Ambitieus Laudando zingt muzieli met een hoofdletter Bermen langs N59 bij Oude-Tonge verstevigd met doorgroeistenen 3D-materialeii Grote zangavond Maandthema Gezondheids- wijzer: rugklachten Oratoriumkoor met een missie Volksaard Jong koor Semi-projesswneel Imagoprobleem Buxtehude Betonnen tegels maken berm beter bestuurbaar Maatregel is onderdeel van Zeeuwse campagne om verkeersveiligheid te vergroten Dodelijke slachtoffers Eentonig Grauw Jaarvergadering ANBO Midden- en Westflaickee in Sommelsdijl( MIDDELHARNIS - Bekend maakt bemind. De Christe lijke Oratorium Vereniging (COV) Laudando kan er over meepraten. Veel mensen denken dat de muziek die dit koor instudeert en voor het voetlicht brengt, tot de categorie 'moeilijk' behoort en dat het bezoeken van een uitvoering in zo'n kille kerk maar beter achterwege kan blijven. Tot het moment dat het tóch een keer gebeurt. Dan blijkt de muziek behoorlijk indrukwekkend te zijn en, voor een ama teurkoor, van hoge kwaliteit bovendien. Een veel gehoorde opmerking, na zo'n persoonlijke première: "Nooit geweten dat het zo mooi is". Conclusie: onbekend maakt onbemind. Vandaar dit artikel over COV Laudando. Een gesprek met dirigent Rinus Verhage en bestuursUd Arjo Wesdorp. Door Kees van Rixoort Laudando is een product van de eilandelijke muziekcultuur, die volgens Rinus Verhage in vergelijking met andere delen van Neder land "bovengemiddeld" is. Hij illustreert die kwalificatie als volgt: "Goeree-Overflakkee heeft bijvoorbeeld een bijzonder bloeiende fanfarecultuur. Mét nationale kampioenen. Daarnaast hebben we hier kwalitatief hoogstaande muziekopleidingen, waaronder verscheidene privé-lespraktijken. Nieuwe muziekdocenten met een referentiekader tot ver in het land vallen van hun stoel als ze de leerlingen van hier horen musiceren. Vergeet verder niet dat Goeree-Overflakkee een omvangrijke zangcultuur heeft met veel kerkkoren. En dan zijn er ook nog eens de ensembles Fieri Musicali en Magnificat en twee oratori umverenigingen: het vrij nieuwe oratorium- en operakoor Zuidwest Nederland en COV Laudando, dat een lange traditie kent." De aanwe zigheid van twee oratoriumverenigingen in zo'n dunbevolkt gebied is uniek, want dergelijke muziekgezelschappen zijn in de verre omge ving niet of nauwelijks te vinden. Volgens Verhage en Wesdorp is de bovengemiddelde muziekcultuur op Goeree-Overflakkee het resultaat van verschillende factoren. Ze noemen de volksaard die met zich meebrengt dat als je iets doet, ook een hobby, het zo goed mogelijk probeert te doen. Naast de gelukkige omstandigheid dat er altijd mensen zijn geweest die "de kar flink heb ben getrokken en de muziekcultuur vorm hebben gegeven. Het begon met Arie Keijzer, die op de fiets naar de boerderijen ging om les te geven." Arie Keijzer - de latere organist van De Doelen en componist van onder andere een werk ter gelegenheid van de herdenking van de watersnood in 2003 - was in 1961 ook de oprichter van Laudando, dat toen nog Sursum Corda heette en een kerkkoor was. Later nam de vereniging de naam COV Middelhamis aan en nog later de huidige naam, die 'om te loven' betekent. Na Keijzer ontwikkelden mensen als Jan van Dijk en Rinus Verhage Laudando verder tot het oratori umkoor dat het nu is: een verzameling amateur-zangers, die de grote klassieke oratoriumwerken met zoveel mogelijk kwaliteit ten gehore wil brengen. Keijzer startte met een koor van ongeveer veertig zangers en zange ressen. Momenteel telt de vereniging ruim zestig leden, waarvan het merendeel afkomstig is van Goeree-Overflakkee. "Op het koor zitten veel jonge mensen, die hun talfen spreken en noten kunnen lezen. Dat maakt het instuderen gemakkelijker dan een jaar of twintig geleden. Toen zaten er veel mensen op het koor met weinig muzikale achter grond. Het studeren gebeurde toen veelal via het 'papegaaisysteem' en duurde het veel langer voordat het koor zich een werk eigen had gemaakt." Het koor is jong en bevat zelfs een aantal zestienjarige scholieren. Volgens de dirigent heeft Laudando nog niet de ideale samenstelling bereikt. "Het liefst heb ik twintig alten, twintig sopranen, tien tenoren en twaalf bassen. Bij de dames hebben we af en toe een wachtlijst. Een luxeprobleem, zou je kunnen zeggen. Maar bij de heren is het anders; we hebben behoefte aan mannenstemmen, vooral tenoren." Overigens kan niet iedere potentiële zanger zomaar lid worden; zonder voldoende zangkwaliteit komen de ambities van Laudando immers in het gedrang. "Als het even kan willen wij niet te veel onderdoen voor de professi onele oratoriumkoren. Met hard werken - de meeste leden zijn huis-, tuin- en keukenzangers die zich een hoedje moeten studeren - berei ken we een semi-professioneel niveau en wijken we niet al te veel af van de professionele standaard." Dat dit lukt, blijkt uit de complimen ten en de waardering die het oratoriumkoor ontvangt uit onverdachte hoek, maar ook van het Flakkeese publiek, dat doorgaans een omvang heeft van ruim vierhonderd mensen. "We horen regelmatig na een uit voering dat het fantastisch was. Hetzelfde geldt voor onze opnames. Het is mooi dat we onze ambities kunnen waarmaken, maar we blij ven kritisch." "Ik heb ook een zorg", zegt de dirigent van Laudando. "Namelijk: dat ik het gevoel heb dat ons koor onvoldoende aanslui ting heeft bij de bewoners van Goeree-Overflakkee. Een nog te kleine groep weet ons op waarde te schatten, maar veel anderen denken dat het koor moeilijke muziek maakt. Er is een drempel. Dat betreuren we zeer, want we houden altijd de toegankelijkheid in het oog. Werken die choqueren hebben we niet op het programma staan." Het is een imagoprobleem, geven Verhage en bestuurslid Arjo Wes dorp aan. De muziek staat te boek als moeilijk, maar is juist prach tig. Muziekminnende mensen doen zichzelf te kort als ze de ima ginaire drempel niet overgaan om eens een uitvoering - meestal in de oude kerk van Dirksland - mee te maken. "Wij willen iedereen graag overtuigen", zegt Wesdorp. "We hebben in zekere zin een mis sie, we drijven een beetje tegen de stroom in." "De charme van onze muziek is dat het de ziel raakt, als het even kan", pogen de dirigent en het bestuurslid de drempel te slechten. "Kijk, als je bij de super markt boodschappen loopt te doen, hoor je ook vaak muziek. Dat is entertainment, terwijl wij 'een schilderij van Rembrandt proberen te herscheppen'. Elke keer als je een werk uitvoert, herschep je. Het is muziek met een hoofdletter, een groot kunstwerk." Daar komt nog bij dat Laudando een christelijk koor is en christelijke oratoria uitvoert. Muziek met een boodschap, kortom. "Via ons koor komt die boodschap niet in een simpele paardenkar naar je toe, maar in de mooiste koets. De muziek is een prachtig voertuig voor de tekst, die je in het hart kan raken. Terwijl je er natuurlijk ook op een andere manier van kunt genieten: als cultuurminnaar." Laudando heeft in het verleden onder meer de Messiah van Handel en de Johannes Passion van Bach uitgevoerd. Momenteel studeert het koor cantates van Buxtehude in. Dit omdat 2007 geldt als jubileum jaar voor deze zeventiende-eeuwse componist. "Het zijn kleine dia- mantjes", maakt de dirigent het publiek vast warm voor de uitvoering, die plaatsvindt op 9 juni. Daarna werpt het koor zich wederom op de Messiah, een tweeëneen half uur durend werk dat tot veler verbeelding spreekt. Rinus Verhage en Arjo Wesdorp over het repertoire: "Het zwaartepunt ligt bij de oude klassieke werken, maar we hebben ook het stuk uitgevoerd dat onze oprichter Arie Keijzer heeft geschreven voor de herdenking van de watersnood. En eind vorig jaar hebben we nog Christmas Carrols gezongen. Maar het meeste dat we zingen komt uit de barok en de romantiek. Dat is kunst met een grote K. Van de moderne, twintigste-eeuwse composities staat dat nog niet vast. Bovendien stellen de moderne werken ongelooflijk hoge eisen aan de techni sche vaardigheden van een koor. En dan heb ik het nog niet over de toegankelijkheid, die wij erg belangrijk vinden." Immers, de toegankelijkheid zorgt samen met de kwaliteit voor aan trekkingskracht. Ook bij mensen die nog nooit oratoriummuziek heb ben gehoord, denken dat het veel te moeilijk is en opeens - bijvoor beeld als vrijwilliger van hospice Calando, waarmee COV Laudando een innige relatie onderhoudt - een uitvoering meemaken en daar behoorlijk van onder de indruk zijn. Zoals de schrijver van dit artikel. Wie volgt? Zie ook de website van COV Laudando: www.covlaudando.nl. waar onder meer de concertagenda is te vinden en de te bewandelen weg om lid te worden van de vereniging. OUDE-TONGE - Rijkswaterstaat heeft tussen Oude-Tonge en de Greve- lingendam over een lengte van enkele kilometers aan weerszijden van de N59 stroken met doorgroeistenen aan gebracht. Deze maatregel beoogt het aantal ongevallen terug te dringen dat ontstaat doordat automobilisten van de weg raken. Bermverharding is een Zeeuwse campagne, maar strekt zich uit tot de aansluitende N-wegen op Goeree-Overflakkee. In totaal hebben de Provincie Zeeland en Rijkswater staat Zeeland 2,7 miljoen euro uitge trokken voor 36 km bermbeveiliging. Door Gert van Engelen Doorgroeistenen, ook wel grasbetontegels genoemd, zijn hobbelige stenen met gaten en sleuven, waar gras doorheen groeit. Ze ogen als gras, maar zodra een weggebruiker er per ongeluk op belandt, gedragen ze zich als steen. De automobilist schrikt, maar heeft door de stevige ondergrond meer kans om rustig bij te sturen. Rijkswaterstaat en de Provincie Zeeland had den al langer de wens om verspreid door de regio bermen te verharden. Maar tot voor kort ontbrak het geld om snel aan de slag te gaan. Intussen bleef het aantal verkeerson gevallen in Zeeland toenemen. Dat leidde er in november vorig jaar toe dat beide wegbe heerders het lange-termijnplan om onveilige bermen aan te pakken, naar voren haalden. Het rijk maakte twee miljoen vrij voor het verbeteren van de verkeersveiligheid, de pro vincie legde er zeven ton bij. Op de lijst met projecten die in de periode 2007-2010 worden afgewerkt, staan alle ber men waar "veel en soms ernstige" ongeval len hebben plaatsgevonden, meldt Rijkswa terstaat. Voor het allergrootste deel Uggen die in Zeeland. In Hoek bijvoorbeeld, langs de N61, waar afgelopen najaar twee doden en een zwaargewonde vielen toen een automo bilist met het voorwiel in de berm terecht kwam. De andere bermverstevigingen komen veelal in flauwe bochten langs de provinciale wegen. In Schouwen-Duiveland gaat het om dertig kilometer berm. Ook de aangrenzende Zuid-Hollandse N- wegen vallen onder Rijkswaterstaat-Zee- land, en zo kwam het de N59 bij Oude-Tonge werd aangepakt. Voorlichter Jan van Gorp van Rijkswaterstaat in Middelburg vertelde het Eilanden-Nieuws dat er een drieledige reden was om het Goereese wegdeel al in 2007 te behandelen. "Ten eerste hebben we daar de nieuwe wegmarkering aangebracht: Duidelijk zichtbaar is de strook met hobbelige, open, betonnen doorgroeistenen, gefotografeerd vlaicbij het iiruispunt van de N59 met de N215 bij Oude-Tonge. De stroken zijn aan weerszijden van de weg aangebracht en lopen door tot de Grevelingendam. In het voorjaar is er niets meer van te zien, maar nog steeds te voelen. (Foto: Gert van Engelen) de dubbele middenstrepen met groene strook ertussen. Ook moest ter plekke de weg breed worden. Als je dan toch bezig bent, neem dan gelijk de bermverharding mee, redeneerden we. Anders zou je volgend jaar terug moeten komen." De bermbeveiliging bestaat uit grasbetonte gels, die in de volksmond ook wel doorgroei stenen heten. Het zijn grootformaat tegels die na het inzaaien grotendeels begroeien. Zo ontstaat een groenstrook die niet kapot kan worden gereden. Doorgroeistenen wor den uiteenlopend gebruikt, voor verharde bermen, vluchtstroken, parkeerplaatsen, recreatieterreinen, brandgangen, taluds en oeverbescherming. Rijkswaterstaat legt ze aan weerszijden van de rijbaan neer, over een breedte van tachtig centimeter. Bermverharding, zegt Jan van Gorp, zorgt ervoor dat de auto beter bestuurbaar is. "Waardoor precies automobilisten in de berm belanden, weten wij niet. Daar zijn we niet bij. Maar het komt veel voor, en dikwijls per ongeluk. Vermoedelijk zijn de oorzaken: zij waartse windstoten, de macht over het stuur verliezen, de eentoni^eid van de weg die sla perig maakt en soms: gewoon niet opletten. Als je eenmaal in een gewone berm terecht komt, kan er van alles gebeuren. Je wielen komen dwars te staan, je rijdt een sloot in, je kantelt of, erger nog, je schiet haaks de rij baan over." Hoe dan ook: door zachte bermen kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Automobilis ten die in paniek te wild aan het stuur rukken, kunnen zelfs tot aan de andere kant van de weg slippen, In Zeeland werd vastgesteld dat zich in de bermen steeds vaker ongelukken voordeden. Daarom kwam er de bermverhar- dingscampagne. Van Gorp: "Doorgroeiste nen ogen als gras, maar zijn verharding. De automobilist die er al bobbelend op terecht komt, weet meteen dat hij verkeerd zit en kan beheerster bijsturen. De schrikreactie is hopelijk minder." De 'rammelstroken' kunnen niet voorkómen dat weggebruikers in de berm rijden. Maar de Zeeuwse wegbeheerders denken dat zij er minder snel de macht over het stuur door verliezen, omdat de ondergrond hard en weerbarstig is, en uitglijden tegengaat. Ook blijven ze op hetzelfde niveau als het asfalt. Dat heeft allemaal invloed "op de afloop van een stuurfout". In twee richtingen is in de afgelopen weken bij Oude-Tonge, vanaf het kruispunt van de N59 met de N215, de bermbeveiliging aan gelegd: tot vlak voor het benzinestation 'De Tille' en tot aan de Grevelingendam. Nu nog zijn de open bakstenen in alle grauwe grijs heid zichtbaar, maar in het voorjaar zullen ze overwoekerd raken door het gras. Voor lichter Jan van Gorp kon niet meedelen of ook de N57 bij Ouddorp als aangrenzende N-weg met doorgroeistroken wordt bevei ligd. MIDDELHARNIS - De rug is een kwetsbaar deel van ons lichaam. Hij wordt makkelijk te zwaar belast, bijvoorbeeld door langdurig in één en dezelfde houding te zitten. Maar ook door het tillen van zware voorwerpen, door te buigen en te draaien. Veel mensen hebben last van hun rug. Soms zo erg dat ze hun werk niet meer kunnen doen. Voor men sen die meer willen weten over rugklachten, heeft de Gezondheidswijzer van de GGD Zuidhollandse Eilemden een informatiepsik- ket samengesteld. Het informatiepakket kan in de maand februari tijdens kantoortijden telefonisch aangevraagd worden T (0181) 652 404 of opgehaald worden bij een van de vestigingen van de GGD; voor Goeree-Over flakkee is dit de vestiging in Middelhamis, Sportlaan 5, openingstijden: maandag en vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur en op woens dag van 13.30 tot 16.30 uur. DIRKSLAND - De ANBO afd. Midden- en Westflakkee houdt vrijdag 9 februari a.s. haar jaarvergadering in Zorgcentrum Geldershof te Dirksland. Na afloop van de vergadering is er een korte pauze met een verloting. Aan sluitend spelen de leden 5 ronden bingo, waarvan er 2 gratis zijn. Deze activiteiten zijn ook te combineren met een diner, dat om 12.00 uur begint. De vergadering begint om 14.00 uur. SOMMELSDIJK - ledere woensdag in recreatiecentrum 'De Staver': van 10.00- 16.00 uur 3D-materialen en workshop. Iedereen is hartelijk welkom. De activiteitencommissie van de Gerefor meerde gemeente in Middelhamis organiseert op 7 april een paaszangavond in de Hervormde kerk te Sommelsdijk. Aan deze avond werken drie koren uit Krabbendijke mee namelijk, mannenkoor Jeduthun, Jeugdkoor Heman en kinderkoor jong Sursum Corda. Ds. G. van Manen heeft deze avond de leiding en hoopt de opening, een meditatie en de sluiting te ver zorgen. De samenzang zal op het orgel worden begeleid door Jankees Troost. De zangavond is gratis toegankeUjk, wel wordt er een collec te gehouden die bestemd is voor de voorgeno men nieuw-Zverbouw van de Gereformeerde Gemeente te Middelhamis. De avond begint om 19.00 uur, de kerkdeuren gaan open om 18.30 uur. Voor meer informatie of eventuele groepsreserveringen kunt u contact opnemen met Jos Troost, tel. 0187-489773, of Leendert Stam, tel 0187-483033. -44- Van Vliet bedoel je zeker?" wees Trees hem terecht. "Daar heb je alle kans op, want hij is 's zaterdags- avonds meestal met zijn vrouw bij ons thuis." Ze zweeg verder, want het stak haar, dat Bertus zo minachtend over Van Vliet sprak, waar ze altijd met eerbied tegen op gezien had om zijn godvrezend leven en nóg steeds hoogachtte. "Als hij het vanavond waagt om er zijn grote mond in te steken en mij tegen te komen, dan zal hij van een koude kermis thuis komen," dreigde Bertus. Trees antwoordde niet maar liep zwijgend, inwendig geprikkeld, naast haar man. Moest het dan altijd op ruzie uitlopen? Het zou haar goud waard geweest zijn, indien Bertus wat minder fel was. In het dage lijkse leven had hij daar geen last van, kon zelfs heel joviaal en hartelijk zijn, dan was het een beste vent, die ook nog wel veel verdragen kon, maar kwamen ze aan zijn kerkje, of waagden ze het de deugdelijk heid van zijn religie in twijfel te trekken, dan was hij obstinaat, ongenietbaar. En het vervelendste was, dat hij er altijd weer het eerste over begon. Hij trachtte altijd zijn mening aan anderen op te drin gen en stuitte dat op weerstand, dan was het mis. Zij schaamde zich er wel eens voor. "Kind, kind, is dat niet te vermoeiend voor je, zo'n eind?" begroette mevrouw Kooistra haar dochter, "kom maar gauw binnen." "Het ging best," pochte Trees, "ik ben helemaal niet moe." "Des te beter." "Bent u alleen vanavond?" vroeg Bertus zo langs zijn neus weg. "Evert en Dora zijn zo juist weggegaan. Het is zulk prachtig winterweer, eigenlijk tè mooi voor januari en ze vonden het zonde om de hele avond binnen te zitten, daarom zijn ze een eindje gaan wandelen. Ze zullen over een poosje wel terugkomen, denk ik. Doch Van Vliet en zijn vrouw zijn gekomen," ver klaarde mevrouw Kooistra. "Die nare vent," mompelde Bertus, wat gelukkig door zijn schoonmoeder niet verstaan werd. Onwillig betrad hij achter Trees aan het ruime woonvertrek. De begroeting was tamelijk koel, het geen wederzijds geschiedde, want Van Vliet begreep wel, dat er nu verder van een intiem gesprek niets meer komen zou. Even overwoog hij om maar op te stappen, maar dan zou hij de schijn verwekken, dat hij min of meer de vlucht nam en zodoende bleef hij. Hij had een hekel aan Bertus Heringa, omdat je over de stukken van de waarheid met hem niet eens verstandig praten kon. Gelaten wachtte hij op de dingen, die komen zouden. Het gesprek liep eerst over allerlei dingen en Van Vliet vleide zich reeds met de hoop, dat het deze avond goed zou gaan. Nu, hij had er niet de min ste behoefte aan om vlak voor de zondag nog een twistgesprek te beginnen. Hij zou er vast niet over beginnen. Bertus en hij zaten, voor hun doen, nogal gezellig te klassineren over de algemene toestand, over de achteruitgang, die overal voortvrat en zijn invloed geducht gevoelen deed; over de donkere wolken, die de politieke horizon verduisterden; over de jongste gebeurtenissen in het buitenland en vele andere dingen meer. Vooral toen Evert en Dora thuis kwamen scheen het gevaar van een bedorven avond geheel bezworen te zijn. Doch naarmate de tijd verstreek werd Bertus zwijg zamer en vertoonde duidelijke tekenen van onge duld. Herhaaldelijk wierp hij een blik op de wijzers van de klok, dan weer op Van Vliet, hem als 't ware stilzwijgend verzoekend op te stappen. Doch Van Vliet scheen daar geen erg in te hebben, althans, hij bleef "Krast die vent dan nooit op?" dacht Bertus voort durend. Hij hoopte van ganser harte, dat Van Vliet maar heen zou gaan vóór hij met zijn boodschap te voorschijn moest komen. Hij durfde er haast niet aan te begin nen, want met zijn schoonmoeder alleen speelde hij het misschien wel klaar, maar als Van Vliet er zich in mengde, dan stond hij voor een verloren zaak. Kennende Van Vliet maakte hij zich daaromtrent geen illusies. De zenuwachtigheid maakte hem een beetje kriebelig en zijn antwoorden op de vragen van Van Vliet werden steeds korter en op bitser toon gegeven. Hij rekte het, zo lang hij maar kon. Doch toen Trees er over ging spreken, dat het zacht- jesaan tijd werd om op te stappen, móést hij er wel aan beginnen, zij het dan ook node. Trees had er die avond niet veel aan gehad, want de weten schap van wat nog komen moest zette voor haar een domper op de gezelligheid. Vragend keek ze haar man aan, want zélf er over beginnen deed ze nooit. Gedwongen door de omstandigheden begon Bertus voorzichtig: "Morgen wordt onze kleine gedoopt." "O ja!" viel Dora uit met levendige belangstelling, "is hij al weer zo groot?" Bertus ging op dat gezegde niet in, maar vervolgde uiterlijk heel kalm alsof het de gewoonste zaak ter wereld was, doch innerlijk in spanning: "U komt dan vanzelfsprekend toch ook, moeder?" Mevrouw Kooistra schrok. Daar had ze niet het minst op gerekend. Als ze dat ook maar had kun nen vermoeden, dan had ze eens rustig kunnen overdenken, hoe in dezen te handelen, doch nu overrompelde haar die vraag volkomen. Ze geraakte er door in verwarring. Als een schrik beeld rees haar voor de geest de vorige keer, toen zij daar geweest was. Hoe ze daar gezeten had, haar hart eensdeels vervuld met smart over zoveel onkunde aangaande de ware betekenis van Gods Woord, anderzijds met verontwaardiging over zoveel misleiding. Helder kwam die gebeur tenis haar in de herinnering, óók, dat ze toen het vaste besluit genomen had daar nooit meer één voet over de drempel te zetten. Terwijl ze in haar verwarring zich beraadde wat te doen, was het alsof ze er nóg zat. Alles in haar kwam daartegen in opstand. Deed ze het evenwel niet, weigerde ze botweg, dan zou het zo ontzettend sneu zijn voor Bertus, maar bovenal voor Trees. Onwillekeurig zocht ze hulp in dezen en keek even Van Vliet aan, doch deze zat star voor zich uit te staren, alsof het hem onverschillig liet, doch ze wist, dat ook hij in spanning haar antwoord afwachtte. Hij wachtte er zich echter wel voor, in deze interne aangelegenheid ongevraagd zijn mening te kennen te geven. De stilte werd benauwend. Bertus, ogenschijnlijk kalm, wachtte eveneens haar antwoord. Trees, bloedrood, frommelde zenuwach tig haar zakdoek in elkaar. Evert en Dora wisselden snel een blik van verstand houding met elkaar. Mevrouw Kooistra werd heen en weer geslingerd, wist werkelijk niet wat te ant woorden. (wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 2007 | | pagina 4