BABY 'OP
BESTELLING'
PREDIKBEURTEN
Bosman Kalis
Tsjernobyl
EIIAItDBl41IEUW5
Uw auto in vertrouwde
handen
De Hoop Magazine Radio
over 'Zelfbeschadiging'
Oud papier ophalen
Kieslijst
Nieuwe voortplantingstechnieken
Baby als donor
Teniet doen van embryo's
Wensembryo's
Waarom ben ik er?
En verder?
Geschenk
Zondag 5 maart 2006
EIIIVI1DEI1-I1IEUW5
Verkooptafel op
Ouddorpse stemlocaties
m ook caravanherstel
Inleveren rommelmarktspullen
in Goedereede
Hebben kinderen nog
wel een jeugd?
PAGINA 2
^.^-3i,s"^;^ïA=« sv
VRIJDAG 3 MAART 2006
Kinderen krijgen en voor kinderen zorgen,
speelt in het leven van veel mensen een cru
ciale rol en gaat gepaard met intense emoties.
Het is dan ook begrijpelijk dat echtparen er
soms veel voor over hebben om kinderen te
(kunnen) krijgen en om voor een eventueel
ernstig ziek kind genezing te vinden. De zich
voortdurend ontwikkelende geneeskunde
biedt hiertoe ook steeds meer mogelijkheden.
Veel daarvan kunnen we in voorkomende
gevallen met dankbaarheid gebruiken. Maar
ook goede doelen rechtvaardigen niet alle
middelen. In onze samenleving bestaat wel
de neiging voor het bereiken van goede doe
len alle middelen te rechtvaardigen. Dit werd
in januari jl. duidelijk uit een rapport van de
Gezondheidsraad. 1
De Gezondheidsraad is het belangrijkste
wetenschappelijke adviescollege van het
Ministerie van VWS. Deze raad heeft zich
weer eens gebogen over kunstmatige voort
plantingstechnieken, dit wil zeggen medisch-
technische ingrepen en behandelingen om
mensen die langs natuurlijke weg geen
kinderen kunnen krijgen, toch aan kinderen
te helpen. Een relatief ver gaande techniek
daarbij is de reageerbuisbevruchting. Daar
bij worden eicellen afgenomen van de vrouw
en zaadcellen van de man. Die worden in
een schaaltje in het laboratorium bij elkaar
gebracht in de hoop dat dit leidt tot bevruch
ting van eicellen. Enkele dagen daarna wor
den één of enkele embryo's overgebracht in
de baarmoeder van de vrouw in de hoop dat
tenminste één embryo zich zal innestelen en
de aldus ontstane zwangerschap zal leiden tot
de geboorte van een (gezond) kind.
Deze techniek biedt behalve de kans op
een kind ook de mogelijkheid om de vroege
menselijke vrucht op erfelijke eigenschap
pen te onderzoeken. Het is mogelijk om van
het embryo voordat het in de baarmoeder
gebracht wordt één of enkele cellen af te
nemen en die te onderzoeken op aanwezig
heid van bepaalde erfelijke informatie. In het
algemeen wordt deze techniek gebruikt om
na te gaan of het embryo een 'verkeerd gen'
heeft dat zal leiden tot een ziekte. Als het
embryo dat verkeerde gen blijkt te hebben,
wordt het weggegooid en niet ingebracht in
de baarmoeder en zal dus ook niet leiden tot
de geboorte van een baby met die erfelijke
aandoening. Deze techniek, die pre-implan
tatie genetische diagnostiek (PGD) wordt
genoemd, is dus eigenlijk een vroege vorm
van prenatale diagnostiek.
Maar deze techniek kan behalve voor
erfelijke aandoeningen ook gebruikt worden
om te testen op andere erfelijke informatie.
Op die manier kan men embryo's selecteren
die bepaalde gewenste genen hebben. Daar
over gaat het ook in het onlangs verschenen
gezondheidsraadrapport dat juist hierom tot
enige discussie in de media heeft geleid.
Waar gaat het nu precies om?
Ouders hebben soms een kind met een hele
ernstige aandoening, bijvoorbeeld een ern
stige bloedziekte. Die is soms heel moeilijk
of niet behandelbaar, behalve met bepaalde
cellen van een goede donor. En zo'n goede
donor kan heel goed een broer of zus van
het zieke kind zijn. En als het zieke kind nog
geen geschikte broer of zus heeft, kunnen
zijn ouders besluiten te trachten nog een kind
te krijgen. Als dat kindje dan geboren wordt,
zou het kunnen dienen als donor voor zijn
zieke broer of zus. Soms kunnen bepaalde
cellen gebruikt worden die afkomstig zijn uit
navelstrengbloed. Deze cellen zijn dus wel
afkomstig uit het vroege embryo, dat immers
zelf zorgt voor de vorming van placenta en
vliezen en dergelijke, maar niet van de baby
zelf Soms worden cellen uit het beenmerg
van de pasgeboren baby gedoneerd. Dat ver
eist bij die baby wel een op zichzelf onaange
name ingreep. Hoe dan ook, die cellen van de
donorbaby moeten wel 'passen' bij het zieke
broertje of zusje dat die cellen nodig heeft
ter behandeling van zijn of haar ziekte. En
om te zorgen dat dit het geval is, brengt men
via de reageerbuisbevruchting een flink aan
tal embryo's tot stand. Vervolgens gaat men
met behulp van de pre-implantatie geneti
sche diagnostiek na welk embryo 'genetisch'
past bij het zieke kind zodat de donorcellen
niet afgestoten worden. Dus embryo's in het
schaaltje worden onderzocht of ze qua weef
seltype wel passen bij het broertje of zusje,
zodat er hopelijk ten minste één is die na
geboorte als donor kan dienen. Embryo's die
in dit opzicht niet de gewenste genen hebben,
worden weggegooid. Het is duidelijk dat hier
in ethisch opzicht enkele problemen spelen.
In de eerste plaats het feit dat een heel aan
tal embryo's (zo mogelijk zeker tien) tot stand
gebracht wordt waarvan slechts enkelen voor
de voortplanting gebruikt zullen worden.
Een aantal embryo's wordt dus bewust tot
stand gebracht en bewust weer gedood. De
vraag hoe erg dit in ethisch opzicht is, wordt
uiteraard bepaald door de waarde die aan
het vroege embryo toegekend moet worden.
Hierover vindt in onze samenleving veel dis
cussie plaats. Elke keer weer dringt die vraag
naar de status van het menselijke embryo
zich op doordat zich telkens weer ontwik
kelingen voordoen waarbij men gebruik wil
maken van het embryo, hetzij als voorwerp
van onderzoek, hetzij als uitgangsmateriaal
voor de ontwikkeling van nieuwe behande
lingen. Uit de wijze waarop de Bijbel, met
name in Psalm 139, spreekt over de verhou
ding tussen God en de mens in zijn vroegste
ontwikkeling, komt naar voren dat reeds in
die vroege fase er een persoonlijke relatie is
tussen God als Schepper en die zich ontwik
kelende mens. God is op die mens betrokken
en is scheppend bezig die ontwikkeling te
doen plaatsvinden. Daarom is in de hoofd
stroom van de christelijke traditie de vroege
menselijke vrucht altijd als beschermwaardig
gezien. Ook zonder dat men een uitspraak
heeft gedaan over de vraag of daarbij al in
elk opzicht sprake is van een mens. Ik wil bij
deze lijn aansluiten en meen dan ook dat het
opzettelijk teloor doen gaan van menselijke
embryo's ethisch afgewezen moet worden.
Een tweede ethisch probleem is dat niet
alleen embryo's verloren gaan, maar dat men
ook heel bewust selecteert op grond van
genetische informatie omtrent het embryo.
Het embryo is niet in de eerste plaats gewenst
omdat het gaat om een beginnend mensen
leven, maar omdat het kind dat daaruit kan
groeien als donor gewenst is. Het kind wordt
gewenst en in de wereld gezet primair met
het oog op het belang van een ander, namelijk
broer of zus die deze baby als donor nodig
heeft. En deze selectieve wens manifesteert
zich ook in een daadwerkelijke selectie van
embryo's.
Hiertegen wordt wel ingebracht dat men
sen wel vaker kinderen willen om andere
redenen als het kind zelf. Bijvoorbeeld om
een huwelijk te verbeteren of om de erva
ring van ouderschap te hebben, of om een
erfgenaam te hebben, etc. Dit moge waar
zijn. Maar dat zegt voor de hier besproken
behandeling nog niet zoveel. In de eerste
plaats kunnen die motieven die mensen heb
ben ook ethisch problematisch of zelfs af te
wijzen zijn. Maar daarbij gaat het om mensen
die langs een gewone weg kinderen krijgen.
In dat opzicht is er gelukkig vrijheid van
gezinsvorming. De overheid moet zich daar
niet te snel mee bemoeien. Maar dat is dus
wat anders dan wanneer bij voorbaat medi
sche zorg ingezet wordt om aan een dergelijk
motief, namelijk een kind omwille van iets
anders dan het kind zelf, mee te werken. In
de tweede plaats wordt bij een natuurlijke
geboorte het kind aanvaard zoals het komt.
Er vindt niet vooraf een selectie plaats. Dat is
in het geval van kind als donor wel het geval.
Het is dus het vooropgezette karakter van de
selectie in het kader van het geboren doen
worden van een kind met het oog primair
op het belang van een ander, dat deze han
deling haar ethisch problematische karakter
geeft. Wanneer rabbijn Evers en mevr. Evers
in Trouw dan ook schrijven dat ze deze han
deling goedkeuren omdat de nieuwe baby
donor kan zijn en zo het leven van een ouder
broertje of zusje kan redden, daar gaan ze
voorbij aan het vernietigen van embryo's en
aan het proces van selectie met het oog op
het geboren doen worden van een kind met
gewenste eigenschappen.
Een derde ethisch probleem ligt in de posi
tie van het kind dat langs deze weg geboren
wordt.
Het kind is ter wereld gekomen omdat het
als donor gewenst was. Dit wil op zichzelf
nog niet zeggen dat de ouders niet van dit
kindje zullen houden. Sommigen beweren
dat ze er zelfs heel veel van zullen houden
omdat het helpt het leven van een eerder
geboren kind te redden. De Gezondheids
raad stelt aan het aanvaarden van deze han
delswijze ook de voorwaarde dat duidelijk
is dat de ouders van dit kind zullen houden
en er goed voor zullen zorgen. Hoe moet dat
nu gecontroleerd worden, vraag ik me dan
af. Want als het donatieproces nu eens door
praktische problemen mislukt? Men zit dan
met een althans aanvankelijk onbedoeld kind
dat het doel waarvoor het in het leven geroe
pen werd niet kan realiseren? Stel dat het
oudere broertje of zusje toch sterft? Wordt
dan - wellicht onbewust - toch dit nieuwe
kind daarvan (mede) de schuld gegeven? Of
wordt het juist gezien als 'vervanger' van het
gestorven broertje of zusje - en dus weer niet
aanvaard omwille van zichzelf?
Het kind dat via deze weg geboren wordt,
zal vroeg of laat horen wat de achtergrond is
van zijn ontstaan. Wat betekent dat voor zijn
beeld van zichzelf en zijn gevoel van eigen
waarde?
Zich aanvaard weten omwille van zichzelf,
is van belang voor een gezonde psychische
ontwikkeling. Hoe goed bedoeld ook, met
deze techniek wordt daaraan toch getornd.
En als dit toegepast gaat worden, zou het
dan blijven bij selectie op geschiktheid als
donor voor iemand anders? Zal niet gelei
delijk aan ook op andere gewenste eigen
schappen geselecteerd gaan worden? Of als
de ouders eigenlijk geen kind erbij willen
en het geselecteerde embryo gedurende de
zwangerschap laten aborteren, maar wel
weefsel van de geaborteerde vrucht wil
len gebruiken voor donatie? Abortus is een
recht van de vrouw en dat houdt niemand
tegen. Gebruik van weefsel van geaborteer
de vruchten is in Nederland wettelijk toege
staan. Wat (nog) niet is toegestaan is dat de
ouders van de geaborteerde vrucht bepalen
aan wie dat weefsel gedoneerd wordt. Maar
als bekend is welk stervend kind erop ligt
te wachten, zal men dan niet opnieuw een
'uitzondering' maken? Hiermee wil ik niet
suggereren dat al de ouders die deze weg
zouden willen gaan, erop uit zouden zijn
om de 'wensbaby' te laten aborteren. Het
gaat mij erom te laten zien dat we met het
toestaan van deze technieken stap voor stap
bezig zijn een situatie te creëren waarin een
steeds verdergaande instrumentalisering
(puur als instrument gebruiken) van mensen
dreigt plaats te vinden.
Kinderen krijgen en eventueel kinderen
verliezen, gaat met heftige emoties gepaard.
Juist daarom is het goed fundamentele beslis
singen niet bij die ouders te leggen die met
dergelijk ingrijpende situaties geconfron
teerd worden, maar zorgverlening ook op dit
gebied te binden aan een duidelijk wettelijk
kader waarin de bescherming van het leven
van ieder, ook voor de geboorte voorop staat.
En verder zou een maatschappelijk klimaat
bevorderd moeten worden waarin kinderen
vooreerst gezien worden als een geschenk
'"Vah de Schepper.
1} Gezondheidsraad. Advies Pre-implantatie
genetische diagnostielc en screening. Den Haag
2006.
Prof. dr. ir. H. Jochemsen
Directeur Prof. dn G.A. Lindeboom
Instituut
OUDDORP - Hersteld Herv. Gem.
Dorpskerk: 9.30 uur ds. H. Lassche en
chr. streeltblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaatschappij
Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)47 1020
Fax (0187)485736
Postbus 8, 3240 AA Middelharnis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)471020
e-mail: Algemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,30;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)471022,
e-mall: J.Vlllerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten kan
zonder opgaaf van redenen
worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 10,00
Per halfjaar 19,50
Per Jaar €38.00
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor deze
ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelharnis 342001108
18.30 uur ds. A. van Wijk, Herkingen.
Eben-Haëzer: 9.30 uur nog niet bekend en
18.30 uur ds. H. Lassche - Herv. Gem.
(PKN) Locatie mfg Dorpstienden 9.45
uur ds. G. C. Kunz, Dordrecht, voorberei
ding Heilig Avondmaal en 18.00 uur ds. P.
C. van Keulen, Hoogblokland - Geref.
Kerk (PKN) 10.00 uur ds. C. G. Kant
en 18.30 uur ds. T. Meijer - Ger. Gem.
9.30 en 18.30 uur student G. Heijkamp
- Doopsgezinde Gem. 9.30 uur ds. C. H.
Pilaar en 18.30 uur ds. J. Smink.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. (PKN) 10.00
en 18.30 uur ds. J. Willemsen, v.m. bedie
ning Heilig Avondmaal en nam. dankzeg
ging Heilig Avondmaal - Hersteld Herv.
Gem. 9.00, 10.45, 17.00 en 18.45 uur ds.
J. W. van Estrik, v.m. bediening Heilig
Avondmaal en nam. dankzegging/nabe-
trachting Heilig Avondmaal.
STELLENDAM - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur ds. A. Belder en 17.00 ur kand. B.
Jongeneel, Alblasserdam - Geref. Kerk
(PKN) 10.00 uur mevr. B. I. Koppenaal
en 18.30 uur ds. C. G. Kant - Hersteld
Herv. Gem. 11.15 uur ds. C. Gielen, Mid
delharnis en 18.00 uur ds. C. Molenaar,
Vlissingen.
MELISSANT-Hersteld Herv. Gem. 10.00
en 18.00 uur ds. P Korteweg - Geref.
Kerk (PKN) 9.30 uur ds. J. Meijer - Ger.
Gem. 10.00 uur leesdienst en 15.00 uur
student G. Heijkamp - Ger. Gem. in Ned.
10.00 en 18.00 uur leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur ds. G. van Meijeren en 18.00 uur ds. A.
J. Sonneveld, Lopik - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur student A. J. de Waard - Zieken
huis: 14.30 uur de heer F. D. van Wijck.
HERKINGEN - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur kand. A. de Kruijf, Oud-Alblas en
18.00 uur kand. H. M. Burggraaf, Vlaar-
dingen - Hersteld Herv. Gem. 9.30 en
18.00 uur kand. J. B. Boesaard - Ger.
Gem. 10.00 uur leesdienst en 14.30 uur
student A. J. de Waard
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. (PKN)
10.00 uur ds. R. W. van Mourik, thema-
dienst project HGJB en 18.00 uur ds, E.
M. Bakker, Bodegraven - Lukaskapel
HDG 10.30 uur ds. L. de Wit - Exodus
(PKN) 10.00 uur (H.D.) ds. R. Steenstra
- Remonstrantse Gem. geen opgave
- CAMA Gemeente 10.00 uur dienst.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. (PKN)
10.00 uur dr. C. A. van der Sluijs, Veenen-
daal en 18.00 uur ds. T. W. van der Heijden
- Geref. Kerk (PKN) 10.00 uur ds. L. J.
Lingen en 17.30 uur ds. U. G. M. Doe-
dens - Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur ds.
G. van Manen - Chr. Geref. Kerk 9.30
uur (voorbereiding Heilig Avondmaal) en
18.00 uur ds. B. de Romph - Geref. Kerk
(Vrijgemaakt) 9.30 uur ds. J. E. Kramer
en 17.00 uur leesdienst - Hersteld Herv.
Gem. 9.30 uur ds. C. Gielen en 17.00 uur
ds. J. C. den Toom.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. (PKN) 9.30
en 18.00 uur ds. J. Maas, v.m. bediening
Heilig Avondmaal en nam. dankzegging
Heilig Avondmaal - Hersteld Herv. Gem.
9.30 uur ds. J. C. den Toom, bediening Hei
lig Avondmaal en 18.00 uur ds. H. J. Boer,
dankzegging Heilig Avondmaal - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. R Blok.
OUDE TONGE - Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur ds. Th. W. H. van der Heijden en
18.00 uur ds. A. van Lingen, Kinderdijk
- Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst
- Beréa Gemeente 14.30 uur de heer H. J.
P. Scheermeijer (Doopdienst in recreatie
complex 'De Staver' te Sommelsdijk).
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv. Gem.
(PKN) 10.00 uur ds. B. A. Belder, Schel-
luinen en 18.00 uur ds. R. de Reuver, Bos
koop - Geref. Kerk (PKN) 10.00 uur ds.
A. van der Zwaag en 18.00 uur ds. G. den
Hartogh - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst,
DEN BOMMEL- Herv. Gem. (PKN) 10.00
en 18.00 uur ds. C. Doorneweerd - Geref.
Kerk (PKN) 10.00 uur (voorber. H.A.) en
18.00 uur de heer J. Anninga.
OOLTGENSPLAAT Herv. Gem. (PKN)
9.30 uur ds. T. W. van Bennekom, bedie
ning Heilig Avondmaal en 18.00 uur dr.
T. E. van Spanje, dankzegging en nabe-
trachting Heilig Avondmaal - Geref.
Kerk (PKN) 10.00 uur de heer J. Anninga
(gecombineerde dienst in Geref. Kerk
Den Bommel) en 18.00 uur ds. I. J. Bijls-
ma - Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur lees
dienst - Hersteld Herv. Gem. 11.45 uur
kand. G. Blankers, Woudenberg en 18.00
uur ds. J. Joppe, Sint Maartensdijk.
LANGSTRAAT-Herv. Gem. (PKN) 10.00
uur dr. T. E. van Spanje, bediening Heilig
Avondmaal.
Op de stemlocaties 'De Vliedberg' en 'Eben-
Haëzer in Ouddorp is dinsdag 7 maart a.s.
een verkooptafel aanwezig van waaraf eigen
gebakken koekjes, cake, arretjescake, Oud-
durpse Affekaot, eigengemaakte kaarten, cre
atieve cadeaus, e.d., verkocht zullen worden.
De verkoopopbrengst wordt verdeeld over
zorgcentrum 'De Vliedberg' en Chr. school
voor speciaal basisonderwijs 'De Wegwijzer'
te Middelharnis.
AUTOSCHADEHERSTEL
Zernikeweg 10
3241 MG Middelharnis
Tel. (0187) 48 72 19 - Fax (0187) 48 24 I
.info@bosmanenkalis.nl - www.bosm-----'-
OOLTGENSPLAAT - Op 6 mei 2006 is de
jaarlijkse rommelmarkt van de Hervormde
Gemeente van Ooltgensplaat. Zaterdag
11 maart is er gelegenheid om rommel
marktspullen in te leveren (geen grote din
gen zoals bedden, kasten e.d.) bij fam. Neels
(Dorpsweg 1). U kunt terecht van 10.00 tot
11.30 uur. De volgende inleverdata zijn 25
maart, 8 april en 22 april.
OUDDORP- De uitzending op 8 maart van
De Hoop Radio heeft als onderwerp 'Zelf
beschadiging'. In het programma komt
Suzanne aan het woord. Zij vertelt over hoe
zij worstelde met verslaving en zelfbescha
diging en hoe zij nu bij De Hoop werkt aan
het oplossen van (verslavings)problemen.
Verder komt Cees Neven, groepsbegeleider
bij De Hoop, aan het woord. Hij vertelt over
het hoe en waarom van zelfbeschadiging. De
Hoop Radio is iedere woensdag tussen 21.00
en 22.00 uur te beluisteren op Radio Goeree
Lokaal via 105.6 FM. De Hoop Magazine
Radio wordt op zaterdag herhaald tussen
11,00 en 12.00 uur.
De naam hierboven roept een wereld aan
associaties op. Ze hoort thuis in een donkere
opsomming als: Bartholomeüsnacht, Verduri,
Auschwitz en Srebrenica. Namen vol drei
ging en verschrikking. Vóór die vreselijke
26*^ april 1986 hadden slechts enkele ingewij
den, althans in ons land, ooit van Tsjernobyl
gehoord. Van de gelijknamige stad in Oekra
ïne niet en nog minder van de kerncentrale,
enkele tientallen kilometers er vandaan.
Het dringt eind april 1986 maar langzaam
tot de wereld door wat er daar en toen is
gebeurd. In de nacht van het ongeluk heeft
een Amerikaanse satelliet een ontploffing
waargenomen. Over de hele wereld gonzen
de regeringen en redacties als een bijenkorf,
zonder te weten wat er aan de hand is. Pas op
de derde dag onthult de Pravda, de officiële
stem van het Sovjetregime, dat er zich een
ongeluk heeft voorgedaan in de centrale van
Tsjernobyl. "Een van de reactors is bescha
digd. Er worden maatregelen genomen..."
Kort geleden, bijna twintig jaar later, kwam
een indrukwekkend boek over de ramp uit.
Inhoud gegeven door Igor Kostin, persfo
tograaf uit Oekraïne, tweevoudig winnaar
van de World Press Photo. Hij was de eerste
die foto's maakte van de ontplofte kerncen
trale. In de weken en maanden daarna begaf
hij zichzelf in het directe risicogebied. Hij
bracht de uiterst gevaarlijke opruimings-
werkzaamheden door de 'liquideerders' in
beeld en volgde daarna de slachtoffers van de
ramp. Hun leven werd verwoest. De een na
de ander stierf, slachtoffers van de nucleaire
straling. De Sovjetautoriteiten trokken zich
van hun lot echter niets aan.
Zowel direct na de ramp als in de jaren die
volgden was de officiële lijn van de rege
ring: zwijgen en ontkennen. "Heel Jskemo-
byl blijft omgeven door een zwart gat van
ontbrekende informatie. Omdat de Sovjet-
regering de gegevens over,de omvang en de
gevolgen van de ramp van meet af aan heeft
vervalst, is geen enkele anti-kernenergiebe
weging ooit nog in staat de volledige waar
heid vast te stellen, noch de Wereldgezond
heidsorganisatie, noch de kernenergielobby.
Niet over wat is gebeurd, niet over het aantal
slachtoffers, niet over de medische en ecolo
gische gevolgen."
Ik noem dit boek een document. Een docu
ment van de onbeheerste (of misschien
onbeheersbare) krachten die de overmoedi
ge maar nietige mens over zich heen haalt.
Techniek en wetenschap worden aangewend
om energie te winnen. Alles is gericht op
prestatie, gewin en prestige. De processen
worden slordig beheerst en nodige controles
en reparaties blijven uit. Met het verschrik
kelijke gevolg.
Het boek is ook een document van de arro
gantie van machthebbers. De nodige infor
matie en veiligheidsmaatregelen na de ramp
blijven lang uit. Op 1 mei, vijf dagen na de
explosie, gaat het feest van de arbeid in Kiev,
ruim binnen de bedreigde zone, gewoon door.
Op bevel van de autoriteiten defileert een mil
joen mensen in de straten van de Oekraïense
hoofdstad, terwijl de radioactieve vervuiling
daar haar hoogtepunt bereikt. Het afgelasten
van het feest past echter niet in de sussende
strategie van het regime.
Het boek is een document van de moed en
zelfverloochening van de vele honderddui
zenden mensen die naar de centrale gestuurd
worden om de reactor te 'liquideren'Vandaar
hun naam: liquideerders. Soldaten, reservis
ten, boeren en arbeiders - uit alle lagen van
de bevolking moesten ze erheen. Daar zijn
ze gebombardeerd met ziekmakende en zelfs
doodmakende stralen. Kostin: "Zonder dat
ze het wisten hebben ze iets onvoorstelbaars
gepresteerd. Over de hele wereld hebben
kleine en grote volkeren hun leven aan hen te
danken. Zonder hun offer zouden de gevol-
GOEDEREEDE - De Stichting Koninklijke
Fanfare Apollo te Goedereede haalt zaterdag
4 maart weer oud papier op in Goedereede en
op het Havenhoofd. Ook huishoudelijk karton
kan er bijgezet worden. Graag het oud papier
voor 8.30 uur goed gebundeld buiten zetten.
De kinderjaren worden vaak de dupe van
onze moderne samenleving. Soms gaan door
slechte omstandigheden de kinderjaren hele
maal verloren. Anderzijds worden ze alleen
verhaast. Het lijdt geen twijfel dat, als kinde
ren door hun kinderjaren heen gejaagd wor
den, zij onder te grote druk komen te staan.
Wat kunnen ouders in dit verband doen? Dit
onderwerp wordt op maandag 6 maart tussen
21.00 en 22.00 uur besproken in het program
ma 'Ontwaakt Radio' op Radio Flakkee. De
presentatie is in handen van Yvonne Caka.
De herhaling is dinsdag om 16.00 uur.
gen van de ramp veel ernstiger zijn geweest.
Ernstiger voor de Oekraïne en voor Wit-Rus-
land maar ook voor heel Europa. De
liquideerders hebben een van de zeldzame
dingen die je in de Sovjet-Ume nog kon
bezitten ter beschikking gesteld: hun leven.
Ik vind dit boek ook een document van de
schepping die zucht en in barensnood is. In
de wijde omgeving van Tsjernobyl - vele
tientallen kilomers in het rond - ligt een idyl
lisch landschap: bossen, weiden, rivieren.
De dorpen zijn met de grond gelijk gemaakt.
Het is een spookgebied. Maar tegelijker
tijd een gebied met een uitbundige natuur.
Het lijkt wel alsof radioactiviteit de natuur
bovennatuurlijke krachten verieent. Maar
de geplaatste borden brengen de eenzame
bezoeker terug in de verschrikkelijke reali
teit: "Radioactiviteit. Gevaariijke zone! Wei
den van vee, maaien en plukken van padden
stoelen en bessen verboden!" Als de aarde
nog vele duizenden jaren lang zou bestaan,
blijft die boodschap al die duizenden jaren
gelden...
Er is niet veel reden om optimistisch over
ons mensen te denken. Wij hebben met
elkaar onze planeet aarde, die ooit gaaf uit de
Scheppershanden van God kwam, vervuild
en besmet. De apostel Paulus, onder de inspi
ratie van de Heilige Geest, schreef het nog
anders: "de schepping is aan de ijdelheid,
aan de vergankelijkheid en vruchteloosheid,
onderworpen. Niet gewillig. Maar om diens
wil die het daaraan onderworpen heeft." En
degenen die dat gedaan hebben, dat zijn wij
allen, kinderen van Adam, die de zonde en
daarmee de dood hebben gekozen in plaats
van het leven in harmonie met de Heere.
Met zijn aangrijpende foto's en bijbehorend
relaas over Tsjernobyl heeft Igor Kostin de
wereld en ieder van ons voor deze spiegel
geplaatst.
N.a.v.: Igor Kostin. Tsjernobyl. Verslag van
een ooggetuige. 1986/2006. Uitge
verij Ten Have Davidsfonds Cor-
bis. Geïllustreerd 239 pag. ISBN 9-
0779-4215-7. Prijs €29,90.
J. M. J. Kieviet
Het tijdperk van 'ikke' behoort al weer
geruime tijd tot het verleden. Maar het
verschijnsel is op Flakkee nog altijd dui
delijk zichtbaar. Op de kieslijsten bijvoor
beeld. Daar is sowieso niets nieuws onder
de zon, alhoewel hier en daar wat afwis
seling gloort in de monotone opsomming
van kandidaat-raadsleden. Het is en blijft
A. 0. alom. Ambtenaren en onderwijzers
bevolken ab vanouds de kieslijsten voor de
gemeenteraden. Aangevuld met ondertie-
mers en senioren. Het grote-boek-van-ikke
laat ook van zich horen. In een kort curri
culum vitae introduceerde een nieuwkomer
zichzelf door veelvuldig het beruchte ego
woord te gebruiken. Hij heeft het getroffen
in het Flakkeese land waar iedereen ervan
overtuigd is dat hij of zij over bestuurlijke
ervaring en bijzondere kwaliteiten beschikt.
Ook een oudgediende in de lokale politiek
bedient zich veelvuldig van het beruchte
ikke. Beide kandidaten weten van groene
en rode wanten en dingen uiteraard naar
een raadszetel. Dat belooft wat de komen
de jaren. Ik moet het nog zien. De ver
hoopte boeiende debatten in de raadsza
len zullen binnen de kortst mogelijke tijd
uitlopen op kinderachtig gekissebis en het
bekende elkaar vliegen afvangen. Ik-vang-
een-vlieg-af is een bekend spelletje op de
vaste vergaderavonden. Ga maar eens luis
teren! Alhoewel. Gelukkig is volgende week
de kiezer aan het woord, maar de en/aring
met de lokale politiek voorspelt niet veel
goeds. Om het evenwicht tussen de talloze
kieslijsten enigszins te bewaren moet je
wel stem uitbrengen, maar het zou voor
een keer beter zijn wanneer kiezers mas
saal laten weten in geen van de politieke
partijen voldoende vertrouwen te hebben.
Een welbewust blanco is de enige manier
om het falen en de eigendunk van de
plaatselijke politiek raadsbreed duidelijk
te maken.
Het ik-ben-ikke gedoe hoort thuis in de
prehiston'e van het domeindenken. Het
zijn schoolvoorbeelden van het kortzich
tige 'ik-ben-belangrijk' gebeuren. 'Hoe
bestaat het dat men zich anno heden, als
politicus, bestuurder of wat dan ook, zo
uitdrukt?', vraagt een enkeling zich ver
twijfeld af Burgers en zeker kandidaat
raadsleden dienen zich anders te presen
teren. De uitzondering op de regel is de
stukjesschrijver die lukraak zijn mening of
wat ervoor doorgaat in een kolom perst.
Er valt die pennenlikkers ongetwijfeld veel
te verwijten, maar columnisten staan door
gaans op geen enkele kieslijst. De meeste
kolommenvullers voldoen niet eens aan
de primaire eisen voor een plekje op de
kieslijst. Ze zijn geen lid van een politieke
partij, beschikken niet over uitzonderlijke
capaciteiten en hebben niet het geduld
om maandelijks in een gemeenschappelijk
conclaaf bijeen te komen om de belangen
van de gemeente te behartigen. De poli
tieke democratie gaat hen echter wel ter
harte; meer dan menigeen denkt. Maar met
(m Menheerse) welgeteld negen kieslijsten
zijn de grenzen van het politieke keuze
menu nagenoeg bereikt. De overvloed aan
kieslijsten, waarvan de programma's elkaar
regelmatig overlappen, zijn een teken aan
de wand. Kunnen de talloze kandidaten
nog uitkomst brengen. Of stemt u straks
op iemands betere ik?
