Bekend en
toch onbekend
ie
PREDIKBEURTEN
eiiahdeh-iiieuws
Dienst GBS
Bestel nu streekeigen
plantmateriaal
voor het najaar
Puur
Bingo SWO
Vakantie Bijbel Klub in Stellendam
Maria Evers exposeert
fotowerk in Ebbe en Vloed
De handzame Calvijn
jEllAnDCn-tllEUWS
Een literair portret
Bedoeling van dit artikel
En nu Komrij
Geboeid door Komrij
Verlangen naar nader
kennismaking
W.H. Velema
Zondag 9 oktober 2005
Yisverkoop
Roemeniëcomité verzet
Actie Boeren Planten Bomen
loopt nog 3 weken
J.M.J. Kieviet
PAGINA 2
VRIJDAG 7 OKTOBER 2005
Dit maal een column van andere aard dan
welke ik meestal schrijf. Het gaat vandaag
over de dichter, schrijver, bloemlezer, ver
taler en columnist Gerrit Komrij. Ik haalde
deze vijf typeringen uit een kort artikel in het
NRC Handelsblad van 20 september. Daarin
vertelt de journalist Tom Roodwijn van het
literaire portret dat de regisseur Jan Louter
van Gerrit Komrij heeft gemaakt. Het is te
zien geweest op Nederland 3, van 23.00-
24.00 uur. Gerrit Komrij heeft de eer gekre
gen om als eerste 'Dichter Des Vaderlands'
genoemd te worden. Intussen heeft hij die
titel weer achter zich gelaten. Als ik het goed
begrepen heb, heeft hij aan deze titel zelf niet
veel plezier beleefd. Hij moest bij elke nati
onale gebeurtenis van enige betekenis zijn
dichtader laten vloeien. De lezer begrijpt: er
werd van hem een gedicht verwacht, dat het
nationale gebeuren treffend neerzette. Jong
en oud moesten daar wat aan hebben. En zo
mogelijk iets van onthouden.
Toen dit instituut werd ingesteld, leek
het mij een onmogelijke opdracht in zich te
bevatten. Je moet op commando een gedicht
schrijven over gebeurtenissen in het vader
land. En dan een gedicht op niveau, om niet
te zeggen het hoogste niveau.
Dat dit niet altijd lukt, is te verwachten.
Er moest wel kritiek komen op de poëtische
producten van deze dichter, die intussen ver
heven was tot nationale poëzieheld.
Voor zo ver ik deze gedichten gelezen heb:
echt Komrij. Schoonheid kon ik er echt niet
in vinden, wel spitsvondigheid in het presen
teren van gedachten die niet in ieders geest
opkomen. Als zodanig hadden zijn nationale
verzen wel iets verrassends, maar ik werd er
niet steeds door geroerd.
Wellicht vraagt de lezer zich af - als hij
het volgehouden heeft mij te volgen - wat ik
eigenlijk met dit artikel wil.
Laat ik direct mogen zeggen: ik ben geen
Neerlandicus. Ik heb vanaf mijn gymnasi-
cm
umtijd belangstelling gehad voor literatuur,
poëzie en proza. In een klassieke opleiding
neemt de Latijnse en Griekse poëzie een
belangrijke plaats in. Ik ben nog altijd dank
baar dat ik mij voor het eindexamen daarin
moest oefenen.
Maar toch..., in mijn jeugd werd er vaak
gezegd "schoenmaker houdt je bij je leest".
Dat moet in dit geval betekenen dat ik mij
niet vrijpostig beweeg op het gebied van de
Nederlandse letterkunde.
Natuurlijk zal niemand mij het recht wil
len ontzeggen om op zijn minst belangstel
ling te hebben voor Nederlandse literatuur.
Ik heb altijd de stille de hoop gehad dat deze
belangstelling de vormgeving en presentatie
van mijn preken ten goede kwam.
Mijn interesse voor Nederlandse litera
tuur was echter niet door mijn roeping tot
preken ingegeven; al hoopte ik wel - het zij
nogmaals gezegd - dat de interesse ervoor de
verwoording in mijn preken ten goede zou
komen.
Het onderwerp van deze column is Ger
rit Komrij. Reeds bijna tien jaar heb ik in
mijn boekenkast de drie delen van Komrij's
overzicht van de Nederlands poëzie staan.
Om u een indruk te geven van de producti
viteit vermeld ik de titels en de pagina's: De
Nederlandse Poëzie in de twaalfde tot en met
de zestiende eeuw en enige bladzijden, uit
gegeven door Bert Bakker. Ik heb de vierde
druk uit 1996. De eerste druk is van 1994. De
bundel telt niet minder 1263 bladzijden.
Het tweede deel, waarvan de eerste druk
in 1986 verscheen, heb ik in de vierde druk
van 1996: De Nederlandse poëzie van de
zeventiende en de achttiende eeuw in dui
zend en enige gedichten. Deze bundel telt
1373 bladzijden.
Dan de Nederlandse poëzie, in de negen
tiende en twintigste eeuw in duizend en enige
gedichten. De eerste uitgave is van 1979. De
heb in mij bezit de elfde druk van 1996. Van
af de achtste druk is deze uitgave herzien en
vermeerderd zij telt 1465 bladzijden.
Ik bezit ook de bundel Afrikaanse poëzie in
duizend en enige gedichten, waarvan de der
de druk evenals de eerste in 1999 verscheen.
Het is een paperback van 1179 bladzijden.
De lezer vindt het misschien vermoeiend dit
alles opgesomd te krijgen. Vier bundels van
meer dan 5000 pagina's. Het lijkt me geen
schande te zeggen dat ik niet alle bladzijden
gelezen heb. De vier delen vormen wel een
belangrijk naslagwerk.
Om deze prestatie heeft Gerrit Komrij mij
reeds jaren geboeid. Laat ik eerlijk zeggen
niet om zijn welluidende stem. Voor zover
ik hem heb horen spreken had zijn stem iets
krakerigs. Eerder afstand scheppend dan
getuigend van communicatieve vaardig
heid. Datzelfde geldt van de foto's die ik in
kranten van hem heb gezien. Een man die
zich afstandelijk opstelt, maar wel zijn ogen
goed de kost geeft. De foto in de hierboven
genoemde krant geeft mij de indruk dat hij
zijn lezers/kijkers goed bekijkt. Echter niet
innemend en niet gezellig nodigend om in
zijn werk thuis te raken.
De karakterisering die ik zojuist gaf,
wordt bevestigd door zijn wekelijkse column
in NRC handelsblad.
Ik verlangde met deze dichter kennis te
maken. De titel van mijn verhaal geeft aan
dat dit niet gelukt is. De regisseur Jan Lou
ter antwoordt op de vraag of hij tot de kern
van Komrij is doorgedrongen "gelukkig niet,
laat hij vooral veel raadsels blijven oproepen.
Blijkbaar is voor Gerrit het leven tussen de
mensen moeilijk".
Boven het artikel van de journalist Tom
Roodwijn staat als titel 'Komrij is alleen
thuis in de taal', zo zal het wel zijn. Wie
Komrij zelf is, blijft een geheim, beter nog
een raadsel.
Is de taal er niet om zich bekend te maken?
En heeft ieder mens niet de roeping om iets te
laten zien van wat hem beweegt? Een chris
ten kan in elk geval niet volstaan met zich te
verbergen in de taal van de Bijbel. Een chris
ten zal met de Bijbeltaal ook een persoonlijk
getuigenis, moeten en vooral ook mogen en
willen geven.
OUDDORP - Hersteld Herv. Gem. Dorps-
kerk: 9.30 uur ds. H. Lassche en 18.30 uur
ds. K. ten Klooster, Ridderkerk. Eben-
Haëzer: 9.30 uur kand. A. R Muilwijk,
Kesteren en 18.30 uur ds. H. Lassche
- Herv. Gem. (PKN) Locatiefmfg Dorps-
tienden 9.00 uur ds. A. W. van der Plas,
Waddinxveen en 18.00 uur ds. C. Doome-
weerd - Geref. Kerk (PKN) 10.00 uur ds.
A. S. Rienstra en 18.30 uur ds. C. G. Kant
- Ger. Gem. 9.30 en 18.30 uur ds. J. de
Pater, v.m. bediening Heilig Avondmaal
en nam. dankzegging Heiüg Avondmaal
- Doopsgezinde Gem. 9.30 en 18.30 uur
ds. J. Smink.
GOEDEREEDE-Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur ds. P. J. Krijgsman, Benthuizen en
18.30 uur ds. J. Willemsen - Hersteld
Herv. Gem. 9.00 en 10.45 uur ds. J. W
van Estrik en 17.00 en 18.45 uur kand. W
M. van der Linden, Ridderkerk.
STELLEND AM - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur kand. P. C. Zorge, Ouderkerk a/d Us-
sel en 17.00 uur kand. J. A. de Kruijff,
Oud-Alblas - Geref. Kerk (PKN) 10.00
uur ds. J. Kroeze en 18.30 uur ds. J. Jonge-
jan - Hersteld Herv. Gem. 10.00 uur ds.
J. C. den Toom, Sommelsdijk en 18.00 uur
kand. D. Burggraaf, Wijk en Aalburg.
MELISSANT - Hersteld Herv. Gem. 10.00
en 18.00 uur ds. P. Korteweg - Geref.
Kerk (PKN) 9.30 uur ds. A. van der Wal
- Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst
- Ger. Gem. in Ned. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst.
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuld-hollandse en Zeeuwse eilanden
Is een uitgave van Uitgeversmaatschappij
Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)471020
Fax (0187) 485736
Postbus 8. 3240 AA Middelharnis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)471020
e-mail: AIgemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,29;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)471022,
e-malI: J.Vlllerius(5)gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten kan
zonder opgaaf van redenen
worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,50
Per halfjaar 18,50
Per Jaar 36,00
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor deze
ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelharnis 342001108
DIRKSLAND - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur ds. G. van Meijeren en 18.00 uur ds.
A. Stijf, Zegveld - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst - Ziekenhuis: 14.30
uur kand. M. Diepeveen.
HERKINGEN - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur kand. M. K. de Wilde, Ridderkerk en
18.00 uur kand. J. C. Breugem, Delft -
Hersteld Herv. Gem. 9.00 uur ds. A. van
Wij ken 18.30 uur ds. C. Oorschot, Stel-
lendam - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
ds. T M. van Dijk, v.m. bediening Heilig
Avondmaal en nam. dankzegging Heilig
Avondmaal.
SOMMELSDUK - Herv. Gem. (PKN)
10.00 uur ds. R. W. van Mourik, bediening
Heilige Doop en 18.00 uur ds. W. Meijer,
Yerseke. Vrijdag 14 oktober: 15.00 uur
ds. R. W. van Mourik, bevestiging van het
huwelijk van Laurine Moelijker en Ger-
ben Besuijen - Lukaskapel HDG 10.30
uur ds. C. Molenaar, Papendrecht en 15.3O
uur Samenzangdienst, ds. Th. W. H. van
der Heijden - Exodus (PKN) 10.00 uur
ds. R. Steenstra - Remonstrantse Gem.
geen dienst - CAMA Gemeente 10.00
uur de heer H. ten Voorde.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. (PKN)
10.00 uur ds. T. W van Bennekom, bedie
ning Heilige Doop en 18.00 uur ds. W.
Stijf, Meeuwen. Donderdag 13 oktober:
15.00 uur ds. G. van der Pol, Rijnsburg,
bevestiging en inzegening van het huwe
lijk van Walter van Kempen en Nicole
Jordaan - Geref. Kerk (PKN) 10.00 uur
ds. L. J. Lingen en 17.00 uur ds. U. G. M.
Doedens - Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur
ds. G. van Manen - Chr. Geref. Kerk 9.30
en 18.00 uur ds. J. M. J. Kieviet - Geref.
Kerk (Vrijgemaakt) 9.30 uur ds. A. Hagg
en 14.30 uur ds. B. van Zuijlekom - Her
steld Herv. Gem. 9.15 uur ds. C. Gielen
en 17.00 uur ds. J. C. den Toom.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. (PKN)
9.30 uur ds. J. Geene, Katwijk en 18.00
uur ds. P. van Duijvenboden, Apeldoorn -
Hersteld Herv. Gem. 9.30 uur kand. J. B.
Boesaard, Katwijk aan Zee, voorbereiding
Heilig Avondmaal en 18.00 uur kand. J. A.
Muilwijk, Kesteren - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst.
OUDE TONGE - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur kand. B. Jongeneel, Alblasserdam en
18.00 uur ds. W. van Gorsel, Bergambacht
- Ger. Gem. 10.00 uur leesdienst en 15.00
uur ds. C. de Jongste - Beréa Gemeente
geen opgave.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv. Gem.
(PKN) 10.00 uur ds. L. de Wit en 18.00
uur kand. P. C. Zorge, Ouderkerk a/d IJssel
- Geref. Kerk (PKN) 10.00 uur ds. D. Vis
ser en 18.00 uur ds. A. J. O. van der Wal -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur kand. J. Reijm, Nieuwerkerk a'd IJssel
en 18.00 uur ds. C. Molenaar, Papendrecht
- Geref. Kerk (PKN) 10.00 uur ds. J. H.
Becker en 18.00 uur ds. A. J. Krol.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. (PKN)
9.30 en 18.00 uur dr. T E. van Spanje
- Geref. Kerk (PKN) 9.30 uur de heer
Lambalgen en 18.00 uur drs. K. de Boer
- Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur leesdienst
- Hersteld Herv. Gem 9.00 uur kand.
B. D. Bouman, Sonmielsdijk en 15.30 uur
kand. A. P. Muilwijk, Kesteren.
LANGSTRAAT-Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur kand. J. C. Breugem, Delft.
STELLENDAM - De verkoop van gebak
ken vis op het Oranjeplein door het Roeme
niëcomité, die gepland stond op zaterdag 22
oktober a.s., is verplaatst naar zaterdag 29
oktober. Het Roemeniëcomité te Stellendam
organiseert transporten naar Roemenië om
materiële hulp te bieden aan met name het
noordoosten van Roemenië. Ook maakt het
comité evangeUsatiewerk mede mogelijk in
en rond het dorp Kökös. Wie meer informa
tie over het Roemeniëcomité wil, kan bellen
naar (0187) 492691 of 491209.
OUDE-TONGE - Begin oktober start in
woongemeenschap voor ouderen 'Ebbe en
Vloed' een foto-expositie van Maria Evers
van Schrijfbedrijf Evers van der Waart te
Nieuwe-Tonge. De werken van Maria bevin
den zich in de hal en de expositiegang op de
begane grond van 'Ebbe en Vloed' en is vrij
toegankelijk. De expositie loopt tot het eind
van dit jaar. Maria fotografeert al weer enkele
jaren beroepsmatig voor verschillende regio
nale bladen. Ze volgde enkele cursussen bij
Theo Mastenbroek, met aansluitend een cur
sus digitale fotografie. Ze heeft veel plezier
in het maken van 'mooie plaatjesDe techni
sche aspecten van de fotografie kunnen haar
niet boeien. "Ik ga voor het mooie plaatje.
Maar daarnaast probeer ik in het 'oppervlak
kige' beeld, de 'ziel' van iets vast te leggen.
Ik kruip als het ware in die boom of in dat
gebouw, en werk van binnenuit." De expo
sitie bestaat uit enkele thema's, waaronder
dieren, molens, strand en zee, en (Plakkee-
se) gebouwen. U vindt 'Ebbe en Vloed' aan
Washingtonstraat 2 te Oude-Tonge.
Het comité van de Gereformeerde Bijbel
stichting, afdeling Goeree-Overflakkee,
hoopt op woensdag 12 oktober een dienst te
beleggen in de kerk van de Gereformeerde
Gemeente in Oude Tonge, Julianastraat 43,
de aanvang is om 19.30 uur. In de dienst
hoopt ds. P. Korteweg voor te gaan.
De actie Boeren Planten Bomen van
Landschapsbeheer Zuid-Holland loopt
nog 3 weken. Dat betekent dat nu het
moment is om het gratis boekje Boeren
Planten Bomen aan te vragen, zodat u
in november nog kunt aanplanten. De
actie is bedoeld om boeren en andere
bewoners van het Zuid-Hollandse
platteland te stimuleren streekeigen
struiken en bomen aan te planten.
In het boekje staat een uitgebreide beschrij
ving van streekeigen struik- en boomsoor
ten met voor elke soort een vermelding van
bodemeisen, toepassings- en gebruiksmo
gelijkheden en de betekenis voor natuur en
landschap.
Bestelformulieren kunnen tot vrijdag 28
oktober 2005 ingeleverd worden, waarna
het plantmateriaal enkele weken later thuis
wordt bezorgd. Ook gratis advies (telefo
nisch of aan huis) over wat nu aan te planten,
is mogelijk. Wacht met het aanvragen van
advies niet tot het laatste moment!
Tijdens de actie kan tegen lage prijzen een uit
gebreid assortiment struiken en bomen wor
den besteld. Knotbomen langs percelen, lei-
hnden om de boerderij, streekeigen sierbomen
en -struiken op het erf, jonge boompjes op een
niet-gebruikt stukje grond; op deze wijze kan
de eigen boerderij en het erf aanzienhjk ver
fraaid worden. Bovendien biedt het nieuwe
kansen voor de natuur!
Het plantmateriaal is van prima kwaliteit. Het
is gegarandeerd ziektevrij en wordt betrok
ken van gerenommeerde kwekers. Het boekje
geeft goede instructies voor de aanplant, ver
zorging en bescherming.
Het boekje is aan te vragen bij Landschapsbe
heer Zuid-Holland, via de website wwwjand;
schapsbeheerzuidholland.nl. of telefonisch
via nummer 0182-683 670.
Wat is het heerlijk om met de l<rant voor de
neus allerlei zaken aan je voorbij te laten
gaan. De meest uitlopende pleidooien
en wensen komen zwart-op-wit voorbij.
Puur, puurder, puurst. En als je het even
niet weet ga je naar de digitale snelweg
die internet heet. Een en ander behoedt
je tegelijk voor het door elkaar halen van
purisme en puritanisme, alhoewel ze meer
gemeen hebben dan op het eerste gezicht
lijkt. Het woord gemeen heeft trouwens
meer dan één betekenis. Purisme of taal
zuivering is het streven om een taal te
'zuiveren' van alle woorden die oorspron
kelijk niet tot deze taal behoorden. 'Bar
barismen' en leenwoorden moeten volgens
puristen uit de taal geweerd worden. Het
puritanisme is een geloofsstroming die het
zuivere, d.w.z. bijbebe geloof, voorstaat.
En wat puriteinen zijn behoort iedere lezer
van deze krant te weten. Sommige probe
ren purisme en puritanisme in zich te ver
enigen, anderen zijn aanhangers van het
purisme pur sang. Geen zee, beter gezegd
geen watergolf gaat hen te hoog. Alhoe
wel het zuiver houden van de taal ook voor
hen in de praktijk geen sinecure is, doen
de puristen hun uiterste best de moeder
taal van vreemde smetten vrij te houden.
Tegenwoordig misschien een beladen uit
drukking, maar ze is regelrecht ontleend
aan: 'Wien Neerlandsch bloed in de aders
vloeit', Van vreemde smetten vrij. Wiens
hart voor land en koning gloeit, Verheff'
den zang als wij: Hij steil' met ons, vereend
van zin. Met onbeklemde borst. Het godge-
vallig feestlied in. Voor vaderland en vorst.'
Aan een verspreking wordt minder waarde
gehecht, maar aan een verschrijving wordt
in deze kringen zwaar getild. Puristen
zelf tillen doorgaans zwaar aan een juist
gebruik van de moedertaal. Original langu
age is not done here. Oorspronkelijk moet
het wezen of zijn. Wezen horen immers
thuis in het weeshuis. U heeft gestemd
of moet het over totdat 'u hebt gestemd'
op het display (foei!) verschijnt. De vijf
tiger en zestiger passeren menigmaal de
revue. De jaren vijftig of zestig moet het
zijn! Germanismen zijn uit den boze, dus
geen jaargangen, geen nieuwbouw en ook
niet inburgeren. Hoe actueel is de taal
van onze oosterburen. En zo dendert de
karavaan maar verder en door Met feilen
en zonder restitutie krijgt u dit stukje van
mij gratis en voor niks helemaal cadeau.
Zelfs het papiertje mag u houden. Is dat
niet fantastisch, geweldig en enorm goed.
Ik schat dat ook gisteravond weer talloze
pleonasmen in de raadzaal van het goe
de oude Menheerse zijn uitgesproken. De
raadsleden bemerken zulks nauwelijks. Hoe
het wel moet? Eilander groet u vanuit zijn
geliefde domicilie, hij weet ook niet altijd
hoe het moet. Dat het zo moge blijven tot
in lengte van columns.
Woensdag 19 oktober organiseert de Oude-
rencommissie van de Stichting Welzijnswerk
in Den Bommel een grote bingo in Bommel
stee voor alle 55-plussers van Oostflakkee.
Aanvang 14.00 uur, de zaal is open om 13.30
uur. De kosten zijn 3,00. Tevens wordt er
een verloting gehouden, de lootjes kosten 4
voor 0,50. U kunt zich aanmelden bij Lenie
Lokker, tel: 611449.
Er zijn boeken die, wanneer ze op de markt
verschijnen, vooral deze ene vraag oproe
pen: waarom is een boek als dit niet eerder
verschenen?, hoe komt het dat nooit iemand
anders op dit idee kwam? Zo verging het mij
toen ik 'De handzame Calvijn' onder ogen
kreeg. Het betreft een bloemlezing uit de
werken van Calvijn, met op elk onderdeel
een min of meer uitvoerige inleiding. Op
deze wijze wordt geprobeerd Calvijn - de
reformator van de kerk, maar vooral de leer
ling van de heilige Schrift - voor onze gene
ratie tot leven te wekken.
De redactie is in handen van dr. R.H. Ree
ling Brouwer, docent theologiegeschiedenis
aan de Theologische Universiteit te Kam
pen. Van zijn hand zijn ook de inleidingen
op de teksten. Het boek is verschenen in een
nieuwe serie 'Denkers over religie'. Het is
wel opmerkelijk dat begonnen is met een
bloemlezing van Calvijn. Deze heeft in onze
samenleving immers niet zo'n heel positieve
naam. Als er volgens de algemene opinie
eens iets bekrompen, kneuterig of al te recht
lijnig is, dan wordt dat al gauw 'calvinistisch'
genoemd. Het is te wensen dat deze uitgaaf
bijdragen zal aan het juiste beeld van Calvijn,
van zijn intentie en zijn boodschap.
Wat zijn geschriften betreft - geprobeerd
is daaruit zorgvuldig en representatief te
selecteren. Ik heb de indruk dat er een even
wichtige keuze gemaakt is, althans wat de
onderwerpen betreft. Het geheel is in tien
hoofdstukken onderverdeeld. De meeste
worden aangeduid met een werkwoord. Dat
is wel in de lijn van Calvijn. Want hij heeft
wat gewerkt, die man! Toen hij op 55-jarige
leeftijd in 1564 overleed, toen was hij opge
brand in de dienst van zijn Zender. Naar zijn
eig€n levensdevies; Laat mij maar verteerd
worden, als ik maar nuttig ben!.
Na het inleidend hoofdstuk over Calvijns
beginsel, heet het volgende 'Organiseren'.
Daar wordt de lezer herinnerd aan de kerk
orde die Calvijn in zijn eerste jaar te Geneve
aanbiedt aan de raad van de stad; Artikelen
aangaande de organisatie van de kerk en de
eredienst. Vooral vier punten verwerkte hij
in zijn hervormingsprogramma: de avond
maalsviering, het psalmgezang, het onder
richt aan de jeugd en de regels betreffende de
huwelijken. Calvijn had ten zeerste oog voor
wat tegenwoordig 'gemeenteopbouw' heet.
Twee hoofdstukken zijn gewijd aan 'Onder
wijzen In het eerste wordt aandacht gegeven
aan de Catechismus van 1537, in de tweede
aan de Institutie van 1539. Het hoofdstuk tus
sen beide in heet 'Strijden'Hier staat zijn
magistrale en daarom beroemde brief aan
kardinaal Jacopo Sadoleto centraal. Geschre
ven toen Calvijn in Straatsburg woonde en
werkte, verbannen uit Geneve als hij was. In
deze brief wordt de hartader van de reforma
torische leer blootgelegd. Calvijn bestnjdt
zijn tegenstander op het meest principi
ële vlak, namelijk dat van de onverdiende,
rechtvaardiging van de goddeloze door het]
geloof. Ik geef een enkel fragment weer uiti
de samenvatting van Reeling Brouwer: "De\
rechtvaardiging van een mens ligt niet in\
hemzelf maar imiten hemzelf in Christus'^
en in het om Christus' wil geschonken god-,
delijke besluit tol zaligheid. En nel zo staat\
het met de reiniging van een mens, de ver-'
geving van zijn zonden: ook die is niet door
onze boeledoeningen, maar uitsluitend door,
die van Christus mogelijk. Het draait in heti^
geloof dus niet om onze liefde lol God, maar,
om Gods liefde tol ons.Ten tijde van het|
bekend worden van deze brief vergaderde;
een bisschoppenconferentie in Lyon. Daar.
werden plannen gesmeed om Geneve voor del
kerk van Rome terug te winnen. De verga-;
derde bisschoppen taxeerden Calvijns brief,
op haar inhoudelijke waarde en de conferen-!
tie werd ontbonden.
Eén hoofdstuk, 'Verklaren'getiteld, is gewijd,
aan Calvijn~s bijbelcommentaren. Merkwaar-;
dig, alle brede citaten die in dit hoofdstuk;
zijn overgenomen, zijn ontleend aan Calvijns!
inleidingen op de bijbelboeken, dus niet aan;
zijn verklaring zelf. Trouwens, even tussen-|
door: het is voor een goed beeld niet helemaal
juist dat er in dit boek niet geput is uit zijn'
preken. Wie Calvijn wil leren kennen, moet
m.i. vooral zijn preken - met de daarachter
opgenomen gebeden - lezen.
In dit boek ontbreekt terecht niet zijn Inlei-^
ding op het boek der Psalmen. Daaruit!
blijkt dat Calvijn in de weg van David, de!
Psalmdichter, iets van zijn eigen loopbaan;
weerspiegeld ziet. Indien ergens, dan laat d&
reformator zich hier in zijn hart kijken. "Ik,
herken Davids jammerkreten en heb verge
lijkbaar leed doorstaan door toedoen van de'
vijanden die de kerk van binnenuit bestoken.'.
Toegegeven, liij staat mijlenver boven me
Toch schroom ik niet een vergelijking'
te trekken. De positie van David hield in',
dat hij, hoewel hij zich voor zijn volk verdien-,
stelijk had gemaakt, toch door velen zonder
aanleiding werd verafschuwd. Ik voelde
me niet weinig getroost omdat ik me naai'
zo'n beroemd voorbeeld kon richten.
Voor mij telt bovenal de zorg voor de opbouW'
van de kerk.
Het laatste hoofdstuk bevat Calvijns
afscheidsredes tot de leden van de stadsraad
en tot de dienaren van het Woord. Hij sprak
ze uit niet veel dagen voor zijn dood. Ze
geven aan hoe hij, terugziende, zichzelf en
zijn werk bezag. Opvallend daarin is ener
zijds zijn sterke roepingsbesef. Hij was een
gedrevene. God Zelf was het die hem tot dié
taak en op die plaats had geroepen. Ander
zijds was hij een voorbeeld in zelfverlooche
ning en in wegcijfering van zijn eigen per
soonlijke belang. Calvijn kende zijn eigeq
gebreken en tekorten. Maar hij wist: zoals hijj
was, was hij door God in Zijn dienst geno-.
men. Het ging hem dan ook om de zaak var(
Gods Koninkrijk. Een van de laatste dingeii
die hij de dienaren op het hart drukte was: "ik
verzoek u om niets te veranderen en niet mei;
nieuwigheden te komen.
Toen, enkele tientallen jaren later, in 1594 een
samenvatting van Calvijns Institutie in onze
taal verscheen, sprak de vertaler-samensteller
ds. Joh. de Raedt in zijn inleiding over "een
tuilken van de meest welriekende bloemen en
krachtigste kruiden uil Calvijns' schoonen
hof.Wel, dit vers gesneden boeket moge een
even aantrekkelijke geur verspreiden. En het
moge er toe leiden dat velen de tuin zelf gaan
verkennen. Vooral dat laatste: aanbevolen!
N.a.v.: De handzame Calvijn. Samengesteld,
ingeleid en van aantekeningen voor
zien door Rinse Reeling Brouwer
Uitgeverij Van Gennep, Amsterdam.
Paperback 340 pag. ISBN 90-5515-
406-7. Prijs 22,50.
Er ;.v
^iii'ïé*^^
Vakantie Bijbel Klub in Slellendam, hier een archieffoto van vorig jaar
In de komende herfstvakantie is op 18 t/m
20 oktober weer Vakantie Bijbel Klub in
Stellendam. Het dagprogramma is voor alle
kinderen van de groepen 1 t/m 7 van de
basisscholen. Op de klub is van alles te doen.
ledere dag komen Doos en Das langs die in
een sketch van alles beleven. Verder wordt
er samen gezongen, muziek gemaakt, naar
bijbelverhalen geluisterd, leuke dingen knut
selen, een spel gespeeld en er komt een groot
springkussen!
De V.B.K. begint op dinsdag- en woensdag
om 13.15 uur en duurt tot ongeveer 16.00
uur. Inschrijven kan vanaf 13.00 in klubhuis
"De Rank"aan de Bosschieterstraat (naast
de kerk). De entree is gratis. Op donderdag
begint de klub om 12.00 uur, want dan begin
nen we met het Pannenkoekenfestijn. "De
Rank" is dan open vanaf 11.45 uur.
Voor de tieners is er ook deze herfstvakantie
weer een speciaal tienerprogramma op D.V
18 en 19 oktober a.s. in klubhuis "De Schuur"
aan de Bosschieterstraat in Stellendam. Alle
jongeren uit groep 8 van de basisschool en de
eerste twee klassen van het voortgezet onder
wijs zijn welkom.
De avonden worden gevuld met een stukje
bijbelstudie en gezelligheid en ontspanning.
De eerste avond begint om 19.00 en duurt
tot ongeveer 22.00 uur. De Schuur is open
vanaf 18.45 uur. Op de tweede avond is "De
Schuur" al om 17.30 uur open, omdat dan
eerst samen wordt gegeten! De entree is gra
tis.
