De man mit de borstels
in de bezums
Meditatie
4You
Vervolg
verhaal
BeroepingS'
WERK
EIIAIIDE'^-^IEIJWS
Op z'n Flakkees geschreve:
gf:ree kerken (VRIjg.)
Gods gedachten over Christus' bloed
Kees
Kraaijenoord
naar Ouddorp
S^T^^'^m^ v-aii der Sloot
Lisa
PAGINA 5
VRIJDAG 22 FEBRUARI 2008
Blik (>p kerk
en samenlnjing
- Boer zoekt vrouw
- Niet zo romantisch
In media-hind keek men er nog
al van óp. 'Boer zoekl vrouw'
IS een leievisie-prograninia
waar ongelooflijk veel Neder
landers naar gekeken hebben.
Zelfs hel sport-gebeiiren - toch
anders ook een veel bekeken
programma - moest het afleg
gen. C;ecn wonder dat alleilei
beschouwingen tei\ beste zijn
gegeven die alle cirkelen om
de vraag waaraan die enorme
populariteit Ie danken is.
Men is hel er wel over eens
dat het leven op hel plalleland
door velen wordl geïdealiseerd.
Vele landgenolen blijken nog
te leven in het verleden, toen
Po<jt (die overigens weinig zag
in het leven van een agraiiërj
dichtte-.
'Hoe genoeglijk rolt hel leven
Desgerusten landmans heen..
Het leven van de landman
was inderdaad in het verleden
nogal aantrekkelijk. .Mtijd bui
ten, vrij rustig, aan niemand
verantwoording schuldig,
enz. f> moest uileraard hard
gewerkt worden en je was lot
op zekere hoogte afhankelijk
\an het ween .Maar daar stond
tegenover dat je een rust en
een \rijlieid genoot waarvan
stedelingen niet durfden dro
men. Het programma trok
waarschijnlijk daarom zoveel
kijkers omdat vele .Nederlan
ders van gedachten zijn dat de
boer op zoek is naar een vrouw
om met hem het mooie leven
op hel platteland te delen. Iets
romanliscli sluimert blijkbaar
in ieder mens.
Het is echter zeer de vraag of
het leven van een agrariër zo
romantisch is als vele mensen
denken. Vroeger had een boer
twee paardenknechts, enkele
arbeiders en in het seizoen
nog een paar meer. En de boer
zelf deed niet veel anders dan
van het ene stuk land naar het
andere gaan om te zien of zijn
personeel wel hard genoeg
werkte... Vandaag zit de boer
\an 's morgen vroeg tot 's
avonds laat op de tractor en
zijn vrouw helpt zoveel moge
lijk mee in het bedrijf. En dan
nog weten ze samen nauwelijks
hoe ze de eindjes aan elkaar
moeten knopen, want de prij
zen voor landbouwproducten
zijn naar verhouding laag.
Het meiendeel van de bedrij
ven van middelbare grootte
moet derhalve steeds meer iets
zoeken buitenshuis om wat bij
te verdienen. Temeer nu de
politiek aawstuurt op .schaal
vergroting, en de landbouwer
aan allerlei regeltjes moet vol
doen. Dal is wel gunstig voor
de handel en de export, maar
het romantische van het platte
landsleven is er voor een groot
deel wel af...
Waarnemer
"'t VVoidi lied dalle man mit
de borstels in de bezums weer
us langs komt". Deze woor
den kvvamme weer in iiuin
gedachlen, loeng 'k iium eige
vanochend een hoedje zocht
in de schtiure naer un lesoen-
lukke borstel. Borstels biinie
bie Manna mar dun gezaoid
oor. In gedachten was ik ope-
ans vaare vrom in dun lied. Ik
hoarende nuiii moeder weer
praelc. "'t Wordt lied datte
man mil de borstels in bezo-
ums langs komt". Wie was uoe
die man?
Nou, wa'k tui as kind van her-
innere is dit. Of in toe kwam
duiun manopun bakfielsdeur
de siraele. Die bakfiels was vol-
gelaeje mit raegebollen mil
korte of lange steelen, bezums,
liorstels in aollerlei soorten in
maelen, haide in zochie. mit
korte in lanjre haereu. vloer-
vaarkes, neluurspoenzen, ech
te /eainela|)pen. Uuilepuesers,
zeepklussers, pannespoenzen.
Alhcht zal de man nog wel mear
diengen verkocht hao, mar dit
was toch wel zo ongeveer zun
handeltje. Ik hoare mun moe
der nog zaage: "Manna lang'l
vloervaarke us". Dat was in
dun lied dadde de maansen de
vloere nog anvoge. 'I'oen had
ommers iedeiean nog zeil mil
uu vloerklead lurop. Laeter zei
mun moeder: "Blik in veeger",
dat wee'k nog wel. Zo had je
nogal us wat noadug bie zoa'n
koapman ee. Toen wier dur
nog gewaarkt deur de vrou
wen! Moeder ging dan zaall
naer de bakliets, in zocht uut
wat te pas kwam. Vooral zee-
melappen iititzoeke, was un
secuur waarkje. want moeder
wouw un zochie'zeemelappe
hao. In gedachlen ziej'k ze nog
slae. Dan nam ze un /earn in
dur handen in voelende dan
of un goed was of niet. moe
der was 'taei un pikeur in. De
btiuvrotiw kwam measlal oak,
in dan stoenge ze 'n pasjes te
oreren nefTen die bakliets.
Moeder in buuvrouw hadde
aollebeije un half schorlje voor,
of un jasschorte an, ze stoenge
dan nog lange te klessen oor,
de man mit de bakliets was dan
al un aandje vaarder gereje.
)ae zo gieng dal vioeger. Heal
aoriis as noe.
'k Mot eerluk zaage da'k nie
veiil borstels mear hoa, daeroin
mos ik zo zoeke. A'k dan naer
vroeger kieke... Wiele hadde
tuus un pompe, in daer lagge
aollied wel un stik of wat bor
stels oender. Un oud borsleltje
mil ofgeslele haeren, die was
om de vuulbak uut te schureij.
Dan lag ttir un borstel om ut
sloepje Ie schuren. Wiele had
de nog un greihete sloepje bie
de voordeure. Wat diengk je?
Aalke weke schure mil vim oor
Dat sloepje mos schoan weze
ee. Azze de matten in kleejen
uutgeklopt vvazze, moste ze
oak nog olgeborsleld vs'orre, in
goed oak, diengk tur om dat
je j»aeM haerlje liet zitle. Daer
had je dan weer un aore bor
stel voor noadug. Jae vroeger
had je v<5or duuzend dingen
mi borstel in gebniuk. Mar
wie klopt lur noe nog mallen
in kleejen? Ik hao de eigesie
matteklopper nog van mun
trouwen. Ik zag 'n vanochend
nog hange in de schuure an
un spieker. Dan boel je dus
niks te vraegen! Ik zuuge de
matten oallied, want ut binne
geau kokusmallen mear, in
kleejen hao'k niet, dus waer
zon je un matteklopper voor
motte gebi'uuke? Vroeger wie-
re oak de bedden naer btiulen
gesleept mil de schoanmaek.
Kloppe joenges... kloppe...! In
dan borstele... Waer zie'je nog
bedden bnuten? Ik diengke
dadde de mcaste maansen de
bedden zuuge mil de slolzuu-
ger. In wat diengk je van de
raegebol? Vroeger wiere aalke
weke de raemen "gewasse".
Waeter uut de [)ompe. Earst
mit de raegebol de raemen
olborstele, in dan mit un oud
steelpannetje de raemen olgie-
te mil .schoan waeter. Zo helder
as un zunnetjc nettiurluk! Mar
wie heit tur noe nog regenwae-
ler? Dat olgieten was tfouwens
un kunst apart oor, as je dat
voor 't eerst dee, was je zaalf
oak klesnat. Mar aldoende lea-
rt men ee, ik doewe 't noe heal
of in toe oak nog wel us mar
dan mil waeter uut de regen-
lonne, want wie heit tur nog
un pompe? Ik gebruuke noe
measlal un trekker op un lange
sleele, mil un lappe dur op mit
kliiieband. Dal gael oak prima
oor 't Valt juule messchien wel
wat tegen van Hanna, da'k as
echte Flakeejenaer nie vetil
schoaher binne? Vroeger wier
dur nog gewaarkt ee! 'k Hao 't
oak nog geleard oor, mar 'k bin
oak hard achteruut gegaen. Ik
doewe nie mear zo ak ut gelea
rd binne, mar wiele komme dur
oak oor, al binne mtm dan in
de oagen van vroeger 'poeljes'.
Dat woord gebruukende mun
moeder aollied as ze voend
dat iemand nie schoan was.
Ik geloave dat ut un heal oud
Flakkees woord is. Weet je,
in mien stoidoekemandje zit
oak nog un meubelborstel.
Oak nog van oens trouwen,
'loen had mun moeder netjes
un stofdoekemandje klaerge-
maekt. Daer zat vanaollus in.
Stoldoeken, un zulveidoek,
un doasje boenwas (un blikke
doasje mit un deksltje mil zoan
wurvtiltje), un stofkwasje in
oak un meubelborstel. Noe'k
daer an diengke sprienge de
Iraenen haest in mun oagen,
dal mandje, mil zuvvel liefde
in ztirg klaergemaekt! Wat un
herinneriengen zilte daer an
vast. Zouwe dur noe nog moe
ders weze die dat doewe as
tur dochters gae trouwe? Stof-
doekemandjes klaermaeke, in
naoidoazen intuuge? 'k Zou ut
weilus wille wete, want stofdoe-
kemaudjes bestaen nog oor.
Jae dit binne zomar wat mijne-
riengen van vroeger. Wie die
man mit borstels in bezums
was, wee'k gean eans. Ik docht
dat 'n wel in Meneerse wen
nende. Messchien binne dur
nog ouwere maansen die 't
wete? Noe stop ik tur mee oor.
Aolemaele de
groeten van Hanna
PROTESTANTSE KERK IN
NEDERLiND
Beroepen door de generale
synode, interim-predikant m
algemene dienst, ds. J- '''an
Dijk te Herwijnen; te Harder
wijk (hervormd wijkgemeente
4), ds. F.A. van Velzen te Rijn-
saterwoude; te Hendrik ld"
Ambacht (gereformeerd D<^
Open Hof), ds. J. Robbers te
Rhenoy-Gellucum; te Nieu-
werkerk aan den IJssel (her
vormd wijk 1ds. G. Lustig te
Voorthuizen; te Papendrecht
(hervormd wijk west), ds. G.
van Meijeren te Dirksland; te
Strijen (hervormd wijk 1), ds.
A.A. Floor te Elburg (herv.);
te 't Woudt-Den Hoorn (prol.
gem.), kandidaat B.H. van
de Weg te Utrecht; te Tricht
(herv), ds. D.J. Brans te
Haastrecht, die dit beroep
heeft aangenomen.
Aangenomen naar Maarn-
Maarsbergen (prol. gem. i.w.),
ds. S.J. Dingemanse te Meppel;
naar Woerden (herv.; wijkgeni.
West), ds. G. Schouten te De
Lier.
Bedankt voor Genemuiden
(herv. Wijkgem 2), ds. A.N. van
der Wind te Hagestein; voor
Giessendam/Neder-Hardinx-
veld (wijkgemeente 3 Zuid), ds.
C. Boele te Moerkapelle.
HERSTELD. HERV. KERK
Beroepen te Nieuw-Lekker-
land, ds. N. den Ouden te
Genemuiden.
Bedankt voor Zuilichem en
Nieuw aal, ds. E den Ouden te
Wouterswoude.
Aangenomen naar Kanipen-
Noord, ds. G. Zomer te Zwolle-
West; naar Voorburg, kandi
daat J.A. Francke te Zwolle, die
bedankte voor Driebergen-Rij-
senburg, voor Eindhoven-Best
en voor Vlissingen.
Bedankt voor Hattem-Noord,
ds. A.J.van Zuijlekom te Dor
drecht.
NED. GEREE KERKEN
Beroepbaar(naarart.5.4AKS):
kandidaat RA. van Veelen, Dr
Schaepmanlaan 71, 2104 VC
Heemstede. Tel. 023-5472032.
CHR. GEREE KERKEN
Beroepen te Maarssen en
te Nieuw Amsterdam i.c.m.
Emmen, kandidaat H.J.
Vazquez te Apeldoorn.
GEREE GEMEENTE:N
Beroepen te Ede, ds. J.J. Tanis
te Kampen; te Krabbendijke,
ds. A, Schot te Nunspeet; te
Nijkerk, ds. C. van Krimpen te
Oud-Beijerland; te Poederoij-
en, ds. W. Silfhout te Capelle
aan den IJssel-Middelwale-
ring.
Bedankt voor Bodegra\'en,
ds. W. Visscher te Amers-
fooit; voor Doetinchem, ds.
A. Schreuder te Rijssen-Zuid;
voor Zoetermeer, ds. G.J. van
Aalst te Klaaswaal.
GEREE GEM. in NED.
Beroepen te Lethbridge/
Monarch (Canada), ds. J. Roos
te Barneveld.
Bedankt voor Vlaardingen, ds.
A. van Voorden te De Beek/
Uddel.
OUD GEREE GEMEENTEN
Beroepen te Rijssen (Bever
voorde; als leiend ouderling),
kandidaat D.C. Flapper te
Staphorst.
Het bloed van Zijn Zoon is
voor Ciod oneindig kostbaar!
\'eel kostbaarder dan alle
vtrgankelijke dingen, zil
ver en goud. De waarde van
dit bloed kan alleen worden
'dgemeten bij de grootheid
van Hem, uit Wiens lichaam
l'et vloeide. Ook de kracht
ervan is in Gods ogen grenze
loos! Hij acht hel geschikt om
zelfs de érgste gevallen van
schuld en ongerechtigheid te
leinigen.
Hij ziet het als het bloed van het
"onbestraffelijk en onbevlekt
Lam". Geen schaduw van zon
de ziet Hij er in. Het lam, dat
Israël in de tabernakeldienst
als brandoffer moest ofïeren,
moest een "éénjarig ram, zon
der enig gebrek" zijn. En met
dit voorbeeld maakte God \ele
eeuwen eerder al bekend, wat
het Lam zou zijn, dat eenmaal
in de volheid der lijden door
Zijn bloedstorling de zonde
van de wereld zou verzoenen.
Zelfs Ciods eigen oog kon geen
vlek in dat Lam of in Zijn Woed
ontdekken! Het bloed dat rei
nigt, moet zélf rein zijn en dat
was het ook!
Vanaf de dag, dat de eerste
mens zondigde, begon Ciod
Zijn gedachten over dat bloed
aan de mensheid te openbaren
en de waaide die Hij er aan
hechtte, aan hen te tonen. Hij
begon de zondaren bekend te
maken, dat er zonder bloed
storling geen vergeving van
zonde kon zijn; maar Hij begon
óók Zijn waardeoordeel over
dat bloed te verklaren, zodat
de men.s zou leren dat dit geen
gewoon bloed was. Vanaf de
dag, dal de eerste mens zon
digde, tot op het tijdstip van de
geboorte van de Zaligmaker,
werd er in de Clodsopenbaring
een voortdurend getuigenis
over de waarde van dit bloed
onderhouden! Door woord en
daad, door belofte, profetie en
typering in bepaalde perso
nen, werd dit getuigenis van
eeuw tot eeuw doorgegeven.
Bloed zonder één vlek, bloed
van een onmetelijke prijs, was
de inhoud van dal getuigenis'
En in dat getuigenis was het
héle Evangelie, de verheugen
de tijding van grote blijdschap
Noor de mens, samengevat.
Vooruitziende op de kracht
en de zegen \an dat bloed,
begon (lod het v\erk \an de
verzoening en zette het voort,
lang x'oordat de Verzoener Zélf
gekomen was. Op rekening
\an hel bloed van het Godde
lijk Lam begon Hij zondaren
zalig te maken, al vier duizend
jaren \óé)rdat hel gestort werd
(Rom. 3;2,5 en Hebr. 9:1.5).
Want de vx'aarde ervan was
onalhankelijk \an de tijd wan
neer het wérkelijk gestort zou
worden. Daardoor kon God
in alle rechtvaardigheid aan
zondaren vergeving schenken,
nog voordat dit bloed werke
lijk gestort werd.
Dal tijdstip van storting was
van minder belang in de ogen
\an Hem, xoor Wie één dag
is als duizend jaren; maar de
waarde van het bloed was wél
volstrekt bepalend, wanneer er
een plaatsvervanging of zonde-
wegdraging of zondereiniging
moest plaatsvinden. Hij sKmd
de mens dan ook nooit toe
om die waarde, al was het ook
maar voor één dag, uit hel oog
te verliezen!
Gedurende die vier duizend
jaren sprak Ciod voortdurend
over dat bloed, wees er op,
nodigde elk oog uit om er op
te zien en kondigde de waar
de ervan op allerlei manieren
aan. Alles wat tijdens die eer
ste tijdsperiode gesproken of
gedaan werd, had betrekking
op dit bloed, of werd ermee in
verband gebracht. Elk altaar
dal opgericht werd, van dat
van Abel af tot aan dal van
Israël in de woestijn, was een
Goddelijk getuigenis voor de
kracht van dat bloed! y\lles in
de tabernakel - de gordijnen,
de deurposten, de vloer, de
heiboom, de tafels, de vaten, de
ark, de priesteis - diende alle
maal om daarvan te getuigen;
of het nu was door de daarbij
behorende besprenkeling met
bel bloed, of door de rode kar-
mozijnklein- van de zorgvuldig
bewerkte en door God aange
wezen aankleding.
Het was niet mogelijk, dat het
bloed van de op het altaar
geofferde stieren of bokken de
zonde kon wegnemen of enige
waarde kon hebben in de ogen
van C;od. Toch werd het gezien
als gewijd en heilig, omdat dit
bloed een uitbeelding was van
een loekomslige bétere ofïe-
rande! Zó voortreffelijk was
hel bloed van de Gekruisigde,
dat het zelfs voortreffelijkheid
verleende aan de uitbeelding
daarvan. Zo was éiók de alles
doordringende kracht van het
"betere bloed", dat vele eeu
wen later zou worden gestort.
.\ls God op grond van het cere
moniële bloed, dal toch alle
kracht aan het andere - nog
komende - bloed ontleende, al
zó\ cel voor Israël deed, wat zal
flij dan niet doen voor hen, die
zich bedienen van hel andere
bloed, wat die kracht wérkelijk
mededeelt? In de oude bede
ling mocht een zondaar als een
aangenomen aanbidder in de
Noorhoven des Heeren komen,
alléén al omdat hij God het
bloed van stieren en bokken
aanbood. Zou een zondaar
dan nu niet in de werkelijke
en directe tegenwoordigheid
van Ciod mogen verschijnen,
met nog grotere zekerheid \'an
aanneming, do(n' alleen zich
te beroepen op het Goddelijk
bloed, dat van het Lam Gods
gevloeid heeft; het Lam Gods,
dat als het vlees geworden
Woord Zijn ziel tot een schiil-
doffer stelde en Zijn leven gaf
tot een losprijs voor velen? (Jes,
.53:10 en Matth. 20:28).
Hel allaar in Israël kon "met
deze offeranden, die alle jaar
gedurig geofferd werden, nooit
heiligen degenen, die daar toe
gingen", omdat de Wet tijdens
het oude Verbond alleen maar
"de schaduw der toekomende
goederen" was. Zij kon de zon
daar niet volkomen heiligen,
door het wegnemen van de
schuld van het beladen gewe
ten! .Als dat wél mogelijk zou
zijn geweest, "dan zouden van
toen at' de aanbidders eenmaal
gereinigd geweest zijnde, geen
bexvustheid der zonden meer
gehad hebben" (Hebt-. 10: I en
2). Maar uat de Wet niet kon
doen met het vergieten van
kerkelijk ingesteld bloed, dat is
door de eenmalige offerande
van C!hristus ééns en votn' eeu
wig gedaan!
En zij, die alleen maar plei
tend op dat bloed U)t God wil
len gaan, zullen ondervinden
dal het \olmaakl kan heiligen
datgene, wat naar de woorden
\an de .\postel. zelfs dooi- al de
zonen van Levi niet volmaakt
geheiligd kon worden! Het
bloed van de Gekruisigde kan
"hen, die hiertoe komen" hei
ligen, het kan de aanbidders zó
leinigen dal zij "geen bewust
heid meer zidlen hebben van
zonden". Laten wij dit unieke
bloed dan ook gebruiken, zoals
Israël het andere oHérbloed
gebruikte en wij zullen onder-
\inden. hoe krachtig het is om
hel schuldige geweten Ie reini
gen, om een \()lmaakte vrede
te schenken aan bet onrustige
hart en om ons met vrijmoe
digheid en blijdschap in de
tegenwo(3i-digheid \'an God te
brengen. (Hebr 4:16 en 9:14).
.\ls een Isi aëliel een met zonde
belast geweten had, hoefde hij
alleen maar naar zijn kudde te
gaan. een lam te nemen en het
naar hel altaar te biengen; en
hoewel bet niet alles voor zijn
geweten kon doen, kon bet
wél véél doen. Maar ons Lam
is al geslacht en geofferd; ja,
ook tol een volkomen verzoe
ning van onze schuld aangeno
men! Wij hoeven er ons alleen
maar van te bedienen - het te
gebruiken - niets meer! Hel
is altijd tot onze zegen, altijd
lol ons gebruik gereed. En wij
gebruiken hel, door tot God te
gaan, een\'oudig gelovend wat
Hij heeft gezegd van de kracht
van en Zijn welbehagen in dit
bloed. Gaande in de volle ver-
zekerdbeid van hel geloof, met
géén andere i^leitgrond, hetzij
binnen of buiten ons, dan dit
bloed alleen!
Horatius Bonar (1808-1889)
Het Evangelisch Werkverband
(EW) start in 2008 met het
'Lucas 15'jaar. Misschien ken
je het verhaal uit Lucas 15 wel:
de zoon die met het geld van
zijn vader vertrekt naar een ver
land, in de problemen komt
en vervolgens mei knikkende
knieën weer terug naar huis
gaal. Zijn vader staal te wach
ten met open armen en zegt:
'Welkom thuis!' In het voorjaar
van 2008 gaan Kees Kraay-
enoord Band het hele land
door In samenwerking met
het EW geven zij 20 c(3ncer-
ten: de 'Welkom Thuis Tour'.
De Gereformeerde kerken van
Stellendam en Ouddorp orga
niseren een concert van Kees
Kraaijenoord op vrijdag 14
maart 2008 in sporthal 'Dorp-
stienden" te Ouddorp. De deu
ren gaan om 19.45 uur open,
het concert begint om 20.00
uur. Toegangskaarten kosten
€12,50 en zijn te reserveren
via website www.lucasl5.nl.
'Oal? aJle.s cjaaf over Aiz loTS.m van der Sloo; zeyf
'iea, 't is tpck watf"
Z° praa( iedereen ovzf dje Wam. Haar ^e hebben gelijk. ye( JS gewoon stom wat hiJ heeft gedaan! Dat is
nogaJ sjrapel Iedereen vjndt ietp een vreSeljjke man. Haar denk eens aan ii]ri fanulje. Dje ^al ook blij
>ijn mzt een beetje slecllte buren. Fiet dus' W'anf als iz slerJife buren jouden hebben - ih Seg niet d&t iet
•^o js! - w-orden Je natuurlijk gehaat door hen. Dje buren jetten waar.schjjnlijk hef hele jaakje op stelten en
jeften de hele Straat tegen ie op als Je niet oppassen. Haar ja, je fyM °ok nog de kans dat Je goede buren
hebben. £n dat hoop ik eigenlijk wel voor Je. Als Je goede buren hebben proberen die iedereen (e vertellen
dat die mensen er ook niks aan kunnen doen dat hun joon ^ok(s in jijn hoofd haalt-
Die (^amiliz van Fatalee tfoUoway jal wel helemaal verschrikkelijk kwaad op h^m jijn! Vat mc^t Ivt iijn
oru je dochtef op die manier te verliejen?,' tfaar moeder IS hier in Nederland geweest. Haar daar heeft
Je waarschijnlijk ook niet veel aan gehad. 2e heeft haar hart 'geleegd' m de serie van Oprah Winfrey
(daar was rl'atalee's broer ook bij).
iJu weten Je nog steeds niet Jeker of Joram van der Sloot kif wel gedaan heeft- l^atalee's moeder kan k^t
niet geloven dat Joram en jijn vrienden onschuldig jouden jijn. 2e hebben al Zx eerder voor deje jaak
moeten verschijnen en werden toen weer vrijgesproken, omdat er een gebrek aan bewjjs had-
ik Jelf denk dat die Joram wel een hele slimme gast is- 2e Jeggen dat ?eter I^. de Vries hem f- slim afwas.
Haar misschien was hij "Peter B. de Vries wel fe slim af ik denk wel dat hij Fatalee iJoUoway vermoord
heeft of heeft laten verdrinken of wat dan ook. Haar ik denk dat hiJ haar dood op jijn geweten heeft.
-62-
Er komt geen antwoord van moeder,
die hem blijkbaar niet gehoord heeft.
Maar Neellje geeft hein een antwoord
waar hij allerminst op gerekend heeft.
En dat treft hem feller dan een klap
in zijn gezicht. Ze smaalt: üiiiu~uiïih,
sliep uut! Jie zei nog poete tegen je
moeder, net as de kleine gtuist!
FYansje .staat haar sprakeloos aan te
staren. Ze heeft zijn teerste plek aan
geraakt of, beter gezegd, zijn twee
gevoelig-ste plekken. In de eerste
plaats zet ze hem terug op de lage
plaats der heel kleine guust, terwijl
hij zo dolgraag gauw groot wil zijn;
en in de tweede plaats tast ze hem aan
in zijn grote lieide voor zijn moeder,
wier naam poete alles inhoudt wat ze
voor hem betekent.
Even staat hij te overwegen hoe hij
op zijn beurt Neeltje het pijnlijkst kan
treffen. Hij zou haar een klap in haar
gezicht kunnen geven - hij is veel ster
ker dan zij - maar dan bewijst hij dat
hij inderdaad een klein jongetje is, en
zou daarmee Neeltje gelijk geven.
Neeltje staat hem uitdagend aan te
kijken. Hij gooit de oude lepel met de
gebroken steel, waar hij mee gegra
ven heeft, tegen de grond, en snauwt:
Uut oanzen tuun! Ik spele nie mi mie
je!
Neeltje aarzelt geen ogenblik. Ze hup
pelt hel tuintje uit naar de weg. Daar
staat ze tartend te zingen: Uüiiüüüh,
sliep uut! Fransje is nog een klein
kindje! Ie zei nog Poete tegen z'n
moeder. Uiii^iüüüh, sliep uut!
Dat doet de maat overlopen. Met een
hoofd als vuur bukt hij zich en grijpt
een grote droge kluit. Gelukkig mist
hij Neeltje, die treiterend lachend
wegloopt. Diep vertiederd rent hij
den uze in. Moeder ziet dat er iets aan
de hand is, en vraagt: Ei je wee an 't
ruzie stoken ewist mie Neeltje?
Daarmee dient ze hem onbewust
eveneens een klap in zijn gezicht toe,
daar die ruzie om haar eer ging. Het
ellendigste is, dat hij geen woorden
heeft orn uitleg te geven of zich te
verdedigen. Zonder er op in te gaan,
vraagt hij: Magge'k 'n steutje in dat
plaeteboek kieken?
Moeder geeft het hem en gaat ver
der met haar werk. Ditmaal begint
Fransje van achter naar voren om de
plaatjes te bekijken.
Er is een plaat van een verschrikke
lijke brand, met laaiende vlammen
en brakende rookkolommen. In het
midden van die wolken is echter een
ruimte opengelaten waarin twee gro
te scharen mensen getekend zijn die,
van elkaar gescheiden, allen naar het
midden kijken waar Iemand op een
hoge stoel zit. Die heeft blijkbaar iets
tegen al die mensen te zeggen. Er zijn
ook nog de vage omtiekken \'an vlie
gende gestalten, waarschijnlijk enge
len.
Hij heeft dat plaatje wel eerder gezien,
tnaar omdat het zo gecompliceerd is,
heeft hij er nooit lang bij stilgestaan.
Deze keer houdt het hem gevangen,
en daar hij er niets van maken kan,
moet hij er Moeder naar vragen.
Gelukkig is het juist tijd om koffie te
drinken, en als Moeder rustig gezeten
is, vraagt hij:
Moeder, wat bin aal die mensen ier
an 't doen, en waerom ist er ier zö'n
groaten waerom brandt het ier zó
ard?
Moeder is enigszins verw-onderd dat
hij haar als moeder aanspreekt, en ze
moet glimlachen om zijn gewijzigde
zinsbouw, daar hij zeker het woord
brand als zelfstandig naamwoord nog
niet kent. Ze kijkt naar het plaatje en
ieest het onderschrift. Dan zegt ze dat
dit het laatste oordeel \ooi~stelt. Er
kotnt een dag, die de allerlaatste dag
zal zijn. Dan zal de hele wereld door
vuur gelouterd woiden. Eerst laat de
Heere al de graven openen en zal Hij
alle mensen hun lichamen terugge
ven, en dan moet iedereen voor Zijn
■Stoel verschijnen om een verslag van
zijn leven te geven en om geoordeeld
te worden.
Ze schildert zo goed en zo eenvoudig
als ze kan de apocalyptische taferelen
van de jongste dag en legt uit dat dan
de eeuyvigheid is aangebi-oken voor
elk mensenkind. Dat wil niet zeggen
dat ze zelf een duidelijk begrip van al
die dingen heeft, want terwijl ze aan
het verklaren is, tijzen er honderden
vragen in haar eigen hart en verstand
op, maar die legt ze in eenvoudig
geloof naast zich neer. Ze beseft niet
eens dat haar simpele uideg zulke
felgekleurde, scherp omlijnde vooi-
stellingen in Fransje's verbeelding
oproept. Ook ditmaal valt hij haar niet
in de rede en stelt geen enkele vraag
meer. Hij kijkt nog eenmaal lang en
aandachtig naar hel plaatje en cloet
dan het boek dicht. Ik gae wee nae
buten spelen, zegt hij op een toon
waar weinig geestdrift uit spreekt.
Hij slentert in het tuintje en raapt de
lepel op. Maar hij heeft geen zin meer
om te tuinieren. Traag loopt hij naar
de overkant van de weg en gaat in het
holletje tussen twee bovengrondse
wortelarmen van een dikke olm zit
ten. Achteloos schraapt hij met de
bolle kant van de lepel over de grond
tussen zijn benen. Een torretje draaft
met driftige rukbeweginkjes lussen
de sprietjes en steentjes door, die het
zeker voor hoge muren en beigen
aanziet. Fran,sje rijdt er met de lepel
ovei- tot het insektje dood is. Nog even
liiemelen de kleine pootjes heen en
weer. Dan is het beestje stil.
Die is dood, denkt Fransje. Maar dat
torretje gaat noch naar de hemel noch
naar de hel. Dood is dood voor een
beest, omdat dieren geen ziel hebben.
Maar een mens heeft wel een ziel.
Fran.sje heeft ook een ziel. En als je
naar het kerkepitje gaat, ligt je lichaam
daar te wachten tot de laatste dag.
Dan wordt het eeuwigheid. Hoeveel
nachtjes slapen zou dat zijn? Moeder
heeft gezegd dat er nooit, nooit, nooit
een einde aan de eeuwigheid komt.
Dus heeft het geen zin die in nachtjes
slapen af te meten. Hij is'vier jaar, en
Kees heeft hem voorgerekend dat dat
meer dan duizend dagen zijn. Dus
ook meer dan duizend nachtjes. Maar
in de eeuwigheid is zelfs duizend jaar
nog maar een druppel in de zee.
Hij tracht zich een onmetelijk groot
tijdperk voor te stellen. Maar telkens
wil zijn eindig verstand tot een rust
punt, een eindpunt komen. Maar dan
zweept dat onverbiddelijk begrip hem
weer voort. Hij is net een lijster die
met deinende vlucht een rustplaats
zoekt. Hij wil dat begrip overvleuge
len, in zijn verbeelding omvat hij een
onmogelijk groot tijdperk en zegt
halfluid: Honderdduizend jaar. Maar
achter honderdduizend jaar ligt nog
meet- tijd. (ivordt venmlgd)
