^Q
PlfLITIE
Beheermedewerker Marten Annema van Natuurmonumenten ziet licht herstel
na mysterieuze ziekte die populatie bijna deed uitsterven
kievit warmte
Gemeente Oostflakkee brengt klanttevredenheid
en dienstverlening in kaart
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilan^^
Politie neemt rijbewijs in van motorrijder
Auto rijdt van dijk af
Verlieerscontrole
Complete middenconsole uit auto weggenomen
Auto over de iiop bij aanrijding
Informatie
OUDDORP/GOEDEREEDE - In
de duinen van Goeree heeft zich
de afgelopen jaren in alle stilte een
ware slachting voltrokken onder
de wilde konijnen. Een geheimzin
nige ziekte, later geïdentificeerd
als VHS (Viraal Haemorrhagisch
Syndroom), veroorzaakte lang
zaam een epidemie die zich over de
hele Nederlandse kust verspreid
de. Overal stierf de konijnenpopu
latie vrijwel uit, ook op de kop van
Goeree. Van de duizenden konij
nen die daar normaal rondhup-
pelden, bleef een handjevol over.
Maar volgens beheermedewerker
Marten Annema van Natuurmo
numenten gloort er hoop: er is
sprake van vederlicht herstel.
Alle duinen
Myxomatose
Gezwollen
Mysterieus
ag 1 augustus 2006
79e jaargang
nr. 7528
OOLTGENSPLAAT - De politie heeft
donderdagavond in de omgeving van de
Haringvlietbmg een motorrijder tot stoppen
gedwongen en zijn rijbewijs ingevorderd. De
politie /.ag de motorrijder met hoge snelheid
langs fietsers in een recreatiegebied in Oolt-
gensplaat rijden. Na een achtervolging kon
de motorrijder tot stoppen worden gedwon
gen. Door de motorrijder is 149 kilometer per
uur gereden daar waar 60 kilometer per uur
is toegestaan. Het rijbewijs van de 39-jarige
man uit Klaaswaal is ingevorderd.
MELISSANT - Donderdagmorgen vroeg is
een auto van de Noorddijk afgereden en in
de sloot terechtgekomen. De bestuurder, een
2()-jarige man uit Dirksland, is ter observatie
naar het ziekenhuis in Dirksland vervoerd.
De bestuurder kwam met de linkerwielen van
zijn auto in de berm terecht. Hij corrigeerde
teveel en kwam vervolgens in de andere berm
terecht. Hierna schoot de auto door, de dijk af
en vervolgens de sloot in.
MIDDELHARNIS - De politie heeft jl.
donderdag van 9.00 tot 15.30 uur in de
gemeente Middelharnis controles uitgevoerd
met onopvallende politiemotoren, dit mede
naar aanleiding van verzoeken van bewo
ners/recreanten. Er zijn diverse bekeuringen
uitgeschreven: één voor bumperkleven, vier
voor hel niet dragen van een autogordel,
één voor het niet dragen van een helm, één
voor het niet richting aangeven, twee voor
het niet-handsfree bellen tijdens het rijden
en drie voor het parkeren in de groenstrook.
Er zijn diverse waarschuwingen uitgedeeld.
In .samenwerking met de wijkpolitie zal er
komende tijd vaker worden gecontroleerd.
OUDDORP - Onbekenden hebben in de
nacht van donderdag op vrijdag ingebroken
in een auto die geparkeerd stond aan de Kab-
industrieweg 44
324 i MA Middelharnis
Tel.: (0187) 482609
E-mail; lnfo@kievitwarmte.nl
www.l<ievftwarmte.n!
GEMEENTE DIRKSLAND
Sluiting gemeentehuis
Op vrijdag 4 augustus 2006 zal het gemeentehuis,
in verband met werkzaamheden aan één van de
computersystemen, 's middags gesloten zijn.
Voofslroot 15, Poslbus 10,3247 ZG Oirbtand. tfiternal; www.diitsland.ri:
Tel. |0187| 60 80 80 bx 60 37 99 /™oil; infoWirkslond.nl
0(»niiigslijd8n:mti t/m w 09.00 tot 12.00 et) 13.30 tot 16.00 uur,
belaarsbank. Uit de auto werd de complete
middenconsole, met daarin onder andere een
navigatiesysteem en autoradio, gestolen. Uit
de kofferbak werd de overige apparatuur van
het navigatiesysteem weggenomen. De eige
naar van de auto, een 52-jarige Duitser, heeft
aangifte gedaan van de diefstal.
DIRKSLAND - Op de Geldersedijk ont
stond in de nacht van vrijdag op zaterdag een
eenzijdig ongeval waarbij een auto, bestuurd
door een 23-jarige man uit Herkingen, tegen
een boom botste, over de kop sloeg en enkele
tientallen meters verder tot stilstand kwam.
De 23-jarige man raakte hierbij gewond en
werd door ambulancepersoneel overgebracht
naar het ziekenhuis in Dirksland. Zijn 22-
jarige passagier, eveneens afkomstig uit Her
kingen, raakte niet gewond. De (beginnend)
bestuurder bleek onder invloed van alcohol,
zijn rijbewijs werd ingevorderd.
In de maanden april, mei en juni
2006 heeft PON in opdracht van de
gemeente Oostflakkee een onaflian-
kelijk onderzoek uitgevoerd naar het
functioneren van deze gemeente. De
resultaten van dit onderzoek, met de
titel 'De Staat van de Gemeente', is
voor de gemeente Oostflakkee een uit
gangspunt voor ondermeer de verbe
tering van de dienstverlening aan haar
inwoners.
De Staat van de Gemeente
Het onderzoek bestaat uit een vijftal onderde
len; de mening van de burgers over het func
tioneren van de gemeente, de mening van de
burgers over de dienstvedening aan de balie,
zelfonderzoek van de gemeente gebaseerd op
vaststaande cijfers, landelijke gegevens over
de gemeente en financiële gegevens aange
leverd door de gemeente. Al deze gegevens
tezamen vorinen het eindresultaat voor de
gemeente Oostflakkee. Naast Oostflakkee
hebben nog dertig andere gemeenten meege
daan aan dit onderzoek. Hierbij is een onder
scheid gemaakt tussen gemeenten met meer
of minder dan 25.000 inwoners. Hierdoor is
het mogelijk om de eigen resultaten te verge
lijken inet de landelijke gemiddelden.
Resultaten
Om de resultaten van het onderzoek goed
leesbaar te maken, is een verdeling gemaakt
naar de verschillende rollen die de burger
vervult ten opzichte van een gemeente. Zo
is er gekeken naar de burger in de rol van
kiezen van klant, van onderdaan, van partner,
van wijkbewoner en van belastingbetaler.
Dienstverlening en onderwijs
De gemeente Oostflakkee steekt op twee
punten uit boven het landelijk gemiddelde.
Hierbij gaat het om de burger als klant en
de burger als partner. De burger als klant
geeft de gemeente Oostflakkee een 7,4 als
rapportcijfer voor de dienstverlening van
de gemeente. Zo blijken de openingstijden
inckisief de avondopenstellingen hoog te
scoren, maar ook de beperkte wachttijden,
de vriendelijkheid en het inlevingsvermogen
van de loketmedewerkers en de bereikbaar
heid worden goed beoordeeld.
Bij de burger als piulner spelen actuele
bestemmingsplannen en het onderwijsaan
bod een grote rol. De gemeente Oostflakkee
is volop m beweging en 97% van het grond
gebied is vastgelegd in actuele bestemmings
plannen. Zowel het basisonderwijs als onder
wijs in het algemeen binnen de gemeente
worden door de burger als goed ervaren. Met
een rapportcijfer van een 7,9 (ten opzichte
van het gemiddelde cijfer van een 6,9) scoort
gemeenre Oostflakkee erg hoog.
Verlromven en sociale voorzieningen
Op een aantal punten blijft gemeente Oost
flakkee achter op het landelijk gemiddelde.
Zo is zowel de burger als kiezer en de bur
ger als onderdaan kritisch ten opzichte van
de gemeente. De burger als kiezer geeft de
gemeente een 5,1 als 'rapportcijfer' (lande
lijk: 5,5). De burger heeft het gevoel onvol
doende invloed te hebben op het reilen en
zeilen binnen de gemeente.
De burger als onderdaan neemt een kritisch
standpunt in ten opzichte van de klachten-
atliandeling. Ook de veiligheidsbeleving,
het functioneren van de politie en de hand
having van regels blijken in de ogen van de
burger verbeterd te kunnen worden. Met een
"rapportcijfer" van een 5,2 ten opzichte van
een 6,1 als landelijk gemiddelde scoort de
gemeente Oostflakkee beduidend lager.
Hoewel de burger als wijkbewoner (rap
portcijfer 6,0) en de burger als belastingbe
taler (rapportcijfer 6,3) over het algemeen
positief zijn over de gemeente Oostflakkee,
hebben ook zij een aantal verbeterpunten
aangegeven. Zo vraagt de burger als wijkbe
woner meer aandacht voor de kwaliteit van
speelmogelijklieden, het openbaar groen,
de uitgaansmogelijkheden, winkelvoorzie
ningen en de parkeermogelijkheden binnen
de gemeente. De burger als belastingbetaler
geeft aan niet altijd voldoende terug te krij
gen van de gemeente voor de belastinggelden
die zij betaalt.
Conclusie
De burger is over het algemeen goed te spre
ken over het functioneren van de gemeente
Oostflakkee. Het totaal gemiddelde van de
gemeente Oostflakkee is 6,3 ten opzichte van
een landelijk gemiddelde van 6,4. Toch komt
een aantal ve"rbeterpunten naar boven waar
de burger vindt dat de gemeente het beter kan
doen e"n dus ook moet doen. Al deze verbe
terpunten hangen nauw samen met de com
municatie vanuit de gemeente naar de burger
toe en de interactie tussen gemeente en haar
burgers. Het college van Burgemeester en
Wethouders van de gemeente Oostflakkee
heeft in haar collegewerkprogramma opge
nomen dat in het kader van de dienstverle
ning onder ineer het communicatiebeleid
moet worden aangescherpt. Dit onderzoek
helpt de gemeente dan ook om de speerpun
ten in de communicatie en dienstverlening
vanuit het oogpunt van de burger op te pak
ken. Nog dit jaar zal dit gaan gebeuren.
Op de website www.oosttlakkee.nl is het
rapport 'De Staat van de Gemeente' terug te
lezen. Ook is vanaf 31 juli 2006 de informa
tie van de gemeenten met meer dan 25.000
inwoners te vinden op www.watdoetjege-
meente.nl.
Massaslaclitlng onder konijnen
in duinen Goeree lijld voorbij
Door Gert van Engelen
"In het hele duingebied, en naar ik hoor
zelfs in het hele land, zie je een heel klein
beetje toename van de duinkonijnen"',
spreekt Annema behoedzaam in zijn kan
toor te Goedereede. Hij vermoedt dat de
konijnen (Oryctolagus cimiculus) resistent
worden voor het schadelijke VHS-virus en
hoopt hartstochtelijk dat de groei doorzet.
Niet alleen omdat hij een zwak heeft voor
wilde konijnen. "Het zijn prachtige, gezel
lige, leuke beestjes om te zien." Maar vooral
omdat duinbeheerders sinds de dramatische
afname van de konijnenstand nóg beter zijn
gaan beseffen welke sleutelrol konijnen spe
len in de ecosystemen van zandgronden.
Natuurmonumenten meldde vorig jaar dat
zij "nu alle duinen op Goeree" beheert. De
vereniging verklaarde dit afgelopen septem
ber in het Vara-radioprogramma "Vroege
Vogels", nadat zij van de Dienst der Domei
nen 417 hectare buitendijks natuurgebied in
erfpacht had gekregen, de Noord Pampus.
Het jaar ervoor had het drinkwaterbedrijf
Evides aan Natuurmonumenten al zo"n 240
hectare Middel- en Oostduinen in gebruik
gegeven, en het beheerde al de aangren
zende Waterschapsduinen, eigendom van
het waterschap Goeree-Overflakkee. Zo
kwam dat persbericht tot stand: we hebben
nu alles, het totale areaal.
Maar dit klopt niet helemaal, corrigeert
Marten Annema. Decennia achtereen was
hij terreinbeheerder van de Middel- en
Oostduinen van NV Delta Nutsbedrijven,
later Evides. Op 1 januari 2005 trad hij in
dienst van Natuurmonumenten. De duiiien
van Goeree, schetst deze oorspronkelijke
Fries, lopen van de N57 bij de Haringvliet-
dam tot de N57 bij de Brouwersdam. Hun
gezamenlijke omvang meet ongeveer 1500
hectare. Van die lange duinstrook heeft
Natuurmonumenten alleen de Westduinen
niet in beheer; die zijn van het Zuid-Hol
lands Landschap. En evenmin de duinen op
de Punt, zuidelijk van de N57. Deze zijn in
beheer bij Staatsbosbeheer.
Annema (1954, Wouterswoude) streek op
Goeree neer in 1978. De Middel- en Oost
duinen werden zijn biotoop. Daar hield hij
zich dagelijks op, daar voerde hij het beheer
over. Dat gebied kent hij het best, en spre
kend over het grote onheil dat het VHS-virus
stichtte, kan hij alleen met gezag oordelen
over wat er in die duinen gebeurde. Maar
zijn bevindingen hebben een grotere gel
ding. Want, zegt Annema, de onthutsende
gebeurtenissen in de Middel- en Oostdui
nen "kun je moeiteloos uitvergroten naar het
hele eiland. Dat loopt ongeveer parallel."
Bovendien spreekt Annema natuurlijk door-
nc^e luchtfoto toont een deel van het duingebied bij Ouddorp. om preciezer te zijn. de didnen bij Paal 19. In alle ditinen op de kop van Goeree
is hetlonijnenbestand in de afgelopen jaren door ziekten hevig uitgedund Annema zag in 1978 tijdens wandelingen 's ochtend overal nitte .staartjes
weglntpsen. tegenwoordig is hij verbaasd als hij een duinkonijn ziet. (Foto: Rijksimtitmit voor Kust en Zee)
lopend de collega-jagers op Goeree-Over
flakkee, bij wie het fatale virus "ook een
hevig onderwerp van gesprek is."
Aan het VHS-virus ging een andere, even
rampzalige ziekte vooraf: myxomatose, een
woord dat de meeste Nederlanders wel ken
nen. Op Goeree begon deze epidemie zich
in 1954 af te tekenen. Dat weet Annema
niet uit persoonlijke ervaring, maar van
(oud)medewerkers van het waterleidingbe
drijf die hij na zijn aanstelling ontmoette.
Dit is wat hij uit overlevering aan indruk
ken overhield: "Voordat myxomatose hier
uitbrak, barstte het van de wilde konijnen.
Ze waren zo talrijk dat ze op grote schaal
bestreden werden, door alle grondeigena
ren: agrariërs, het waterleidingbedrijf, het
waterschap. Dat gebeurde met klemmen,
strikken, lichtbakken, schieten en door del
ven en fretteren."
(Myxomatose, zo verklaart de Groningse
konijnendeskundige dr. Marijke Drees
(inderdaad, de kleindochter van), is in Euro
pa niet spontaan ontstaan, maar doelbewust
geïntroduceerd. Een Franse arts die last had
van konijnen op zijn omheinde landgoed,
bestelde het virus bij een laboratorium in Rio
de Janeiro en zette het op 14 juni 1952 uit.
De ziekte ontsnapte uit het landgoed en ver
spreidde zich over heel Europa. In septem
ber 1953 werd in Nederiand het eerste zieke
konijn gesignaleerd, aldus onderzoekster
Drees, vier jaar later was het laatste stukje
Nederland besmet: Schiermonnikoog.)
"De Middel- en Oostduinen", vervolgt
Annema. "waren toen al waterwingebied.
Dode konijnen weiden schadelijk geacht: ze
konden een besmettingsbron zijn voor het
drinkwater dat er werd gemaakt, doordat
ze te veel E-colibacteriën afscheidden. Dus
de medewerkers van het waterbedrijf, maar
ook jagers, waren verplicht om tweemaal
per week alle dode konijnen op te rapen, te
verzamelen en te noteren. Daarnaast jaag
den die medewerkers, buiten de jagers om,
op levende konijnen, domweg om de schade
te beperken.'"
De gevolgen van het myxomatose-virus
waren schrikbarend, heeft Annema nader
hand gehoord. De populatie werd er flink
door uitgedund. Uit bijgehouden cijfers
bleek dat in de eerste jaren negentig procent
door de ziekte stierf, "in sommige stukken
duin op Goeree wel 99,99%". In latere jaren
stierf ongeveer 75%. "Er waren jaren", her
innert Annema van oude jaarverslagen, "dat
er in het waterwingebied wel 3500 konij
nen werden opgeruimd én doodgeschoten.
En dan heb je het nog niet over de stropers
en de konijnen die niet gevonden werden,
omdat ze in hun hol waren weggekropen."
Vier- tot vijfduizend dode konijnen per jaar
is beslist niet overdreven.
Aangetaste konijnen zijn eenvoudig te
herkennen. Annema: "De ziekteverschijn
selen zijn: gezwollen, etterende ogen en
geslachtsdelen." De ogen gaan dichtzitten,
vult Drees aan, de dieren kunnen zich niet
meer oriënteren, botsen tegen struiken aan
en lopen overdag op het fietspad. Ze halen
hoorbaar adem door hun ontstoken neus.
Volgens Annema geldt verder: "Hoe sterker
het virus, hoe sneller de dood - soms wel
binnen een week tot veertien dagen." Het
virus wordt overgebracht "door bijtende en
stekende insecten, zoals vlooien en mug
gen". Het kan op hun bijtende monddelen
(kaken) wel 100 (konijnvlo) tot 220 dagen
(mug) overleven.
Maar het curieuze van deze ziekte is dat de
konijnenstand zich elke jaar opnieuw her
stelt. Annema: "Ze werden ziek in augustus,
september. Dan heerste er verderf, dan stier
ven ze massaal. Maar na die piek trad her
stel op en tegen augustus van het volgend
jaar was de populatie weer op peil. Hoe dat
komt? Door hun hoge reproductie vermogen,
plat gezegd: ze fokken bij de konijnen af."
Het nare ritueel herhaalde zich jaar najaar,
en Annema, inmiddels zelf wonend op Goe
ree, heugt zich nog wel de reacties van de
plaatselijke bevolking. Sommigen waren blij
met de massale sterfte, sommigen bedroefd.
"Iedereen, moetje bedenken, had veel over
last van de konijnen - de mensen in de duin-
Dtunkonijnen. hier no^ in goede gezondheid op versciuilende locaties gefotografeerd spelen een sleutelrol ,n de ecosystemen van --^"dgr"nden
Hun drwnatische terttgval heeft dan ook gevolgen voor de (vogels en dieren in de) duinen. Deze foto s ztjn genaakt door de btoloogdr Stn, Broekhuizen.
als gastmedewerker werkzaam bij Mterra. het onderzoeksinstituut van de Wageningen Universiteit. (Fotos: Sim Broekhuizen)
gebieden zelf, maar ook de bewoners van
de dorpen. In Ouddorp was het "t ergst, in
Goedereede en Stellendam wat minder.
"De konijnen aten alles wat groen is op en
door hun gegraaf tasten ze ook nog eens de
duinen, dijken en kabels en leidingen aan.
Dus de mensen die er last van hadden, von
den het wel best dat myxomatose zo flink
huishield onder de konijnen: opgeruimd
staat netjes. Maar het was ook een vreselijk
gezicht, al die zieke konijnen. Ze worden
immers blind, kunnen niet meer wegkomen
en de eksters pikken hun ogen uit. Dus er
waren ook mensen die het zielig vonden."
In de jaren tachtig begon er onrust te waren
door Nederiand. Door mysterieuze oorzaak
holde de konijnenstand nu echt achteruit en
kwam er geen herstel meer Vrolijk huppe
lende konijntjes werden gestaag een zeld
zaamheid in de Nederiandse duinen, een
berg keutels zag je niet meer. Niemand wist
aanvankelijk wat er aan de hand was, maar
iedereen die zich dagelijks beroepsmatig in
de duinen begaf, begon met angst te bevroe
den dat zich iets engs aan het voltrekken
was, een ramp van grote omvang. En Goe
ree bleef allerminst bespaard.
"De stand liep geleidelijk aan terug", heugt
Annema zich uit eigen, beklemmende erva
ring. "We konden er geen verklaring voor
vinden. We hadden niet door wat er speel
de." Zorgwekkend vond hij het dat "de
verhoudingen" plotseling anders kwamen
te liggen. "Eerst, tijdens de myxomatose-
periode, stierf ongeveer 75 procent, maar
dat groeide jaarlijks weer aan. Nu daalde de
populatie zonder dat er iets hij kwam. Vanaf
midden jaren tachtig zakten de aantallen
steeds sneller, naar misschien nog maar één
procent."
Achteraf gezien moeten dit de eerste indica
ties zijn geweest van het gevreesde, dode
lijke VHS-virus, maar dat wisten Annema
en zijn collega's niet. "Tot in de jaren, zo
rond 1994, is ons onbekend gebleven wat er
speelde. Het was en bleef lang een raadsel.
Pas daarna werd er over geschreven en her
kende je de verschijnselen van VHS ook."
(Konijnen die besmet zijn geraakt met dit
viraal haemorrhagisch syndroom krijgen,
laat Marijke Drees het Eilanden-Nieuws
weten, inwendige bloedingen. Lever en milt
raken ontstoken, in de longen komt bloed.
Schuim en bloed kunnen uit de neus komen,
of uit de anus.
Aan de buitenkant is niet te zien dat het
konijn ziek is, merkt ook Annema. "Ogen
schijnlijk kerngezonde" konijnen kunnen
echter "zomaar doodvallen", soms zelfs met
het eten nog in de bek.)
(vervolg op pagina 2)
