Palingvissers Grevelingen sclialtelen advocaat ii 'Dirksland staat er gekleurd op' Ook de familie Noteboom telt vier geslachten EIIAIIDBn-raEUWS Bezwaarschrift op komst tegen afschaffen 30-dagenregeling Palingstand groeit juist door zorgvuldig beheer Burgemeester Stoop in nieuwjaarstoespraak: HMi ZIERIKZEE/OUDDORP - Het is nog allerminst zeker dat volgend jaar de 30-dagenregeling wordt afgeschaft, zoals het ministerie van LNV heeft aangekondigd. De Vereniging van Beroepsvissers 'De Grevelingen' heeft het advocatenkantoor Den Hollander in Middelharnis opdracht gegeven bezwaar aan te tekenen tegen dit besluit. De palingvissers signaleren dat de schieraalstand in het Grevelingenmeer juist helemaal niet achteruit gaat. Het schrappen van de 30-dagenregeling is daarom overbodig. Bovendien zal het de vissers hevig duperen. Het bezwaarschrift moest uiterlijk 29 december jl. zijn ingediend. Chocomelk Geen roofbouw Drang Proefschrift Over de dijk DIRKSLAND - Respect en vertrou wen. Op dat thema mondde de nieuw jaarstoespraak van burgemeester S. Stoop van de gemeente Dirksland uit. Maar voordat hij daar - in de over volle raadzaal, op de vierde dag van het nieuwe jaar - aan toe kwam, had hij eerst omstandig zijn ongenoegen geuit over het gedrag van "een kleine groep die blijkbaar nog goede voorne mens moet krijgen" tijdens de onrus tige nieuwjaarsnacht. Door Kees van Rixoort PAGINA 13 ^iiêi^liu VRIJDAG 7 JANUARI 2005 door Gert van Engelen De 30-dagenregeling houdt in dat Rijkswa terstaat gedurende maximaal dertig dagen in de laatste vier maanden van het jaar de Brou- werssluis sluit. In die periode trekken geslachtsrijpe, vette schieralen massaal naar zee om te kunnen paaien in de Sargassozee. Door de spuisluis af en toe dicht te houden, worden de vangstkansen van de palingvis sers vergroot. Dit sluisregime geldt al vanaf 1999. In het nieuwe waterbeheerplan Greve- Ungenmeer 2004-2009 bleef de regeling aanvankelijk intact, althans bij de 'tervisie- legging'. Maar daarna is het ontwerp- beheerplan gewijzigd. Ineens bleek het slui ten van de Brouwerssluis gedurende 30 dagen er niet meer in voor te komen. Officieel heet het, in een bekendmaking van Rijkswaterstaat, dat van het ontwerpplan is afgeweken, omdat "een aantal zienswijzen is ingebracht". Jaap Geleijnse, voorzitter van de Vereniging van Beroepsvissers Zuid- West Nederland, weet wel wat daarmee wordt bedoeld: de minister is gevoelig gebleken voor protesten van de Faunabe scherming en het GroenLinks-kamerhd Marijke Vos. Zij betoogden, zoals het Eilan den Nieuws heeft bericht, dat de palingstand zo schrikbarend is teruggelopen, dat "direct" een einde moest komen aan de 30-dagenre geling. De palingtrek moest voortaan onge stoord kunnen verlopen. Begin november deelde de minister, ook namens zijn collega van Verkeer en Waterstaat, mee dat de rege ling met ingang van 1 januari 2005 komt te vervallen. De verontwaardigde palingvissers gaan dit besluit echter aanvechten. Zij hebben Den Hollander Advocaten daartoe opdracht gegeven. Geleijnse, die bij het gesprek op het kantoor in Middelharnis aanwezig was: "Den Hollander is een gespecialiseerde advocaat. Het is niet de eerste keer dat hij in actie komt namens de vissers. Hij voert al dertig jaar beroepsprocedures. De man kent het hele gebied als zijn broekzak en wéét wat er allemaal heeft gespeeld." Jaap Geleijnse (geboren in 1941, in Seroos- kerke op Schouwen-Duiveland) heeft zijn werkzame leven afgesloten. Hij is vroegtij dig gepensioneerd. Zijn laatste functie was bij de directie Zeeland van Rijkswaterstaat: projectleider Doorlaatmiddel Zandkreek- dam en 2e brug Zandkreeksluis. De zuid westelijke vereniging waarvan hij voorzitter is, telt zo'n vijftig leden. Zij is onderdeel van de Combinatie van Beroepsvissers, geves tigd in Rijkswijk. Bij deze overkoepelende, landelijke organisatie zijn ruim vierhonderd vissers aangesloten. In zijn woonplaats Zierikzee vertelt Geleijn se, nippend aan zijn warme chocomelk, dat de palingvissers die op het Grevelingenmeer opereren, bovenal boos zijn, omdat de palingstand daar juist floreert en door hen juist met zorg wordt behandeld. Eerst brengt hij de visgronden in kaart. Het Grevelingen meer is verdeeld in vakken. De rijksoverheid heeft zes vissers visrechten gegeven. Zij hebben Ouddorp (twee) of Bruinisse (vier) als standplaats. Het zijn bedrijven waarin vaders met zonen samenwerken of met com pagnons. Al deze vissers hebben zich ver enigd in de Vereniging van Beroepsvissers 'De Grevelingen', waarvan Wim Bout uit Bruinisse de voorzitter is. Omdat Bout niet aanwezig kon zijn bij dit interview, neemt Geleijnse diens honneurs waar, zonder al te veel over de strategie van de advocaat te willen openbaren. De palingvissers gaan al jaren verstandig met hun visgrond om, stelt Geleijnse. "Zij maken onderiing afspraken over hoe zij op het Grevelingenmeer vissen. Zij willen persé geen roofbouw plegen; ze staan duurzame visserij voor. Zo gebruiken zij bijvoorbeeld in hun fuiken ringetjes van 18 mm, zodat de kleine paling kan ontsnappen. Die willen ze niet vangen; die laten ze doorgroeien. Want als je alle paling wegvist, blijft er geen paling over. Op het IJsselmeer is er weide visserij, ledere visser kan er doen en laten wat hij wil. Hij kan er net zoveel fuiken neerzetten, en ze vangen daar zelfs de klein ste aaltjes: alles wat maar geld opbrengt." Daar is op het Grevelingenmeer met opzet geen sprake van. Geleijnse: "De vissers rou leren over de vakken. Daarnaast zijn er vrije gebieden waar ze vrij kunnen vissen. Ze hebben de zaak heel goed aangepakt. Het bewijs ervoor is dat het IJsselmeer helemaal kapot is gevist, terwijl de palingstand in het Grevelingenmeer eerder groeit." Ter illus tratie noemt hij het feit dat de vissers vijftien jaar geleden glasaal hebben uitgezet in het meer. "Het meer werd in 1971 afgesloten; ze móesten wel glasaal uitzetten." Nadien hebben de vissers dit niet meer hoe ven herhalen. De vangsten zijn namelijk al Jaap Geleijnse in zijn woonplaats Zierikzee: "De palingvissers op het Grevelingenmeer hebben het verstandig aangepakt.(Foto: Gert van Engelen) Een Ouddorpse palingvissersboot, afgemeerd langs de Grevelingen. die tijd "hetzelfde gebleven en zijn zelfs enigszins toegenomen". Geleijnse, licht triomfantelijk: "Deskundigen zeggen dat het vijf, zeven of tien jaar duurt voordat de glas aal uitgroeit tot schieraal. Als het slecht gaat met de palingstand, zou dat dus óók voor het Grevelingenmeer moeten gelden. Maar het peil is gedurende vijftien jaar constant gebleven. Dus op de een of andere manier komt er toch glasaal of pootaal binnen. Er is niets mis met de palingstand; paling zat." Deze opzienbarende ontwikkeling beperkt zich niet tot het Grevelingenmeer. Ook op het Veerse Meer, weet Geleijnse, en op de Oosterschelde en op de grote rivieren, eigen lijk in heel Zuid-West Nederiand, groeit de palingstand. "Ik ken een visser die in de jaren zeventig zijn visgrond in de Nieuwe Maas heeft opgegeven, omdat de rivier toen zwaar vervuild was. Nu, na de sanering, heeft hij daar spijt van, want hij zou er weer paling kunnen vangen." "Vissers", wil hij maar zeggen, "zijn óók biologen, al worden zij er niet voor betaald. Ze weten precies wat er in hun gebied omgaat." Het afschaffen van de 30-dagenregeling schaadt de palingvissers op het Grevelingen meer behooriijk. Geleijnse licht dat toe. "Zij verdienen hun boterham met de schieraal, de dikke, vette, voornamelijk vrouwtjespaling. In het najaar krijgt die paling de drang om terug te gaan naar de Sargassozee, waar hij als glasaal vandaan komt, om zich voort te planten. Althans, dat zegt men. Iedereen kent het verhaal van de Sargassozee, maar niemand heeft er ooit een pahng zien paaien. Niemand kan het bewijzen. Het is een soort mythe. "Soms begint die trek al in augustus, meest al is het in september. En dan moeten er nog bepaalde omstandigheden heersen, die te maken hebben met de stand van de maan en het weer: het moet winderig en regenachtig zijn. De vrouwtjespalingen zijn dan dik en zwaar, en ze gaan op weg. Om de pahngvis- sers in staat te stellen die paling te vangen, wordt de Brouwerssluis dertig dagen geslo ten. Zo verdienen ze hun geld." "Maar", waarschuwt hij, "denk nu niet dat ze alles vangen. Verschrikkelijk veel schieraal ontsnapt." Vervalt de 30-dagenregeling definitief, dan raken de palingvissers "een groot deel van hun jaarvangst kwijt", zegt Geleijnse. "Het voortbestaan van hun bedrijf komt dan onherroepelijk op het spel te staan. Ook omdat er geen alternatief is. Er zijn elders geen viswaters voor hen beschikbaar. Alle viswater wordt al benut. Daarbij komt: met het verdwijnen van de regeling, wordt er wéér getornd aan hun verkregen visrechten. De vissers zijn al teruggegaan van een Brou werssluis die zestig dagen gesloten bleef naar dertig dagen. En dat zou dan nu niets moeten worden. Dat vinden ze onrechtvaar dig en onacceptabel." De palingvissers concentreren zich voor hun inkomsten niet exclusief op de paling. Ze zijn al volop bezig zichzelf "te verbreden". Geleijnse: "Er zijn er die hangcultuurmosse- len erbij hebben genomen. Ook hebben ze oesterpercelen hebben waar ze de platte Zeeuwse oester kweken, en vissen ze van 1 april tot 15 juh op kreeft. De eerste kreeften hebben ze trouwens zelf uitgezet. En ten slotte vangen enkelen niet alleen paling, maar leveren een compleet product: ze maken de paling schoon en verkopen ze als bakpaling. Of ze roken ze en verkopen ze als rookpaling." Maar alle verbreding ten spijt, zegt Geleijn se, zij zorgt "slechts" voor het beleg. De boterham wordt verdiend met de pahng- vangsten. Jaap Geleijnse werpt zich wehswaar op als verdediger van de palingvissers, hij beweert niet dat de aalstand probleemloos is. Hij heeft de promotie bijgewoond van dr. Wil lem DekJcer, onderzoeker van het RIVO (Nederiands Instituut voor Visserij Onder zoek), en ook diens proefschrift gelezen. Dat heet Slipping trough our hands; population dynamics of the European eel en bevat de onthutsende conclusie dat in de afgelopen twintig tot vijftig jaar de Europese paling met negentig procent of meer is afgenomen. Geleijnse erkent dat de aalstand, óók in Nederiand, langzaam inkrimpt. Maar hij heeft bedenkingen en kritiek. "Het kan zo zijn dat de aaltstand achteruit holt, het gekke is dat dit probleem zich niet voordoet in Zuid-West Nederland. Voor vissers die nog steeds dezelfde hoeveelheden vangen, of zelfs nog meer, is zijn sombere conclusie moeilijk te begrijpen." Daarnaast constateer de Geleijnse dat Dekker zijn conclusie voor namelijk baseert op vangstgegevens van het IJsselmeer, "en dat is inderdaad doodge- vist". "Dekker weet heel veel. Hij is onbetwist baar dé specialist. Maar zelfs hij moet erkennen dat er heel veel nog onbekend is. Er zijn bijvoorbeeld onvoldoende statisti sche gegevens. Die over het IJsselmeer zijn al sumrnier, over de rest van Nederiand zijn nóg minder gegevens voorhanden." Het stoort Geleijnse bovendien dat Dekker "geen enkele poging" heeft gedaan om zich te verstaan met de palingvissers op het Gre velingenmeer. "Dan had hij praktische informatie van hen gekregen. Maar zij heb ben hem hier nog nooit gezien. Dat is betreurenswaardig." Qpleijnse wijst beschuldigend naar Portugal en Spanje. Daar wordt de glasaal in reus achtige hoeveelheden gevangen. "Ze komt er terecht in de paella of op broodjes, maar het grootste deel gaat naar Aziatische palingkwekerijen. Van die kwekerijen komt geen paling terug in de natuur. Daarmee halen zij de cyclus onderuit. Want als de glasaal al in Zuid-Europa wordt weggevan gen, krijg je in Nederiand geen jonge paling meer. Dan houdt het een keer op." De verslechtering van de aalstand is een mondiaal probleem, "maar op de wereld hebben we geen grip", weet Geleijnse. Daar om moet Europa in eerste aanleg zichzelf beschermen. Europawijd moeten er maatre gelen worden genomen voor de glasaal- vangst. Ook zouden de EU-lidstaten uniform moeten besluiten dat "alle glasaal die in Europa wordt gevangen, in Europa blijft, al is het de vraag of dit wettelijk te realiseren is". Maar nodig is het. "Want het zijn de vele, grote palingkwekerijen in Azië, die hebben geleid tot de exorbitante prijsstij ging. Vijftien jaar geleden kostte een kilo glasaal (2500 tot 3000 stuks) nog zo'n acht tien gulden, nu is dat zo'n zevenhonderd euro." Geleijnse bepleit meer maatregelen om het einde van de palingstand, dat door Dekker wordt voorspeld in 2009, af te wenden. Energiecentrales vermorzelen met hun gemalen de palingen die de rivier aftrekken. "Laat ze zodanige voorzieningen aanbren gen dat de palingen niet meer in de schepra deren kunnen belanden." Herstel van de aalstand kan verder bereikt worden door schieralen over de dijk te zet ten. Geleijnse hierover: "Vroeger hadden we op Schouwen-Duiveland en Goeree-Over- flakkee uitwateringssluizen die lek waren. De schieraal kon zo makkelijk wegzwem men. Die sluizen zijn dusdanig verbeterd dat dit niet meer kan. Palingen schijnen zelfs over de dijk te kruipen; zó sterk is hun voort- plantingsdrang, hoewel ik dat zelf nog nooit heb gezien. Ons voorstel is: laat vissers schieralen uit afgesloten binnenwateren en uit polders over de dijk zetten, zodat ze naar de paaigronden kunnen trekken. Maar com penseer dat verlies met aanvullende inkom sten uit Europese fondsen, of met tegemoet komingen van milieuorganisaties. Laat ze maar eens zien wat ze voor hun zorgen om de paling over hebben." Wat Nederland zeker niet moet doen, vol gens Geleijnse, is alvast de 30-dagenrege ling afschaffen. Minister Veerman van LNV meldde in een toelichting op zijn besluit dat Nederland daarmee "in feite vooruit loopt" op maatregelen die de EU-lidstaten "naar verwachting" volgend jaar nemen. Geleijn se: "Daarmee nemen wij eenzijdig een maatregel, terwijl we meer gebaat zijn bij uniforme maatregelen van alle EU-hdsta- ten. Zo worden we het braafste jongetje van de klas. Waarom zouden wij het probleem van de aalstand in het Grevelingenmeer moeten tackelen, terwijl elders in de EU nog niets gebeurt? Dat is het begin van het einde voor de Nederlandse vissers. Ook onder mijn je hiermee je onderhandelingspositie in Brussel. Als je zelf al eenzijdig een maat regelen treft, hoe wil je dan de andere lid staten nog meekrijgen? Dat wordt a heli of a job." "Als inwoners van de gemeente Dirksland de bedoeling hebben gehad om de gemeente bij de jaarwisseling in het nieuws te brengen, dan zijn ze in die opzet uitstekend geslaagd", begon een cynische Stoop zijn relaas over de gebeurtenissen in de doorgaans zo vredige gemeente. "We staan er, om zo te zeggen, gekleurd op." In alle drie de kernen - Dirksland, Herkin gen en Melissant - moesten 'vreugdevuren" worden uitgemaakt. In totaal werden acht aanhoudingen verricht wegens belediging en/of openlijke geweldpleging. Twee artes- tanten kwamen van buiten Dirksland. Een negende onverlaat werd in de kraag gevat en na een stevige berisping weer op vrije voeten gesteld. In de kern Dirksland, waar op de Spuikolk een vergunning voor het stoken van schoon hout gold, liep het uit de hand toen, ondanks herhaalde waarschuwingen van toezichthou ders, "enkele figuren het vreugdevuur meen den te moeten verpesten door al vrij vroeg in de nacht ongeveer twintig autobanden op het vuur te gooien", aldus de eerste burger van Dirksland. "We waren verplicht onszelf seri eus te nemen en ook naar anderen toe duide lijk te zijn: overtreding van de regels bete kent ingrijpen. Dat is gebeurd. Om de veilig heid van de brandweer te verzekeren, is ondersteuning van politie en ME noodzake lijk gebleken. Ik vind het spijtig dat het vuur rond half twee moest worden uitgemaakt, maar regels zijn regels. De overheid kan het zich niet permitteren om een bewuste over treding over haar kant te laten gaan." In Herkingen moesten zelfs twee vuren wor den gedoofd. Rond half zes was dat het geval op de aangewezen stookplaats op de krui sing van de Molendijk en de Kaaidijk, toen ook daar autobanden - en huishoudelijk afval - aan de vlammen werden toegevoegd. Twee uur later maakte de brandweer een eind aan een vreugdevuur bij de ingang van de haven. Mehssant was nog de rustigste kern. Stoop: "Het nieuwjaarsfeest in Melissant heeft veel belangstelling getrokken. Er zijn daar geen vervelende incidenten gemeld, zodat gesteld kan worden dat het opnieuw aan de ver wachtingen heeft voldaan. Wel hebben we in de loop van de nacht een vuur op het Plein moeten laten uitmaken. Het was niet toege staan en er waren autobanden en olie op gegooid. Jammer, zeker ook omdat bij een van de aanliggende panden ruiten werden vernield." De burgemeester rondde zijn relaas over oud en nieuw af met de constatering, dat het een onrustige nacht was, "waarvan sommigen schijnen te vinden dat dit normaal is..." Hij sprak zijn waardering uit voor de langdurige inzet van de brandweer en de medewerkers van de afdeling gemeentewerken. "Vooral de laatsten zijn op nieuwjaarsdag nog uren bezig geweest om alle rotzooi op te ruimen." Vervolgens blikte Stoop terug op 2004, waarbij hij onder andere de opening van twee nieuwe basisscholen, de start van peu terspeelzaal 'Pinkeltje' in Herkingen, de positieve beslissing om een streekarchief te realiseren en het woningbehoeftenonder- zoek als mijlpalen presenteerde. Ook noem de hij de kerkelijke verwikkelingen, die "diepe sporen" trokken door eilandelijke "gemeenschappen". Voor het nieuwe jaar staan verschillende onderwerpen op de gemeentelijke agenda. De burgemeester stipte onder meer "de gemeenschappelijke agenda voor Goeree- Overflakkee" aan, de "dringend noodzake lijke verbouwing van het gemeentehuis", de nieuwe locatie van de Cl000. de uitbreiding van het bedrijventerrein Watertoren, woningbouw in de kernen Herkingen en Mehssant en de herbestemming van de hui dige locatie van de Cl000 plus de plek van het binnenkort te slopen Startblok. "We zul len nog een forse financiële taakstelling moeten invullen om een financieel gezond meerjarenperspectief te bereiken. Dit zal heel ingewikkeld zijn en ingrijpende beslis singen vergen, met name voor de periode na dit kalenderjaar." Voor verenigingen en instellingen had de burgemeester de bood schap dat ze het na 2006 "met minder (sub sidie, red.) zullen moeten doen". Tot slot liet Stoop enkele gedachten los op het thema respect en vertrouwen. "Volgens mij hangen respect en vertrouwen nauw met elkaar samen. Om onderiing vertrouwen te scheppen is wederzijds respect nodig. Om respect tot uitdrukking te kunnen brengen is een bepaalde mate van vertrouwen noodza kelijk", aldus de burgemeester. "Ik begrijp best dat respect en vertrouwen niet zullen gaan inhouden dat we allemaal ongeveer hetzelfde denken en daarnaar handelen. Ik begrijp evenzeer dat een overtuiging of prin cipe van de een haaks kan staan op die van de ander. Echter, een samenleving waarin respect en vertrouwen gaan ontbreken, loopt het risico te verworden tot een losse verza- mehng eigen koninkrijkjes, waarin ieder voor zich doet wat goed is in eigen ogen." Stoop verklaarde zijn opmerkingen ook van toepassing op de verhouding tussen overheid en burger. "Respect voor ieders rol en ver antwoordelijkheid en vertrouwen in de wijze waarop rollen en verantwoordelijkheden worden ingevuld. De burger moet kunnen rekenen op een rechtvaardige en consequent en consistent handelende overheid, zodat dit handelen respect met zich meebrengt. Zodat de burger vertrouwen heeft in het handelen van de overheid. Het is voor de overheid een voortdurende opdracht respect en vertrou wen te verdienen." Maar, vervolgde de eerste burger van Dirks land, "ook de keerzijde is van betekenis: de overheid moet ervan uitgaan dat burgers aanspreekbaar zijn op regels en voorschrif ten." Waarmee hij weer terug was bij zijn schets van de nacht, die ervoor zorgde dat Dirksland het nieuws haalde. Ten slotte heeft de gemeente Dirksland bijna 8.300 euro overgemaakt op gironummer 555 voor hulp aan de slachtoffers van de zeebe ving in Azië. In de laatste week van 2004, vlak na de natuurramp, besloot het college van Burgemeester en Wethouders 1 euro per inwoner te doneren, zo maakte burgemeester ook bekend. Hij noemde de zeebeving een ramp van ongekende omvang, die niet te bevatten is. De burgemeester vergeleek de situatie rond de Indische Oceaan met de financiële perikelen in eigen land. "De Nederlandse gemeenten zijn in 2004 getrof fen door omvangrijke bezuinigingen en dat zal in 2005 en volgende jaren niet anders zijn. Onze noden worden echter heel betrek kelijk wanneer we de gevolgen van de ramp in Indonesië, India, Sri Lanka, Thailand en enkele landen op het Afrikaanse vasteland op ons laten inwerken. Het is daarom niet meer dan onze maatschappelijke plicht om naar vermogen de helpende hand te bieden." De bezoekers van de nieuwjaarsreceptie konden hun betrokkenheid tonen via een in het gemeentehuis geplaatste collectebus. Het lijkt alsof er in onze regio steeds meer famihes komen waar door de geboorte van een nazaat vier geslachten op rij ontstaan. Ditmaal bij de familie Noteboom. Sinds de geboorte van NeUieke Troost op 13 december, telt ook deze familie vier geslachten in vrouwelijke lijn. En voorzover kan worden nagegaan komen ook de doopnamen Wilhelmina en Petronella in de 19e eeuw in de opeenvolgende generaties voor. Op de foto van links naar rechts- Petro nella Noteboom-Voorthuijzen (oma van Nellieke), in 1955 te Vlaardingen geboren en woon achtig m Sommelsdijk; mevrouw Wilhelmina Voorthuijzen-De Neef (overgrootmoeder van Nellieke), in 1929 in Vlaardingen geboren en thans in Nieuw-Beijeriand woonachtig- Petro nella Troost (Nellieke), in 2004 te Dirksland geboren; en haar moeder Wilhelmina (Willy) Troost-Noteboom, in 1981 te Dirksland geboren en in Sommelsdijk woonachtig

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 2005 | | pagina 13