EIUMIDBI-niEUWS
^fc^^'H:
Uit het dagboek van
Gerrit Camphens
PAGINA 8
WOENSDAG 29 pEGEMBER 2004
De grote razzia van 20 en 21 december 1944
op Goeree en Overflakkee
Dinsdag 26 december
Bij Nieuwesch:ins "s morgens de grens o\er.
DiiitsUvnd in. richting Oldenburg, Bremen
(\\a;ir veel gebomb;irdeerd wasl. We kwa
men om uur 's avonds in H;miburg aan. NVe
moesten in een andere trein o\erstappen die
gelukkig verwannd was. Daar ben ik bij .Tac.
\Vesthoe\e gekomen. We reden niet verder
ma;ir we hadden en dak bo\en ons hoofd.
Woensdag 27 december
"s Morgens oni 8 uur moesten we een uur
lopen en we kw;uiien in een groot gebouw-
terecht. Om 1 uur weer ga;m lopen iriet de
bagage en we kw;inien om 4 uur aan bij een
soort schipperskanloor waar we werden
gehuis\esl. .\lles redelijk. Ik sliep naast .1.
\\esthoeNe. We waren nog met 40 Ouddor-
pers bij elka;ir.
Donderdag 2S december
N'eel ;il;inii. 's .-^winds S uur groot ;ilanii.
Terechtgekomen in een grote schuilkelder
die plaats bood aan 40.1XX1 mensen 1
\'rijdiig 29 december
Zestien Ouddorpers Nenrokken na^ir Dres
den. De hele dag ffokken er groepjes weg. 's
Avonds nog een groep vaii 20 Ouddorpse
mannen. Ik schooi met .1. Wesihoeve en eni
ge Zeeuwen o\ er.
Zaterdag .-fö december
's Morgens aangewezen voor verder trans-
pon. J. \\estlioeve en ik uit Ouddorp en J.
Kik uit Ha.imstede. Om Lr IS uur in de trein
na;ir A^ittenberge dat ligt tussen H;miburg en
Berlijn. In N\"ittenberge kwam een schipper
ons aflialen. Er lagen HolUuidse schepen
met Duitse scliippers a;iii boord. J. Kik slaapt
bij de schip}>eT. J. Wesihoeve en ik slapen op
het schip er naast. We hebben een kachel en
volop kolen aan boord en... een goed bed.
We hoeven voorlopig niets te doen. want de
schepen zinen vast in het ijs.
Zondag december
Dagelijkse bezigheden. Bezoek van een Hol
landse schippersknecht J. v;in Dani 1" jaar.
We hebben met ons vieren een gezellige
Oudejaarsa\"ond gehad. We kregen van de
schipper wat boeken en ook het Nieuwe Tes
tament. Nu lees ik regelmatig een hoofdstuk
NOor.
(Er breekt nu een periode aan waarin de twee
Ouddorpers met hun Zeeuw se \Tiend steeds
bij elkaar bleven. Ze trotseerden de moeilijke
omstandigheden die dagelijks op hen afkwa
men. Ze hadden allereerst de zorg \oor het
eten. dat is hun \rij aardig gelukt. Ze hadden
te maken met heel \-eel luchtalarm en ze pro
beerden hun lichaam en kleding goed schoon
te houden.)
Het dagboek gaat \erder:
Dinsdag 9 jivuiari
Het \Tiest dat het kraakt. We mc>eten gaan
werken voor de finna aan de wal niet ver van
het schip.
Woensdag 10 jaiudari
We moesten het ijs los hakken anders wordt
de druk teeen het schip te sroot. Het vriest nu
13 'C.
Donderdag 11 januari
De schipper had onge\"eer kg bruine bonen
meegebracht. Hij zei: "Die moeten jullie
maar eens uitzoeken." Wij achter de kachel
met z'n drieën K^nen uitzoeken. We dachten
er zal wel een maaltje \'oor ons oxerschieten.
Toen we ermee klaar w aren zei de schipper:
■■geef mij de slechte maar en de goede zijn
voor juUie." Daar boften we aiee.
Vrijdag 26janitari
De KMen zinen muiir%ast in het ijs. De vorst
wordt strenger. Ik geloof dat we hier dicht bij
Nova Zembla zinen. We moeten weer ijs
hakken.
Vrijdag 9 februari
Het ijs is nu weg. Ik kreeg bij de apotheek
wat Kalmoeswonel te pakken. Nu heb ik w at
te kauwen, mijn eigen teelt-tabak is op. We
zijn gelukkie nos bij elkaar.
Donderdag 22 februari
Bombardement om en nabij hel station \an
Wittenberge. We hebben het eerste bombar
dement meegenia;ikt,
Ziterdag 24 februari
We hebben van een schipper gehoord dat er
ergens een Ouddorper moest wezen in Wit
tenberge. Die iiK^est stoker zijn op een loko-
morief. Wij op stap. Het was ongeveer een
uur lopen. iiKuir we hadden de barak toch
ge\onden. We deden de deur \;m de bacik
open en zagen da;ir voor ons staan: Sjors
Tanis. Jaap Tanis. Hans N'lietUuid. H.uis Lod
der en Jacob Breen Tz.
Zij waren allen stoker op de lokomotieven.
Ze moesten hard werken en lange dagen
maken. De bommen die \an de week hier
w;iren gevallen hadden bijna hun barak
getroffen.
Er was een \oltrekker op de lokoniotief
ge\ allen wa;ir H;ms X'lietland stoker op was.
De machinist was gew ond ma;ir Hans w as er
e\en \";ui tewiren afgesprongen. Even later
kwam Teun Voogd ook nog in dezelfde
bar;ik kijken. Teun en zijn broer Klaas wiiren
bij een boer terechtgekomen. Er heerste gro
te blijdschap over het weerzien!!
Zondag 25 febniari
N'emomen dat A. Lokker en A. Breen Jz. bei
den uit Ouddorp afkomstig waren overleden.
Dat is toch \ersclirikkelijk ;ils je in een
\Teemd land moet sterven en de f;unihe weet
er niets van. (Ter xerduidelijking. Both.
Westhoeve en Kik boeleerden nog steeds op
de schepen").
Sfaandag 26febnum
's .-^xonds S uur weer alarm. Je raakt er zo
aan gewend. ;üsof het niet eens gevaarlijk
is
Donderdag 1 maan
We koken roggepap en maken die klaar met
water uit de Elbe.
1 Vrijdag 2 maan
Regelmatig komen de Ouddorpers nu bij
elkaar op bezoek. Ik heb nog vergeten dat er
ook nog nvee jongens van E. Meyer bij zijn.
Die zijn afgekeurd voor stoker. Nu moeten
zij koien schep]>en. De een hgt in het zie
kenhuis en de ander hgt ziek. in de barak op
I een aparte plaats.
Maandag 5 maart
Jaap en ik gaan samen de Ouddorpers opzoe
ken. Ze brachten Jaap Meyer Ezn. in de barak
een bezoek. Me> er had roodvonk gehad en
moest nog een week blijven liggen.
Ze brachten ook een bezoek aan Toon Meyer
Ezn. Hij lag in een barak achter het zieken
huis en zag er slecht uit.
1 Dinsdag 6 maan
i We staan om half zes op. We eten voor de
laatste keer aan K>ord waar we van 30
december 1'J-W tot aan vandaag zijn geweest.
De schipper brengt ons naar het station van
Winenberge. Om half tien vertrekt de trein.
We zien Joh. \1ietland en Sjors Tanis als
laatsten... Om 3 uur komen we in Hamburg
aan en arriveerden na vele omzwervingen
door de venvoeste stad. op dezelfde plaats
waar we in december het eerst v\ aren aange
komen. Het is in Hambxirg zo dikwijls alarm,
dat schrijf ik maar rjet meer.
Woensdag maan
We worden ingeschreven als havenarbeider.
Dat is hier gevaarhjk met de Tieffliegers
want die hebben het zeker op de haveninstal
laties zoals hijskranen gemunt. We werden
overgeplaatst naar een nieuw lager in een
groot geK■^u\v midden in de stad Hamburg.
Overal om ons heen is het een puinhoop. Wat
ziet zo^n stad er toch verschrikkelijk uit. We
büjven met ons drieën.
Donderdag S maan
Jaap en ik zinen in een cafe een biertje te
drinken en dan zien we Jan Bosland Jzn.
voorbij lopen.
'rijdag 9 maan
We wisten dat er veel Ouddorpers in Ham
burg te vv erk iresteld waren. We bereikten om
12 uur het lager v\aar wij op 27 december ook
een paar uur geweest waren. De jongens
waren bijna allemaal werken en wij samen
maar passagieren. We troffen a;ui Jaap van
Tona. Toon Westhoeve. C. Tanis en Jaap
Verduin. J. Bosland komt nu iedere avond bij
ons.
Zaterdag 10 maan
Jaap van Tona en Klaas Mierop komen ons
bezoeken. Wat w;u-en zij blij dat ze ons
zagen! We gingen die dag de Ouddorpers
weer opzoeken. v\e troffen er wel meer dan
25 aan.
Zxmdag 11 maan
Na het eerste bombardement in Winenberge
te hebben meegemaakt, m.iken we nu voor
ons het vierde bombardement mee op Ham
burg. Het w as gewoon verschrikkelijk, zo era
hebben we het nog niet meegemaiikt. links en
rechts overal bommen.
Maandag 12 maan
N'andaag moeten wij hier voor het eerst gaan
werken. Bommen lossen uit een schip v;ui de
Kriegsmarine wat heel gevaarlijk is. Elke das
veel alarm en veel de schuilkelders in.
Zaterdag 17 nuian
Een getroffen marine-schip los.sen. ier
sneetjes brood waren om 11 uur al op. 's
avonds laat hadden we in het lager koude pap
op een lege maag.
Zondag 18 maan
Luchtalarm en nog eens luchtalarm.
Dinsdag 20 maan
Drie maanden lang heeft het de Heere
behaagd ons te .sparen v oor de v ele gevaren
die ons hier boven het hoofd hangen. Haver
lossen en in het zout werken.
Donderdag 22 maan
Gisteravond zijn Jaap van Huizen en Klaas
Mierop geweest, maar wij waren niet thuis.
Vandaag zow at de hele dag alann.
Goede 'rijdag. SO maan
De vrije dag doorgebracht in de schuilkel
ders.
Zondag Ie Paasdag. 1 april
Om 2 uur ga;in we naar de Ouddorpers. Jan
Meyer Pzn. lag in het ziekenhuis, hij had een
smk beton tegen zijn been gehad. .Aren .Ale-
man en Coen Klepper zien we voor het eerst.
'rijdag 6 april
Van de Ouddorpers vernomen dat Tliomas
Mever Johz. is overleden, door ziekte of
ongeval dat weet ik niet.
Zaterdag 7 april
Om 12 utir alarm, ik ga naar een andere bun
ker. Daar zie ik toevalhg Cees Bezuven Pzn.
en Teun Bezuyen Szn. staan. Die jongens
keken vreemd op.
Zondag S april
Steeds alarm. We gaan naar de Ouddorpers
toe. A. Wine Jzn. en A. Wine Bertz. gaan met
ons mee terug. We maken tot nu toe het
zwaarste bombardement mee. voor ons het
negende. We moesten een weg zoeken door
het puin. Veel branden. Ons lager stond geluk
kig nog overeind, maar de ramen zijn er uit.
'rijdag 20 april
"Veel oorlogsellende. We komen terecht in
een rot gebouw, geen hcht. alle ramen kapot,
het stinkt er vreselijk. Er hggen Chinezen.
Russen. Oekraïners. Belgen. Fransen. We
horen de beschietingen rondom Hamburg
door de naderende Bevrijdingslegers.
Woensdag 25 april
Er staan enkele bomen op de Grosz Neu-
markt. ze worden al mooi groen. Ik denk aan
de kerseboom thuis en de tulpen. Ik heb de
tulpen gepoot, maar zal ik ze ooit nog zien
bloeien? Ik heb er niet veel moed op. Ik denk
aan vrouw en kinderen hoe zal het daarmee
zijn? We moeten met Gods hulp hier door de
bombardementen en beschietingen heen zien
te komen.
Woensdag 2 mei
Om tien uur komt er een extra bericht dat
Hamburg niet zal worden verdedigd en dat de
stad bezet zal worden door .Amerikaanse en
Engelse troepen. .Als ze de stad verdedigd
hadden, had het een moordtoneel geworden.
Donderdag 3 mei
Geallieerde troepen gearriveerd.
'rijdag 4 mei
Plunderingen werden hardhandig de kop
ingedrukt.
Zondag 6 mei
Het gaat weer mis. De jongens van het lager
en veel Duitsers en ook wel soldaten plunde
ren een drankkelder. Er staan duizenden
liters drank opgeslagen. Het wordt een wed
loop. De politie staat machteloos. Niet lang
daarna is wel tv\eederde deel van het lager
hardstikke zat. Ik heb nog nooit zoveel dron
ken mensen gezien. Tafels, stoelen, kasten,
niets blijft overeind. (De oorlog was over. het
feest kon beginnen.
Woensdag 16 nwi
We snorren met een v rachtauto door de sna
ren v;m H;unburg. We zijn vol verwachting.
Maar 20 km verder komen we in Bergedort"
en rijden daar een groot lager binnen. We
zagen daar alle jongens van Ouddorp w eer
die in Hamburg gev\'eest w aren.
'rijdag 25 mei
We staan om 5 uur op. we vennoeden dat we
vandaag ook weggaan. Om half elf gaan we
in een kolonne van 350 man in open wagens
van de Tommies weg van Berge-dort'. We rij
den door prachtige streken. We gaan over
een grote noodbrug over de Elbe, die hebben
de .Amerikanen gemaakt. We komen om 1
uur in Lüneberg aan. Weer in een groot lager
waar duizenden mensen zijn. Hier worden
we ontluisd.
Zaterdag 26 mei
In grote vrachtwagens van Lüneberg naar
Bassum alwaar wordt overnacht. Er rijdt 's
middags een lange trein voorbij met open rij-
migen. Daar staan 1500 officieren in van het
Nederlandse leger, allemaal met de oude uni
formen aan. Ze zwaaien naar ons met hun
mutsen. Om 4 uur gaan w ij ook op de trein.
W'e rijden over Osnabrück naar Reisse. 40
km van de grens. Per auto gaat het naar een
groot lager. We dachten wel eens wat duurt
het toch lang eer we uit Duitsland kunnen
vertrekken, maar als je ziet wat er overal
kapot is aan spoorwegen en bruggen dan
begrijp je dat wel beter.
Dinsdag 29 mei
Per auto aangekomen in Gronau.
Woensdag 30 mei
Medische keuring en alle spullen worden
ontluisd.
Zaterdag 2 juni
Jan Kik zijn we in Enschede kwijtgeraakt.
I \'anavond komt M. Moerkerk. W. Bakelaar.
Maan Hoek Jaczn.. Joh. Tanis Mzn. en Ge-
I rard Tanis Mzn. bij ons aan.
1 Maandag 4 juni
Om 10 uur gaan we met 28 man plus bagage
in een auto. We rijden 120 km door Holland
over Hengelo. Lochem. Zurphen. Deventer.
Apeldoorn tot .Amersfoort. Om 3 uur gaan
we in .Amersfoon een kamp binnen. We ont
moeten hier W. van der Wende, van hem ver
nemen we dat Teun Koek in maan al overle
den is. Dat is al de vierde man van Ouddorp.
zover ik weet.
Dinsdag 5 juni
Vertrek van .Amersfoort per trein naar Rot
terdam. In Rotterdam worden we opgevan
gen door de Padvinderij. Zij brachten ons
naar vrachtauto's die ons vervoerden naar
HeUevoetsluis. Jan Reedert was zijn schip in
Rotterdam wezen halen en deed HeUevoet
sluis aan. Met het schip van Reedert voeren
we rechtstreeks naar het Goereese Haven
hoofd. Daar kwam net een wagen van T. van
der Wende aan die een sehildwachthuisje
1 voor de Bitmenlandse Snijdkrachten (B.S.)
j kwam brengen. We zijn met ons allen op de
wagen gestapt en zo kwamen we onder een
luid hoera-geroep van honderden Ouddor-
pers op 5 juni 1945 terug in onze gehefde
j woonplaats. Gelukkig w aren al onze famüie-
leden in goede gezondheid.
Einde dagboek van 20 december 19-14 tot
5 jimi 1945 van Jac. Both en Jac. Westhoeve.
GERRIT CAMPHENS te Nieuwe Jonge,
geboren 2 september 1916
Donderdag 21 december 1944
's Middags om 3 uur per flets naar Middel-
hamis gereden met Leen Oudzegel. Teun
van Driel en Joost Nagtegaal. De fietsen
gestald bij de famüie \'an Driel op het
Markueld te Sommelsdijk. Om half vijf
waren we bij Hotel Meyer te Middelhamis
waar wij ons moesten melden. Om half
zeven moesten wij gepakt en gezakt naar het
Havenhoofd lopen. Half acht moesten vvij in
een Rijnaak worden ingescheept. Vanaf die
tijd tot de volgende morgen acht uur hebben
v^'ij met 400 mensen in het ruim opgestopt
gezeten. De verlichting bestond uit een klei
ne petroleumlamp. Wij hadden geen water
meegenomen, zodat wij in geen 24 uur kon
den drinken. W'ij allen versmachtten van de
dorst. Enkelen vielen flauw. Ik wens aUes
over te geven aan de beschikking van de
Hoogste Macht en Voorzienigheid.
Vrijdag 22 december
Wij varen langs Utrecht op .Amsterdam aan.
Eén man werd ziek en één is krankziimig
geworden.
Zaterdas 23 december
Om 12 uur aankomst in Amsterdam (terrein
K.N.S.M.). "s Avonds 6 uur met 1500 man
ingescheept in een schip met 10 ruimen, wij
zaten dus met 150 man in een ruim. Er lag
een laag stro op de bodem van het schip
zodat wij als zwijnen hebben moeten liggen.
Zondag 24 december
Om 12 uur in de middag kwamen wij in
Kampen aan en om 4 uur kwamen we in de
van Heutzkazeme terecht. Eten en slaapge
legenheid was goed. Om half elf s avonds
werden wij echter in allerijl gewekt en
moesten meteen afmarcheren naar het sta
tion van Kampen. Machtig klonk het
afscheidslied: '■Vaarwel mijn dierbaar
Vaderiand^' uit de mond van duizenden per
sonen!!!
Maandag 25 december Ie Kerstdag)
Pas om half twee in de nacht zette de trein
zich in beweging en voerde ons langs Hen
gelo. Bij Bentheim kwamen we over de
grens. Urenlang hebben wij in de trein geze
ten. Thans kregen wij een beeld van de aan
gerichte schade in Duitsland. De hele dag
zonder eten moeten doen. met veel moeite
kregen wij een beetje drinkwater. Om half
10 's avonds moesten we uitstappen in een
voor ons onbekende plaats. We werden daar
in een barak gebracht zonder bedden en
zonder licht. Wij hebben ons zelf in een
deken gerold en onze jassen over de voeten
gegooid. Gelukkig brandde er een kachel.
Dat bleek barak 1 te zijn in Spellen en we
verbleven daar tot 3 januari 1945.
Woensdag 3 januari
W'ij moesten aantreden voor verder trans
port. W'ij werden in een wagen geduwd.
Ook Leen Oudzegel en Leen Breur. Ruim 8
uur hebben wij daarin gezeten. Langs ver
schillende steden gereden. Verschrikkelijk
was de aanblik. Munster geheel verwoest.
Essen gans plat. Wij huiverden als de trein
stilhield, dan dachten wij "als wij hier soms
moeten uitstappen, in zo'n verschrikkelijke
plaats...W'ij moesten echter in de plaats
Wattenscheid zijn. dat ligt tussen Essen en
Bochum. beide geheel verwoeste plaatsen.
Om 6 uur kwamen wij in Wattenscheid aan
en werden in een loods van de spoorwegen
ondergebracht. Elk kreeg de beschikking
ov^er een eigen krib en twee dekens. Lekker
gegeten in een fijn verwarmd vertrek. Met
20 personen zijn wij daar beland. 7 uit
Dirksland. 5 uit Nieuwe Tonge. 4 uit Mid
delhamis. 3 uit Sommelsdijk en 1 uit Den
Bommel. Er wordt gezegd dat wij moeten
werken aan de spoorbaan. Gevaarlijk werk!
Het is 5 minuten lopen naar de schuilkelder
die een afmeting heeft van 40 bij 50 meter.
(hier Mordt het dagboek onderbrokenI
Dan breekt er een periode aan waarin ont
zettend veel keren luchtalarm gegeven
werd. Praktisch elke dag loeiden de sirenes
en vaak meer keren per dag. Gerrit Camp
hens heeft het met zijn vrienden ruet slecht
gehad voor wat betreft het eten. EUce dag
maakt hij gewag van wat zij eten en waar zij
het vandaan haalden. Het werk bestond uit
het schoonhouden van de wissels op de
spoorbaan en dat was met vorst en sneeuw
natuurlijk steeds nodig.
\'oortdurend moesten zij daarbij steeds
goed letten op naderende treinen. Ze moch
ten zich gelukkig zo nu en dan in het sein-
hokje wel verwarmen maar het bleef een
gevaarlijke toestand. In de barak hadden ze
het niet slecht. Er heerste een goede sfeer en
er was. geraige het dagboek, sprake van een
onderlinge band mssen de nakkeeënaars.
Gerrit Campfens had zijn slaapplaats naast
die van Joost Nagtegaal en het w as hun alles
waard om maar bij elkaar te kunnen blijven.
Zij lazen vaak in de Bijbel. \'erder hielden
ze de boel goed schoon en wasten ook hun
kleren regelmatig.
(hier gaat het dagboek verder i
Vrijdag 12 januari
.als ik echter op de spoorbaan ben. hoor ik
opeens een vliegtuig ronken, zeer hoog. Ik
denk dat dit een Duitser is. omdat er geen
vooralarm gegeven is. Opeens echter hoor
ik fluiten en zie ik vlammen in de lucht. Ik
laat mij plat op mijn buik tussen de rails val
len en even later hoor ik een geweldige
dreun. .Alle hchten gaan uit. de treinen stop
pen, paniek breekt uit en in deze nood hg ik
in de sneeuw ver van huis. Ook Teun is gaan
liggen en Joost holde naar de bunker.^Het
gebeurde zo onverwacht dat niemand op tijd
de bunker kon bereiken. Ik was een eind op
weg toen ik eenzelfde geluid hoorde en
weer viel een bom niet ver van ons af. Ik
wist niet dat ik door de sneeuw zelfs in het
donker zo hard lopen kon. Wij v\aren God
dank gespaard gebleven.
Woensdag 17 januari
I>rie van onze kameraden C. \'ol\verk. B.
Win Het en M. de Ruiter i allen vaklieden"!
moesten naar Bochum. Dat is jammer want
zij zijn aUen Rakkeeënaars en we weten
niet wie er voor in de plaats zullen komen.
Enfin, het blijkt dat wij nvee Flakkeeënaars
en een overlander terug krijgen.
Zondag 21 januari
Vanmiddag stapt onverwacht Steven Nagte
gaal binnen. Joost had naar Koos geschre
ven en die had weer naar Steven geschre
ven. Zodoende k"wam die ons onverwacht
opzoeken. Wij waren echt bUj. Steven deed
metselwerk bij de boeren en hij kwam geen
eten ie kort.
Maandag 22 januari
's .Avonds 8 uur luchtalarm. 10 uur weer en
"s nachts om 3 uur nog eens. Wij gaan naar
de bunker en als wij er na een halfuurtje uit
komen is alles rood van de branden. Geen,
200 meter van de onze is een barak afge
brand door fosfor.1
Dinsdag 6 februari
In de barak komen C. van Nimwegen en ik
tot de onaangename ontdekking dat er brood
ontvreemd is. W-ij hebben dus een dief op de
kamer. Ik neem mijzelf in acht.
Woensdag 7 februari
's Middags twaalf uur eten. De soep wordt
steeds sle'chter en het is maar goed dat wij
A-at brood in reserve hebben. Het gaat rege
len en om drie uur groot alarm. Snel gaan
vij de bunker in en nauwelijks zijn we daar
)f de hel breekt los. Geen 20 meter van de
ilaats waar wij ons werk hebben en op 50
aeter afstand van de bunker regent het bom-
len. Vijf huizen zijn helemaal kapot en er is
ntzettend veel beschadigd. Mensen zitten
og in de puinhopen. In de bunker zelf is het"
en toneel dat moeilijk te beschrijven is,
Jle vrouwen en kinderen zitten te huilen en,
e oorlog wordt vervloekt. Wat een ellende;
anschouwen wij toch en ik heb medelijden
iet dit volk. Teun is vandaag naar Bochunii
m een paar pakjes voor C. van Nimwegea
e J. WitvUet uit Holland. Wat zijn die men-
m gelukkig met hun brood. meel. stroop,,
sek, tabak en kleren,
"^jdag 23 februari
In dag om te gedenken. Ver van de bunker
kjgen wij vooralarm, direkt gevolgd doof
vi-alarm. Onmiddellijk gaan we naar de,
bnker doch wij horen de vliegtuigen ai
aikomen. Te Iaat voor mij. De hoor ze al
bven mijn hoofd huilen, o zo veel. Ik hoof
dbommen door de lucht fluiten.
Ilkan met verder meer en ik werp mij neer
tisen de spoorbaan. De bommen slaan met'
dnderend geraas in. Ik heb in de grond lig-
gn wroeten van angst. Ik heb hardop liggen
biden en ondertussen slaan de bommen
vik voor mij in de grond. Mijn gezicht ziet'
w\ van grond en stof. Een moment mindert
hc Een nieuw e formatie komt aangex logert
ervan dit ogenblik maak ik gebruik om iri
vlgende vaart naar de stoUe te lopen. J
Inens gaat het niet. Weer komt een aanval
enk duik weer in een gat. Daarna, als her
evn luwt. loop ik heen en bereik de hunker'
oredeerd. Ik dank God voor mijn behoud,
Tan is evenzo wonderljik gered. Op slechts
2Ca 30 meter afstand v an hem sloeg een
bei in een woning.
Jast die verderop was en waar geei,b'dntó
wï. zocht dekking in een bommengai.Et
wen veel doden en gewonden. Ik heb nog
ee: Rotterdammer binnen helpen drageii
wins benen totaal verbrijzeld waren. Na
ee;uur van hevig hjden is hij overleden. Ik
he veel aan thuis gedacht en ben blij dat ze
ztLs niet weien.
1 Zcerdag 24 febniari
Tevijl ik op weg was naar de barak werd
I voalarm gegeven en bij de bunker zie ik
Tea staan. "V^'e gaan samen de bunker in;
doQ al spoedig werd het mij te warm en ik
gar uit. Buiten worden we echter ingere-
i keil. gecontroleerd en gefouilleerd met nog
eer aantal Russen en Polen. De Russen
wolen verschrikkehjk geslagen. We wor-
der opgebracht naar het politiebureau en
me zegt dat we w orden ingesperd.
Geikkig worden wij echter om 11 uur los-
gelen en zijn wij om 12 uur in de barak.
(Vemoedelijk hebben wij hier te maken
i meeen vermeend geval van plundering).
Dirdag 27februari
\'aiiaag gemakkelijk werk. de telefoondra-
demerstellen. Het grootste deel van de dag
doe we niets en zitten in het seinhuisje.
Midags moeten vvij naar een plaats waar in
de ratrek geen bunker is. Snel nachten wij
alleklaar te krijgen, maar dat lukt niet vvanl
vvij oren al gebrom van naderende v liegtui-
gen-n even later horen wij al schieten.
Wij.viIIen nog weglopen maar het is reeds
te kt. In de verte vallen de eerste bommen
en srke formaties bommenw erpers komen
onzkant op. Wij zijn in het open veld. pre-
ciesjussen de grote fabrieken. Wij weten
nietneer waar vvij het zoeken moeten.
In e-i grepp^el val ik neer en het is alsof de
wend om mij heen vergaat. Als ik naa'-
bovo kijk. zie ik de bommen als hagelste-
nen ii de lucht vallen. Wij zijn radeloos en
wij ,eien niet waar wij blijven moeten,
Opois hoor ik boven mij een vreselijk
gelui v;in e^^n neervallende bom. Hij is
vhikxnen mij. dat hoor ik. maar ik durt
nietkijken. Het is secondenwerk en met
een !\vte plof aii v'>p 20 meter afstand van
mij en grvMe K>m die niet explodeert!
Wat t-en j:?luk. welk een bijzondere
besvlkkiiijL 3e Vcvrzienigheid. dat
juist c dichlslbii iiei-rgf v allen bom in deze
gtvMKsmvV>n, ÏV .iivUTvn bleven ook onae-
deena
Z.-'n.i» y^xi".
.Vlle vvvrg.-iaiHie <i»js-n veel. heel veel
AlannTiVn wy w N>«j\vif Tonge die grote.
eindö».-f stnxMM \.to vliecmïgen zagen.
giixS*.-o ovfT vMis ^cv.VIT hier is het de
g.in.sö,it3; K^mK. x-hI en verdert
re u\ de o..Ke omgeving.
\'.imwhi .sK-ht ss-slajvn. Imnier alarm,
dneiml u« K\l. \".^nn,vh! zijn er vlug-
schntk\ g>r,stt\xMd n>ej sArikaanjagende
inhv^iH :j\ hoiKien in dat c>p de s"ieden
Es,senA"AhnfEikel DvNTti'.wni CTelsenkir-
chen, -inenscheid. rhi.isK.irc. Keulen.
Bivhuj en H.tgen erb. worden
geN>nViKleerd, W ij i,, jai
gebieJWij nvgï-n nie: wci,
Zaterdg 2-i r%x'.r:
Vandae wel zesmaal alarm. Wij arbeiden
