EIIArtDBI-illEUWS
PAGINA 33
JDAG 23 DECEMBER 2tQC
GOEDEREEDE - In februari van dit jaar kwam het water
wingebied Middel- en Oostduinen in beheer bij de dit
jaar haar honderdjarige jubileum vierende Vereniging
Natuurmommienten. Voor die tijd was het gebied bij - in
de volksmond genoemde - 'De Waterleiding' in beheer.
Het gebied is nog steeds in beheer bij de huidige exploi
tant Evides Waterbedrijf. Dit bedrijf gebruikt het terrein
voor de waterwinning en heeft er ook haar pompstation
gevestigd. Met terreinbeheerder Frans van Zijderveld van
Natuurmonumenten bezochten we het prachtige natuur
gebied.
Tekst en foto's: Adri v.d. Laan
Samen met de Westduinen, het
natuurgebied wat onder beheer is
van het Zuidhollands Landschap,
vormen de Middel- en Oostdui
nen het oude duinlandschap van
Goeree. De grens van het gebied
loopt van 'De Enden' bij Strand
Noord achter de laatste duinenrij
langs tot aan de Kwade Hoek. De
zuidgrens wordt gevormd door de
percelen langs de Oostdij kseweg.
De oppervlakte van het natuur-
waterwingebied is ruim tweehon
derd hectare.
De beheerder van Evides Water
bedrijf, Marten Annema is gedeta
cheerd bij Natuurmonumenten en
hij heeft als kenner van het gebied
een schat aan informatie 'meege
bracht'. Het blijkt dat, nationaal
gezien, de Middel- en Oostduinen
een uniek gebied is. "Je treft hier
nog een grote oppervlakte open
duin aan en dat is zeer schaars in
Nederland", verzekert Van Zijder
veld.
Natuurmonumenten en Evides
hebben hier de natuur wel een
handje geholpen. Voor het open
houden van het duingebied heb
ben de beheerders verschillende
maatregelen genomen. Zo worden
er op gezette tijden bepaalde
gebieden gemaaid waardoor de
grond meer 'lucht' krijgt. Ook
laat veehouder Van der Linde uit
de Oostdijk er zo'n vijftigtal witte
Charolais-runderen grazen, nu
met veel kalfjes. Door de begra-
zing wordt het gebied ook op een
oorspronkelijke manier 'gemaaid'.
"Als je niets doet dan nemen de
struiken als duindoorn en kruip
wilg de overhand, zoals in andere
duingebieden en hieronder lijden
de gewenste kruidensoorten". En
juist deze begroeiing maakt het
gebied heel bijzonder. Volgens
Van Zijderveld zijn er heel wat
bijzondere plantensoorten die
men bij minder open duinen niet
aantreft. Duidelijk zichtbaar zijn
natuurlijk in mei en juni de orchi
deeën en gentianen op de wat
vochtigere delen. Maar juist de
hele kleine onopvallende soorten
als Dwergbloem en Dwergvlas zijn
landelijk gezien zeer zeldzaam.
Driedistel en grote Tijm zijn ande
re kenmerkende soorten van dit
soort terreinen.
Wa terwingebied
Wie zich in de Middel- en Oost
duinen begeeft zou in eerste
instantie niet denken zich in een
waterwingebied te bevinden.
Alleen enkele kleine inspectieput-
ten wijzen erop dat het niet alléén
maar een natuurgebied is. Van
Zijderveld legt uit dat er in het
gebied zich vroeger lange rechte
kanalen bevonden van waaruit het
waterwingebied werd bevloeid. In
de loop der jaren is het terrein
veranderd en de rechte kanalen
zijn omgevormd in kreken die een
bijzondere aanblik geven van het
gebied.
Het terrein speelt een grote rol
in de drinkwaterwinning voor de
wijde omgeving. Evides pompt
vanuit het Haringvliet - vanaf
het inlaatpunt op De Scheelhoek
- water via een ondergrondse lei
ding naar het pompstation aan
de Hondsweg, wat zich aan de
rand van de Middel- en Oostdui
nen bevindt. In het pompstation
wordt het water voorgezuiverd en
vervolgens wordt het in de vloei-
velden ingelaten. Het water wordt
door het zand in het gebied op
een natuurlijke wijze gefilterd,
waarna het via ondergrondse drai
nagekanalen weer in het station
terechtkomt, waar het vervolgens
weer verder gezuiverd wordt en
als schoon drinkwater het station
weer verlaat.
Vogels
Door de rust van het gebied
komen er ook veel vogels foura-
geren. Tijdens ons verblijf op het
terrein liet zich een zeldzame klei
ne zilverreiger zien, die zomers
bijvoorbeeld broedt in het Quack-
jeswater bij Rockanje, maar in de
Middel- en Oostduinen, maar ook
op de Kwade Hoek, komtfoura-
geren. Ook andere kenmerkende
vogels als tapuit, tureluur, grutto,
watersnip en roodborsttapuit zijn
in het gebied aanwezig.
Volgens Van Zijderveld is het
opvallend dat er de laatste jaren
in het gebied meer hazen voor
komen dan konijnen. Wie een
tiental jaren terug zich in het
duingebied begaf kon binnen
korte tijd honderden konijnen
waarnemen, momenteel laat deze
typische duinbewoner zich niet
vaak zien. Volgens de medewerker
van Natuurmonumenten komt dit
door dat er een virusziekte onder
het konijnenbestand heeft huis
gehouden. Wellicht zal na enige
jaren het konijnenbestand zich
weer herstellen. Ook komen er
in het gebied veel reeën voor die
zich in de schemer laten zien.
Bos
Als men in het gebied komt bij
het pompstation aan de Honds
weg komt men eerst bij een
prachtig dennenbos. Toch wil
Natuurmonumenten in de loop
van de tijd delen van dit dennen
bos geleidelijk omvormen omdat
dit niet in het gebied thuishoort
en, wat nog belangrijker is, het
bos verstikt de bodem (schaduw).
Daarom kiest de organisatie
ervoor om dit dennenbos om te
vormen in een bos met meer soor
ten en meer variatie.
Struiken en kruiden krijgen een
kans op open plekken en hier
door krijgen allerlei beestjes weer
een plek. De aankomende winter
wordt er daarom begonnen met
kleine gedeelten van het bos te
kappen.
Vervolgens zal er vanzelf verjon
ging optreden van bijvoorbeeld
lijsterbes, berk en eik. Eventueel
kunnen later nog wat soorten wor
den bijgeplant, maar eerst aftvach
ten wat de natuur zelf doet.
Op de voorlaatste duinen is er
richting het strand een uitkijk
punt waar men een prachtig uit
zicht heeft op de Middel- en Oost
duinen, maar ook andere delen
van de duinen van Goeree. Een
gebied dat niet ontzettend druk
is en vooral door natuurliefheb
bers wordt bezocht. In het terrein
liggen fiets- en wandelpaden en
bezoekers hebben vrij toegang.
De paden sluiten aan op dé wan
del- en fietspaden in de duinen.
Ingangen zijn er bij 'de Enden',
het pompstation, de Kwade Hoek
en via het fietspad dat van 'Het
Plaatje' tot strand Noord door de
duinen loopt. De Kwade Hoek zelf
is alleen toegankelijk voor leden
van Natuurmonumenten, maar bij
de ingang kunnen niet-leden bij
een kaartautomaat een dagkaart
kopen (volwassenen 1,50).
Middel- en Oostduinen:
Geslaagde combinatie van
natuur- en waterwingebied
Vanuit het uitkijkpunt kan ook goed de nieuwe duinaanwas op het strand
'achter de waterleidingworden waargenomen.
De kleine zilverreiger, een zeldzame vogel,
fourageert in de Oost- en Middelduinen.
Schilderachtige kreken doorsnijden het landschap van de Oost- en Middelduinen.
De Middel- en Oostduinen: een fraai voorbeeld van open duinlandschap.
De teunisbloem is een opvallende verschijning in het gebied.
Witte Charolais-runderen, en hun kaljjes, helpen mee bij het duinonderhoud. (Foto: Wim Bouman, Natuurmonumenten)
