De vloedgolf
tt\)itk
PREDIKBEURTEN
Crimetoerisme
Dromen
Cursus tekenen
voor beginners
Marian van Kempen
lEUWS
EIIAI1DEI1-I1IEUW5
In memoriam:
(1918-2005)
De last van veel geluk
God en de vloedgolf
Reacties in het rampgebied
Geen verband met God?
Het boek Openbaring
Mensen in het Oosten erger
zondaren?
De boodschap van de Kerk
W. H. Velema
Zondag 30 januari 2005
U wilt UW
complete huisstijl
gedrukt hebben?
PAGINA 2
l^ltijDAG 28 JANUAM 2005
Er staat een simpele titel boven dit artikel.
De lezer begrijpt dat wat aan de orde komt,
niet zo simpel is.
Naar de aard van deze rubriek schrijf ik
meer achteraf bezinnend dan acuut becom
mentariërend. Ik geef er de voorkeur aan te
spreken over vloedgolf in plaats van over
zeebeving of aardbeving.
Laat ik duidelijk mogen zeggen: Het gaat
mij om de vraag hoe wij de relatie tussen
God en de vloedgolf moeten zien. Heeft God
ermee te maken? En zo ja, wat wil Hij daar
door tot ons zeggen? Dat deze vragen bij ons
bovenkomen is niet verwonderlijk. Wie zijn
leven in Gods hand weet, kan er niet aan
voorbijgaan dat ook de vloedgolf met God te
maken heeft. En vooral omgekeerd, dat God
met de vloedgolf te maken heeft.
Het heeft mij getroffen dat christenen in
het rampgebied er niet voor terugschrikken,
Gods hand in de vloedgolf aan het werk te
zien. De kranten melden het nog nauwkeuri
ger: In het Oosten zijn er vele christenen die
de vloedgolf en alles wat hij teweeg brengt,
als een oordeel van God zien. Let wel, dat
zijn juist degenen die getroffen zijn, vaak
zwaar getroffen zijn en verliezen hebben
geleden! Zij spreken over een oordeel van
God.
Wij in het Westen
En wij hier in het Westen? Als ik reacties
in de kranten en in andere media hoor, dan
zijn er mensen die van een relatie tussen
God en de vloedgolf niets willen weten.
Ook christenen behoren tot degenen die elk
verband tussen God en de vloedgolf ont
kennen. In dit verband van een oordeel te
spreken, geeft volgens hen al helemaal
geen pas. Zouden de getroffenen erger
gezondigd hebben dan wij hier in het Wes
ten? Is het niet onrechtvaardig van God dat
daar, verdeeld over verschillende landen
maar vooral in Indonesië, tesamen twee
honderdduizend mensen de dood hebben
gevonden? Gaan wij hier in het Westen dan
vrij uit?
De ontkenning dat God er de hand in
heeft is een duidelijk standpunt. Verdedigers
van deze gedachte moeten op een andere
manier klaarkomen met deze ramp.
Men bedenke wat men doet als men het
verband tussen God en het natuurgebeuren
doorsnijdt. Als men eenvoudig ontkent dat
er enig verband is of dat God de hand heeft
in het natuurgebeuren. Dan zal men de rela
tie tussen gebeurtenissen in ons eigen leven
en Gods besturende hand willen en zelfs
moeten ontkennen. De conclusie moet dan
zijn dat God met dat alles niets te maken
heeft.
In het boek Openbaring wordt op ver
schillende plaatsen gesproken over wat er in
de natuur gebeurt als over een oordeel van
God over deze wereld.
Nu behoort de verklaring van dit boek tot
een van de moeilijkste taken van een predi
kant. Vooral wel, omdat we geneigd zijn de
kalender erbij te halen en de daar aangekon
digde gebeurtenissen te houden tegen de
klok van de wereldgeschiedenis. Hoe ver
zijn we in de geschiedenis? Ik verwijs hier
voor met name naar Openbaring 8 en 9, waar
de opening van het zevende zegel wordt
beschreven. De opening van het zevende
zegel Iaat ons zien dat zeven engelen hun
bazuin blazen. Dat betekent gericht over en
in de schepping. Ik zou niet durven zeggen
met welke bazuin we deze vloedgolf in ver
band moeten brengen. Ik ben er wel van
overtuigd dat deze vloedgolf een signaal uit
d ehemel is, waarin zowel een waarschu
wing als een oordeel aan onze wereld wordt
gegeven.
Dat wil dus zeggen: God heeft met deze
vloedgolf te maken. De Heere heeft er de
hand in. De genoemde en ook andere hoofd-
smkken uit het boek Openbaring bevatten een
duidehjke boodschap over de hand van God
in natourrampen, dus ook in de vloedgolf.
Ze zijn een signaal. Ze roepen op tot
bekering. Opvallend is het slot van Openba
ring 9: "Zij hebben zich niet bekeerd van
hun doodslagen, noch van hun venijngevin-
gen, noch van hun hoererij, noch van hun
dieverijen." (9:21).
Een duidelijke aanwijzing dat de in dat
hoofdstuk beschreven rampen een oproep tot
bekering inhielden. De mensen luisterden
helaas niet. Zij verhardden hun hart.
Zijn de mensen in het Oosten erger zon
daars dan wij in het Westen? Dat zal nie
mand durven beweren. Het verdriet over de
wereld gaat allen aan, ook degenen die er
niet direct door worden getroffen. We zijn
een wereldgemeenschap. Dat besef komt
ook tot uitdrukking in de wereldwijde hulp
verlening. Ook wie zelf geen slachtoffer zijn
in de directe zin van het woord, voelen zich
geroepen om de getroffenen te helpen. Een
besef van wereldwijde verbondenheid.
Naar mijn gedachte is dat besef een reac
tie - bewust of onbewust - op wat delen van
onze wereld (de kosmos) hebben meege
maakt.
In deze vloedgolf zit een booschap aan
heel de wereld. Ieder die er iets van ziet of
hoort wordt erdoor aangesproken, ja geroe
pen om zich tot God te keren, te bekeren.
Dat is de boodschap die de Kerken moe
ten laten horen! In alle ernst en bewogen
heid. Overigens geen evangelieprediking
zonder daadwerkelijke hulpverlening. Dia
conaat, apostolaat en pastoraat gaan hand in
hand!
Juist als we het evangelie in deze geteis
terde wereld mogen brengen, zullen we wij
zen op onze Heere Jezus Christus. Hij heeft
het oordeel gedragen en daarmee de schuld
gedelgd. Hij is het Lam, dat Johannes ziet
staan als geslacht (Openbaring 5:6). Dus als
de Geoordeelde, de Veroordeelde, die juist
in het dragen van het oordeel overwonnen
heeft. Hij leeft en regeert. In Openbaring
wordt ons voorgehouden dat geen mens bij
machte is om de boekrol te openen of haar
zegels te verbreken (Openbaring 5).
Dan komt het Lam. Hij verbreekt de
zegels en Hij brengt de wereldgeschiedenis
tot haar vervulling en voleinding.
In deze weken van nood, verdriet en
angst, zo vol van vragen in veler hart, weet
ik maar één houvast. U kunt ook zeggen: één
antwoord.
Ga naar Jezus Christus en vertrouw uw
leven toe aan Hem, verwacht van Hem hulp
en kracht. Keer u tot Hem. Bekeer u tot Hem.
Dat is de boodschap die gelovigen uit de
zwaar getroffen gebieden ons voorhouden!
Christus regeert. Hij volvoert Zijn plan,
door de oordelen heen. Dan heb ik niet op
alle vragen een antwoord: voor anderen niet
en voor mijzelf niet.
Ik weet wel. Wie regeert en Zijn plan (de
boekrol uit Openbaring 5) tot een goed ein
de brengt. Alleen in Hem vind ik rust. Bij
Hem kan ik terecht en ben ik geborgen.
OUDDORP Hersteld Herv. Kerk Dorps-
kerk: 9.30 uur kand. D. Burggraaf, Wijk
en Aalburg en 18.30 uur ds. J. C. de
Groot, Dordrecht. Eben-Haëzer: 9.30
uur ds. J. C. de Groot, Dordrecht en
18.30 uur kand. D. Burggraaf, Wijk en
Aalburg - Prot. Kerk in Ned. (Geref.)
10.00 uur (kinderdienst) ds. C. G. Kant
en 18.30 uur ds. A. J. de Kieviet - Ger.
Gem. 9.30 en 18.30 uur leesdienst -
Doopsgez. Gem. 9.30 en 18.30 uur ds. J.
Smink.
GOEDEREEDE - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 10.00 uur drs. A. Goed
vree, Arnemuiden en 18.30 uur ds. T. W.
van Bennekom - Hersteld Herv. Kerk
9.00, 10.45, 17.00 en 18.45 uur ds. J. W.
van Estrik.
STELLENDAM - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 9.30 uur kand. L. W. de
Boer, Nieuw-Beijerland en 17.00 uur ds.
A. P. Voets - Hersteld Herv. Kerk
11.00 uur ds. A. van Wijk, Herkingen,
bediening Heilige Doop en 19.00 uur ds.
C. Gielen, MiddeUiarnis, bevestiging
ambtsdrager - Prot. Kerk in Ned.
(Geref.) 10.00 uur mevr. B. I. Koppe
naal en 18.30 uur ds. C. G. Kant.
MELISSANT - Hersteld Herv. Kerk
10.00 en 18.00 uur ds. P. Korteweg -
Prot. Kerk in Ned. (Geref.) 9.30 uur
(H.A.) ds. A.B. Worst - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur leesdienst - Ger.
Gem. in Ned. 10.00 en 18.00 uur lees
dienst.
clir. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en Zeeuwse eilanden
is een uitgave <'an Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)471020
Fax (0187) 48 57 36
Postbus 8, 3240 AA Middelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
e-mail: Algemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,29;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en -vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie-
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)47 10 22,
email: J.Vlllerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten
kan zonder opgaaf van redenen
worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,50
Per halfjaar €18,50
Per Jaar 36,00
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamis 342001108
DIRKSLAND - Prot. Kerk in Ned. (Her
vormd) 10.00 uur ds. G. van Meijeren,
viering Heilig Avondmaal; 15.00 uur ds.
J. Willemsen, viering Heilig Avondmaal
in 'Vroonlande' en 18.00 uur ds. G. van
Meijeren, nabetrachting Heilig Avond
maal - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur ds.
P. Blok - Ziekenhuis 14.30 uur ds. L. J.
Lingen.
HERKINGEN - Prot. Kerk in Ned. (Her
vormd) 10.00 uur dr. T. E. van Spanje
en 18.00 uur kand. L. van Rees, Nieuw-
Lekkerland - Hersteld Herv. Kerk 9.15
uur en 18.00 uur ds. A. van Wijk - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst.
SOMMELSDIJK - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 10.00 uur ds. R. W. van
Mourik en 18.00 uur ds. H. J. Catsburg,
Goes - Lukaskapel HDG 10.15 uur ds.
Th. W. H. van der Heijden - Prot. Kerk
in Ned. (Exodus) 10.00 uur (jeugd
dienst) ds. M. R. Hoffenkamp - Rem.
Ger. Gem. 10.00 uur de heer N. Snoek-
CAMA Cliristengemeente 10.00 uur D.
Wijker.
MIDDELHARNIS - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 10.00 uur ds. A. P. Voets
en 18.00 uur ds. A. Beens, Katwijk aan
Zee - Hersteld Herv. Kerk 9.30 uur ds.
J. C. den Toom en 17.00 uur ds. C. Gie
len - Prot. Kerk in Ned. (Geref.) 10.00
uur ds. C. Constanse en 17.00 uur ds. I. J.
Bijlsma - Chr. Geref. Kerk 9.30 en
18.00 uur ds. P. den Butter - Ger. Gem.
9.30 en 18.00 uur leesdienst - Ger. Kerk
(Vrijgemaakt) 9.30 en 14.30 uur ds. B.
van Zuijlekom.
NIEUWE TONGE - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 9.30 uur kand. T. R. Riet
veld, Ridderkerk en 18.00 uur kand. B.
Jongeneel, Alblasserdam - Hersteld
Herv. Gem. 9.30 uur ds. H. J. Boer,
bediening Heilige Doop en 18.00 uur ds.
W. Groenenboom, Waardenburg - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst.
OUDE TONGE - Prot. Kerk in Ned. (Her
vormd) 10.00 uur ds. L. de Wit en 18.00
uur ds. M. Maas, Hellouw - Ger. Gem.
10.00 uur ds. L. Teriouw en 18.00 uur
leesdienst - Beréa Gemeente: geen
opgave.
STAD aan 't HARINGVLIET - Prot. Kerk
in Ned. (Hervormd) 10.00 uur ds. P.
Janse, Middelburg en 18.00 uur ds. A. A.
W. Boon, Krabbendijke - Prot. Kerk in
Ned. (Geref.) 10.00 uur ds. G. J. Smink
en 18.00 uur ds. S. A. Rienstra - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst.
DEN BOMMEL - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 10.00 uur ds. J. C. Mesu,
Nw. en St. Joosland en 18.00 uur kand.
L. J. Vogelaar, Rotterdam - Prot. Kerk
in Ned. (Geref.) 10.00 uur ds. P. C. Kos
ter en 18.00 uur ds. H. de Goede.
OOLTGENSPLAAT - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 9.30 uur ds. L. H. Oosten,
St. Anthoniepolder en 18.00 uur dr. T. E.
van Spanje - Hersteld Herv. Gem.
11.30 uur ds. J. C. den Toom, Sommels
dijk en 14.45 uur ds. C. Gielen, Middel
hamis - Prot. Kerk in Ned. (Geref.)
9.30 en 18.00 uur ds. C. Francken - Ger.
Gem. 9.30 en 18.00 uur leesdienst.
LANGSTRAAT - Prot. Kerk in Ned.
(Hervormd) 10.00 uur drs. J. Reehorst,
Piershil.
OUDE TONGE - De Stichting Welzijns
werk Oostflakkee organiseert een cursus
tekenen voor beginners in het Infocentrum,
Bemhardstraat 27 te Oude Tonge. Docente
is mevrouw Marleen de Man. Zij is autodi
dact en heeft vele cursussen gevolgd. De
cursus wordt gegeven op 5 zaterdagochten
den van 10.00 tot 11.30 uur. De data zijn 19
en 26 februari, 5, 12 en 19 maart 2005. De
deelnamekosten bedragen 30 euro, exclusief
materiaal. Als u belangstelling heeft, kunt u
contact opnemen met de SWO, tel.: 641344.
U kunt zich opgeven tot 12 februari 2005.
Toen in de zomer van 2002 in het Ideine
dorpje S. op Flakkee een xtc-laboratorium
werd ontdekt, liep de halve bevolking uit
om de plek des misdaads, in dit geval een
leegstaande loods, met eigen ogen te aan
schouwen. De ontdekking van een weed-
kwekerij korte tijd later was kennelijk min
der interessant en veroorzaakte minder
ophef. Of was het nieuwtje er al weer af?
Deze fysieke belangstelling voor criminele
zaken noemen we misdaadtoerisme, een
verschijnsel dat in de grote steden al lan
ger opgeld doet. De flatwoning of het park
waar zich gruwelijke taferelen hebben
afgespeeld, worden door relatief veel bui
tenstaanders bezocht. Soms met goede,
maar ook met minder Juiste motieven. De
belangstelling is vaak niet meer dan pure
nieuwsgierigheid. Ook stationspleinen,
afgelegen fietspaden en pompstations zijn
de laatste Jaren de plaats van misdaad.
Maar het bijbehorende toerisme bleef daar
grotendeels achterwege. Er zijn ook ande
re aspecten aan misdaadtoerisme, die zijn
verbonden met misdrijven die plaatsvin
den in de drugs- en/of relationele sfeer.
Steeds vaker ontstaan herdenkingsplaat
sen die spontaan worden gevuld met bloe
men, kaarsen en andere uitingen van
betrokkenheid, zoals tekeningen en schrif
telijke uitingen van medeleven. Regelma
tig wordt in de vorm van een stille tocht
stilgestaan bij de droevige gebeurtenissen
en wordt de aandacht gevraagd van de
politiek verantwoordelijken. Een en ander
was overduidelijk zichtbaar na de moord
op Theo van Gogh.
Misdaadtoerisme is een betrekkelijk nieuw
verschijnsel, maar er zitten, net als bij
ramptoerisme, bedenkelijke en zelfs ver
werpelijke kanten aan. Het moet voor de
nabestaanden op z'n zachtst gezegd
onplezierig zijn wanneer volstrekt onbe
kenden uit pure nieuwsgierigheid de
plaats van een afschuwelijk misdrijf willen
bezoeken. Een straat of een woning wor
den op deze manier niet alleen de plaats
waar zich verschrikkelijke gebeurtenissen
hebben afgespeeld, maar ook een plek
waar burgers naar toe gaan om. Ja om wat
eigenlijk? De plaats des onheils oefent
kennelijk zo'n aantrekkingskracht uit dat
velen er voor om rijden om het zelf te zien.
En daar gaat het om, die ervaring, het
gevoel 'er'gevi/eest te zijn. Zonder zich vol
doende te realiseren dat het op een derge
lijke manier bezoeken van een plek de
nabestaanden geen goed doet, wordt men
erheen getrokken als door een magneet.
Crimetoerisme zal, gelet op de groeiende
misdaadcijfers, de komende Jaren alleen
maar toenemen. Totdat deze vorm van
gelegenheidsuitstapjes plaats maakt voor
een nieuw, misschien nog venverpeiijker,
fenomeen.
Gebr. de Waal
Drukkerij
Sommelsdijk
(0187)47 10 20
algemeen®
gebr-dewaal.com
^KS-fvC
Een karakteristieke persoonlijkheid is ze
altijd geweest, haar leven lang. Maar vori
ge week dinsdag, 18 januari, is ze overle
den: Marian van Kempen, in de samenle
ving beter bekend als 'zuster Van Kempen'
directrice van Rusthuis 'De Goede Ree' te
Sommelsdijk.
Hoewel telg uit een Oostflakkees boeren-
geslacht, besloot Marian van Kempen de
verpleging in te gaan. Na haar opleiding
werd zij verpleegkundige in het Dordrecht-
se Diaconessenhuis. Ongetwijfeld zal zij
daar een geliefde zuster zijn geweest met
hart voor haar werk en oog voor de noden
van patiënten. In 1966 besloot zij terug te
keren naar Flakkee, en de functie te aan
vaarden van directrice van het Rusthuis De
Goede Ree. Hier kon zij haar gevoel voor
sfeer en menselijke verhoudingen goed uit
leven: de bewoners droegen haar op han
den, zoals onder andere bleek tijdens haar
afscheid in 1982. Toch was deze periode
geen gemakkelijke. Immers de Stichting
De Goede Ree groeide uit tot Stichting
HDG, en het Rusthuis moest een 'grote
broer' naast zich dulden in de vorm van het
verpleeghuis De Samaritaan. Dit had voor
het Rusthuis - inmiddels omgedoopt tot
'verzorgingshuis' - zeker voordelen, maar
ook nadelen. En tegen die nadelen moesten
de bewoners worden beschermd, vond
Marian. Dit betekende soms hooglopende
confrontaties met het Bestuur, maar door
Marians innemende en charmante persoon
lijkheid werden deze conflicten altijd opge
lost, en wel zodanig dat 'Zuster van Kem
pen' de heren naar haar hand zette.
Na haar pensionering in 1982 legde Marian
zich toe op spirituele ontwikkeling. Zij
zorgde ervoor dat in Middelharnis een
dépendance werd geopend van de Haagse
School voor Filosofie, en zij heeft vele
mensen begeleid op deze geestelijke weg.
Tevens was haar huis een aanlooppunt voor
familie, vrienden en bekenden, die de bij
zondere ontmoetingen, steevast vergezeld
van vorstelijke en kunstige maaltijden, niet
licht zullen vergeten. De laatste jaren leef
de zij meer teruggetrokken, maar op bij
zondere evenementen gaf zij nog steeds
acte de presence, en zij viel immer op door
haar charme en vreugdevolle uitstraling.
Marian van Kempen overleed op dinsdag
18 januari 2005 op de gezegende leeftijd
van bijna 88 jaar. Zij laat heel veel mensen
binnen en buiten Flakkee achter met bij
zondere herinneringen aan een kleurrijke
figuur.
Enkele weken geleden wees ik u op een
juweel van een boekje, geschreven door
prof dr. A.Th. van Deursen, 'Rust niet voor
dat gy ze van buiten kunt'. Over de Tien
Geboden in de 17'^ eeuw - over de prediking
en over de praktijk.
Inmiddels heeft prof Van Deursen nog eens
extra de aandacht op zich gevestigd,
opnieuw met een boek over Nederland in de
17^ eeuw, maar nu is de context breder, het
overzicht omvattender en tegelijkertijd de
betrokkenheid van de schrijver even voel
baar en echt. Van Deursen heeft 'iets' met
die eeuw die we de Gouden Eeuw noemen.
Al heel wat pubUcaties heeft hij er aan gewijd.
Van zijn 'Bavianen en Slijkgeuzenuit begin
jaren 70 tot 'Het kopergeld.'Een dorp in de
polder' en 'Maurits van Nassau' uit later
jaren. Wie zijn pubUcaties kent en wie ook
enig gevoel heeft voor de geschiedenis van
ons land zal het eens zijn met de recensent uit
de Volkskrant onlangs: "Van Deursen is
beiialve een buitengewoon groot kenner van
die periode vanuit iiaar bronnen, een groot
verteller. Hij reikt een verhaal aan, een ver
haal van liet verleden waar iedereen naar
snakt.
Welnu, opnieuw dus een geschiedenisver
haal, verteld door deze historicus pur sang.
Het boek is verschenen als eerste van een
serie van negen. Zo is het althans de bedoel
ing. Uitgeverij Bert Bakker is voornemens
gedurende de komende jaren een nieuwe
geschiedenisreeks te publiceren. In de
vooraankondiging worden als kenmerken
van deze serie genoemd "compleetheid,
deskundigheid en leesbaarheid". Negen
delen zullen gaan verschijnen, zeven chro
nologische delen, dus van prehistorie tot Pim
Fortuyn. Daarnaast nog twee thematische
delen, gewijd aan de koloniale geschiedenis
en aan de economische en ecologische histo
rie van Nederland. Zo wordt het allemaal
gepresenteerd. In de zomer van 2008 Deo
volente moet het in keurige rij op de plank
staan. Voorlopig zijn de liefhebbers verrijkt
met dit prachtige boek van Van Deursen.
De begrenzing van zijn 'verhaal' zijn de
jaartallen 1555 en 1702. Weet u waar ze
voor staan? Wat jammer dat op de basis- en
andere scholen de aandacht voor de jaar
tallen is verslapt. Het is volkomen mis
plaatst. Denk niet dat het vak geschiedenis er
een dorre zaak van wordt. Geprezen zij de
leerkracht (zoals mijn deel is geweest op de
School met de Bijbel te Sommelsdijk) die
met inachtneming van de jaartallen de liefde
voor de nationale geschiedenis op de
kinderen weet over te brengen. Ik blijf er
dankbaar voor!
1555 - het is het jaar waarop Filips II heer
der Nederlanden wordt, opvolger van zijn
vader keizer Karel V. Bij die overdracht tref
fen we hem al aan, 22 jaar oud: de man die
echt de belangrijkste Nederlander van alle
tijden zou worden: de prins van Oranje,
Willem geheten. In 1702 is het nog geen
anderhalve eeuw later. Maar wat is er veel
veranderd in die Nederlanden, althans in de
noordelijke. Ze hebben een eeuw van grote
voorspoed achter zich.
De tachtigjarige strijd om het geloof is nog
maar nauwelijks in het bewustzijn van de
burgers gebleven, denk ik. Er is nu een
gevestigde kerk, de gereformeerde. In dat
jaar 1702 sterft de achterkleinzoon van
Willem I,<,stadhouder-koning Willem III.
Van 15§5-tot!l.702 - wat tussen die twee
jaren gebeurde, vormt dus de inhoud van dit
fraaie boek.
Eén van de uitgangspunten van deze serie
'De geschiedenis van Nederiand' is volgens
de uitgever 'compleetheid'. Nu, daarnaar
beoordeeld zou dit deel mislukt genoemd
moeten worden. Het kan natuuriijk niet: de
geschiedenis van 150 jaar - en welke! - in
minder dan drieëneenhalf honderd bladzij
den verteld. Dan moeten er veel details
onbesproken blijven. Toch weet Van
Deursen verbazend veel te vertellen over
deze belangrijke periode uit ons volks
bestaan. Het knappe is dat hij dat doet zon
der dat hij ook maar ergens het verhaal laat
verworden tot een kroniek, een dorte en
emotieloze opsomming van feiten.
Hij schrijft met vaart, maar zonder
gejaagdheid, met emotie en toch zonder
opsmuk. Anderzijds met wetenschappelijke
afstand, echter zonder koele distantie. Ik heb
het allergrootste compliment voor deze his
torieverteller: hij doet het zoals vroeger mijn
schooljuf het deed. Je hart wordt warm door
al deze prachtige geschiedenissen.
Onder het lezen van dit deel heb ik een blan
co half A4'tje volgekriebeld met allerlei din
gen die ik in mijn bespreking in ieder geval
noemen wilde. Ik besef dat het er niet van
komen kan. U ontkomt er niet aan, u moet
het boek zelf maar aanschaffen, in ieder
geval lezen. Doe het eens cadeau aan iemand
en vraag het dan te leen. Maar enkele dingen
wil ik toch nog noemen. De aanloop naar de
jaren van opstand (1572-1584) zijn in
prachtige houtskoollijnen getekend: de tur
bulente politieke ontwikkelingen maar ook
de geestelijke worsteling van die dagen. Een
enkele zin: "Het calvinisme nam geen
genoegen meer met een geloof dat zijn refor
matorische gezindheid bewaarde voor de
binnenkamer en zich in liet openbaar schik
te naarde regels van de heersende kerk.De
opstand zelf wordt evenwichtig uit de
doeken gedaan. Niet enkel gezet op het con
to van de calvinistische partij, maar met aan
dacht voor degenen van wie ze steun kreeg,
namelijk zij "die gewoon waren leiding te
geven aan bestuur en rechtspraak.
Veel inzicht geeft het overzicht (p. 123) over
het verloop van de dingen tussen 1568 en
1598. Overtuigend laat Van Deursen zien
dat de echte omslag van de victorie voor de
Nederlanden pas kwam in 1588 toen de
'onoverwinnelijke Spaanse vloot' bij de
GreveUngen(!) werd verslagen. Vijftig
bladzijden later komt het geding tussen prins
Maurits en Johan van Oldenbamevelt aan de
orde. Hoe kon de laatste, een man van zoveel
eminente verdiensten, toch in onmin gera
ken? Lees voor een evenwichtige uiteen
zetting dit boek.
Van Deursen laat de geschiedenis van de
Nederlanden in de jaren die hij beschreef
overigens niet opgaan in politiek en oorlog,
in veldslagen en vredesverdragen, ook niet
in ontdekkingsreizen en koophandel en
evenmin in kerkelijke gedingen en regenten-
twisten. Aandacht is er ook voor het
geestelijke en het culturele leven. We lezen
over Rembrandt en Joost van de Vondel,
over Willem Teellinck en Gisbertus Voetius.
En het was ook nog eens de eeuw van de
Dordtse Synode en de Statenvertaling.
N.a.v.: A.Th. van Deursen, De last van veel
geluk. De geschiedenis van Nederland,
1555 - 1702. Uitgeverij Bert Bakker te
Amsterdam. Gebonden. Geïllustreerd.
ISBN 90-351-2627-0. 373 pag. Prijs
35,00.
J.M.J. Kieviet
Iedereen heeft zo zijn dromen; men zegt: 'een droom is vaak een wens
dat het goede uit mag komen', zo simpel ligt dat bij een mens.
Als moeder natuur in droomland toeft, dan herbeleeft zij het geluk
van vele lang vervlogen tijden, maar ontwaakt steeds onder druk
van alles wat haar boven 't hoofd hangt: hoe moet het met die ozonlaag?
Letterlijk soms en figuurlijk, krijgt zij een depressieve vlaag.
Ze schreit dan zure regentranen, zoekt troost bij een omfloerste zon,
om zich te koesteren in wanen: 't wordt weer zeer goed, zoals 't begon.
Maar dit alles duurt maar even, weldra wordt wreed haar droom verstoord.
Men bedreigt steeds meer haar leven, haar laatste bron wordt aangeboord.
Bloedarmoedig ligt ze neer, haar staalgehalte is te laag.
Men ondermijnt haar keer op keer, 't weerstandsvermogen werkt te traag.
In zo'n benarde situatie moest men haar toch rust voorschrijven.
Maar dat wekt veel irritatie bij de vervuilende bedrijven.
Gelukkig is er hier en daar nog iemand over haar bewogen
en verklaart zich zelfs bereidt met spandoeken te gaan betogen.
Maar meestal zijn het 'roependen' in de woestijnen van het leven
(men steune deze zoekenden) om haar wat nieuwe hoop te geven.
Vele artsen staan reeds klaar, maar 't geld speelt een te grote rol.
Men zegt: 'het is wel naar voor haar, maar zij is sterk en houdt het vol.
Als de winter weer voorbij is, dan leeft ze helemaal weer op.
Verleden jaar, in mei en juni, bloeide z' als een rozenknop.'
We weten, dat is buitenkant, vanbinnen is ze o zo ziek.
Al komt haar voeding zo van 't land, 't is meestal een bespoten kliek.
Ze klaagt niet, maar het lijkt een stilte voor de storm, in het milieu.
Want die lieve stille zieke is dit alles meer dan beu.
De kruik gaat toch zolang te water tot ze eind'lijk breken zal.
Eén kleine barst, en zie, het gaat er soms vreselijk toe in het heelal.
Dat zij toch weer mag genezen, dan komen nieuwe klachten vrij.
Als zij sterft, worden wij wezen, een ramp wordt dat vuur u en mij.
Moge God dit toch verhind'ren, geve Hij ons inspiratie,
mede ook aan onze kind'ren, om deze dure operatie,
die zij toch zo nodig heeft, door onze offers te doen slagen,
opdat zij als vanouds herleeft en goede vruchten af kan dragen.
Een roepende in de milieuwoestijn
