie; en daarmee
op mijn latere levenstaak. Ik
mocht vooral op de terugweg
- na een bad in de producten
van onze moderne cultuur -
er over denken hoe God mijn
leven geleid heeft. Daar hoor
den die Haagse gymnasiumja
ren ook bij.
Dankbaar
In de tram terug heb ik twee
dingen gedaan: God gedankt
voor Zijn leiding in mijn jon
ge leven! En vervolgens: met
dankbaarheid teruggedacht
aan mijn ouders die zich zelf
veel hebben ontzegd om, zoals
dat toen heette, hun jongens
te laten leren! Ik was de vier
de uit dat grote domineesge
zin die het gymnasium mocht
volgen en de studie daar vol-
W, H. \^LEMA
tooien. Het gaat tegenwoordig
heel anders. Misschien toch
goed voor middelbare scho
lieren om deze herinneringen
van een oude man voorgelegd
te krijgen!
Tenslotte
Hiermee zou ik kunnen
besluiten. Toch ga ik nog
even verder. Om mijn tijd
zo effectief mogelijk te beste
den ('uit te kopen'), ben ik in
Utrecht nog het Catharijne
Museum gaan bezoeken. Ik
was nu toch onderweg. Daar
trof ik bij mijn rondgang mid
delbare scholieren aan - dus
van de leeftijd waarover ik
hierboven schreef. Ze maak
ten aantekeningen en waren
met elkaar in gesprek. Ik
kon niet nalaten aan enkelen
te vragen van welke school
zij kwamen! Mijn vermoe
den - gewekt door gedrag
en kleding - werd bevestigd:
Van het LodensteincoUege in
Amersfoort. Ik heb maar niet
gezegd wat ik zelf die dag alle
maal beleefd heb. Wel heb ik
hun mijn naam genoemd als
teken van herkenning.
Wonderlijk, zo'n ontmoe
ting met de jongere generatie
op een dag vol herinneringen
aan meer dan zestig jaar gele
den.
in vertrouwde handen
OUDE-TONGE - De
publieke tribune in de
raadszaal in het gemeen
tehuis van Oude-Tonge
was donderdagavond tot
op de laatste stoel bezet.
Er moesten zelfs extra
stoelen worden aangerukt
om iedereen een plekje te
geven. Zo blijkt maar weer
dat wanneer een onder
werp aansprekend genoeg
is, de belangstelling voor
'de politiek' groot kan zijn.
Reden tot de grote opkomst
was de raadsinformatie-
avond over een eventuele
vestiging van glastuinbouw
op Oostflakkee. De inbreng
van zowel raad, college,
gastsprekers, insprekers
en publiek zorgde voor een
boeiende avond waarop de
voor- en nadelen via de
voor- en tegenstanders van
glastuinbouw uitgebreid
aan bod konden komen.'
Door Dorien Kickert
Burgemeester Jan Heijkoop
benadrukte in zijn openings
woord dat het deze avond ging
om informatievoorziening en
niet om een meningsvorming.
In de Toekomstvisie 2030
worden diverse scenario's
gegeven voor de toekomst van
Flakkee. Eén van de scenario's
behelst het eventueel vestigen
van glastuinbouw op Oost-
flakkee. Deze visie staat echter
nog geenszins vast en er is nog
volop gelegenheid om hier
over te discussiëren. De infor
matieavond bood deze kans,
want naast een aantal inspre
kers werden ook de aanwe
zigen op de publieke tribune
uitgenodigd om zich over het
onderwerp uit te spreken.
Piet Bregman, oud LTO-be-
stuurder, en Ellen Verkoelen,
directeur van de Milieufede
ratie Zuid-Holland waren uit
genodigd om, ieder vanuit een
eigen gezichtspunt, de diverse
facetten van de glastuinbouw
te belichten. Als voorbeeld
presenteerden zij de ontwik
kelingen rond de vestiging
van het glastuinbouwgebied
in de Zuidplaspolders. Beiden
hadden bij de totstandkoming
van dit project nauw samenge
werkt.
"Het Westland moest leef
baarder worden. Er werd dus
gezocht naar andere locaties,"
zo legde Bregman uit. De
Zuidplaspolders werden daar
toe aangewezen. De polder
moest een voorbeeld worden
van een goede mix van natuur
en recreatie, woningbouw en
glastuinbouw. Er werd geko
zen voor een nieuwe aanpak,
waarbij de communicatie hoog
in het vaandel stond. "Met niet
minder dan 22 partijen is over
leg gepleegd, waarbij goed is
geluisterd naar de geluiden
uit de samenleving. Om een
aantrekkelijke landschappelij
ke inrichting te bereiken zijn
architectenbureaus ingescha
keld om de kassen inpasbaar
Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag
Uitgave: uitgeversmij. Eiianden Nieuws b.v.
Verschijning: dinsdag huis-aan-huis
vrijdag abonnementen uitgave
Tel. (0187) 471020. Fax (0187) 485736
Postbus 8,3240 AA Middelharnis. Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINSTRAHE
Tel. (0187)471020
E-mail: algemeen@gebr-dewaal.com
Tarief per mm 0,36. Contracttarieven op aanvraag
S/uifingsfermi/n zate/i/fce advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
Sluitingstermijn overlijdensbericliten: dinsdag en vrijdag 7.30 uur
Voor foutief geplaatste advertenties als gevolg van onduidelijke
advertentieopdrachten kan de uitgeverij niet aansprakelijk
worden gesteld.
Advertentie-verifoop: Gert Verweij, tel. (06) 50448359
e-mail: g.verwelj@gebr-dewaal.com
REDACTIE
hoofdredacteur: J.Villerius, tel. (0187)471022
e-mail: j.vlllerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van Ingezonden berichten kan zonder opgaaf
van redenen worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Abonnementen (vrijdageditie) zijn bij vooruitbetaling en worden
automatisch verlengd. Opzeggingen schriftelijk vöör 30 november
Wijzigingen graag twee weken voor ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
Postbank 167930
Rabobank Goeree-Overflakkee 3420.01.108
Lid NNP
Van toepassing zijn de Regelen voor het Advertentiewezen (ROTA).
te maken. Zo ontstond een
zogenaamd 'glastuinbouw-
bedrijvenlandschap', waarin
water, bedrijven en (bedrijfs)
woningen op een goede
manier verweven werden. De
kansen van dit project lagen
met name in de werkgelegen
heid, de schone productie en
de energielevering. De kracht
lag in de samenwerking tus
sen alle partijen, die een win-
win situatie opleverde," aldus
Bregman.
Ook Ellen Verkoelen blikte
terug op de ontwikkelingen
in de Zuidplaspolders. Eerder
had zij al kenbaar gemaakt
absoluut niet tégen glastuin
bouw te zijn. "Maar dan wel
geconcentreerd op die plaat
sen die er voor aangewezen
zijn (de zogenaamde glas-as)
en niet heel Nederland er mee
vol zetten." Toen na de Nut- en
Noodzaak discussie, waaraan
Rijk, Provincie en Gemeente
hadden deelgenomen, werd
besloten de Zuidplaspolders te
ontwikkelen, had de Milieufe
deratie een aantal eisen op tafel
gelegd. Er moest o.a. compact
worden gebouwd in de buurt
van openbaar vervoer, ruimte
komen voor nieuwe natuur
en het typisch Hollandse
landschap diende te worden
behouden. "Ook wilden wij
als Milieufederatie geen uit
breiding van de glastuinbouw.
Die eis hebben wij omgezet in
het punt dat éls er dan glas
tuinbouw moest komen, deze
wel duurzaam moest worden
ingericht. Dus zorgen voor
wateropvang, energiebenut-
ting, lichtoverlast voorkomen,
landschappelijk inpassen en
zorgen voor een goede logis
tieke afwikkeling." Ellen Ver
koelen prees eveneens de
goede samenwerking tussen
alle partijen en de uitgebreide
communicatie met alle betrok
kenen. "Openheid en transpa
rantie is de weg tot succes. Alle
betrokkenen zijn steeds uitge
breid geïnformeerd. Samen
gevat kan gesteld worden dat
er in dit gebied de verrom-
meling is tegengegaan en dat
goede samenwerking loont."
Haar presentatie sloot zij af
met een prikkelende stelling
aan de aanwezigen: "Gebieds
ontwikkeling in Oostflakkee
moet zich richten op de kern
competenties van het gebied
en haar bewoners."
Twee insprekers, de heren
Coolbergen en Van Noord,
beiden eigenaar van een Flak-
kees glastuinbouwbedrijf,
pleitten er voor om, Sis er
sprake zou zijn van nieuwe
glastuinbouw, ook de bestaan
de glastuinbouwbedrijven bij
de ontwikkelingen te betrek
ken. Zij wilden zelfs wel een
voorkeurspositie. Minder
positieve geluiden kwamen er
van de Vereniging Natuur en
Landschap Goeree-Overflak
kee. "In ons landschapsont
wikkelingsplan passen geen»
grootschalige ontwikkelingen.
De kassen worden te hoog om
te camoufleren met bomen.
Er komt overlast van het licht
van de kassen. Grotere ver
keersdrukte. Wat willen we:
rust, ruimte en natuur of glas?
Laten we kijken naar onze
kernkwaliteiten," zo somde
Jos Hendriks een aantal argu
menten op. Met een muzikale
inbreng van het duo Boer
boom/Korteweg, die er op
neer kwam dat glastuinbouw
naar hun mening toch echt
niet wenselijk zou zijn, werd
de inspreekronde afgesloten.
De gemeenteraad was vervol
gens aan zet om vragen te stel
len. Alleen de PvdA had van
de pauze gebruik gemaakt
om een flink aantal vragen op
te stellen. Wandy Nagtegaal
vroeg onder meer naar de
plannen rond verbreding van
de N59, het geschatte aantal
arbeidsplaatsen, het gevaar
van lichtoverlast en de inpas
baarheid van de kassen in het
landschap .Ook vroeg zij zich af
hoe renaabel de glastuinbouw
zou zijn? Deze laatste vraag
leefde eveneens bij de CU en
de VLO. Niet al haar vragen
konden beantwoord worden.
De infrastructuur zal voor
lopig een probleem zijn, het
aantal arbeidsplaatsen hangt
af van het soort bedrijf, zelfs
met 95% lichtdichtheid wordt
het niet echt donker (zelfs 1%
licht betekent 'niet donker),
de kassen kunnen inderdaad
hoog worden en zijn dan nau
welijks inpasbaar, aldus was in
grote lijnen de reactie van Piet
Bregman en Ellen Verkoelen.
Op de vraag van CDA-er Ria
van Rossum of de gemeente
nu geen onderhandelings
punt had over het migratiesal
do, reageerde Ellen Verkoelen
afwijzend. "Nee, want u wilt
dit zelf Er ligt geen verzoek
van rijk of provincie om dit te
doen. GS heeft opdracht om
een nieuw gebietl te zoeken
maar dat hoeft niet persé hier
te zijn."
Het publiek op de tribune, als
laatste aan de beurt om zijn
mening te geven, liet diverse
geluiden horen: kan er geen
referendum komen?, was een
voorstel. We moeten vasthou
den aan het vastgestelde land
schapsontwikkelingsplan, stel
de Pim Balde van de NLGO
nogmaals. Glastuinbouw kan
grote economische voordelen
bieden, zeker in de verede-
lingskassen met grote werkge
legenheid, gaf Dick Hylkema
namens de tuinbouwsector
aan. Dat laatste beaamde Ellen
MIDDELHARNIS - Het is zo
langzamerhand een traditie
geworden dat Damclub Denk
en Zet zo nu en dan eens een
wedstrijd tegen damvereniging
ENEO'52 uit Melissant speelt.
Zo'n wedstrijd vond maan
dagavond plaats. Er werd dap
per voor de punten gestreden
en het gebeurde op een uiter
mate vriendschappelijke wijze.
Melissant nam al gauw de lei
ding door de winst van C. Vis
been, en de club gaf deze voor
sprong niet meer uit handen.
Er mag worden teruggezien
op een geslaagde damavond,
waarvan Melissant de terechte
winnaar werd. Onderstaand
de uitslagen.
ENEO'52 - Denk en Zet
J. Looij -1. Mackloet2-0
A. het Jonk - C. Spee0-2
H. Visbeen - A. v.d. Veer.... l-I
C. Visbeen - H.H. Verolme 2-0
E Kom-J. Kruik0-2
C. Mijnders - C. PolderI-l
B. Grootenboer -
J. Jordaan1-1
H. de Geus -
C. Lugtenburg2-0
Eindstand9-7
Verkoelen, maar zij stelde
daarbij bovendien dat het bij
de komst van glastuinbouw
naar Oostflakkee geen ver-
edelingskassen zou betreffen
maar buikproductie.
Na de levendige discus
sie besloot burgemeester
Heijkoop de avond met de
constatering dat er veel aspec
ten aan de komst van glastuin
bouw kleven. Hij stelde vast
dat de avond als onderdeel
van het democratisch pro
ces en met interactie naar de
bevolking in goede harmonie
was verlopen.
Zondag 16 maart 2008
Zevende Lijdenszondag
OUDDORP - Hersteld Herv.
Gem. Dorpskerk: 9.30 uur ds.
G. Meuleman en 18.30 uur
ds. P. C. Hoek, Sint Anna-
land. Eben-Haëzer: 9.30 uur
ds. P. C. Hoek, Sint Anna-
land en 18.30 uur ds. G.
Meuleman - Herv. Gem.
Locatie mfg Dorpstienden: 9.45
uur ds. A. Belder, Nieuwe
Tonge, openbare geloofsbe
lijdenis en 18.00 uur ds. C.
Molenaar, Papendrecht -
Geref. Kerk 10.00 uur ds.
J. W. Wind en 18.30 uur
ds. C. G. Kant - Ger. Gem.
9.30 en 18.30 uur leesdienst
- Doopsgezinde Gem. 9.30
uur pastor G. J. Kroon en
18.30 uur ds. J. Smink.
GOEDEREEDE - Herv. Gem.
Biddag 10.00 uur ds. E. de
Mots en 18.30 uur ds. E
Vernooij, StolwijkHersteld
Herv. Gem. 9.30 uur ds. J.
W. van Estrik en 18.00 uur
kand. G. A. van de Brink,
Bunschoten.
STELLEN DAM - Herv. Gem.
10.00 uur ds. E. van den
Ham, Zoetermeer en 17.00
uur ds. B. Jongeneel, Dus-
sen-Hank - Hersteld Herv.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds.
H. van der Ziel, Poederoijen
- Geref. Kerk 10.00 uur ds.
C. G. Kant en 18.30 uur ds.
L. J. Lingen.
MELISSANT - Hersteld
Herv. Gem. 10.00 uur ds.
L. Groenenberg, Schoonre-
woerd en 18.00 uur ds. A.
Vlietstra, Katwijk aan Zee -
Geref. Kerk 9.30 uur ds. J.
J. Blom - Ger. Gem. 10.00
uur leesdienst en 18.00 uur
ds. A. J. Gunst - Ger. Gem.
in Ned. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem.
10.00 uur ds. G. van Meije-
ren, openbare geloofsbelijdenis
en 18.00 uur ds. J. de Jong,
Waddinxveen - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur lees
dienst - Ziekenhuis: 14.30
uur ds. G. van Manen.
HERKINGEN - Herv. Gem.
10.00 uur ds. J. Maas,
bediening Heilige Doop
en 18.00 uur ds. R H. van
Trigt, Ouderkerk a/d IJssel
- Hersteld Herv. Gem. 9.30
uur ds. H. J. Boer, Nieuwe
Tonge en 18.00 uur ds. A.
van Wijk - Ger. Gem. 10.00
en 18.00 uur leesdienst.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem.
10.00 uur ds. L. Quist,
Groot-Ammers en 18.00
uur ds. C. Doorneweerd
- Lukaskapel HDG 10.30
uur ds. R. W. van Mourik -
Hersteld Herv. Gem. 9.00
en 16.00 uur ds. J. C. den
Toom, v.m. bediening Heilig
Avondmaal en nam. dank
zegging Heilig Avondmaal
- Exodus 10.00 uur ds. T.
Verduijn - Remonstrantse
Gem. 10.00 uur ds. L. van
Asselt - CAMA Gem. 10.00
uur de heer A. Post.
MIDDELHARNIS - Herv.
Gem. 10.00 uur ds. T. W.
van Bennekom en 18.00
uur kand. A. C. Baan,
Nieuw Lekkerland - Geref.
Kerk 10.00 uur ds. H. Out
en 17.00 uur ds. P. A. Broere
- Ger. Gem. 9.30 en 18.00
uur ds. G van Manen - Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 18.00
uur ds. A. A. Egas - Geref.
Kerk (Vrijgemaakt) 9.30
uur leesdienst en 16.30 uur
ds. B. van Zuijlekom.
NIEUWE TONGE - Herv.
Gem. 9.30 uur ds. E. E Ver-
gunst, Ridderkerk en 18.00
uur ds. T. W. van Bennekom
- Hersteld Herv. Gem. 9.30
uur ds. L. W Ch. Ruijgrok,
Monster en 18.00 uur ds.
A. de Groot, Numansdorp
- Ger. Gem. 10.00 en 18.00
uur ds. E Blok.
OUDE TONGE - Herv. Gem.
10.00 uur kand. A. L. de
Kwaadsteniet, Rotterdam
en 18.00 uur ds. A. van Lin
gen, Kinderdijk - Ger. Gem.
10.00 en IS.OOuur leesdienst
- Beréa Gem. 10.00 uur de
heer H. Scheermeijer.
STAD a/h HARINGVLIET -
Herv. Gem. 10.00 uur ds. H.
J. Catsburg, openbare geloofs
belijdenis en 18.00 uur ds. W.
Meijer, Yerseke - Geref. Kerk
10.00 uur ds. D. A. J. Sonne-
veld en 18.00 uur ds. G den
Hartogh - Ger. Gem. 10.00
en 18.00 uur leesdienst.
DEN BOMMEL - Herv. Gem.
10.00 uur ds. C. Doorne
weerd en 18.00 uur ds. P.
H. van Harten, Ridderkerk
- Geref. Kerk 10.00 uur ds.
J. C. van Westenbrugge en
18.00uurds.Th.de Kok.
OOLTGENSPLAAT - Herv.
Gem. 9.30 uur ds. M. B. van
den Akker en 18.00 uur ds.
H. G. van der Ziel - Her
steld Herv. Gem. 11.30 uur
ds. H. van der Ziel, Poede
roijen en 16.00 uur kand.
B. D. Bouman, Poortvliet -
Geref. Kerk 9.30 uur ds. W.
De stad Praag mag dan zijn
Gouden Straatje hebben, het
Verre Oosten zijn Gouden
Driehoek, maar wij, Nederlan
ders, hebben toch maar onze
Gouden Eeuw. En daar zijn we
bar trots op. Die Gouden Eeuw
van ons spreekt immers nog
steeds tot onze verbeelding.
De Gouden Eeuw komt min of
meer overeen met de zeven
tiende eeuw. Ze was de periode
in de Nederlandse geschiede
nis waarin handel en militaire
macht, maar ook wetenschap
en diverse vormen van kunst,
een hoge bloei bereikten in de
lage landen, ja zelfs een top
positie in de wereld innamen.
Overigens moeten we ons bij
die kwalificatie beperken tot
de noordelijke zeven Verenig
de Provinciën. De Zuidelijke
Nederlanden bevonden zich in
die eeuw op een veel lager cul
tureel en staatkundig niveau.
Als beginjaar van de gouden
ontwikkeling wordt wel 1602
aangehouden, het jaar waarin
de Verenigde Oost-Indische
Compagnie werd opgericht.
Of ook wel 1609, het eerste jaar
van het TwaalQarig Bestand.
Letterlijk een volle eeuw heeft
het allemaal niet geduurd.
1672 was een rampjaar. Toen
was het volk redeloos, de sta
ten radeloos en het land leek
reddeloos. Van vier kanten
kwamen toen de vijanden op
de Nederlanden af: er was oor
log met Engeland, Frankrijk,
Munster en Keulen. De Gou
den Eeuw was over haar hoog
tepunt heen en een periode
van economische en culturele
neergang zette in.
Over onze Gouden Eeuw is
al heel wat geschreven. Een
klassieker, tegelijkertijd een
aanrader, is het in 1882 ver
schenen lijvige boek van Con
rad Busken Huet, Het land
van Rembrandt. Studiën over de
Noordnederlansche-beschaving uit
de zeventiende eeuw. Nog steeds
een genot om te lezen. Van veel
recenter datum is de prachtige
studie van de meesterverteller
prof dr. A.Th. van Deursen,
De last van veel geluk, uit 2004.
De geschiedenis van Nederland,
1555-1702, aldus de onderti
tel. Het Historisch Nieuwsblad
recenseerde dit boek destijds
als volgt: "Dit is een prachtig boek.
Op elke pagina is Van Deursen heel
persoonlijk aanwezig en toch gaat
hij nergens pontificaal voor zijn
object staan. Er is niemand die zo
helder het verhaal van de geschie
denis kan vertellen!"
De aanleiding voor dit stukje
in de krant is de verschijning
van nog een ander boek. Wel
iswaar al in 2003 uitgekomen,
maar pas onlangs mij in de
hand gelopen. De titel is even
eenvoudig als bekoorlijk:
Nederland in de Gouden Eeuw. De
auteur is Nelleke Noordervliet,
een niet onvermaard schrijf
ster van korte verhalen en his
torische romans. Een boek van
haar hand heeft in ieder geval
kwaliteit. Dat blijkt ook in dit
deel van haar oeuvre.
De aantrekkelijkheid van dit
boek wordt bij eerste aanblik
vooral bepaald door de tiental
len prachtige afdrukken van
schilderijen en andere kunst
voorwerpen uit de Nederland
se 17^ eeuw. Vanaf de voorkaft
blikt de lezer het glunderende
gezicht van kapitein Reinier
Reael toe, onderdeel van het
schilderij van zijn korporaal
schap, bekend als 'De magere
compagnie', in 1637 uitgebeeld
door Frans Hals en Pieter Cod-
de. Van voor- tot achterkaft is
het een fraai kijkboek.
Maar het is veel meer. Mevrouw
Noordervliet heeft een aan
trekkelijke schrijfstijl. Niet al
te barok, wat luchtig, maar
toch trefzeker in de typering
van sfeer en ornament. Tege
lijkertijd met fraaie spanning-
bogen in het verhaal van de
tijd en de kenmerken van die
tijd. Met oog voor details. Zoals
bijvoorbeeld naar aanleiding
van het 'Portret van een vieisje
in het blauw', gepenseeld door
Cornehsz. Verspronk in 1641.
"Ze heeft haar mooiste jurk aan,
een blauwe, bestikt met goudgalon,
rond de hals een met kant afgezette
batisten kraag en aan de mouwen
dito manchetten. Haar moeder
heeft er waarschijnlijk net zo een,
misschien in een iets andere kleur.
Ze draagt ouwelijke parels en heeft
een witte veer als waaier of aaier
in haar handjes. Ze is misschien
tien. Of acht. Een Hollands meisje
met bellefleuren op haar wangen.
Zo dadelijk holt ze weg om te gaan
spelen. Het is een frisse voorjaars
dag. Het water in Amstel, Spaame
of Rapenburg rimpelt in de wind.
Het meisje zwaait naar een man,
die turf vervoert in een bootje, en
probeert een hondje mooi te laten
zitten. Het meisje in het blauw
kijkt naar later maar ziet niets,
hooguit een spiegel waarin haar
heden wordt weerkaatst. En toch
schuift de tijd onherroepelijk verder
en maakt de haren van het meisje
langzaam grijs, terwijl om liaar
heen wordt geboren en gestorven.
Het boek is verdeeld in een
viertal parten. Eerst komt het
dagelijkse leven aan de orde.
Zoals dr. Van Deursen ooit
deed in zijn 'Het kopergeld van
de Gouden Eeuw' en 'Mensen van
klein vermogen'. De lezer vaart
mee in de trekschuit van Delfs-
haven naar Leiden, hij deelt
in de zorgen van Susanne van
Baerle die het grote huis op
het Plein in Den Haag zal gaan
betrekken en is als het kind
dat zo graag met het prachtige
poppenhuis wil spelen maar
dat niet mag.
Vervolgens worden de lijnen
breder getrokken. Aandacht
voor de Republiek en haar
helden: de stadhouders en de
regenten, maar ook de han
delaars en de diplomaten, de
reders en de zeehelden. De
mannen - en enkele vrouwen
- waaraan de Republiek met
haar ingewikkelde bestuurs
structuur haar opgaan en haar
blinken heeft te danken.
Het derde hoofddeel heet Han
del en expansie. Waar werd het
geld eigenlijk mee verdiend in
die decennia?' Ja, inderdaad,
vooral met handel en koop
manschap. Er was expansie
naar het noorden, naar het zui
den, maar ook naar het oosten
en naar het westen. Alle kanten
op dus. Nelleke Noordervliet
beschrijft het uitvoerig.
Het slothoofdstuk geeft aan
dacht aan De burgerij ten voe
ten uit. De burgers van dit
land... Nee, denk niet dat er
het gewone volk, het plebs,
mee bedoeld wordt. Nee, de
burgerij, dat is de gezeten en
invloedrijke burgerschap om
wie het hier gaat. Hun stijl
van leven wordt geschetst. Aan
kerk en godsdienst geeft dit
boek een ondermaatse aan
dacht, dat moet helaas gezegd.
Anderzijds, wat er over verteld
wordt is vrij van karikatuur
Het is een mooi tijdsbeeld
dat hier wordt geschetst. Een
prachtige eeuw. Maar let op,
het was niet alles goud wat er
blonk. En ook niet alles blonk.
Maar Nelleke Noordervliet
beschrijft het allemaal toch
zo dat de lezer onwillekeu
rig wenst er toen en daar een
poosje bij geweest te zijn.
N.a.v.: Nelleke Noordervliet,
Nederland in de Gouden
Eeuw. Uitgeverij Waan-
ders te Zwolle en Rijks
museum te Amsterdam.
ISBN 90-400-8921-3.
Paperback. 192 pag.
Prijs 22,95.
J.M.J. Kieviet
Op woensdagmorgen 19 maart
komt Jeannet van Duren van
Christenen voor Israel naar
verenigingsgebouw Diaconia
aan de Kerkring te Oude-Ton
ge. Daar zal zij spreken over het
onderwerp 'Pesach'. Zij legt de
Seder maaltijd uit die de joden
houden voor het Paasfeest.
Er zal een collecte gehouden
worden, en er is een stand met
Israelproducten. Iedereen is
deze morgen hartelijk welkom.
S.v.p. wel vooraf opgeven, dat
kan via de telefoonnummers
652329 of 642131De aanvang
is om 9.30 uur.
MELISSANT-Op zondagmor
gen Eerste Paasdag wordt in de
Ontmoetingskerk te Melissant
een speciale paasdienst gehou
den, waaraan medewerking
zal worden verleend door het
gospeltrio 'Rejoice' uit Mid
delharnis. Voorganger is ds.
P. Baane uit Alphen a/d Rijn.
De aanvang is om 9.30 uur.
Iedereen is hartelijk welkom
in tijdens de dienst in het kerk
gebouw aan de Nieuweweg te
Melissant. Tevens is de dienst
te beluisteren via radio Flakkee
op 105.3FM of via de kabel op
107.1.
A. Boer en 18.00 uur ds. J.
C. van Westenbrugge - Ger.
Gem. 9.30 en 18.00 uur
leesdienst.
LANGSTRAAT - Herv. Gem.
10.00 uur ds. H. G van der
Ziel.