Pu LI Tl
STRU K
De onverklaarbare terugkeer
van dolfijnen
0900-8844
Flakkee zingt
voor Azië
Avond over
evangelisatie iZB
HSTRUÜK
Drukwerk nodig?
■(/Minnaard
voor Mèkkerstee
\N^
Ook bij kust van Goeree-Overflakkee steeds meer waarne
mingen van walvisachtigen; 2004 blijkt een topjaar
^^s^. q_6
d op gereformeerde grondslag
hollandse en zeeuwse eilanden
Verkeerscontrole
Auto in brand op N59
Bijeenkomst
'De Christenvrouw' afd.
Middelharnis/Sommelsdijk
Cursus Geestelijke Vorming
Willem Ouweneel
spreekt op Mannendag
Bijeenkomst Christen
vrouw Dirksland
Natuurgeneeskundige
Bergsma tóch weer naar
Goeree-Overflakkee
Opbrengst voor MAF- en
Woord&Daadprojecten in door
zeebeving getroffen gebied
Taxatierapport nodig van
woning of bedrijfspand?
www.opelnieuws.nl
mui/' m^imfi ^mp
lyiiliCiiAAItPiJ
^w^ 2 beëdigde/gecertificeerde
PS'I makelaars/taxateurs
(0187) 47 02 72 of
(0187) 68 45 45
va»
Drukkerij Gebr. de Waal
kan het U leverenI
Telefoon (0187) 471020
Kerels
Autoschade
n
www.caravanschadeherstel.nl
IpmiTEITSCENTRUML
Eén vertrouwd adres
1 voor al uw rijplezier!
MAKELAARDIJ
Middelhamis B.V.
Tweedehands boeken
t"^ Visser Visser
Varkenvisser
Vrijdag 14 januari 2005
77e jaargang
nr. 7372
Il Rotterdam-Rijnmond
district De Eilanden
Basiseenheid Goeree-Overflalckee
GOEREE-OVERFLAKKEE - Politiemen
sen van het district De Eilanden hielden
maandagochtend een verkeerscontrole op de
N498, N59 en de Groeneweg. Tussen half
zes en kwart voor zeven werden zeven men
sen bekeurd voor te hard rijden, rijden over
de doorgetrokken streep en een verlopen
APK.
OOLTGENSPLAAT - Een 56-jarige auto
mobilist uit Groot Ammers reed woensdag
morgen omstreeks zeven uur over de N59,
vanaf het Hellegatsplein in de richting van
Den Bommel, toen hij plotseling vlammen
uit de achterbak zag komen. De man zette de
auto meteen stil op een parkeerplaats. De
auto brandde echter volledig uit. De brand
weer kwam ter plaatse, maar kon niet voor
komen dat de auto total-Ioss raakte. De oor
zaak van de brand is nog onbekend.
Op woensdag 19 januari hoopt 'De Chris
tenvrouw' afdeling Middelharnis/Sommels
dijk weer de eerste bijeenkomst in het nieu
we jaar te houden. Deze avond zal de heer
Ruud Kuijer uit Oude-Tonge te gast zijn. Hij
■hoopt iets te vertellen en te laten zien over
'Het evangelisatiewerk in de Rotterdamse
havens'. De avond zal-worden gehouden in
verenigingsgebouw 'De Hoeksteen" aan de
Ring in Middelhamis. Aanvang: 19.45 uur.
Gasten zijn ook hartelijk welkom!
MIDDELHARNIS - Op donderdag 20
januari 2005 hoopt prof. dr. ir. H. Jochem-
sen uit Bennekom te spreken over het
onderwerp 'Nieuwe mensen maken'. Aan-
Vang: 19.45 uur. Plaats: de zaal achter de
Christelijke Gereformeerde Kerk, Hoflaan
41 te Middelhamis. De kosten voor één
avond bedragen 3. Alle cursisten en ande-
te belangstellenden zijn hartelijk welkom.
Het Mannencomité Goeree-Overflakkee
organiseert ook dit jaar weer een mannendag
in de Technische School in Middelhamis, en
wel op zaterdag 26 februari. In tegenstelling
tot andere jaren heeft het Mannencomité
deze keer gekozen voor één spreker: prof. dr.
Willem Ouweneel. Deze keuze heeft tot
gevolg dat er veel meer mimte is om met de
spreker na te denken over het thema van de
dag. Het thema is 'Samen in Één'. De orga
nisatie wil met het thema 'aan de slag'
omdat "de Kerk schudt op haar grondvesten
in zowel het eigen land als wereldwijd, door
verdeeldheid, vervolging en verdmkking.
Wanneer we elkaar mogen vinden in Chris
tus, de Enige Weg tot behoud, dan bouwen
we ons huis op de rots", aldus het Mannen
comité. Tijdens de mannendag zal ook Ruud
Kuijer een presentatie geven over zijn werk
als evangelist in de Rotterdamse havens. De
dag begint om 10.00 uur en zal uiterlijk
15.30 uur zijn afgelopen. Opgave voor deel
name kan vanaf heden via de website
www.mcgo.nl, of telefonisch via 0187-
603141.
Woensdag 19 januari hoopt de Christen
vrouw voor de eerste keer in het nieuwe jaar
bijeen te komen. Er wordt begonnen met een
broodmaaltijd, die om 17.30 uur begint.
Belangstellenden kunnen zich hier nog voor
opgeven t/m 17 januari bij mevrouw M.
Droger-van Dijk, tel. (0187) 601918. De
kosten voor de broodmaaltijd bedragen 9.
Diezelfde avond hoopt mevrouw C. Voge-
laar-Matsinger dia's te laten zien uit India en
China. De aanvang is als vanouds: 19.45
uur. Iedereen is hartelijk welkom.
TILBURG/DIRKSLAND - In tegenstelling
tot wat verwacht kon worden, komt de
bekende natuurgeneeskundige J.M. Bergs
ma toch weer naar Goeree-Overflakkee om
daar een lezing te houden over zijn vakge
bied. Vorig jaar emigreerde Bergsma naar
Sint Maarten, waarmee een algeheel eind
leek te zijn gekomen aan zijn jarenlange en
kundige medische inzet in Nederland. Toch
is Bergsma, langs de zijlijn, beschikbaar
gebleven voor medisch advies, waarvoor hij
met zekere regelmaat naar Nederland temg-
komt. Onder andere is hij medisch adviseur
voor de Tilburgse groothandel in natuurlijke
middelen Vinco, wier middelen Bergsma
veelvuldig en met veel succes toepaste in
zijn praktijk en die nog steeds verlmjgbaar
zijn. In de tijd die Bergsma in Nederland
verblijft, heeft hij zich ook bereid verklaard
weer een aantal lezingen te geven over hoe
natuurlijke middelen succesvol kunnen wor
den ingezet ten behoeve van de gezondheid.
Jaarlijks hield hij op Goeree-Overflakkee
lezingen, waarvoor telkens grote belangstel
ling bestond. Aan deze 'traditie' kan dus,
ondanks Bergsma's vertrek, gewoon een
vervolg worden gegeven. Ditmaal hoopt hij
op dinsdagavond 8 februari a.s. naar Goeree-
Overflakkee te komen. Hij hoopt dan weer te
spreken in gebouw 'De Schakel', Beatrix-
laan 31 te Dirksland. De aanvang is 20.00
uur en de toegang is gratis.
DIRKSLAND - U wordt herinnerd aan het
WWZ-Benefietconcert op zaterdag 15
januari, morgen dus, in de Hervormde Kerk
te Dirksland, ten bate van de slachtoffer
hulp in Azië. Medewerking aan dit concert
word verleend door het jongerenkoor 'Jig-
daljahu' uit Barendrecht o.l.v. Willem Arie
den Hertog, tenorsolist Lukas Kramer uit
Urk en organist Marco den Toom. Evange
list H. Bor zal deze avond een meditatie
verzorgen. Er zal deze avond een collecte
worden gehouden waarvan de opbrengst
ten goede komt aan de steun die Woord en
Daad en de MAF-zendingsvliegers bieden
in de door de zeebeving getroffen gebieden
in Azië. Het concert begint om 19.30, de
kerk is open vanaf 19.00 uur. Toegangs-
kaarten ad 1 zijn te koop bij Boekhandel
van der Boom te Sommelsdijk en bij
WWZ-concerten, Bachplantsoen 1 te
Dirksland, tel.: 0187-603510, website:
wwz-concerten@hetnet.nl. Kom en zing
mee en steun de slachtofferhulp in Azië!
MIDDELHARNIS - Op dinsdag 18
januari houdt de IZB een avond in
Kerkelijk Centrum 'De Hoeksteen',
Ring 13 te Middelhamis. Deze avond
is bedoeld voor kerkenraden en evan
gelisatiecommissies van de Prote
stantse Kerk in Nederland (her
vormd). Ook belangstellende ge
meenteleden zijn welkom.
De IZB (organisatie voor zending in Neder
land) te Amersfoort werd gevraagd voor een
gedachtewisseling over de gevolgen van de
kerkscheuring van vorig jaar voor het evan
gelisatiewerk. Daarop is besloten deze
avond te beleggen. De volgende vragen zul
len aan de orde komen: Is de kerkscheuring
een (geestelijke) belemmering? Biedt de
nieuwe situatie wellicht ook openingen?
Hoe denkt de niet-kerkelijke bevolking van
uw woonplaats erover?
Na een gedachtewisseling over bovenstaan
de vragen houdt ds. W. Dekker, studiesecre
taris van de IZB, een inleiding vanuit bijbels
perspectief. Johan Timmer, medewerker van
de afdeling Toerusting van de IZB zal werk
vormen, cursussen en modellen toeUchten
die in het evangelisatiewerk van de gemeen
te gebmikt kunnen worden. Er is ook een
informatie- en boekentafel.
De avond duurt van 19.45-22.00 uur. Aan
het bijwonen ervan zijn geen kosten verbon
den.
Makelaarskantoor Tamboer
beëdigd makelaar/laxateur, lid NViM
0187-476555
Uw wensen van nu
bepalen de Opel van morgen
Opel. Al 35 jaor de meest geliefde auto van Nederlond.
www.opelnieuws.nl
■ti K A f rrrrrr
BADCUtTUUR INSTALLATIETECHNIEK
STATIONfWEfi 4
■ik\
3155 BL OUDE TONCE
TEl. (0187) 643416
FAX (0187) 641X10
SOMMELSDIJK
www.cormelissant.nl
ELISSANT
Langeweg 38, 3244 BH Nieuwe Tonge
Tel. (0187)6513 96
www.karels.com
Ook voor Caravan schadeherstel en onderhoud
CARAVAN- EN CAMPERSERVICE
EUmeABAmiBEDRIJF
Maak tijdig een afspraak.
Voor meer Informatie zie onze website:
Nijverheidsweg 4, Dirksland
Autobedrijf Cor Mellssant
0187-6015 98
Flakkee Caravans
0187-60 5191
Cor Melissant Tweewielers
0187-6017 06
Voor de Icoop of verlcoop van uw woning
Doetinchemsestraat 32-34, 3241 AA Middelhamis
Tel. (0187)482606
OUDDORP - Voor de verkoping van twee
dehands boeken in de Mèkkerstee is men
op zoek naar goede, verantwoorde tweede
hands boeken. Bent u in het bezit van kin
derboeken, romans, hobbyboeken, theolo
gische boeken, enz., en wilt u de stichting
steunen? Bel dan naar 0187-651581. Zo
nodig worden de boeken bij u opgehaald.
REGISTERACCOUNTANTS
BARENDRECHT «TEL 0180-642 111
MIDDELHARNIS «TEL 0187-617300
GOUDA «TEL 0182-358 235
BARNEVELD* TEL 0342-405 140
Bij de kust van Goeree-Overflakkee,
maar ook elders in de Delta, worden de
laatste jaren steeds vaker bruinvissen
en dolfijnen gesignaleerd. Die toename
is verrassend. Vijftig jaar geleden
waren deze zeezoogdieren voorgoed
verdwenen uit de Nederlandse wateren.
Nu lijkt er sprake te zijn van een opzien
barende terugkeer, die zich overigens
niet beperkt tot de Zuid-Hollandse en
Zeeuwse eilanden: langs de hele Neder
landse kust doen zich waarnemingen
voor, van allerlei soorten. In de Wad
denzee bij het Marsdiep bijvoorbeeld
zijn afgelopen augustus en september
zelfs twee grote groepen tuimelaars
gezien. De eerste keer waren het er zo'n
honderd, de tweede keer rond de zestig.
Wat is er aan de hand? Kees Camphuij-
sen, onderzoeker bij het Koninklijk
Nederlands Instituut voor Onderzoek
der Zee (KNIOZ) op Texel, houdt al
siiids halverwege de jaren tachtig een
gegevensbank bij van waarnemingen
van walvisachtigen. Hij doet dat als eni
ge in Nederland. Destijds, bij de start
van dit archief, kreeg hij vrijwel geen
meldingen: tuimelaar en bruinvis
waren hier zo goed als uitgestorven.
Maar vooral het jaar 2004 heeft een bij
zonder lange reeks waarnemingen
opgeleverd; de walvisachtigen hebben
Nederland in groten getale herontdekt.
Waardoor zijn de Nederlandse kustwa-
teren weer aantrekkelijk geworden?
Een reportage over een geheimziruiig,
maar ook heuglijk verschijnsel.
door Gert van Engelen
Het gebouw waarin het KNIOZ is gehuis
vest, ligt vlakbij de bootsteiger en is
immens. Driftig lopend door eindeloze gan
gen leidt Kees Camphuijsen de verslaggever
naar zijn werkkamer. Daar verraadt zich in
één oogopslag de functie die Camphuijsen
hier bekleedt: her en der staan opgezette
vogels, in kasten bevinden zich strekkende
meters dossiers, met uiteenlopende opschrif
ten over vogels.
Camphuijsen is marien omitholoog oftewel
zeevogelexpert. Hoewel hij hoorbaar een
Amsterdammer is, reist hij niet heen en weer
tussen zijn geboortestad 1959) en Texel. Hij
heeft zich al in 1992 gevestigd op het eiland,
in het iets noorderlijker gelegen dorpje Oos
terend. "Ik ben gevlucht uit de Randstad",
zegt hij. "Ik had niet zo'n behoefte meer om
in Amsterdam te wonen. Ik wUde dichter bij
de zee zijn."
Zijn gegevensbank over levende walvisach
tigen is ontstaan uit 'logisch toeval'. Kees
Camphuijsen hield voor zijn research al
omitologische databestanden bij - over de
olieslachtoffers onder de zeevogels, over
zeevogels langs de kust en over de zeevogel-
trek op zee. Die informatie was veelal
afkomstig van vogelkenners en onderzoe
kers. "En als je op zee vaart om zeetrektel-
lingen uit te voeren, ontdek je vanzelf soms
een bruinvis. Ik ben die waarnemingen gaan
bijhouden."
Dat was midden jaren tachtig. Waarnemin
gen van walvisachtigen ("Het zal menigeen
verbazen, omdat je bij een walvis aan een
reusachtig dier denkt, maar een dolfijn is
óók een walvisachtige") waren in die tijd
Kees Camphuijsen tuurt naar het Marsdiep, waar zich regelmatig grote groepen liamtlaais i crtonen
"Ik kijk nergens meer van op. (Foto: Gert van Engelen)
schaars. Er werden vrijwel geen walvisachti
gen meer gezien. Maar de zeldzame waarne
mingen die werden gedaan, dreigden verlo
ren te gaan omdat er in Nederland geen cen
traal archief was. Zo kwam Camphuijsen tot
zijn initiatief om een databank op te zetten,
met de bedoeling waarnemingen op te slaan
en ze beschikbaar te maken voor onderzoe
kers. Hij bracht dit bestand onder bij de
Nederlandse Zeevogelgroep (NZG), een
instantie die verschillende soorten van syste
matisch onderzoek op zee coördineert of
daaraan deelneemt. Het archief heet officieel
dan ook de NZG Marine Mammal Database.
Het is vrijelijk te raadplegen via de website:
http://home.planet.n1/~camphuys/Cetacea.h
tml.
In de databank, beklemtoont Camphuijsen,
worden alleen waarnemingen van levende
walvisachtigen beheerd. Vondsten van dode
walvisachtigen horen gemeld te worden bij
het natuurhistorisch museum Naturalis in
Leiden. Strandingen van levende walvisach
tigen moeten - zo snel mogelijk - worden
gemeld bij het Dolfinarium in Harderwijk.
Weer andere adressen gelden voor gestrande
zeehonden (Ecomare op Texel en Lenie 't
Hart in Pieterburen) en voor zeldzame zee
honden (Alterra op Texel).
Zijn archief is dus niet allesomvattend,
evenmin uitputtend, maar wel gezagheb
bend, omdat het 't enige is. Het raakt boven
dien steeds bekender, merkt Camphuijsen.
Behalve van officiële instanties stromen
tegenwoordig ook meldingen binnen van
particulieren.
Eeuwen achtereen waren bruinvissen en tui
melaars in Nederland een normaal voorko
mende dolfijnsoort. Camphuijsen: "Ze hoor
den hier thuis. In de Delta, overal langs de
Nederlandse kust. In Katwijk wonen mensen
met als achternaam 'Varkenvisser'. Dat
betekent bruinvisvanger. Als je in de jaren
vijftig op een duintop zat, zag je de bruinvis
sen of tuimelaars gewoon langskomen."
Plotseling was dat voorbij, begin jaren
zestig. Tuimelaar en bruinvis waren uitge
storven. Een verklaring kan Camphuijsen er
niet voor geven. De oorzaak is volgens hem
raadselachtig. "Men zegt dat de milieuver
vuiling de reden is. Dat er daardoor minder
Een witsnuitdoljïjn zwemt langs een jacht, dat zeilt van Lowesoft (Engeland) naar Umuiden, gefoto
grafeerd op 30 mei 2004. Witsnuitdolfijnen komen invasiegewijze voor in de Delta, (foto: P. Kingma)
vis als voedsel was. MaiU' niemand heeft dat
onderzocht, het zijn totale aannames. Een
mogelijke reden kan het afsluiten van de
Zuiderzee zijn geweest. Die had een eigen
haring, en toen de Afsluitdijk in 1932 werd
aangelegd, zal de tuimelaar daar op hebben
gereageerd: hij had minder vis tot z'n
beschikking. Maar de Zuiderzee was al tien
tallen jaren afgesloten vóórdat de tuimelaar
een zeldzaamheid werd, dus ik weet het niet.
't Zal niet geholpen hebben om ze hier te
houden."
Zelf veronderstelt hij dat er niet één aanwijs
bare oorzaak is. "Eerder was het een com
plex van factoren. Maar nogmaals, niemand
heeft het bekeken. En daarnaast: verdwijnen
kan inhouden dat je dood bent of dat je weg
bent. Omdat de dolfijnachtigen nu weer
terugkeren, lijkt het erop dat het dat laatste is
geweest: een verschuiving."
In de loop van de jaren tachtig, uitgerekend
de tijd waarin Camphuijsen zijn gegevens
bank ging aanleggen, trad een kentering op.
Her en der langs de Nederlandse kust wer
den plotsklaps weer bruinvissen opgemerkt,
in winter en voorjaar. Dat is tot op heden zo
gebleven, zozeer dat Camphuijsen durft vast
te stellen dat de bruinvis "helemaal terug is".
"Tegenwoordig is het in maart en april niet
moeilijk meer om de bruinvis vanaf het
Nederlandse strand of bij een havenhoofd te
zien." Ook andere walvisachtigen zijn sinds
dien herhaaldelijk waargenomen: de potvis,
de gewone dolfijn, de buitrug, de gewone
vinvis en de dwergvinvis.
Uit de meldingen die Camphuijsen krijgt,
valt te distilleren dat de tuimelaar is vervan
gen door de witsnuitdolfijn. Het wegblijven
van de tuimelaar verontrust hem enigszins.
Heel soms, zoals in 1990 bij de Brouwers-
dam, duikt er een op. "Maar daarmee is de
tuimelaar nog niet terug. Een waarneming
wil nog niet zeggen dat hij hier woont.
Wonen is: voortplanten, fourageren, hier
leven. Wonen is hier normaal voorkomen.
En dat is beslist niet het geval. Ik vrees dat
we de tuimelaar vooralsnog toch echt kwijt
zijn."
Heeft hij een vermoeden waarom de tuime
laar uit het zicht is? "Er zijn er niet zoveel
meer. Hooguit enkele honderden, blijkt uit
tellingen. Van de bruinvis, die andere soort
die in de Noordzee leeft, zijn er driehon
derdduizend. Verder heb ik geen idee waar
door de tuimelaar onze kust heeft verlaten.
Netzomin als we weten waarom hij verdwe
nen is, weten we waarom hij niet is terugge
keerd. We weten alleen dat zich bij Frankrijk
en bij Schotland nog kleine populaties
bevinden." Het zijn de strandingen die de
neergang illustreren: als een tuimelaar niet
meer dood aanspoelt, is hij dus uit de wate
ren verdwenen.
Kort na het verdwijnen van de tuimelaar
werden in Nederlandse wateren steeds meer
witsnuitdolfijnen aangetroffen; een opmer
kelijke verandering. Camphuijsen: "De tui
melaar is een kustgebonden soort. De wit
snuitdolfijn leeft in open, diep, koud water.
Niet bij de kust, maar tien kilometer buiten
gaats. Hij houdt zich op in het noorden van
de Noordzee, bij IJsland en bij Spitsbergen.
Maar nu zit hij dus hier en is de witsnuitdol
fijn zelfs van een zeldzaamheid veranderd in
een normale verschijning. Hij is hier onge
veer in 1970 gekomen. Daarvoor zat hij hier
niet. De hele vorige eeuw was de witsnuit
dolfijn een rariteit." Ook bij de witsnuitdol
fijn waren het de strandingen die zijn aan
wezigheid verrieden. "Sinds 1970 strandt hij
hier, dus zit hij hier. En sinds midden jaren
tachtig, vanaf het moment dat we met sche
pen zeevogels op zee gingen tellen, zien wij
hem ook Vervolg op pagina 11
