De klop op de deure
Ben pommel
Veugels in de kelder
EHMIDSt-ttlEUWS
Op zun Oudurps èschreeve:
Met verbijstering zag Nederland vorig jaar kerst
de gevolgen van de verwoestende tsunami.
Massaal doneerden Nederlanders voor hulp aan
overlevenden. Eenjaar later bouwt het
Nederlandse Rode Kruis aan herstel van inkomens,
huizen én levens.
Een jaar geleden
Het Nederlandse Rode Kruis bouwt
Het Nederlandse
Rode Kruis
Hoop voor de toekomst
Op z'n Flakkees geschreve:
Een prettig kerstfeest
en een
gelukkig nieuwjaar
Aannemingsbedrijf
J. KROON EN ZN. B.V.
UIlU PROJECT
ONTWIKKELING B.V.
PAGINA 47
VRIJDAG 23 DECEMBER 2005
"De aermen kloppe op de deure van de rie
ken" In weezen is ur uuteindeluk niks nieuws
onger de zunne. Wannéér we de loap van de
geschiedenis naegóó, is de weareldbevol-
king al ieeuwen lang op zoek naer un beetere
plekke om te weunen. Wie in of onger slechte
omstandugheeden mot leeve in weune, góót
op zoek naer un aore plekke. Weet je nog
wel, de jaertallen dié mun op schóóle moste
lieere? 300 vóór Christus kwamme de Frie
zen e.a. volkstammen weune in uus land. 100
vóór Christus kwamme De Bataven zelfs op
boamstammen de Rijn ofzakke in vestigden
dur eige tussen de Rijn in de Maas. De Betuwe
is dêér zelfs nog un ooverbluufsel van want
de ieerste naem van dat gebied was Batouwe.
59 vóór Christus: De Romeinen komme in
uus land (die kwamme toe hier de laekens
uutdieele). 400 nae Christus: Groeote volks-
verhuuzing. De Romeinen trekke dur eige
vromme. In uus land woordt beweund deur
Friezen, Saksen in Franken. Die stammen
weare toe in dien tied echt niejt op un fekajn-
sireissi, ze trokke naer uuze streeken omdat
ze hier un beetere leefomgeeving hoopten te
vinden dan wéér ze vandaen kwamme. Dur
reize duurende soms ettelukke maenden mar
ze kwamme dan toch wéér ze wouwe weeze.
Nog wéér laeter kwamme dur Portugese loden
die in dur eige land vervolgd wiere naer uuze
streken (dienk mar us an Baruch de Spinoza
1632-1677, un filosoof, in de advokaot-dich-
ter Isaac da Costa (1798-1860), die uut un
Portugees-Joods geslacht kwamme). 200.000
Franse Hugenoten die an de beruchte Barthe-
lomeusnacht op 24 ougustus 1572 ontkomme
waere, kwamme in Nederland in in Duusland
terechte. Oak hiervan binne dur vandaege an
dun dag nog naemen die déér nog op wieze,
zoeoas Duvaloois, Ie Comte, la Fleur, Jume-
let, Plaisier in De Bloois, om dur mar us un
paer te noemen. Russen die in groeote getae-
ien hut tsaristische Rusland ontvluchtende,
toe dêér de revolutie begong. Belgen die in
de ieerste Weareldoorlog, 1914-1918, hierin
Nederiand un veilug heenkommen zochte.
Nog un anekdote uut dien tied; op Oudurp
waere oak Belgiese vluchtelingen ongerè-
brocht in de staetseschóóle (noe de meubel-
wienkel van Jan Haemeete). Bliekbaer waere
deeze Belgen verzot op katten. Want om dun
haeverklap was dun ieenen voor dun aoren
zun katte kwiet, niet om ze te aajen mar ze
kwamme in de braedketel terechte; volgens
zeagen smaeke ze net ieender as un knien.
Onteegenzeggeluk binne dur toe oak wel Bel
gen hierèbleeve nae 1918; un bekende naem
in Sommerdiek was Eduward Phillibert.
Duutse joden die voor de twieede Weareld
oorlog hierheene kwamme in dochte op die
menier uut de hoan van de nazi's te kunnen
bluuven, wat uuteindeluk mar ten dieele is
èlukt. Want toe de Duutsers hier in 1940
kwanrune, konne ze eigeluk al géén kant méér
op, van degeenen die dus hier géén onger-
duukadres kon vinde of als anèbrocht wiere,
kwamme de mééste via hut kamp Westerbork
toch nog in de vumiejtegingskampen terech
te, we kenne allemaele de geschiedenis.
In noe komme meansen uut landen mit hon-
gersnoeod, aeremoewe, ongerdrukking in
martelingen naer Nederland. Allieene of mit
dur gezin, mar oak in groepen. Ze riskieere
dêêrbie de mieest vurschrikkelukke dingen,
mar ze binne bereid om die risico's te loapen.
Oojt hew'k wel us iemund hoeore zeage:
"As hut rieke westen de rest van de weareld
bluuft uutbuite toet ze dêér niks méér hewwe,
zulle wiele oojt de rekeninge èpriesenteerd
kriege. As wiele hut rechtvaerdege dieel
niejt geeve, zulle ze hut wel bie uus komme
haele." In noe is dat èkomme! Zoeodoende
komme dur jaerluks un bearg vluchtelingen
naer hut rieke westen. Ze woore inèdieeld
in categorieën: politieke vluchtelingen, eco
nomische vluchtelingen of weet ik wat voor
etiket ze nog méér opèplakt kriege; mar dat
is onzin! Deeze meansen hewwe hut zeeker
niejt best in hut land van herkomst, of ze noe
vervolgd woore, honger hewwe of vluchtte
voor opstanden in oorlog, ze wille déér weig
in hier naertoe komme. leen reeden hewwe
ze altied: ze zoeke hut beeter dan in hut land
wéér ze vandaen kommen. Legael mit un
vurbluufsvergunning is moeoj, mar illegael
hier is eigeluk altied nog beeter dan legael
dêér, geef ze us ongeliek! Wat zouwe we
zelf doewe as we in hurlies plekke stonge?
Ze komme echt niejt voor de lol, de landen
wéér ze thuus hoeore, binne aerm in onvei-
lug in dicht nog alle twiee. Nutuurluk pakke
ze alle meugelukheeden an om dêér weig te
kommen. Pepieren weig goeoje, valse pepie-
ren koape, un verzonne verhael vertelle,
liege; dat dee ze in dun lesten oorlog teegen
de Duusers toch oak, om hut ieen of aore te
kunne bereiken?
Hut tieje is allieene nog te kieeren deur hulp
dêér te briengen, wéér de meansen thuushoe-
ore. Help ze om de landbouw in de industrie
te ontwikkelen, geef ze ongerwies, gezond-
heidszurg in geef ze un gelokkug in veilug
thuus 'Wie zal dat betaele?' is de groeote
vraeg. Zoete lieve Gerritje die bestóót niejt
méér, mar wannéér je soms hoeort in ziet hoe
hut geld in de rieke landen mit schoppen vol
oover de balke ègoeojd woordt in an allerlei
onzinnege projecten uutègeeve, dan mot dit
toch op te lossen weeze, zou je dienke? We
motte means wille weeze mit de meansen.
Minder egoïsme, minder 'ikke, ikke, ikke,
in de rest kan stikke'. Laet ze de meansen
in de aerme landen zelf un goeoje in veiluge
leefomstandugheid geeve, dan zulle ze niejt
méér bie uus an de deuren komme kloppe.
Hellevoetsluus, winter 2005
De groewten van Job van Klaos van
Job Padmos in Gerda van Koos van
Gurp. Tevens weansen we femleli,
vrienden in Icennissen Gezeegende
Kerstdaegen in un gezond in gelok
kug 2006.
Bijna een jaar geleden sloeg een vloedgolf in één ontstellende klap hui
zen weg en dromen kapot in Azië. De tsunami sleurde mensen mee en
verdronk hun toekomst. Verspreid over tien landen kwamen naar schat
ting 226.000 mannen, vrouwen en kinderen om. Meer dan twee miljoen
mensen raakten ontheemd; nadat het water was gezakt bleven zij achter
zonder huis, zonder bezittingen, zonder inkomsten.
Waar geen steen meer op de andere stond, waar mensen in verbijstering
rondliepen, ving het Rode Kruis slachtoffers en ontheemden op. In de
noodhulpfase heeft het Rode Kruis meer dan 1 miljoen mensen bijge
staan met voedsel, schoon drinkwater, klamboes, zeep en medische zorg.
Toen de hoogste nood voorbij was, veranderden zorgen over vandaag in
zorgen over morgen.
Na de tsunami moest de bevolking de draad oppakken en bouwen.
Bouwen aan hun huizen, hun scholen, hun wegen en aan hun toekomst.
Ook hierbij helpt het Rode Kruis.
Het Nederlandse Rode Kruis is vooral actiefin zwaar getroffen gebieden
in Sri Lanka en Indonesië. Er zijn vele activiteiten gaande. Zo is de bouw
van nieuwe huizen en scholen in volle gang. Om vissers weer aan het
werk te helpen geeft het Rode Kruis boten, netten en motoren. Boeren
krijgen zaden om hun land weer te bewerken. Vrouwen krijgen weer een
inkomen omdat ze met nieuwe weefgetouwen kokosmatten kunnen
maken voor de verkoop.
Dankzij het Rode Kruis hebben deze vissers weer een boot.
In Sri Lanka en in Indonesië is de situatie nog steeds niet zoals het was.
De hulp in de noodfase verliep voorspoedig, bij het opnieuw opbouwen
van een land is dat lastiger.
Maar er is hoop voor de toekomst. Beetje bij beetje krabbelt de bevolking
weer overeind. Het Nederlandse Rode Kruis heeft 33,5 miljoen ontvan
gen, waarmee ze in drie jaar tijd de situatie wil helpen herstellen.
Inmiddels is er na één jaar, al ruim veertien miljoen aan hulpverlening
besteed. We gaan door, totdat de bevolking in de door de tsunami getrof
fen gebieden het leven weer heeft kunnen opbouwen! Behalve het
Nederlandse Rode Kruis werken ook andere nationale verenigingen van
het Rode Kruis- en de Rode Halve Maan beweging aan de wederopbouw
in de rampgebieden.
Wilt u meer weten over de hulpverlening na de tsunami?
Kijk op www.samenhelpen.nl
Een kleine greep uit de projecten van het Rode Kruis:
In de noodhulpfase heeft het Rode Kruis o.a.:
Bevolking tenten, kleding, dekens, klamboes, leep en andere
hulpgoederen gegeven
Medische zorg verleend
Gezorgd voor schoon drinkwater
Familieleden die elkaar kwijt waren weer bij elkaar gebracht
In de wederopbouw helpt het Nederlandse Rode Kruis door o.a,
Vissers netten, boten en motoren te geven
Vrouwen weer in staat te stellen om geld te verdienen
Huizenbouw
Bouwen van scholen, gezondheidscentra
en klinieken
Verstrekken van zaden aan boeren zodat zij weer
gewassen kunnen verbouwen
!SIFIH6»™lE«SW»Siiaie(l(!gi-
CtM
Noe haa'k vannochend toch wat beleefd. Ik
ken d'ur noe een beetje om lache, mar van
nochend niet oor. Ik zat even in de keuken an
taefel un kopje koffie te driengken. Opeens
hoarende ik un raor geluud uut de kelder
komme. Eearst schoenk ik tur geen andacht
an, mar zachjes an droeng ut tot mun deur,
dat tur in de kelder wat bezoenders gaende
was. Ik dee de kelderdeure ope, in jae oor, ik
begreep ut al... d'ur zat weer un kauwe (un
veugel) in de puupe van de cv. ketel.
Dat was ienkele jaeren geleje oak us voorge-
valle. Wiele hao naemeluk geean kraojepotje
op de schoorsteen. In azze dur dan kauwen
of kraojen in de schoorsteen valle, valle ze
roets...roets... zo bie Hanna in de cv. ketel of
in de groate puupe. Wiele hao dus un groate
kelder, waer de cv. ketel in staet. Ienkele jae
ren geleje was dat dus oak un keear ut geval,
mar toen vloog de kauwe in de kelder roend,
hoe un uut die puupe gekomme is, was voor
oens un raesel, mar goed, ut was zo. Waer-
schienluk was un deur de cv. ketel op eean
of aore menier naer buuten gescharreld. Eean
van oenze kinders heit um toen gevange, in
vrie gelaete netuurluk. We hao dur nog un
foto van. Oenze zeune kreeg wel een lealuk-
ke pik in zun hand van die veugel, in diegk
tur om dattun un schaarpe snaevel heit oor.
Mar vannochend was ik allenig tuus, goeie
raed was dier. Ik dee de kelderdeure nog us
wat vaarder ope. Jae, ik horende ut duude-
lijk: piepe..., in un beetje fladdere. Ik docht:
Kom Hanna, verzaemel aol de moed die je
heit, in dael us of in de kelder, je bint toch
Voorstraat 32
3258 BA Den Bommel
zeker niet benauwd van un kraoje! Ikke de
kelder in. Mar wat ik zag.geean kraoje of
kauwe. Mar ik horende um des te meear! Ik
bleef stokstief staen. Jae oor, ut geluud kwam
uut de puupe van de kachel. Bel maansen nog
an toe, hoe mos ik dat noe toch oplosse. Die
puupe mos tur of, dat was duudeluk, mar
hoe...? Zaalf kon ik dat niet, want dat dieng
zat netuurluk netjes mit schroeven vast, in
angezieje ik tweea lienkse handen hao, kon
ik hier niks an doewe. Iedereen was naer zun
waark of naer schole.
Ik docht: gelieke de verwaarmiengsurvus mar
opbelle. Alzo gedaen. Ikke dun heealen obli-
gaosie verteld tegen de telefoniste. Ze zou
iemand stiere zei ze. Ik had de thermostaat
al laeg gezet, want ik docht, aorus krie'men
nog brand. Zowaer un kwartier laeter gieng
de belle al. Un monteur mit un klein vaantje
neffen zun, stoenge op de stoepe. Ikke mun
verhael verteld. Heulie de kelder in. Toen
horende ze 't oak. De monteur zei: "De pijp
zal er af moeten". (Die man kwam van de
overkante begreep ik an zun Hollands.) Hie
grabbelde al naer gereeschap in zun koffer.
De puupe was tur zo of, mar toen zagge mun
ut. Ik kan dat moeluk uutlaege, mar 't komt
hier op neer: in un stik dwarse puupe zagge
mun in de verte tweea kauwen zitte. De mon
teur lichte ze bie mit zun zaklantaem. "Hoe
krijgen we die eruit?" zei de monteur. Ik zei:
"De zal wel een paraplu haele, dan kenne we
ze misschien naer oens toe harke". Nou jae...,
verbij sterieng tekende zich of op ut gezicht
van die man. Hie zei geschrokke: "Dat meent
u toch niet mevrouw, dit zijn dieren in nood,
daar moet de dierenambulance voor komen."
Toen was ut mien beurte om verbaesd te
wezen: De diere ambulance...? Wel wel, wat
za'mun noe beleve, doch ik. De monteur had
zun telefoon al gepakt, in hie belle. Ik docht:
kwa, ik gae de kelder uut, dat modde heulie
noe mar regele. Even laeter kwamme ze de
keldertrap op, in de monteur zei: Wat een
dorp is dat hier, daar komen ze niet voor!" Ik
kon ut niet laete, mar ik zei: "Netuurluk niet,
die klus kenne mun toch zaalf wel klaere?"
De monteur zei: "Hoe dan?" Nou, ik 'zei:
"Net wa'k zaage man, un paraplu of un stok,
in dan voorzichtug die beesten naer je toe
probere te haelen". Ikke un groate paraplu
gehaeld, in daer goenge ze de kelder weer in.
Opeens un groate schreeuw vanuut de kelder:
"Er is er een uit, hij vliegt hier rond!"
Toen gebeurende dur opeens heeal veul dien-
gen geliek. Un groate zwarte veugel vloog de
keuken in.
De vietrage wapperde..., in de lampe bun
gelde zenewachtig heen in weer. Toen pre-
berende de kauwe op de klokke te gae zitte,
mar dat mislukte, de klokke hieng scheef,
mar bleef nog net an de mure hange. In de
kelder spookte ut oak, daer was oak tumult.
Mar ik had genog an de keuken.
Toen kletterde de plantegieter op de groend.
Daer zat nog wat waeter in, dat blupte op de
vloere. Maansen nog an toe! Dit heale verhael
was waark van un paer secoenden, zo vlug
gieg aolus. Opeeans verscheen dur un hoad
uut ut keldergat, dat vaantje dee oak mee, in
riep zo hard assun kon: "Ksst...! Ksstt...!"
Mar toen voend ik ut welletjus. Ik kwam tot
mun posetieven in dee de kelderdeure toe,
vervolgens goaiende ik de biekeukendeure
ope, in toen de buutendeure. Nou, toen was
ut zo voor mekaore, de kauwe koos de bree
viertien, in verdween in ut luchtruum. Ik zei:
"Dag veugel, goeje reis." Ikke terug naer de
keuken. Wel wel, in eean oagenblik was hael
de keuken overhoap. Toen gieng de kelder
deure ope, in daer kwam de monteur mit de
aore veugel in z'n handen. Ut vaantje hield
zun staert vast. Naer buuten mit dat beast, in
daer vloog nummer twee de locht in. Zie zo,
die wazze waer ze weze moste.
Ik vroeg an dat vaantje: "Moch je un daegje
mit je vaoder mee?" Ik docht naemeluk dat
ik un 'n keear "pa" had hoare zaage". Mar
wat zei dat kaereltje? "Nee mevrouw, ik loop
stage". Dat was noe typisch weear wat voor
mien. Ik schaemde mun eige netuurlijk. Mar
ik reddende mun eige, in ik zei: "O, ik docht
dat ik je pa had hoare zaage". In vervolgens
zei ik, dat un dit wel niet veul mear mee zou
maeke. Veugels vange zal niet zo veul voor-
komme. Ik zaage: "Schrief tur mar un mooi
verslag van joh, dan krieg je vast un 8. Zoa'n
verhael hao de leraers nog nooit geleze". Hie
zou zun best doewe, zeit un. De monteur in
zun knechtje daelden de trap weer of, in gien-
ge de schae in de kelder herstelle. Ik dee mun
waark in de keuken.
't Viel nog niet tegen. De blommegieter was
kerdul, mar de rest was op te ruumen. Pasjes
laeter kwamme de tweea hoajen mit schokjes
de trap op. Ik had intussen nog un exstra bak
je koffie gezet, dat wou dur wel in. De mon
teur keek zo gewichtug, as of un un leeuw
gevange had, in ut knechtje glunderde van
genoegen. Dat vaantje had zodoende de dag
van zun leven. "U moet toch maar een kraai-
enpotje op de schoorsteen plaatsen", zei de
monteur nog. Nou, dat had ik oak al bedocht
netuurluk. Dat mos niet te lange mear duure.
Toen de koffie op was, verdwene ze. Ik bleef
verdwaesd achter. Vannaevend, toen mun
man tuus kwam, haok 't heeale verhael ver
teld. Ik zaage: In noe mot eearst die kraoje-
pot op de schoorsteeanDaer was un ut direkt
mee eeans. Mar as de rekenieng komt van
de verwaarmiengsmonteur, zalle mun wel
schrikke, dienk ik. Mar vooruit, 't is goed of
geloape; dur had wel brand kenne komme.
Hanna
