Er is meer dan
Willem Walraven
en Rien Vroegindeweij
sc\\\^^
EIIAllDEfl-niElJWS
iDIRKSLAND - Willem Walraven
I is de bekendste, en volgens veel
kenners ook de beste. Maar
Goeree-Overflakkee heeft meer
schrijvers voortgebracht.
Rien Vroegindeweij
bijvoorbeeld, en Josien Laurier.
Daarnaast: schrijvers uit het
verleden, zoals Hendrik de Veer,
Arie Cornells Bouman en Isaac
Hooykaas.
De meeste zijn te vinden in de
atlas van de digitale bibliotheek
voor de Nederlandse letteren
(www.dbnl.org)
Abele spelen
Tegen
slavenhandel
Hugenoten aan
de Kaap
Satirische geest
Verwoeste stad
Sterk
autobiografisch
Aan jong
Nederland
IJzeren draaibrug
Mannen
van betekenis
Gemoedelijk/naïef
PAGINA 32
DINSDAG 18 DECEMBER 2007
De schrijvers van
Goeree-Overflakkee
De digitale bibliotheek
voor de Nederlandse let
teren is een enorme bron
van kennis als het gaat om
de Nederlandse taal en
literatuur De site bevat
vele literaire teksten,
secundaire literatuur en
aanvullende informatie als
biografieën en portretten.
Ook zijn er interessante
thema's in deze bieb te
vinden, zoals dialecten,
schrijvende vrouwen, het
sonnet en de donkere
dagen van december.
De voorraad literaire
teksten dijt voortdurend
uit. Van Joost van den
Vondel is enorm veel
terug te vinden, evenals
van Bredero, Isaac da
Costa, Simon Vestdijk
en Aagje Deken en Betje
Wolff. Maar ook moderne
auteurs als Maarten Bies
heuvel en Toon Teilegen
zijn vertegenwoordigd.
Ook de Geschiedenis des
Vaderlands van Willem
Bilderdijk is integraal te
raadplegen, evenals de
literaire fantasieën en
kritieken van Conrad
Busken Huet,. werken
van Anna Bijns en tal van
Middelnederlandse abele
spelen en andere werken.
Wie de adas van de digi
tale bibliotheek voor de
Nederlandse letteren
opent en inzoomt op
Goeree-Overflakkee vindt
schrijvers bij de plaatsen
Ouddorp, Goedereede,
Dirksland, Sommelsdijk
en Middelharnis mét ver
melding van literaire krin
gen als die er zijn.
Ooit gehoord van de
schrijver Gualtherus
Jacob van den Bosch?
Deze Rotterdamse koop
man en polderbeheerder
kwam op 12 mei 1767 ter
wereld in Sommelsdijk.
Zijn publicaties hebben te
maken met zijn werk en
gaan over de zeehandel
en de landhuishoud-
kunde. Maar in 1815
verscheen van zijn hand
ook een pleidooi tegen
de slavenhandel: Tafereel
van West-Afrika, gemeen
zaamst bij ons bekend onder
den naam van de Kust van
Guinea.
Een heel ander type
schrijver was Isaac Hooy
kaas, die op 21 oktober
1837 het levenslicht zag
in Middelharnis. Deze
Remonstrantse predikant
was een warm pleitbe
zorger voor de 'vrijheid
van denken', die uitzag
naar hereniging met de
hervormde kerk "om
te midden van het volk
een zuurdesem van vrije
godsvrucht te zijn". Ach
ter Hooykaas' naam staat
als belangrijkste werk De
Bijbel voor jongelieden uit
de jaren zeventig van de
negentiende eeuw. Het
boek verscheen ook in een
Engelse en Franse verta
ling: The bible for young
people en La Bible des famil
ies.
Jan van Os
Arie Cornelis Bouman, op
30 augustus 1892 geboren
in Sommelsdijk, was hoog
leraar in de Germaanse
filologie en de geschiede
nis van het Nederlands
aan de universiteit van
Stellenbosch (Zuid-Afrika).
Later doceerde hij alge
mene taalwetenschap en
oud-Germaanse talen en
letterkunde in Leiden.
Bouman publiceerde over
zijn vakgebied, de filologie,
maar ook over beeldende
kunst (bijvoorbeeld Kuns
in Suid-Afrika). Hij schreef
ook drie toneelstukken,
waarvan twee in het Afri
kaans. Nerina van Dra-
kensteyn speelt in 1706 en
beeldt het leven uit van de
Hugenoten aan de Kaap.
Naast een schrijvende
theoloog en een dito
taalkundige van Goeree-
Overflakkee, heeft het
eiland ook een schrij
vende geneeskundige
voortgebracht: Martinus
Nieuwenhuijzen. Ook hij
woonde maar kort op het
eiland. Als zoon van een
Doopsgezinde predikant
vertrok Martinus al snel,
van .Middelharnis naar
Aardenburg. Hij studeer
de aan twee niet meer
bestaande universiteiten:
Harderwijk en Franeker
Nieuwenhuijzen leefde
maar kort, van 1759 tot
1793. Hij bleek, aldus een
biograaf, veel geschikt
heid voor de dichtkunst te
bezitten. Nieuwenhuijzen
liet zich in zijn gedichten
kennen als een luimige
en .satirische geest, die
echter ook in staat was om
met ernst en waardigheid
te dichten. Dat laatste
zou blijken uit zijn bij
dragen aan de Christelijke
Gezangen voor de openbare
godsdienstoefeningen, ook
wel bekend als 'de grote
bundel'.
Ook Jan van Os was een
in Middelharnis gebo
ren dichter Hij kwam in
1744 ter wereld en staat
bekend als een godsdien
stige, brave en zedige
dichter, die ook niet
onverdienstelijk schilder
de. Van hem verscheen, in
zijn Haagse jaren, onder
meer De Mensch geschikt
voor de eeuwigheid en het
Martinus Nieuwenhuijzen
zedenkundig werk Bespie-
en.
Bekender - want van
deze tijd - is wellicht Rien
Vroegindeweij. Zijn wieg
stond in 1944 in Mid
delharnis, maar vanaf
zijn achttiende woont
en werkt hij in Rot
terdam, de stad die in
zijn gedichten en proza
een belangrijke plaats
inneemt. Vroegindeweij,
die ook veel voor kranten
schreef en schrijft, ontving
recent de Anna Blaman
Prijs. Recente werken
zijn Gemengde berichten. De
verwoeste stad en Rotterdam
mers en andere mensen.
Misschien nog wel beken
der is de Dirkslandse
schrijver Willem Walra
ven. Op de gevel van het
huis aan de Straatdijk
waar hij in 1887 is gebo
ren, is enkele jaren terug
een gedenksteen onthuld
met de tekst Er gaat geen
dag voorbij dat ik niet aan
Dirksland denk. Walraven
was behalve literator
bovenal journalist. Na
maatschappelijke teleur
stellingen in Nederland,
waar hij in conflict kwam
met het 'kleinburger
lijk milieu', en Canada,
vertrok hij naar Neder
lands Indië. Aanvankelijk
werkte hij als boekhou
der, later als journalist bij
De Indische Courant in
Soerabaja. De roem van
deze geboren en gedre
ven schrijver komt vooral
voort uit de bundel Brie
ven aan familie en vrienden
J 919-1941. Eendagsvliegen
bevat een bloemlezing
van zijn journalistieke
werk, dat evenals de rest
van zijn oeuvre sterk
autobiografische trekken
heeft. Walraven overleed
in 1943 in het concentra
tiekamp Kesilir op Java.
Over het leven van Wil
lem Walraven verscheen
in 2000 Dirksland tussen de
doerians van Frank Okker.
Andere schrijvers uit
Hendrik de Veer
Dirksland, die de atlas
van de digitale bibliotheek
voor de Nederlandse let
teren noemt, zijn Jan
Leendert van Dalen
(I864-I936),T. Zaaijer
(1837-1902) en Josien
Laurier (1967).
Aart Admiraal, in 1833
geboren te Goedereede,
was een verdediger van
Multatuli. De directeur
van het telegraafkantoor
in Schoonhoven, die
ook publiceerde onder
het pseudoniem Ara-
maldi, schreef artikelen
in De Dageraad en Eigen
Haard. In het laatstge-
noemde blad verschenen
van zijn hand de Flakkee-
sche Vertellingen. Als Paulus
schreef hij in de Neder
landse Spectator een
vijftigtal brieven aan het
jonge Nederland. Daar
naast produceerde hij
titels als Een schoofje distels.
Een badreis, de vijand der
Maatschappij en Zondags
viering. Het veer huis aan de
Lek werd bekroond. De
schrijver overleed in 1878
in Schoonhoven.
Jacob Johan van Kerkwijk
is een andere schrijver
van de kop van het eiland.
Hij werd geboren in 1830
in Ouddorp en overleed
bijna 71 jaar later in Den
Haag. Van Kerkwijk was
civiel ingenieur en was,
in dienst van de Ant-
werpen-Rotterdamsche
spoorwegmaatschappij
bijvoorbeeld belast met
het maken van de grote
dubbele ijzeren draai
brug over de Mark nabij
Zevenbergen. Later trad
hij in dienst van de Rijk-
stelegraaf en werd hij
verantwoordelijk voor de
Willem Walraven
aanleg van het Rijkstele-
graafnet. Vele jaren was
hij bijna onafgebroken
op reis. Desondanks was
Van Kerkwijk daarnaast
lid van de Tweede Kamer,
van 1863 tot 1901. Zijn
literaire arbeid had in de
eerste plaats te maken met
zijn werkkring. Bijvoor
beeld: De Atlantische tele-
graaflijn, De paardenspoor-
weg tusschen 's-Gravenhage
en Scheveningen, maar ook
De doorbraak van den Groot-
en Zuid-Hollandschen waard
op den 18''" November 1421.
Tot slot de schrijver Hen
drik de Veer, als zoon van
een vrederechter geboren
op 23 november 1829 te
Sornmelsdijk en overleden
op 11 december 1890 te
RJienen. De Veer was een
prozaschrijver, die anno
2007 amper nog gelezen
zal worden, maar in zijn
tijd redelijk succesvolle
romans, schetsen, verhalen
en herinneringen schreef
Enkele titels: Toen... en nu,
Kerstveriellingen en Mannen
van beteekenis.
Hendrik de Veer studeer
de theologie in Utrecht.
Hij ontwikkelde zich tot
een aanhanger van het
vrijzinnig modernisme
en was een aantal jaren
predikant. Laatstelijk in
Delft, waar hij in 1864
directeur van de nieuwe
HBS werd. Later werd
hij hoofdredacteur van
Het Nieuws van den Dag.
Ook redigeerde hij het
tijdschrift Los en Vast en
stichtte hij het tijdschrift
Rien Vroegindeweij
Eigen Haard.
De schrijver maakte giaag
idyllische familieverhalen.
Ze zijn gebundeld in Trou-
ringh voor 't jonge Holland,
die \erscheidene herdruk
ken beleefde en wel is
vergeleken met de Camera
Obscura van Hildebrand.
"De 'Trouringh' is eigen
lijk eene doorloopende
vereering \an de Hol-
landsche \touw en volgens
sommigen is de teekening
van het Hollandsche bin
nenhuisje door de \'eer wel
wat geïdealiseerd. Over de
geldelijke zoi^en van een
gi'oot gezin in onze dagen
wordt er zeer opümistisch
in gesproken en o\ er het
'getob met onze dienstbo
den' in 't geheel niet",
meldt een biogiafie van
de schrijver Gemoedelijk
en opümistisch, zo kan het
werk \an De \eer geken
schetst worden. .Anderen
zeggen: naïef en door de
werkelijkheid beschaamd.
Meer informatie over de
schrijvers van Goeree-
Overflakkee is te vinden
op de site van de digi
tale bibliotheek voor de
Nederlandse letteren:
www.dbnl.org. Geschied
schrijvers als Boers, Hen
drik van Dam en Van der
Waal en Vervoorn zijn
daar echter niet te vin
den.
