LITIE
Kommer Tanis toont zijn collectie
Pleistocene zoogdieren aan breed publiek
'Sloop' MD 10 officieel gestart
door burgemeester en gedeputeerde
0900-8844
J^l^'JU ti
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
Inbraken in vakantiehuisjes
Drie motoren in beslag
genomen
Snelheidscontroles
Getuigen inbraken gezocht
kievit warmte
^^g^Ad
In NCRV Natuurlijk - Schatten van de Noordzee
Na de zondvloed
Dijbeen van een wildzwijn
Historisch schip kan bijdrage leveren aan cultuurhistorische ontwikkeling
'Sloop'
Omgeving
Archivaris
Cultuurhistorie
College
Dinsdag 6 februari 2007
79e jaargang
nr. 7580
Rotterdam-Rijnmond
Wijkteam Goeree-Overflakkee
NIEUWE TONGE - In de achterliggende
tijd is ingebroken in een vijftal vakantiehuis
jes op een camping aan de St. Pietersweg.
Aan verschillende huisjes zijn verbrekingen
geconstateerd. Wat precies vermist is, wordt
nog geïnventariseerd. De recherche stelt een
onderzoek in.
Politiepersoneel van de Verkeerspolitie heeft
zondagmiddag op de Provincialeweg N15 het
rijbewijs en de motoren van drie motorrijders
ingevorderd. Rond half vijf werden door een
onopvallende surveillance drie motorrijders
op de N15 'geklokt' met een snelheid rond
de 230 km/uur Op de Coloradoweg werd het
drietal, een 20- en een 25-jarige Stellendam-
menaar en een 24-jarige man uit Ouddorp,
staande gehouden. Na overleg met de Offi
cier van Justitie werden de rijbewijzen en de
motoren in beslag genomen. Tegen de man
nen is proces-verbaal opgemaakt.
STELLENDAM/OUDE-TONGE - Politie
personeel hield zondag op de Damweg te
Stellendam en de Magdalenadijk te Oude-
Tonge een snelheidscontrole met behulp van
de lasergun. In totaal kregen 12 bestuurders
een bekeuring omdat zij te hard reden. De
hoogst gemeten snelheid op de Damweg was
109 km/uuren op de Magdalenadijk 120 km/
uur.
DIRKSLAND/NIEUWE-TONGE - In het
weekend van 27 januari werd bij de super
markt ClOOO in Dirksland en in de Meer-
markt in Nieuwe-Tonge ingebroken. De
inbrekers hadden het vooral voorzien op
sigaretten. Bij beide inbraken werd het pand
via het dak betreden en werd er rookwaar
Industriev^eg 44 3241 MA Middelharnis
Tel.: (0187) 482609 Fax (0187) 485148
E-mail: info@kiewtwarmte.nl
www.kievitwarmte. n I
faas I» >»«lil, ««l«M, r«>«t<«i« iH<ll«l«t««r««» i
OUDOO» - WwMfMf 39 T«l. (OltT) «lélX r« (OltT) éêin*
meegenomen. De politie van het wijkteam
Goeree-Overflakkee is opzoek naar getui
gen van deze inbraken. Heeft u iets gezien
of heeft u informatie die kan leiden tot het
oplossen van deze inbraken, belt u dan naar
telefoonnummer 0900-8844 of via Meld
Misdaad Anoniem 0800-7000.
HAVENHOOFD - De meeste men
sen in Havenhoofd weten het wel, veel
andere eilanders eveneens. Maar zater
dag kan de rest van het land ook ken
nis nemen van de verzamelwoede van
Kommer Tanis. Zijn imposante collec
tie (delen van) Pleistocene zoogdieren
is dan te zien in het tv-programma
NCRV Natuurlijk - Schatten van de
Noordzee. Eng vond de 42-jarige vis
ser het niet, al die opnamen en inter
views, wel "spannend en leuk".
Door Kees van Rixoort
Wie voor het huis van Kommer Tanis staat
zou niet zeggen dat daar ongeveer vijfdui
zend restanten van dieren zijn opgeslagen.
Netjes geordend, prima gecatalogiseerd. Van
kleine kiezen, tanden en botjes tot enorme
mammoetbeenderen en wisentgeweien. In de
huiskamer staan een paar pronkstukken.
"Ik spaar Pleistocene zoogdieren", vertelt
Kommer bij het knapperende vuur in zijn
kachel. "Wanneer dat was, het Pleistoceen?
Tja, dan hebben we direct een dilemma.
Geloof je in de evolutie, dan begint het Pleis
toceen 1,25 miljoen jaar geleden. Geloof je
in de schepping, zoals ik. dan is het veel kor
ter geleden. Ik geloof de bijbel van a tot z
en ook in de zesdaagse schepping. God heeft
alles geschapen, hooguit de verschijnings
vorm van de dieren heeft zich ontwikkeld.
Dat heet micro-evolutie: evolutie bintien de
soort. Terwijl macro-evolutie begint met het
niets en vervolgens een zich ontwikkelende
orde met evolutie van soort naar soort. In
tnijn visie komt het Pleistoceen na de zond
vloed."
De geologische aardlaag uit die periode
bestaat uit zand- en grindafzetting, en strekt
zich ook uit onder de huidige Noordzee.
"Daarin vind je de botten", zegt Kommer.
"Strikt gesproken gaat het niet om fossie
len, maar om subfossielen." Hij legt twee
collectiestukken op tafel en laat het verschil
zien. Het fossiel is versteend en hard, terwijl
het subfossiel - een kies van een mammoet
- veel lichter is en nog lang niet versteend.
"Het collageen zit er nog in", verklaart de
verzamelaar, "de lijmstof
Verzamelen doet Kommer Tanis zijn hele
Kommer Tanis, temidden van zijn bottenverzomeling. (Foto: Persburo Flaiikee)
leven al. Als jongen toog hij de duinen in op
zoek naar konijnenbotjes. "Toen ik negen was
ging ik met mijn vader de zee op om te vis
sen en toen zag ik de beenderen van dieren in
de netten. Het sprak tot mijn verbeelding en
ik begon ervan te houden. Het is nooit meer
overgegaan, ook niet toen ikzelf ging vis
sen. Het nadeel is dat er een soort hebzucht
over je koint. Hebzucht is je drijfveer. Maar
ook de interesse in de dieren die hier toen
leefden. Er was heel veel gras, een steppe
achtig landschap met wat berken en sparren.
Daar leefden veel grazers: paarden met het
formaat van een ponypaard, wisenten, wol-
harige mammoeten, wolharige neushoorns,
reuzenherten, rendieren, reeën en elanden.
Maar ook roofdieren als de leeuw, de hyena,
de wolf en de vos."
Vroeger sloeg hij zijn vondsten op in zijn
slaapkamertje. Maar die tijd is definitief
voorbij. Zijn huidige collectie, het resultaat
van 24 jaar opvissen én ruilen, staat en ligt in
een aanbouw aan zijn woning. "Met vijfdui
zend stukken behoor ik, denk ik, tot de top-
15 van Nederland." En de groei is er nog niet
uit, want elke week komt er wel weer wat
mee als Kommer aan wal stapt. "Soms gaat
het wel om zo'n honderd stukken, waarvan
er dan weer een stuk of twintig geschikt zijn
voor de verzameling."
Een deel van de omvangrijke verzameling van de Goereese verzamelaar {Foto: Persburo Flakkee)
Meestal ziet Kommer direct van welk dier
een vondst een overblijfsel is. Zo niet, dan
pakt hij zijn literatuur erbij of mailt hij een
foto naar collega-collectioneurs of Naturalis,
het museum in Leiden. "Ik heb een paar stuk
ken waar ik nog niet uit ben. Ja, die houden
me wel bezig." Een stuk van een hyena uit de
Noordzee, stukken nijlpaard en de onderkaak
van een veelvraat ("opgevist met de Goeree
4") noemt hij zijn meest unieke stukken.
"Daarnaast heb ik veel grote stukken van
mammoeten", wijst hij naar een stel mega-
beenderen in zijn minimuseum. "Een com
plete schedel heb ik helaas nog nooit opge
vist", zegt Kommer met lichte spijt in zijn
stem. "En als ik het dijbeen van een wild-
zwijn vind, zou er ook een grote wens in
vervulling gaan. Ik heb overigens wel een
complete schedel in bezit: van een wolharige
neushoorn. En een mammoetschedel voor
zestig procent; die staat in het museum van
Ouddorp."
De NCRV kreeg lucht van de passie van
Kommer en vond dat zijn verhaal en zijn col
lectie uitstekend past in de tv-serie Schatten
van de Noordzee. "Ze willen laten zien dat er
meer te doen is op de Noordzee. Dat er rijk
dommen zijn die niet in geld zijn uit te druk
ken." Wat volgde waren drie opnamesessies:
op zee en thuis. Kommer vertelt over zijn
verzameling, laat zien hoe je vondsten prepa
reert en opslaat, terwijl zijn zoon ook in beeld
komt om te vertellen hoe hij tegen de passie
van zijn vader aankijkt. "Tijdens de opnamen
op de Goeree 33, een Eurokotter, haalden we
een halve onderkaak van een mammoet naar
boven. Voor de film is dat super, maar voor
mezelf was het dijbeen van een bever interes
santer. Er kwam ook een onderdeel van een
gewei mee. Hoogstwaarschijnlijk van een
ree, maar dat wordt nu bekeken bij de Rijks
universiteit van Groningen. Het bijzondere is
dat het om een bewerkt stukje gaat, wellicht
een werktuig."
Kommer vertelt met veel enthousiasme over
zijn hobby. "Hoe het zo gegroeid is? Ach,
je moet een tic hebben. En die heb ik altijd
gehad, de natuur interesseert me. Ik ben altijd
aan het verzamelen geweest en ik schreef ook
altijd op wat ik vond." De hebzucht ("Nee,
niet zo'n goede eigenschap") neemt de vrien
delijke visser maar op de koop toe.
Uitzending NCRV Natuurlijk - Schatten
van de Noordzee: Nederland 2, zaterdag 10
februari, 18.00 uur.
MIDDELHARNIS - Doordat provin
ciebestuurder gedeputeerde Eric van
Heijningen donderdag elders op het
eiland moest vertoeven, leek het Stich
ting Beugsloep MD 10 deze dag een
uitstekende gelegenheid om de gede
puteerde kennis te laten maken met
de beugsloep en een officieel tintje te
geven aan de start van de werkzaam
heden die nodig zijn voordat straks de
MD 10 weer in volle glorie onder zeil
kan gaan.
Tekst en foto's: Adri van der Laan
Zoals we al eerder in Eilanden Nieuws
berichtten, bereikte de beugsloep MD 10,
na tientallen jaren in West-Europa te hebben
rondgezworven, op de laatste zaterdag van het
vorige jaar weer haar thuishaven Middelhar
nis. Het schip begon op 2 februari 1897 haar
arbeidzaam leven als visserschip en maakte
toen onderdeel uit van de trotse Middelhar-
nisser vissersvloot. Uiteindelijk beëindigde
zij in 1991 in de haven van de Franse haven
stad Boulogne haar activiteiten, waar ze aan
de ketting lag omdat ze gebruikt was bij de
hasjsmokkel. Eén van de huidige bestuursle
den van de Stichting Beugsloep MD 10, Jim
Lensveld, kwam haar op het spoor en samen
met de broers Laurent en Ludovic den Hol
lander en Catherine van Vliet werd alles in
het werk gesteld om de Franse autoriteiten
te overtuigen van het feit dat het schip toch
eigenlijk in de haven van Middelharnis thuis
hoort. Uiteindelijk kregen ze de gevraagde
toestemming en kon het schip naar Stellen-
dam verhuizen, waar het op een scheepswerf
werd onderzocht. Hierbij bleek dat de staat
van het schip nog zo danig was dat het kan
worden gerestaureerd.
Donderdagmiddag had een gemêleerd gezel
schap zich op het havenhoofd van Middel
harnis verzameld. Naast een deel van het
bestuur en sympathisanten van de Stichting
Beunschip MD 10 waren daar gedeputeer
de Eric van Heijningen, de burgemeesters
Greet de Vries van Middelharnis en Ger van
de Velde van Goedereede. Verder bleek dat
het college van Middelharnis ook bijzonder
geïnteresseerd was in het schip want ook de
wethouders Philip van de Berg en Bert Klein
geld bevonden zich op de kade.
Het bestuur had in allerijl een 'officieel
moment' georganiseerd waarbij verschillen
de bestuurders waren betrokken om zoveel
mogelijk instanties enthousiast te maken voor
de restauratie van de MD 10. In al die jaren
heeft het schip vele 'verbouwingen' doorge
maakt. Maar om het zoveel mogelijk in oor
spronkelijke staat terug te brengen moet het
volgens de initiatiefnemers volledig worden
'uitgekleed'zodat uiteindelijk alleen het cas
co overblijft. Dan pas kan men weer met de
opbouw in originele staat beginnen. Om het
begin van deze 'sloop' te markeren, waren er
taken voor Van Heijningen en burgemeester
De Vries weggelegd. Op 'commando' van de
burgemeester De Vries hees Van Heijningen,
gezeten in een kraan van kraanbedrijf Boeter,
de eerste bak met sloopmateriaal uit het ruim
van de MD 10. En hiermee werd officieel
begonnen met de sloop en restauratie van dit
historische vaartuig.
Het gezelschap genodigden begaf zich ver
volgens naar Brasserie Het Vingerling in
Middelharnis, wat een passende entourage
was voor deze middag was omdat in dit pand
oorspronkelijk de zeilmakerij van Rederij
SUs was gevestigd, die in de glorietijd van
de Middelhamisser visserij zeker een belang
rijke plaats heeft ingenomen.
Burgemeester De Vries dirigeert gedeputeerde Van Heijningen bij het verwijderen
van het eerste sloopafval uit de MD 10.
Tijdens deze bijeenkomst werd een dvd ver
toond die de Franse autoriteiten eveneens had
den gezien. "Zij moesten worden overtuigd
van de goede bedoelingen van de Hollanders
met het schip", aldus Ludovic den Hollander
van het bestuur van de stichting. Want van
wege de niet zo beste reputatie van de Neder
landers op het gebied van hasjsmokkel waren
de Fransen van die goede bedoelingen niet zo
vlug overtuigd. Op de dvd werden beelden
van vroeger vertoond, toen Middelharnis nog
een bloeiende visserijhaven was.
Bij de aanwezigen waren ook vertegenwoor
digers van organisaties die actief zijn op het
gebied van restauratie van historische sche
pen. Er werd stilgestaan bij de situatie in
vroeger tijden waar de bemanning hun werk
moest doen onder heel moeilijke omstandig
heden. Zo was er het verhaal van de prik-
kenbijter. Prikken vormden het aas die bij
de beugvisserij werden gebruik. Het jongste
bemanningslid was daarbij ook de prikken-
bijter. Hij had de zorg voor deze aasvis - de
lamprei - het was dan ook zijn verantwoor
ding dat de prikken in leven bleven. Vlak
voordat ze als aasvis werden gebruikt, diende
de prik door hem te worden doodgebeten. Als
beloning voor de bittere smaak van het prik-
kenbloed kreeg hij van de schipper enkele
dadels. Deze werkwijze zal ongetwijfeld ook
op de MD 10 hebben gegolden. Uit de reac
ties van het publiek op de MD 10 blijkt dat er
vooral bij nazaten van de beugbemanningen
nog veel verhalen in omloop zijn. De vele
reacties vanuit de bevolking heeft het stich
tingsbestuur dan ook hoopvol gestemd voor
de toekomst, want de oude verhalen onder de
bevolking leven nog sterk.
Dat deze verhalen nog leven, is natuurlijk
streekarchivaris Jan Both bekend. Tijdens de
bijeenkomst liet hij weten dat hij heel blij is
dat er weer een stukje cultureel erfgoed voor
Middelharnis behouden is gebleven.
Jan Both gaf een korte toelichUng op het
'rijke vissersleven' van Middelharnis. Uit de
archieven blijkt dat de visserij vroeger een
belangrijke plaats heeft ingenomen in die
samenleving. Reeds in 1597 was er volgens
Both al een visafslag in Middelharnis. De
gemeente, die eigenaar van deze afslag was,
gebruikte het hiermee verkregen geld voor
bijvoorbeeld het uitdiepen van de haven. Het
blijkt dat in de 19e eeuw ongeveer de helft
van de bevolking van het dorp van de vis
serij leefde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog
liepen de visserijactiviteiten terug omdat de
prijzen van de vis laag waren maar de prijzen
van de schepen hoog. Daarom verkochten
Een deel van de genodigden inspecteert het ruim van
veel reders de schepen en uiteindelijk werd
in 1923 het laatste schip verkocht. Volgens
Both viel het op dat veel vissers niet in Mid
delharnis bleven wonen. "Ze gingen hier niet
op het land werken; dat vonden ze toch een
beetje te min, want ze hadden toch al over
de grenzen heen gekeken en velen vertrok
ken richting IJmuiden of Rotterdam. Daarom
herinnert er niet zoveel meer aan de visserij
in Middelharnis". Op wat kleine zaken na is
alleen nog het beeldje van het Koffiekokertje
een tastbare herinnering aan de visserijhisto
rie van Middelharnis,
Verder herinnerde Jan Both het gezelschap
aan de vele slachtoffers die tijdens de visserij
waren gevallen. "De bemanning van een schip
bestond uit ongeveer elf personen; hieronder
waren ongeveer acht gezinshoofden. Als er
dan een schip op zee 'bleef', had dit grote
gevolgen voor de gemeenschap". Als gevolg
van de weinig moderne hulpmiddelen kwam
schipbreuk toen nog wel eens voor.
Ludovic den Hollander van de Stichting
hield in het bijzijn van de verschillende
bestuurders een pleidooi voor een verdere
herwaardering van de cultuurhistorische ele
menten in Middelharnis en natuurlijk vond
hij dat hierbij het weer in de vaart brengen
van de MD 10 een belangrijke bijdrage kan
leveren. Hij wees het gemeentebestuur van
Middelharnis op de "enorme kans om de
geschiedenis van het visserijleven te laten
herleven" bij de reconstructie van het haven
gebied en het Spuikwartier. Naast een plaats
voor de MD 10 had hij nog andere sugges
ties, zoals het terugbrengen van de oude
stratenpatronen en het weer geschikt maken
van oude panden voor bewoning in kleinere
wooneenheden. Hij zag kansen voor het
terugbrengen van zowel cultuurhistorische
elementen als de geschiedenis in combina
tie met het toerisme. "Middelharnis heeft
die ingrediënten in huis en kan daar erg veel
mee doen, waarmee recht wordt gedaan aan
de titel van het rapport over de havenkana-
len: 'De geschiedenis als blijvende bron van
inspiratie'. Gemeenteraad en provincie doe
er iets mee!"
Ofschoon gedeputeerde Van Heijningen
geen toezegging kon doen van een eventuele
provinciale subsidie verzekerde hij toch alle
medewerking van de provincie. Hij raadde
de initiatiefnemers en de gemeenten dan ook
aan om ook bij de restauratie van de MD 10
gezamenlijk te werk te gaan. Hij gaf aan dat
dit project een belangrijke bijdrage kan leve
ren aan mensen die op zoek zijn naar hun
identiteit omdat er een stukje geschiedenis
van Middelharnis tastbaar wordt gemaakt.
Verder vond Van Heijningen dat dit project
past binnen het streven om ook het achter
land - en niet alleen de kust - aantrekkelijker
te maken voor het toerisme. Hij vond dat der
gelijke initiatieven ook in andere plaatsen op
het eiland moeten worden ontplooid. "Dan
heeft het eiland potentie".
Volgens burgemeester De Vries staat het col
lege van Middelharnis positief tegenover het
initiatief van de stichting. Zij waardeerde
het dat er waarschijnlijk ook jongelui van
de Technische School - men probeert er een
leerproject van te maken - bij zullen worden
betrokken. Zij verzekerde dat de gemeente er
alles aan gelegen is om aandacht aan de cul
tuurhistorie te blijven besteden. Volgens haar
zal er dan ook met de planvorming rondom
de haven rekening worden gehouden. "Wij
doen ons best, volgt u maar.zo prikkelde
zij de vertegenwoordiger van het provincie
bestuur.
Om nog eens bij de gezamenlijkheid stil
te staan kregen zowel gedeputeerde Van
Heijningen en burgemeester De Vries aan het
eind van de bijeenkomst het boek Van Eiland
naar Wij-land van Rudie Heintjes uitgereikt
door Ludovic den Hollander.
