slaat haar vleugels uit! oncertagenda Keukenmonteur lARDÊ Jaap Hobbel (1933-2006) Damver. Dirksland De ontwikkeling van de zeevisse rij te Middelharnis verliep op het laatst in een neergaande lijn. Deze ontwikkeling heeft zelfs geleid tot het beëindigen van deze boeiende bedrijfstak welke zich in de jaren twintig van de vorige eeuw heeft voltrokken. Vóór die tijd vormde de zeevisserij een zeer belangrijke bedrijfstak en verschafte boven dien werk en inkomen bij onder steunende bedrijfstakken zoals zeilmakerijen e.d. Spiering Henk Groen D. Hoogzand In Memoriam: Uitslagen van maandag 27 februari jl. vissergfamilie deel 3 Door de eeuwen heen werd er door de vissers van Middelharnis gevist met vaartuigen van verschillende typen. Tot ongeveer 1820 oefen den de vissers hun beroep uit met gaffelschepen. Vanaf die tijd ging men over op het gebruik van een geheel ander type vaartuig: de sloep. Dit was ongetwijfeld een beter scheepstype want na 1829 werd uitsluitend met de sloepen gevist. De oudste bewoners van Middelharnis hebben hier nog de meeste herinneringen aan. Dat Middelharnis in het bezit is geweest van een visafslag toonde in voldoende mate de belangrijkheid van de visserij aan. Tot 1857 is deze visafslag in bedrijf geweest. De vissers- vloot van Middelharnis heeft ooit wel 20 sloe pen geteld. Enkele daarvan hebben schipbreuk geleden en aan boord van menige sloep heeft een bedrijfsongeval plaatsgehad met dodelijke afloop. In 'Zee en eiland' een boek van oud-zeevisser Arjanus Faasse, kunt u daarover op blz. 80 t/m 88 een droevige weergave lezen. Van de vele namen die daarin worden genoemd is er één met de familienaam Groen. Op 22 december 1884 verongelukte op de sloep Adriana-Lumina de matroos Paulus Groen. Het onderscheidingste ken van het vaartuig staat echter niet vermeld. Joh. de Korte was de schipper. Van lieverlee daalde het aantal vissloepen dat Middelharnis als thuishaven had. Eén schip moest uiteraard de laatste zijn. De laatste sloep was de MD 10, Johanna Hendrika, van rederij Kolff die de haven in 1921 verliet. Sommige andere gegevens hierover lopen niet syn chroon. Vele vissers vertrokken naar elders met als hoofdplaatsen Maassluis, Vlaardingen, Sche- veningen en Umuiden. Van de familie Groen hebben Hein, Bas, Piet, Kees en Arend hun beroep als zeevisser in andere plaatsen eerst nog voortgezet voor zij een andere baan heb ben gekozen. Zij hebben Middelharnis toenter tijd niet zonder reden verlaten. Maar dan komen we in 1930 een vergunning tegen die op perkament is verstrekt aan Corne lls Groen. De tekst: De ondergetekende, Burgemeester van Mid delharnis, verklaart dat het open zeil- of roei boot, eigenaar Cornells Groen, in het register der visschersvaartuigen ingeschreven met het onderscheidingsteken MD2 is een Nederland- sche visschersvaartuig. Middelharnis den 16 Augustus 1930. De Burgemeester J. Vroegtndewelj Loco Cor Groen was vanaf dat moment gerechtigd om op het Haringvliet te gaan vissen. Hij had als zeevisser al voldoende ervaring opgedaan en het zal voor hem weinig moeite hebben gekost om van zeevisser tot riviervisser 'omge schoold' te worden. Aan zijn jongste broer Arend vroeg hij of ze samen met het open bootje, de MD2 dus, zouden gaan vissen. Ook Arend had als zeevisser op de sloepen de nodi ge ervaring opgedaan en voelde er veel voor het water weer op te gaan. Hoogstwaarschijnlijk zijn zij in de maand augustus begonnen met het gebruik van de botbeug. Bot is een soort plat- vis en leeft voornamelijk in brak water dat in die tijd twee keer per etmaal vrijelijk vanuit de Noordzee het Haringvliet kon binnenstromen. En met die stromingen moesten de gebroeders Groen terdege rekening houden evenals dit het geval was met de tegenovergestelde ebstroom en doodtij. Daarin schuilde grotendeels het geheim van de visser Maai' ook met andere fac toren die voor het vissen met succes van belang zijn zoals de richting en de kracht van de wind alsook de bodemgesteldheid, moesten Cor en Arend rekening houden. Zij waren beroepsvis sers in hart en nieren. Hun vakkennis leidde in de loop der jaren tot gezaghebbende hoogte. De vangst van bot vond plaats in de maanden maart-april tot oktober-november Het vis sen met de botbeug gebeurde tussen het Mid- delhamisse Hoofd en Scheelhoek. Voordat zij de beug konden schieten of in het water laten glijden, moesten zij eerst roeien naar de plaats die dam'voor was uitgekozen. Roeien met de riemen die zij hadden, te weten roeiriemen met een lengte van 14 voet! Soms gebruikten zij een beug tot wel 10.000 meteflengte ver deeld over 50 lijnen. De beuglijnen waren met een tussenruimte van 1.30 meter voorzien van sneuen waaraan het aas bevestigd werd. Maar dat aas in de vorm van zeebliek moest wel eerst worden gevangen. Als het tijd was om de beug in te halen kon de buit binnen boord worden gehaald. Aan de haakjes zaten niet alleen bot maar ook wel schar, wijting en spiering. Wat boven water gehaald werd was altijd een ver rassing. De vangst van spiering vond plaats van novem ber tot maart. Spiering komt voor in de wateren langs de kust en kan wel 20 centimeter in lengte worden. Het is een fi-aai, zilverwit gekleurd vis je met groene en blauwe tinten. Dit waterdier tje is zelfs doorschijnend. Maar hoe mooi het visje ook moge zijn; vele mensen zijn dol op gebakken spiering. Het spierinkje laat zich ook spreekwoordelijk gebruiken als er een kabel jauw moet worden gevangen. Cor en Arend Groen hebben met hun open boot heel wat spiering gevangen. Zij deden dit met drijfnetten die honderd meter lang waren, maar door meerdere netten aan elkaar te knopen ver kregen deze vissers een veel grotere lengte tot wel 1500 meter Het net werd drijvende gehou den door kurken en om een staand want van anderhalve meter diepte te verkrijgen hing men aan de onderzijde stukjes lood. Spiering konden zij het beste vangen tussen Stad aan 't Haring vliet en Den Bommel. Wanneer het want moest worden ingehaald zaten de spieringen met hun kopjes in de uiterst dunne mazen en moesten er voorzichtig worden uitgehaald om zo min mogelijk schade aan het net te veroorzaken. Waar bleven deze vissers met al die vis? De gevangen vis werd in hoofdzaak aan Piet Tamboer verkocht. Tamboer had een vishandel op de Waterweg in Middelharnis. De zaak werd uiterst schoon gehouden en de vis had er van zelfsprekend een eerste kwaliteit ook al omdat ze zo vers door Groen was aangeleverd. Tam boer had honderden klanten. Doch een aanzien lijk deel van de vangst werd door Cor Groen zelf aan de man gebracht. Met de bakfiets ftok hij door de straten van Middelharnis en Som- melsdijk en bediende zijn klanten. Men kon in die tijd geen straat vinden waar geen heerlijke baklucht van vis te ruiken viel. Ging Cor de vis uitventen. Arend was dan wel te vinden op te MD2. Zij hadden als riviervissers toch wel een heel ander leven gekregen dan als zeevisser Voer men op zee, dan bleef men noodzakelijkerwijs enige weken van huis. Maar toen zij op het Haringvliet hun boterham konden verdienen, waren ze 's avonds thuis en ook op zondag. Het gezinsleven was daardoor stukken beter Vooral het dagelijks contact met vrouw en kinderen was van grote betekenis. Cor met zijn vrouw Arendje kregen vijf kinde ren. Arend, Willie, Hendrik, Jacobus en Klaasje. Arend met zijn vrouw Jo kregen twee kinderen: Corrie en Arend. De gebroeders Cor en Arend Groen visten tot De MD3 op het Haringvliet en nadert de westdam van het Havenhoofd te Middelharnis. 1947 met uitzondering van het laatste oorlogs jaar. Arend werd met de grote razzia van 20 en 21 december 1944 naar Duitsland weggevoerd maar keerde gelukkig gezond en wel terug in Middelharnis. Hij had de grote afstand lopend afgelegd! In juni 1945 gingen zij weer samen met het open bootje, de MD2, het HaringvHet op. Het vissen zat hun immers in het bloed. Vaktechnisch zal er wel geen verandering hebben plaatsgehad, want al het vismateriaal dat zij hadden kon niet of nauwelijks worden vernieuwd of aangevuld vanwege de schaarste. Thans kan niemand het zich voorstellen dat eind 1944, begin 1945 de winkels geheel leeg waren, behalve degene die toen heeft geleefd en het nu nog kan vertellen. Het zal wel weer begonnen zijn met het van gen van paling en bot met wat bijspul. Dag in dag uit. Heerlijk op het toen nog onbedor ven Haringvliet met zijn wijde ongeschonden groene gorzen langs de flanken. Waar de wind vrij spel had en het water om de twaalf uren op natuurlijke wijze werd ververst. Waar men 's zomers het vee zag grazen en in de winter de ganzen. Waar men 's winters ook de riethakkers aan het werk kon zien. 's Winters voeren de gebroeders Groen net zo goed uit op het vrijwel altijd in beweging zijnde water van het Haringvliet. Als het vroor konden zij een graadje of vijf, zes Celcius wel hebben, tenminste als zij de avond tevoren met indu- striezout de netten hadden bestrooid om aan- eenvriezing te voorkomen. Ging het nog harder vriezen dan kon er niet meer worden gevist en kwamen steeds meer ijsschotsen de grote rivie ren afzakken naar de zeemondingen waar het Haringvliet er één van was. Zonder dat Henk het in 1947 als 14-jarige jongen zal hebben beseft, stapte hij als laatste visser van de familie Groen aan boord van de MD2, het vaartuig van zijn vader en oom. Henk vertelde een dezer dagen aan een stuk door Dat jaar ontwikkelde zich na een zeer strenge winter een ongekend mooie zomer. Er heerste toen, wat hier maar weinig voorkomt, een land- klimaat met een in hoofdzaak aflandige wind. De MD2 was niet gemotoriseerd en werd nog steeds door mankracht voortbewogen. Ik moest even aan één van die mooie schooUiedjes den ken die men helaas in de pruUenmand heeft gegooid: Hoe zachtjes glijdt ons bootje Daar op het spieg 'lend meer De riempjes, net en proper Gaan luchtig op en neer De golfjes kabb 'len spelend Al tegen 't bootje aan en ginds zien wij de toren In Groene bosjes staan. Maar wie wil spelevaren Zij wijs en welbedacht! 'Want menig voer in 't bootje Die dood werd thuisgebracht Het bootje is zo wankel Het is zo rank en smal Wie met gevaren spotten Zijn beter aan de wal. De famiUe Groen kocht een zahnschouw en een jaar later, in 1948, kocht zij een houten blazer, de SL46 van Marinus Keijzer uit Stellendam. Het vissen kon daardoor worden geïntensi veerd. Van mei tot september werd met kub- ben gevist op paüng. Een kub is een korte, van garen gebreide visfuik zonder vleugels. Met een mssenruimte van 18 meter werden 60 kub- ben aan een lijn in het water gebracht. Elke kub werd met een zware steen onder water gehou den. Maar voor zij de kubben konden gebrui ken moesten deze een week lang in het water weken of ingewaterd worden. Bij het zetten van de kubben gooide de visser een handje zeeWiek of spiering als aas in het langgerekte ronde net om de paling te lokken. De vangst varieerde van 5 tot 500 pond per dag. De vissers konden de watergetijden op hun duimpje en verder kenden zij het tijdstip van zonsopkomst en -ondergang alsmede die van de maan, soms geholpen door de Enkhui- zer Almanak. Naast al dat vissen en het verko pen van de vis moesten ook de kubben worden geboet of hersteld want zoutwaterkrabben en de wolhandkrab waren in de ogen van de vis sers geduchte watervandalen. Met de houten blazer, die de onderscheiding SL46 heeft behouden werd gevist op zee bliek en wat men voorts aan Meine vis in de netten aantrof. De wriemelende massa die bij het ophalen van de netten tevoorschijn kwam werd 'puf' genoemd. Eenmaal aan dek moest de spartelende vis zo snel mogelijk met een zeil worden afgedekt want de duizenden meeuwen en de honderden visdiefjes doken als hongerige rovers op de gedekte tafel. Die vogels hadden de verrichtingen van de vissers al geruime tijd in de gaten gehouden. Puf werd gevangen om gedroogd te worden en werd daarna als vismeel in de handel gebracht. Stellendam bezat destijds twee visdrogerijen: een van Math. Jansen aan de Eendrachtsweg en de andere van Adr. de Jager aan de Korte weg. Als men er langs fietste, kon men niet meer van de onwelriekende lucht innemen dan een neus vol, zei mijn moeder eens. De gevangen hoeveelheid zeebliek werd afge haald door Math, van Ours met zijn boot die de naam 'Zeebliek' droeg. BI) Ardl werken 32 enthousiaste collega's aan één gezamenlijk doel: Afspraken nakomen! Wegens gestage groei en ultbreidmg van haar activiteiten Is Ardl op zoek naar: of iemand d!4' daar voor opgeleid udl umrdrn. Om het bestaande montageteam te versterken met het installeren van onze keukens. Wi] denken aan een kandidaat die: affiniteit tieeft met houtbewerking actief en fiexibel Is ingesteld accuraat lian werlien het een uitdaging vindt om kwaliteit te leveren! zowel zelfstandig als in teamverband kan werken ervaring heeft opgedaan in keukenmontaqe de kernwoorden enthousiasme, improvisatie-vermogen, klantvriendelijk, verantwoordelijkheid en orde aanspreekt Wij bieden: een uitdagende, zelfstandige functie binnen een jonge organisatie met een open en informele sfeer een gedegen Interne opleiding een passend salaris overeenkomstig ervaring, ^de ^""f^ffu^lspeClallSf capaciteiten en prestaties Geïnteresseerd? Stuur dan binnen 10 dagen na verschijning van deze uitgave Uw sollicitatiebrief, voorzien van CV, naar: Ardl Keukens b.v. t.a.v. dhr. T. Aarnoudse, Ceciliaweg 4, 4697 RV Sint-Annaland t.aarnoudse@ardlkeukens.nl Acquisitie, naar aanleiding van öeze advertentie, wordt niet op prijs gesteld. 56200-0 Het is vreemd en stil op Den Bommel. We missen een vertrouwd beeld. Iedereen kende Jaap. Een groet, een praatje - nu niets meer. Jaap Hobbel werd op 28 augustus 1933 in Den Bommel geboren. Zijn jeugd beleefde hij aan de Voorstraat, op de Kaai en op het gors. Kleuterschool bestond nog niet. Samen met zijn leeftijdgenoten op de Voorstraat werd lief en leed gedeeld. De lagere school heb ben we samen doorlopen. Na het verlaten van de school heeft ieder zijn eigen weg gezocht. Jaap ging een arbeidzaam leven tegemoet en werkte in o.a. de landbouw, bouwvakken en in de metaalsector. Na gedane dagelijkse arbeid was zijn grote interesse de sport, voet ballen. Hij heeft vele jaren gespeeld in een elftal van V.V 'Den Bommel' en verrichtte daar veel vrijwilligerswerk, waarvoor hij een onderscheiding kreeg als 'Lid van verdien sten' en het Erelidmaatschap van de vereni ging- Vanaf het begin van de Toto en later de Lot to heeft Jaap zich daarvoor ingezet. Dertig jaar lang heeft hij de formulieren hiervan ver werkt. De sportvelden werden vrijgehouden van mollen. Jaap was daar specialist in. Jaap kon genieten van zijn buitenlandse vakantie reizen, o.a. naar de Griekse eilanden. Beslist had hij daar samen met zijn vrouw Hilly vaker naar toe gegaan, omdat hun oudste dochter Ada met haar man Dik permanent op Kreta zijn gaan wonen. In de 'Bommelstee' was Jaap een vertrouwd en bekend persoon; ook hier verrichtte hij veel vrijwilligerwerk, 10 jaar bij de beheerder fam. Driesse en 12 jaar bij de fam. Zwart. Hij hoorde als het ware bij de inventaris. De laatste maanden van zijn leven waren zwaar. Na het vernemen dat hij ernstig ziek was ging het berg afwaarts. Zijn lichaam kon het niet meer aan, maar zijn geest was sterk. Zijn lijfspreuk was: 'We gaan er voor'. Hij heeft gestreden, maar helaas de strijd verloren. Op 1 februari 2006 is hij over leden in het Van Weel-Bethesdaziekenhuis te Dirksland. Zowel bij het condoleren als bij de begrafenis vanuit de Bommelstee was de belangstelling groot. Hij ruste in vrede op de algemene begraafplaats van Den Bommel, Wij wensen Hilly, kinderen, kleinkinderen en verdere familie veel sterkte en troost voor de toekomst. Je schoolmaatje M. Bakelaar, Den Bommel Afdeling 1: Joh. Wolfert - M. van 't Geloof3 - O C. van Prooijen - D. WolfertO - 3 J. Knöps - H. Keuvelaar1 - 1 Afdeling 2: W. Stolk - A. JelierO - 3 W. Knöps - A. Los1 - I ol 2006 Zaterdag 4 maart Hervormde Kerk - Dirksland. Jubile umconcert in het kader van het 75-jarig bestaan van 'Sursum Corda'. Uitgevoerd wordt een 'Jubileum Cantate" van Arie J. Keijzer door het Chr. Gemengd Koor 'Sursum Corda' uit Dirksland o.l.v. Johan van Broekhoeven en het Chr. Gemengd Koor 'Hart en Stem' uit Ouddorp o.l.v. Jan Bezuijen. Sopraan: Marijke Nieu wenweg; trompet: Ron Braber; orgel: Jan Bezuijen en Anton Weenink. Algehele lei ding: Johan van Broekhoeven. Aanvang: 20.00 uur. Zaterdag 11 maart Hervormde Kerk - Sommelsdijk. Het 35' Bachconcert. Het tweede concert in de driedelige cyclus rondom de integrale uit voering van het 'Orgelbüchlein' door Paul Kieviet, orgel, met medewerking van het Vocaal Ensemble 'Louez Ie Dieu' o.l.v. Kees Villerius. Aanvang: 20.00 uur. Zaterdag 11 maart Hervormde Kerk - Goedereede. Onder het motto 'De kop van Goeree zingt' organi seert het Comité van Woord en Daad een massale samenzang waaraan meewerken: het kamerkoor uit Renesse, het Gerefor meerd kerkkoor 'Canticum'uit Ouddorp en het kinderkoor 'Kadosj' uit Goederee de. Verder het trompetduo Ricardo Redert en Gerard Wolfert; de zangeres Tineke van Ek met haar zus Henriette op de dwars fluit. Matthijs Mijnders (piano) en Henk Terbrugge (orgel). Aanvang: 19.30 uur. Zaterdag 18 maart Hervormde Kerk - Dirksland. Uitvoering van het Chr. Jongerenkoor 'Psallite Deo' uit Middelharnis o.l.v. Johan Nijsse t.b.v. Evangeliepost van de Ger. Gem. te Merk- sem (België). Organist: Anton Weenink. Aanvang: 19.30 uur. Zaterdag 1 april Hervormde Kerk - Sommelsdijk. Instru mentaal concert met barokmuziek door Machteld Alderliesten-Kieviet, blokfluit en Paul Kieviet, orgel en clavecimbel. Aanvang: 20.00 uur. Zaterdag 1 april Gereformeerde Kerk - Ouddorp. Uitvoe ring van 'The way of cross' d.m.v. vertel ling en zang, samen met het Gospelkoor 'Pen Amore' te Stellendam o.l.v. Ad de Joode. Aanvang: 20.00 uur. Zaterdag 8 april Hervormde Kerk - Middelharnis. Koor en samenzangavond van 'Soli Laus Deo" uit Barneveld o.l.v. Martin den Boer een het Chr. Gem, Koor 'Jeduthun' te Middel harnis o.l.v. Jan Wisse. Organist: H. van Heemst. Aanvang: 19.30 uur. Zaterdag 8 april Hervormde Kerk - Goedereede. Paas- zangdienst. Aanvang: 19.30 uur. Donderdag 13 april Hervormde Kerk - Middelharnis. Uitvoe ring van de Mattheüs Passion van Joh. S. Bach door het Opera- en Oratoriumkoor Zuid-West Nederland uit Middelharnis m.m.v. het Randstedelijk Begeleidings Orkest o.l.v. Bas van Houte. Organist: Hans Houtman. Aanvang: 19.30 uur Zaterdag 13 mei Hervormde Kerk - Sommeldijk. Het 36° Bachconcert. Het derde (laatste) concert in de driedelige cyclus rondom de integra le uitvoering van het 'Orgelbüchlein' door Paul Kieviet, orgel, met medewerking van het Vocaal Ensemble 'Louez Ie Dieu' o.l.v. Kees Villerius. Aanvang: 20.00 uur. Zaterdag 13 mei Hervormde Kerk - Stad aan 't Haring vliet. Concert door Anne Marie Huizer, panfluit; meerdere fluittisten en een har piste. Organisten: Piet en Pieter Bechtum. Aanvang: 19.30 uur. Zaterdag 20 mei Hervormde Kerk - Dirksland. Koor en samenzangconcert t.b.v. de Wereld Wijde Zending (WWZ) met medewerking van het Jong Urker MannenkoorSoli Deo Gloria' o.l.v. J. Kramer en het Jongerenkoor 'Con Amore' o.l.v. L. Knöps. Dwarsfluit: Kees Alers; organisten: Marco den Toom en Ron van Ommen. Aanvang: 19.30 uur. Vrijdag, 2 juni Hervormde Kerk - Goedereede. Pinkster- zangdienst. Aanvang: 19.30 uur. Maandag 5 juni (Tweede Pinksterdag) Visafslag - Stellendam. Concert ten bate van de Stichting 'Ontmoeting' door het Mannenkoor 'Groot Rotterdam' o.l.v. M. \an Noort en het 'Seba' Meisjeskoor o.l.v. Ria Kalkman. Aanvang: 19.00 uur Zaterdag 24 juni Hervormde Kerk - Sommelsdijk. Orgel concert door de leerlingen van Paul Kie viet. Aanvang: 19.30 uur. Zaterdag 12 juli Hervormde Kerk - Goedereede. Zomer- /angdienst. Aanvang: 19.30 uur. bensdag 26 juli Hervormde Kerk - Goedereede. Zomer- zangdienst. Aanvang: 19.30 uur. Woensdag 9 augustus Hervormde Kerk - Goedereede. Zomer- zangdienst. Aanvang: 19.30 uur. Zaterdag 16 december Hervormde Kerk - Sommelsdijk. Kerst concert van het koor 'Louez Ie Dieu' onder leiding van Kees Villerius. Organist: Paul Kieviet. Een instrumenteel ensemble van de Chr. Ger. Kerk verleent medewerking. Ook is er veel samenzang. Aanvang: 20.ÖÜ uur. Vrijdag 22 december Hervormde Kerk - Goedereede. Kerst- zangdienst. Aanvang: 19.30 utir. Deze rubriek - uitsluitend bedoeld voor kerkconcerten op Goeree en Overflakkee - beoogt een spreiding van de concertavon den te bewerkstelligen. Verenigingen kunnen zich bij het vaststellen van hun programma op bovenstaande informatie richten. Komen er onverhoopt toch meerdere concerten op een en dezelfde avond voor. dan worden ze geplaatst in volgorde van binnenkomst. Stuurt u tijdig uw gegevens toe en niet enkele weken voordat het concert plaatsvindt. We hopen deze rubriek elke eerste vrijdaa van de maand te plaatsen. Concerten tot een jaar na datum worden opgenomen. Concerten waarbij een' meditatie wordt gehouden, zijn voorzien van een sterretje. Aanmeldingen voor deze rubriek vindt plaats door middel van formulieren, die kunnen worden aangevraagd via tel. 482560. Ook IS het mogelijk een e-mail te sturen aan- jvanhoorn@wxs.nl die inhoudelijk overeen komt met de vragen van het formulier.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 2005 | | pagina 12