1^
ANP-archief ontdekt 'nieuwe' foto's
watersnoodramp Goeree
LITIE
Dienst Landelijk Gebied zet vaart aciiter plannen
voor 'natte natuur' in Zuiderdiep
0900-8844
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
Recreatie
GOEREE-OVERFLAKKEE - Het is enige tijd rustig geweest
rondom de planvorming en de realisering van de 'natte natuur'
rondom liet Zuiderdiep aan de noordltant van de gemeenten
Goedereede en Dirksland. Zoals het zich laat aanzien zal dit jaar
beslissend zijn voor de uitvoering van de plannen en daarom laten
de verschillende partijen die er bij betrokken zijn graag hun visie
horen. Ondanks dat wellicht het overgrote deel van de regiobewo
ners het koud laat wat er in de Zuiderdieppolders gaat gebeuren
zijn de belangen van de betrokkenen vooralsnog duidelijk ver
schillend. Ofschoon we in het verleden al verschillende kolom
men in deze krant aan de problematiek hebben gewijd, leek het
ons zinvol om de huidige stand van zaken met de verschillende
partijen te bespreken. In een aantal artikelen komen achtereen
volgens de plannenmakers, de natuurvereniging en de agrariërs
aan het woord. In dit artikel is het woord aan Mare Janssen van
de Dienst Landelijk Gebied.
Aanleiding
Agrariërs
Tientallen ongepubliceerde foto's teruggevonden bij speurtocht in archieven;
al dit materiaal is gratis te zien en binnen te halen via website
Mariniers
Luchtfoto
Restaureren
Publiekssite
Bestellen
Rijbewijs snelheidsovertreder
ingevorderd
Dinsdag 30 januari 2007
•?9e jaargang
nr. 7578
Een situalieschets van hel nieuw Ie vormen na!uurf>ebied rondom De Scheelhoek in het Zuiderdiep. Rondom het terrein zullen wandel en fietsmogelijkheden
zijn en rechtsonder is een groot zoelwaterreservoir gesitueerd waar wellicht recreatiemogelijkheden zijn.
we er alles aan om de boeren volledig scha
deloos te stellen", verzekert Janssen. Want
juist een volledige schadeloosstelling voor
de getroffen boeren is één van de eisen die
gemeente stelt bij het goedkeuren van een
bestemmingsplanwijziging. Mare Janssen
verwacht dat de onderhandelingen met de
boeren, die momenteel in volle gang zijn, tot
een goed einde worden gebracht. "Er wordt
ook een fonds gevormd waaruit later eventu
ele planschade kan worden vergoed". Want
ook dit is één van de eisen van de gemeenten
bij een bestemmingsplanwijziging.
Bij de boeren leven toch nog verschillende
bezwaren tegen de plannen. Allereerst raken
ze goede landbouwgrond kwijt in een polder
die halverwege de vorige eeuw pas is aan
gelegd. Verder vrezen ze op de aanliggende
percelen grond last te hebben van zoute kwel.
Janssen begrijpt de bezwaren wel. Maar hij
verzekert dat alles in het werk wordt gesteld
om de agrariërs volledig schadeloos te stel
len.
Op de vraag of DLG verwacht dat er een
onteigeningsprocedure komt tegenover de
boeren die niet vrijwillig grond beschikbaar
willen stellen, antwoordt Mare Janssen dat
"onteigenen nog lang niet aan de orde is. We
proberen met alle betrokkenen tot een goede
overeenstemming te komen".
Door Adri van der Laan
Tot en met vorig jaar was de Dienst Lan
delijk Gebied (DLG) het uitvoeringsorgaan
van het Ministerie van Landbouw, Natuuren
Voedselkwaliteit. In het kader van de decen
tralisatie bij de overheid is er een fors pakket
diensten 'overgedaan' aan de Provincies en
met ingang van 1 januari 2007 vormt de DLG
een 'agentschap' in dienst van onder andere
de provincie.
Projectleider Mare Janssen van de DLG legt
in het kort nog eens uit wat de aanleiding is
van de vorming van het natiuirgebied rondom
het Zuiderdiep. Deze natuuraanleg is, in het
kader van Delta Natuur, een ainbitieus plan
dat door de overheid is opgesteld om in het
gebied van het Hollands Diep en het Haring
vliet verschillende vormen van 'natte natuur'
aan te leggen. Dit plan bestaat uit verschil
lende deelgebieden, waarvan ondermeer De
Biesbosch en het eiland Tien Gemeeten deel
uitmaken. Een bekend voorbeeld op Goeree-
Overtlakkee is het natuurgebied Westplaat,
ten noorden van Sommelsdijk. Dit gebied is
enkele jaren terug aangelegd.
Het plan dat momenteel in deze omgeving
speelt, is de aanleg van 400 ha nieuwe natuur
rondom het natuurgebied De Plaat van Scheel-
hoek in het Zuiderdiep. Uiteindelijk zal daar
een natuurgebied ontstaan van ongeveer 800
ha, dat loopt vanaf Goedereede-Havenhoofd
tot het havenkanaal van Dirksland en dat dan
weer aansluit op de Westplaat en het natuur
gebied De Kwade Hoek.
De aanleiding voor de ontwikkeling van Del
ta Natuur is dat de overheid van plan was om
natuurgebieden te ontwikkelen aan de rand
van de drukke Randstad. Daarbij kwam ook
dat als gevolg van de Deltawerken - de aan
leg van de Haringvlietsluizen - het vroegere
getijdengebied in het Haringvliet verloren is
gegaan waardoor in de loop van de tijd dui
zenden hectaren zilte en brakke natuur ver
loren is gegaan. Het is de bedoeling van de
nieuwe plannen rondom de Plaat van Scheel-
hoek dat dit 'oude natuurgebied' weer terug
komt.
In de afgelopen jaren heeft de Dienst Lande
lijk Gebied verschillende varianten voor het
gebied onderzocht. Uiteindelijk is gekozen
voor de variant 'Zoute Slufter Plus' in dit
plan wordt niet alleen de oude situatie zoveel
mogelijk hersteld, maar er is ook ruimte voor
zoetwatervoorziening. Dit laatste is heel hard
nodig voor de agrariërs op een deel van het
eiland, als volgend jaar de Haringvlietslui
zen op een kier gaan. In het plan van Delta
Natuur is daarom voorzien in een forse zoet
watervoorziening. In deze zoetwatervoorzie
ning zal ook het aan te leggen zoetwaterka
naal uitmonden en vandaar weer verder gaan
richting Stellendam. Het gebied, buiten de
zoetwatervoorziening om, zal bestaan uit
zoute slikken, schorren en gorzen, en daar
mee zoveel iTiogelijk de oorspronkelijke situ
atie benaderen. Het zoute water zal er echter
niet inkomen vanuit het Haringvliet omdat er
geen verbinding met het Haringvliet komt.
Toch wordt het wel een getijdengebied. Voor
de getijden zal 'kunstmatig' worden gezorgd
doordat men op gezette tijden zout water
inlaat vanuit de sluis bij de visafslag in Stel
lendam. Hierdoor zullen er ook weer ver
schillende vogels hun onderkomen vinden en
zal de oorspronkelijke plantengroei die gedijt
in een zoute omgeving terugkomen.
Tijdens de planvorming in de afgelopen jaren
is er veel discussie gevoerd tussen de plan
nenmakers en de betrokkenen in het gebied.
Belangrijke bezwaren zijn afkomstig van de
agrariërs in het gebied, want het te vormen
natuurgebied zal deels aangelegd worden op
gronden die nu nog als akkers bij de boeren
in gebruik zijn. Er zullen zelfs enkele boer
derijen geheel dienen te verdwijnen. Thans
lijkt men rondoiii de grondverwerving in
een impasse te zijn gekomen, waarop ook
tijdens de een commissievergadering van de
gemeente Goedereede werd gespeculeerd.
Janssen ontkent dit, maar hij geeft wel aan
dat er problemen zijn geweest. "In het ver
leden heeft de DLG bij de onderhandelingen
met de boeren wel wat steekjes laten vallen.
Ook heeft het proces een tijdje stil gelegen
omdat er mensen zijn vertrokken en er weer
nieuwe zijn bijgekomen. Deze moesten weer
worden ingewerkt. Medio vorig jaar hebben
we de dossiers weer geactualiseerd en ook
de taxatierapporten aangepast. Verder is het
bijna zover dat er elders in het gebied een
grote aankoop is gedaan. Deze grond kan
worden gebruikt om voor boeren die land in
het gebied hebben, om te ruilen. Verder doen
Tijdens de aanloop naar de planvorming werd
tijdens een workshop in Stellendam door de
deelnemers een scala aan 'wilde plannen'
geopperd om de recreatieve kant van het
nieuwe natuurgebied in te vullen. Inmiddels
blijkt dat deze invulling minder 'wild' is dan
sommigen verwachtten. Tijdens de commis
sievergadering in Goedereede viel het voor de
commissieleden uiteindelijk zelfs tegen. Mare
Janssen verklaart dat het niet de bedoeling is
om het nieuwe gebied geheel toegankelijk te
maken, dat zou ten koste gaan van de natuur
"Maar er komen zeker wel meer mogelijkhe
den voor recreatie dan momenteel het geval
is". Natuurmonumenten, die de beheerder van
het nieuwe natuurgebied wordt, wil absoluut
veel mogelijkheden bieden voor passende vor
men van recreatie. Hij legt uit dat de Plaat van
Scheelhoek nd helemaal niet te betreden is.
"Als het plan van Delta Natuur eenmaal vol
tooid zal zijn, kan men wandelen en fietsen in
de Scheelhoek. Er komt een korte wandelroute
door het nu nog afgesloten gebied en er komt
een lange afstand wandel- en fietspad langs het
Haringvliet. Ook in het nieuwe namurgebied
worden wandel- en fietspaden aangelegd. Ver
der zullen er recreatiemogelijkheden komen
op de zoetwatervoorziening, waar men dan
misschien kan kanoën. Centraal in het nieuwe
natuurgebied wordt ruimte vrij gehouden voor
kustvogels als de wulp, lepelaar en zilverrei
ger Vanuit een uitzichtpunt kunnen bezoekers
hiernaar kijken." Mare Janssen belooft dat de
randen van het natuurgebied goed bereikbaar
zullen zijn. Hij verwacht dat Stellendam dan
de uitvalsbasis wordt om het gebied te bezoe
ken. "Ik ga me sterk maken om vanaf de oude
Stellendamse haven een brug (of trekpont) te
leggen richting het natuurgebied. Zodat het in
ieder geval gemakkelijk bereikbaar is. Jans
sen vindt het heel belangrijk dat de regiobe
woners en andere recreanten gemakkelijk bij
het gebied moeten kunnen komen.
De recreatievisie voor het gebied die door
Natuurmonumenten en DLG is ontwikkeld
zal binnen twee weken gereed zijn. De (voor
lopige) plannen zijn dan voor iedereen in te
zien.
MIDDELHARNIS/RIJSWUK - Het
ANP Historisch Archief heeft zo'n
250 foto's gevonden van de waters
noodramp in 1953, die nog nooit zijn
gepubliceerd. Tussen deze herontdek
te beelden zitten er enkele tientallen
die direct na de ramp zijn gemaakt
op Goeree-Overflakkee, met name in
Nieuwe- en Oude-Tonge, Middelhar-
nis, Den Bommel en Stellendam. Al
het 'nieuwe' watersnoodmateriaal is
te bekijken via www.anpfotoarchief.nl
en mag voor privé-gebruik zelfs gratis
worden gedownload.
Door Gert van Engelen
Bij een zoektocht in archiefladen vonden
medewerkers van het ANP in Rijswijk zo'n
driehonderd foto's die tijdens de fatale over
stroming zijn gemaakt in Zuid-Holland en
Zeeland. Destijds waren er zo'n 45 verspreid,
gepubliceerd en vervolgens bewaard. Som
mige ervan zijn geëtst in het nationale geheu
gen en werden zelfs iconen. Het persbureau
ging ervan uit dat dit de complete fotocol
lectie van de watersnood was. Maar onlangs
bleken er honderden meer te zijn. Ze staan op
glasplaten en 4x5 inch filmsheets.
Het zijn "veelal unieke" beelden, die niet eer
der aan de openbaarheid zijn prijsgegeven,
vertelt woordvoerster Franka Slothouber van
het ANP Historisch Archief Gevraagd hoe
het kan dat de foto's "eigenlijk onbekend"
waren bij het archief, licht ze toe: "Wij zijn
een persbureau. De toenmalige redactie
hefcit een selectie gemaakt uit alle beschik
bare foto's en die naar de kranten gestuurd.
De rest werd niet afgedrukt, niet gebruikt
en ging naar het archief." Daarna raakten ze
kennelijk in de vergetelheid.
De teruggevonden foto's zijn gemaakt op uit
eenlopende, verdronken plaatsen op de Zuid-
Hollandse en Zeeuwse eilanden, en in West-
Brabant. De fotografen legden het leed, de
verwoestingen, de redders en het levenloze
vee vast in Yerseke, Kruiningen, Stevensluis,
Brouwershaven, Scharendijk, 's-Gravendeel.
Maar zij deden dat ook in Dordrecht, waar
de meeste evacués aan wal kwamen, en in
Raamsdonkveer, dat net zozeer werd getrof
fen.
Goeree-Overflakkee, dat het hoogste aantal
slachtoffers telde (Oude-Tonge: 305), komt
prominent voor in de afgestofte verzame
ling watersnoodbeelden. Van Nieuwe-Tonge
zijn meerdere foto's beschikbaar gekomen
die ondergelopen straten tonen en de kada
vers van omgekomen dieren op de Zuidelijke
Achterweg. Van Middelhai'nis komt de haven
in beeld, waar diezelfde kadavers met behulp
van Britse militairen op schepen worden
geladen.
In Den Bommel zag de fotograaf hoe hon
derd mariniers bezig waren met het dichten
van de dijk. Ook trof hij er een militair die
gebogen staat over een aangespoeld har
monium. Stellendam is met verschillende
foto's vertegenwoordigd. De meeste tonen
een bezorgde koningin Juliana tijdens haar
bezoek op 25 februari, in gezelschap van
burgemeester baron Frederik Willem Adri-
aan Karel van Knobelsdorff. Maar evenzeer
zijn er indringende foto's van de ravage die
in het dorp is aangericht.
Van Oude-Tonge zijn slechts twee foto's
Mannen ruimen op 25februari 1953 bij een volkomen vernield huis de ravage op die het gevolg is
van de watersnoodramp in Stellendam. De foto is gemaakt door R. Winterbergen
Koningin Juliana bracht diezelfde dag een bezoek aan het dorp, tijdens een rondreis door het getroffen
gebied. {Foto: ANP Historisch Archief)
voorhanden, allebei luchtfoto's. De ene biedt
een overzicht van straten in kolkend water,
de andere van een droge dijk met mensen die
op het punt staan te worden opgehaald. Deze
laatste foto is gemaakt door G. van der Werff
en is onderdeel van een serie luchtopnamen
van het rampgebied. Woordvoerster Slothou
ber meldt over Van der Werff dat hij direct na
het begin van de ramp met een KLM DC3 de
lucht is ingegaan. Zijn luchtfoto van Oude-
Tonge is er zo een die nu pas is opgedoken.
Van der Werff werkte niet als enige ANP-
fotograaf tijdens de eerste rampdagen. Het
ANP stuurde ook een team van verslaggevers
en andere fotografen naar de getroffen gebie
den, met een legertruck vanuit het hoofdkan
toor in Den Haag. Van hen is een groepsfoto
ontdekt. In het team zaten behalve Van der
Werff nog twee fotografen; Co Zeylemakers
en R. Winterberger. Ook dezen opereerden
op Goeree-Overflakkee.
Dat het ANP oude foto's terugvindt, is niet
verwonderlijk. In het Historisch Fotoarchief
bevinden zich honderdduizenden nieuws
foto's uit de periode 1900 tot en met 1996.
Vrijwel alle negatieven van de totale foto
productie zijn bewaard gebleven en per dag
gecategoriseerd. Daarnaast bezit het ANP
het archief van Polygoon, het bioscoopjour
naal, met talloze beelden uit de vooroorlogse
jaren.
Van 1956 tot 1996 werden de foto's van
de dagelijkse ANP-productie opgeborgen
in grote, handgemaakte plakboeken. In
het historische archief bevinden zich meer
dan achthonderd van die plakboeken, met
meer dan 300.000 foto's. Vóór 1956 betrof
het veelal glasplaten. Een grote selectie uit
al deze collecties wordt nu stap voor stap
geconserveerd. Dat wil zeggen dat de beel
den, die soms onder het stof en de krassen
zitten, worden gerestaureerd. Daarna worden
de opgekalefaterde foto's ingescand op een
hoge resolutie.
Door de bewerkingen worden foto's dui
delijker en geven ze meer details prijs van
mensen, dorpen, straten en situaties. Het
NOS-Joumaal gaf hiervan vorige week, in
een item over de herontdekte watersnoodfo-
Een man kijkt uit over het verdronken land bij het dijkgat in de Lavendeldijk bij Oostdijk.
Deze dijk vonnde de scheiding tussen de polder van Kruiningen en Waarde. De foto is op 1} februari
1953 gemaakt door ANP-fotograaf Co Zeylemaker, en is één van de 300 foto 's die onlangs
zijn teruggevonden. (Foto: ANP Historisch Archief)
to's, een voorbeeld: achter een donker raam
was nu ineens een man zichtbaar, die, zijn
kin steunend op zijn hand, in 1953 moede
loos uitkeek over een watervlakte.
Elke dag worden oudere beelden gedigitali
seerd. Zo af en toe worden dus ontdekkingen
gedaan, zoals de 250 'onbekende' nieuwsfo
to's van de watersnoodramp.
Deze onafgedrukt gebleven foto's zijn alle
maal te zien op de website van het ANP. Wie
in de rubriek over 1953 snel een keuze wil
maken, kan een plaatsnaam intikken. Wie
alles wil bekijken, moet het trefwoord 'water-
noodramp' invullen. De beelden zijn rechten
vrij beschikbaar, voor privé-gebruik en voor
educatieve doeleinden. Dit is, zoals Franka
Slothouber zelf al zegt, "een verregaande en
unieke concessie binnen de strenge wereld
van het Auteursrecht".
Vanwaar deze geste? Slothouber: "De col
lecties zijn cultureel erfgoed. Het Histori
sche Archief wordt financieel gesteund door
het cultuurfonds van de BankGiroLoterij, en
die heeft als voorwaarde gesteld dat de foto's
voor het publiek digitaal worden ontsloten.
Het archief is een virtueel museum, waarin
iedereen vrijelijk kan ronddwalen en kan
zoeken naar wat van zijn gading is."
De archieffoto's kunnen gratis worden
gedownload, maar hebben een lage resolutie.
Dat maakt ze nog wel geschikt om (klein) te
printen, maar ongeschikt om te publiceren.
"Dat is ook precies de bedoeling", verklaart
Slothouber. "Het is een publiekssite, geen
site voor commercieel gebruik. Wie foto's
wil gebruiken voor een boek, moet de nor
male tarieven betalen."
De historische foto's in het ANP-archief zijn
ook gewoon te bestellen. Wie bijvoorbeeld
op de rampfoto's (overleden) familieleden
herkent, kan een afdruk opvragen, in twee
afmetingen: 20 bij 30 cm (voor 25 euro)
en 13 bij 18 cm (15 euro). De foto's laten
niet alleen de verschrikkingen van de eerste
dagen zien.
Later in het voorjaar en in de zomer zijn ook
diverse fotovluchten en reportages op de
grond gemaakt, om het verloop van de ramp
en de wederopbouw vast te leggen.
JT/^ti,
Rotterdam-Rijnmond
Wijkteam Goeree-Overflakkee
STELLENDAM - De politie heeft zater
dagavond rond kwart voor acht het rijbewijs
ingevorderd van een snelheidsovertreder die
op de Plaatweg 136 km/uur reed, waar 80
km/uur is toegestaan. Het rijbewijs van de
21-jarige man, een beginnend bestuurder, uit
Hellevoetsluis, is ingevorderd. De man kan
daardoor zijn werk als vrachtwagenchauffeur
voorlopig niet uitoefenen.
