Kun je dominee zijn zonder
een woord Latijn geleerd te liebben?
e tl) i efe
Goun^^etten
...tocht
PREDIKBEURTEN
Kerstconcert in
Doodsklok
Een mens in een
glazen huis
lllAIIDBI-raEUWS
19052005:
Honderd jaar
Christelijk onderwijs
Stad aan i Haringvliet
ElllVIIDEtl-IIIEUWS
R.K. kerk Achthuizen
Extra raadsvergadering
bij Superstar
Wulfert Floor, de land
bouwer van Driebergen
OJW schaatsen Breda
Op het gymnasium geleerd
Latijn geen grondtaal van de Bijbel
Verenging van blik
W. H. Velema
Het bestuur van de vereniging voor
protestants-christelijk onderwijs te
Stad aan 't Haringvliet nodigt (oud-
)leerlingen, (oud-)leerkrachten, (oud-
)bestuursleden en andere belangstel
lenden van harte uit voor de viering
van haar 100-jarige bestaan op 22
januari 2005.
Zondag 12 december 2004
PAGINA 2
VRUDAG 10 DECEMBER 2004
Een dringende vraag
De vraag over het onderwijs in Latijn als
een must voor aanstaande dominees, is op de
onlangs gehouden vergadering van de syno
de van de PKN aan de orde geweest.
Er was een voorstel om de kennis van
Latijn niet langer verplicht te stellen.
Hebreeuws en Grieks blijven onmisbaar,
maar een dominee kan ook zonder kennis
van Latijn.
In de krant las ik dat de rector van de
Erasmus universiteit, professor Van der
Duyn Schouten, de noodzaak van de kennis
van Latijn relativeerde. Hij vond het belang
rijker dat een dominee goed geleerd heeft de
Duitse taal te hanteren dan het Latijn. Leid er
niet uit af dat deze hoogleraar als belijdend
christen en meelevend kerklid de betekenis
van het Latijn afschrijft. Integendeel, hij
vindt het belangrijk, maar is die kennis ook
onmisbaar voor een (aanstaand) dominee?
Er was - om het voorzichtig te zeggen - een
duidelijke aarzeling bij de hoogleraar. Ik
schrijf dat niet toe aan het feit dat hij zelf
zich vooral met economie en daarbij passen
de wiskunde bezighoudt. Als ik goed ben
ingelicht is prof. Van der Duyn een breed
georiënteerd geleerde. Desniettemin een aar
zeling.
Sinds de kennis van Latijn een punt van
discussie in de kranten is geworden, nog
voordat de synode er officieel over sprak,
heb ik er zelf ook nogal eens over nage
dacht. Dat kan in zekere zin te meer ont
spannen, als je aan de zijlijn staat. Dus als je
woord geen gewicht meer in de schaal legt.
Dan kun je ontspannen je oordeel op papier
zetten.
Laat ik beginnen met te zeggen dat ik
mijn leven lang dankbaar ervoor ben
geweest dat ik op het 's-Gravenhaags Chris
telijke Gymnasium vanaf 1942 Latijn heb
geleerd. Niet dat de eerste lessen zo stimule
rend waren. We wilden ook als eerste-klas-
sers dat het ergens naartoe ging. Dat doel sti
muleerde ons, mij althans. Vooral toen we
aan het bekende werk van Caesar toekwa
men. De Gallische oorlogen. Dat was als ik
me niet vergis aan het eind van de eerste en
vooral in de tweede klas.
Ik vond Latijn een plezierige taal, strak
logisch van zinsconstructie en daardoor hel
der en doorzichtig. Het Grieks is in zekere
zin meer poëtisch en staat wat verder af van
hen die de logica van het Latijn hogelijk
waarderen.
De lezer begrijpt: ik ben blij dat ik Latijn
heb moeten leren. Daarvan heb ik mijn leven
lang plezier gehad; ook al om de herkomst of
de betekenis van bepaalde zegswijzen te
kunnen nagaan. Je herkent ze snel. Het geeft
(mij althans) een voldaan gevoel dat ik ze
kan thuisbrengen, om het maar eens heel
eenvoudig te zeggen.
Daarmee is de vraag nog niet beant
woord: is kennen van Latijn een must voor
een (aanstaande) dominee?
Laten we argumenten voor en tegen eens
globaal op een rij zetten, zonder je de eigen
wijsheid aan te meten dat wie eraan getrok
ken heeft of op gezwoegd heeft, natuurlijk
zegt: Geen dominee die niet geleerd heeft
Latijn te lezen.
Kennis van Hebreeuws en Grieks is on
misbaar. Dat zijn de grondtalen van de
Bijbel. Je moet, vind ik, als dominee op de
oorspronkelijke tekst kunnen teruggaan.
Daarover moet je je een oordeel kunnen vor
men.
Ditzelfde kunnen we niet zeggen van het
Latijn. Wie die taal niet geleerd heeft kan de
Vulgata (dat is de rooms-katholieke ver
taling van de Bijbel in het Latijn) niet lezen.
Ik grijp er op bepaalde momenten graag
naar, maar kan niet zeggen dat ik niet zonder
kan.
Latijn is dus niet nodig voor het lezen van
de oorspronkelijke Bijbeltaal.
Waarvoor dan wel? De Latijnse kerkva
ders en de officiële besluiten van de Kerken
in de eerste eeuwen blijven een gesloten
boek. Tenzij je zou zeggen: ik kan ook met
een vertaling toe, bijvoorbeeld van de wer
ken van Augustinus, van Tertullianus en
vele andere auteurs uit het westen. Wie geen
Latijn kent, kan ook de besluiten van conci
lies en synoden niet in de oorspronkelijke
taal en context lezen. De werken van Calvijn
en Voetius in hun oorspronkelijke latijnse
edities, blijven voor hem een gesloten boek.
Wie de kennis van Latijn niet noodzake
lijk acht voor een dominee, snijdt hem van
een niet onbelangrijk stuk van oud-christelij-
ke en ook van reformatorische literatuur af
Kan een dominee niet zonder? Zeker wel,
alleen je verengt je blik. Je snijdt de toegang
tot bepaalde wegen in kerkhistorische litera
tuur af. Dat lijkt mij een niet onaanzienlijke
verarming in de theologische opleiding; een
blikvernauwing die kijk en kennis in niet
geringe mate versmalt - helaas.
Kan een dominee niet zonder kennis van
Latijn? Jawel, dat zij eerlijk gezegd, maar
ten koste van een stuk toerusting dat bij de
opleiding behoort. Ik zou zeggen: in het licht
van de geschiedenis is de kennis van die
werken en kerkelijke documenten absoluut
geboden. Ik begrijp de relativering van deze
kennis door collega's wel, maar vind haar
niet heilzaam voor de opleiding van predi
kanten. Men zou mij dan ook niet zo ver
krijgen om aan de afschaffing van het vak
Latijn in de theologische opleiding mijn
stem te geven.
Latijn niet verplicht te stellen lijkt mij een
symptoom van de verarming in geestelijk
opzicht waaraan onze samenleving in de
breedte en de diepte lijdt.
Het programma voor deze herdenking luidt
als volgt:
13.00 uur:
- herdenkingsdienst in de Hervormde
kerk. Nieuwstraat;
14.30-18.00 uur:
- kort officieel gedeelte in verenigingsge
bouw 't Trefpunt, Oranjelaan;
- 25-jarig jubileum schooldirecteur J.R.
Dillingh;
- reünie, foto- en diapresentatie;
- mogelijkheid tot bezichtigen van de
school.
Giften ter gelegenheid van dit jubileum zijn
welkom op rekeningnummer 308902017 ten
name van 100 jaar CBS Albert Schweitzer,
Stad aan 't Haringvliet. Deze zullen worden
bestemd voor de aanschaf van materiaal in
en rond de school ten behoeve van de kinde
ren.
clir. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-liollandse en Zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Versctiljning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187) 47 10 20
Fax (0187)48 5736
Postbus 8, 3240 AA Middelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
e-mall: AIgemeen@gebr-dewaaI.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm'l
tarief per mm 0,28;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Vlllerius,
tel, (0187)47 10 22,
e-mall: J.VilIerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten
kan zonder opgaaf van redenen
worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,50
Per halfjaar 18,50
Per Jaar €36,00
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamis 342001108
Derde Adventszondag
OUDDORP - Hersteld Herv. Gem. Dorps-
kerk: 9.30 uur kand. A. Britstra uit Lun-
teren en 18.30 uur kand. G. A. van Gin-
kel uit Maartensdijk. Eben-Haëzer: 9.30
uur kand. G. A. van Ginkel en 18.30 uur
ds. C. Oorschot uit Tholen - Ger. Gem.
9.30 uur leesdienst en 15.00 uur ds. C.
van Krimpen - Ger. Kerk 10.00 uur ds.
C. G. Kant en 18.30 uur ds. H. C. v. d.
Eijk - Doopsgezinde Gem. 9.30 uur ds.
A. J. Krol en 18.30 uur ds. J. Smink.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. M. B. v. d. Akker, Nieuwerkerk a/d
IJssel en 18.30 uur kand. P. C. Zorge,
Ouderkerk a/d IJssel - Hersteld Herv.
Gem. 9.00 en 10.45 uur ds. J. W. van
Estrik, bediening Heilige Doop en 17.00
en 18.45 uur ds. IJ. R. Bijl, Moordrecht.
STELLEND AM - Herv. Gem. 9.00 uur ds.
D. A. Snijder en 16.30 uur kand. J. van
Eijsden, Driebruggen - Hersteld Herv.
Gem. 11.00 uur kand. B. Bouwman,
Sommelsdijk en 19.00 uur ds. W. L.
Smelt - Ger. Kerk 10.00 uur de heer C.
B. van Beek en 18.30 uur ds. C. G. Kant.
MELISSANT - Hersteld Herv. Gem.
10.00 en 18.00 uur ds. P. Korteweg, v.m.
bediening HeiUge Doop - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur leesdienst - Ger.
Kerk 9.30 uur ds. A. Westerdijk - Ger.
Gem. in Ned. 10.00 en 18.00 uur lees
dienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
I. Hoornaar, Ermelo en 18.00 uur ds. Th.
W. H. van der Heijden - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur leesdienst.
HERRINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
A. H. Veldhuizen, Woudenberg, bedie
ning Heilige Doop en 18.00 uur ds. E. F.
Vergunst, Ridderkerk - Hersteld Herv.
Gem. 'Prins Johan Frisoschool' 10.00 en
18.00 uur ds. A, van Wijk - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur ds. A. A. Brugge,
v.m. bediening Heilig Avondmaal en
nam. dankzegging Heilig Avondmaal.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. R. W. van Mourik en 18.00 uur dr. C.
A. van der Sluijs, Veenendaal. 17
december 2004: 18.30 uur ds. B. A.
Belder, bevestiging en inzegening van
het huwelijk van Cees van der Vliet en
Annemieke Wielhouwer - Lukaskapel
HDG 10.15 uurds.T.W. van Bennekom
- Rem. Ger. Gem. 16.00 uur ds. Oort,
kinderkerstviering - Herv. 'Exodus'
Gem. 10.00 uur ds. M. R. Hoffenkamp -
CAMA Christengemeente, het Prieel,
10.00 uur R. Kuijer.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. A. P. Voets, v.m. bediening
Heilig Avondmaal en nam. dankzegging
Heilig Avondmaal - Hersteld Herv.
Gem. aula Chr. Scholengemeenschap
'Prins Maurits' 9.15 uur ds. J. C. den
Toom en 17.00 uur ds. J. G. Blom, Poort-
vliet - Chr. Ger. Kerk 9.30 en 18.00 uur
ds. P. den Butter - Ger. Gem. 9.30 en
18.00 uur ds. J. Karels - Ger. Kerk
10.00 en 17.00 uur ds. L. J. Lingen -
Ger. Kerk (Vrijgemaakt) 9.30 en 16.45
uur leesdienst.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur
ds. P. J. Droogers, Werkendam en 18.00
uur kand. W. Stijf, Hoofddorp - Her
steld Herv. Gem. 'Ons Dorpshuis'
11.00 uur ds. J. C. den Toom, Sommels
dijk en 16.30 uur ds. IJ. R. Bijl, Moor
drecht - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
ds. T. M. van Dijk.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
L. de Wit en 18.00 uur ds. A. Goedvree,
Amemuiden - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst - Evangelie Ge
meente Beréa, gebouw 'De Bron' 10.00
uur dienst.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 uur kand. D. Wolters, Nieu
werkerk a/d IJssel en 18.00 uur ds. P.
Nagel, Vlaardingen - Ger. Gem. 10.00
Volgende week zaterdag, 18 december is er
weer zaterdagavondwerk van de Nederland
se Hervormde Kerk in Hersteld Verband.
We hopen deze avond te gaan gourmetten.
We verzamelen om 18.00 uur bij het gebouw
van de Postduivenvereniging aan de West-
dijk waar eerst nog wat gedronken wordt.
Om 18.15 uur wordt er vertrokken. De kos
ten voor deze avond zullen ongeveer 5,-
bedragen. Opgegeven kan nog tot en met
zaterdag 11 december door te bellen van
naar Peter van Alphen (0187-652086) of
naar Elizabeth Knöps (0187-652373).
Op vrijdag 17 december geeft dameskoor
Toonkunst haar jaarlijkse kerstconcert in de
R.K. Parochiekerk Onze Lieve Vrouw
Hemelvaart te Achthuizen. Daar zingen zij
klassieke en minder bekende kerstliederen,
met medewerking van het Chr. Gem. koor
Vox Humana o.l.v. Peter Burger, mannen
koor 'Ons Koor' o.l.v. WiUem Chr. Mey-
boom en het R.K. Parochiekoor St. Caeci-
lea o.l.v. Guus van der Ploeg. De muzikale
begeleiding wordt verzorgd door organist/
pianist Arjan de Vos. Het geheel staat onder
leiding van dirigent Willem Chr. Mey-
boom. Iedereen hartelijk welkom. Aanvang
20.00 uur, kerk open 19.30 uur.
Hallo jongens en meiden van Goedereede.
Wij, als Trefpuntleiding, nodigen jullie van
harte uit om morgen weer naar de club te
komen. We gaan om 19.30 uur beginnen met
gebed. Het thema uit de bijbel "Uw naam
worde geheiligd"
Na het thema en een korte pauze stappen we
in de auto om naar de sporthal te rijden, om
vandaar eentocht te beginnen. Brengen
jullie je vrienden en vriendinnen mee? De
avond duurt tot 21.30 uur. Tot morgen!
HET TREFPUNTTEAM
en 18.00 uur leesdienst - Ger. Kerk
10.00 uur ds. P. H. Zaadstra en 18.00 uur
ds. K. W. Kakes.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. A. Wessels, Oldebroek en 18.00
uur ds. E. Versluis, Molenaarsgraaf -
Ger. Kerk 10.00 uur dr. G. den Hartogh
en 18.00 uur ds. G. A. Trouwborst.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30
uur kand. B, Jongeneel, Alblasserdam en
18.00 uur dr. T. E. van Spanje - Her
steld Herv. Gem. 't Centrum 11.00 uur
ds. W. L. Smelt, Stellendamen 15.30 uur
ds. P. Korteweg, Melissant - Ger. Gem.
9.30 en 18.00 uur leesdienst - Ger. Kerk
10.00 uur drs. J. M. Becker en 18.00 uur
drs. A. S. Rienstra.
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
dr. T. E. van Spanje.
Morgen zal in Delft de grote klok van de
Nieuwe Kerk luiden. Het gebeurt niet vaak
dat deze klok, de Bourdon, uit 1570 wordt
geluid. De klok weegt bijna negen ton en
heeft een diameter van circa 2,3 meter. De
klok is gewoonlijk alleen te horen als de
hamer de hele en halve uren slaat. Deze
Bourdon wordt alleen geluid bij zeer bij
zondere gebeurtenissen en bij de begrafe
nis van een lid van het Koninklijk Huis. Het
geluid van deze diepstklinkende klok ver
oorzaakt zulke zware trillingen dat bij
regelmatig luiden schade aan de toren van
de Nieuwe Kerk wordt toegebracht. De
oudere inwoners van Delft herinnerden
zich bij de bijzetting van prins Claus en
prinses Juliana nog goed de indrukwek
kende klank van de Bourdon in het verle
den. Velen zullen zich nog herinneren dat
op 8 december 1962 prinses Wilhelmina In
de koninklijke grafkelder werd bijgezet.
Het luiden van de doodsklok lijkt in Neder
land steeds meer een achterhaalde zaak.
Evenwel niet op het platteland, waar aan
het luiden van de kerkklokken bij uitvaar
ten nog altijd veel waarde wordt gehecht.
Het klokluiden wordt in verschillende stre
ken van ons land om uiteenlopende rede
nen gedaan. Bekend zijn de klokkenstoe
len in Friesland, die ook wel 'de klokken
torens van de armen' worden genoemd
omdat ze vooral in minder welvarende
streken voorkomen. In voor-christelijke tij
den was men in de donkerste periode van
het Jaar bang dat de zon bezig was te ver
dwijnen omdat die steeds korter scheen.
Men gaf allerlei duistere krachten hiervan
de schuld. Om de 'demonen' te verdrijven
maakte men een 'heidens' lawaai. Zo ont
stond de gewoonte om in de donkere
dagen voor het einde van het Jaar langdu
rig de klok te luiden.
Over het luiden van de doodsklok wordt
ook geschreven door historici die hiermee
iemands overlijden treffend markeren. Ook
op Flakkee werd de doodsklok in de loop
der tijd talloze malen geluid, zoals voor
Claes de Wilde, schoolmeester, koster en
voorzanger in Oude Jonge. Voor hem luid
de de doodsklok op 30 oktober 1765. Ook
voor schoolmeester Pieter Diepenhorst, hij
werd geboren in 1765 en was o.m. dood
graver in Stad aan 't Haringvliet, heeft de
doodsklok geluid. Hij overleed op 16 febru
ari 1841. ZIJ zijn twee van de vele duizen
den voor wie op het eiland de eeuwen door
de doodsklok luidde. Morgen zal de doods
klok in Delft luiden en gelukkig is er tot nu
toe niemand die zich hieraan ergert of
stoort. Het ontzag voor de dood Is kenne
lijk groot genoeg om er tijdens de laatste
tocht hoorbaar bij stil te staan. Als de
Bourdon klinkt over Delft wordt een lid van
het Koninklijk Huis uitgedragen. Er rest
maar een vraag: hoe luisteren wij naar de
doodsklok?
Op maandag 13 december is er een extra
raadsvergadering van de gemeente Middel
hamis. Radio Superstar zendt de raadsverga
dering live uit vanaf 19.30 uur. Radio Super
star is te beluisteren op 105.9 (kabel gem.
Middelhamis), 107.3 FM (ether) en via
www.radiosuperstar.nl.
"Ik voor mij, ik ben maar een ellendige onder
de ellendigen, die in kennis, geloof, gods
vrucht en bevindingen ver achter vele ande
ren aankom en nochtans heeft de Heere mij
reeds in mijn vroege jeugd een indruk gege
ven van de kostbaarheid mijner arme schul
dige ziel, waarvoor ik de veiligheid steeds in
Christus blijf zoeken en een oprechte keus om
de wet lief te hebben en het welbehagen des
Heeren te doen. Hierbij kwam reeds vroeg de
begeerte om ook anderen te vragen of zij ook
een Zaligmaker nodig liadden, en hun Chris
tus en de weg naarde hemel aan te prijzen en
voor een eeuwig verderf en ondergang te
waarschuwen.
Dit zelfgetuigenis schreef Wulfert Floor
(1818-1876) in de voorrede op zijn vierde
bundel Oefeningen. Die oefeningen waren
niet meer of minder dan uitgeschreven pre
ken die hij in de omgeving van Driebergen
en ook wel daarbuiten hield. Tal van jaren
achtereen! Niet dat Floor een geordend pre
dikant was. Nog minder achtte hij zich een
profeet of een profetenzoon. Hij was en
bleef een eenvoudige landbouwer, wiens
drang het naar zijn eigen woorden slechts
was om zijn 'medereizigers naar de eeuwig
heid' aan te spreken over hun eeuwige
belangen. Om, als het hem gegeven was, zie
len in te winnen voor Gods Koninkrijk en
tevens om Gods arme volk op weg naar Sion
tot een hand en een voet te zijn en zo moge
lijk hun troost en blijdschap in de Heere te
bevorderen.
Zie deze Wulfert niet als een opwekkings
prediker of zoiets, ook niet als een man van
grote retorische gaven. Maar hij is rondge
gaan - in stilheid, nederigheid en.eenvoud,
als één die dient. Geionden, niet om een
kerk te stichten, maai' om zielen te stichten,
te vermanen en te vertroosten. En dan nog in
het bijzonder de zielen van de eenvoudigen
en de stillen in den lande. Als een landbou
wer sprak hij vooral voor de landbouwers, in
de achterhuizen van hun eenvoudige boeren
hoeven. En dat in een omgeving waar toen
weinig kennis en oefening van het geloof
gevonden werd. Altijd was daarom zijn
woord sober en ongekunsteld, maar naar het
hart en ook uit het hart gegrepen.
Een dezer weken verscheen de vierde druk
van een boekje dat in 1988 voor het eerst in
boekvorm verscheen. Ik heb het toen al met
veel vreugde en herkenning gelezen. Het is
een kleine biografie van Wulfert Floor. De
schrijver was de inmiddels wel bekend
geworden ds. J.T. Doomenbal, die deze
levensbeschrijving ooit publiceerde in de
kolommen van het Gereformeerd Weekblad,
het kerkblad van onder meer ds. I. Kievit. De
artikelen verschenen van november 1946 tot
mei 1947. In de uitgaaf van 1988 is een groot
aantal goedgekozen illustraties opgenomen.
Wel is het jammer dat deze vierde druk exact
gelijk is aan de eerste. Enige actualisering
was wel op haar plaats geweest. En een over
zicht van inmiddels verschenen bundels met
'Oefeningen' had de weg gewezen naar het
kennisnemen van de bronnen zelf.
Dominee Doomenbal beschrijft het leven en
de prediking van Floor met grote precisie en
affiniteit. Dat wordt niet alleen verklaard
door hun gezamenlijke afkomst uit het land
van Driebergen en Neeriangbroek, maar
vooral door de herkenning in geestelijke
zaken. Ds. Doomenbal die in 1975 overleed,
was een begenadigd schrijver. Zijn eigen
'overpeinzingen' die in later jaren zijn uitge
geven, laten dat overtuigend merken.
Ik ga nu niet proberen het leven van Wulfert
Floor in het kort samen te vatten. Ik wil vol
staan met een hartelijke uitnodiging dit fijn
zinnige werkje zelf ter hand te nemen. Wie
weet, grijpt u - als u het al niet deed - daar
na ook naar de al genoemde bundels met
Oefeningen.
Een tiental brieven van en aan Wulfert Floor
is aan het slot van het boek opgenomen. Bij
lage 11 tenslotte betreft een door Floor zelf
opgesteld overzicht van de plaatsen waar hij
heeft gepreekt - met zijn eigen woorden:
"geoefend".
Ik citeer tenslotte uit een brief die hij in april
1850 schreef aan zijn zielenvriend F. Vos
kuil. "Nu dan, laat ons zoeken te waken en te
strijden om eenmaal in te gaan door de enge
poort en te grijpen naar het eeuwige leven.
Laat ons veel en getrouw gebruik zoeken te
maken van het dierbare Woord des Heeren,
hetwelk ons toch zo dienen kan om onze har
ten in moedeloosheid te verkwikken. En ons
te zijn tot een veilig zielkompas, waarop wij
veilig koers kunnen maken naar de eeuwige
zaligheid, zonder te dwalen, of tenminste
geheel te verdwalen in de woestijn van deze
wereld. Laat ons inzonderheid veel met al
onze schuld en nood zoeken te schuilen bij
Jezus en Hem aanlopen om Zijn goede
Geest, want:
Er moet veel strijd gestreden zijn,
veel kruis en leed geleden zijn,
een nauwe weg betreden zijn,
en veel gebed gebeden zijn,
zolang wij hier beneden zijn.
Dan zai het hierna vrede zijn.
N.a.v.: Ds. J.T. Doornenbal, Leven en werk
van Wulfert Floor. Uitgeverij Den
Hertog te Houten. Gebonden. Geïl
lustreerd. 164 pag. ISBN-nummer
90-331-1848-3. Prijs 14,90.
J.M.J. Kieviet
Paleis Soestdijk. Voor velen het thuis van de Neder
landse monarchie. Woonplaats van - toen - Konin
gin Juliana en Prins Bernhard. Langs de weg, mak
kelijk te zien. Groots, wit, twee vleugels die je lijken
te omarmen, een royaal bordes met bijbehorende
trappen. Elk jaar weer op koninginnedag trefpunt
voor het défilé. Jarenlang rust- en ontmoetings
plaats voor een groeiende familie. Gewoon, omdat
vader en moeder, opa en oma daar woonden.
Paleis Soestdijk. Laatste home van een mensen
paar, dat de leeftijd van de zeer sterken mocht
bereiken. Dat ook wist: ...en het uitnemendste van
dien is moeite en verdriet Nu zijn ze niet meer
Soestdijk, een huis met geheimen, ook dat
In de loop der jaren is er veel gefotografeerd In en
rond dat huis. Twee foto's zijn meer dan andere
blijven haken op het netvlies. In feite zijn het foto's
van hetzelfde object, maar met verschillende per
sonen. De gang van een van de beide vleugels van
uit de tuin - of was het van achter het hek? -
genomen. Op de eerste foto loopt een eenzame
vrouw door de gang, Prinses Juliana. Op de ande
re - jaren tater - een eenzame man, Prins Bern
hard.
Dat woord „eenzame" is misschien onterecht en
werd wellicht opgeroepen door de combinatie van
een klein mensenkind in zo'n grote gang. Laten we
het dan maathouden op een mens alleen. Of we nu
in hoogheid zijn gezeten, of onder de geringste
onderdanen moeten worden gerekend, er zijn
momenten dat men alleen is. Dan worden besliss
ingen genomen, dan worden dingen gedaan die
soms een leven lang nagedragen zullen worden.
Ten goed en ten kwade. Dan worden.Eenzaam,
alleen. Eigen verantwoordelijkheid. Soms tegen
het advies van de ander in.
Over die beslissingen is de laatste week weer veel
geschreven. Ook Prins Bernhard leefde in een gla
zen huis. Als Prins-gemaal heeft hij zijn weg
gezocht en gevonden. Het maakte hem tot een
publiek persoon, met veel vrienden en veel vijan
den. Allebei die groepen hebben nu hun verhaal.
Emotionele verhalen, gekleurd door de eigen
mening, affiniteit, door sympathie of antipathie. Het
is allemaal nog veel te vers om een historisch ver
antwoord oordeel te vellen. En misschien is het wel
waar wat Koningshuiskenner Van Wijnen schreef
Bernhard was een verhalenverteller Vertellers van
verhalen kleuren al te makkelijk de werkelijkheid
naar eigen waarneming in. Daarom is het extra
moeilijk waarheid en verzinsel te scheiden.
Verhalen of niet: een ding is duidelijk: Prins Bern
hard heeft een grote plaats gekregen onder ons
volk en met name bij de veteranen uit de Tweede
Wereldoorlog. Zijn optreden toen, maar ook zijn
trouw aan hen die toen met hem tegen nazi-Duits
land vochten, hebben banden gesmeed. Wie dat
ziet en hoort, weet dat dit niet zo maar een kwes
tie was van eens per jaar als een soort bescherm
heeroptreden. Neen, hier was de mens Prins Bern
hard misschien wel op zijn best, leerden wij hem
hier kennen zoals hij echt was. Trouw, een vriend.
Prins Bernhard mocht oud worden. Dat is een voor
recht, maar tevens kan het pijn doen. Hij hoorde tot
hen die Nederland bevrijdden, die daaraan soms
vanuit grootse of zelfs heilige idealen meededen.
Met hen die nu nog leven heeft hij ook bewust mee
gemaakt hoe we met die vrijheid omsprongen.
Allicht zullen er stemmen zijn, die zeggen dat hij er
volop van geprofiteerd heeft. Het zij zo. Er zullen ook
tegengeluiden zijn: de toenemende individualise
ring, gepaard met criminaliteit, hebben hem ook
beroerd. Dat hij het opnam voor twee medewerkers
van AH, was daanan een uiting. Het zal waar zijn.
Een mens alleen in een gang. Wie zal hem recht
kennen? Een mens met zijn vragen, problemen,
zekerheden en twijfel Tegelijkertijd een mens in
een glazen huis. Een mens alleen en tegelijkertijd
publiek bezit Het geldt ook voor zijn familie, zelfs in
dagen van rouw. Het geldt morgen, als het lichaam
van Prins Bernhard wordt bijgezet in de Delftse
Nieuwe Kerk. Enerzijds een geweldig iets, als je
weet dat een volk mee treurt. Anderzijds een vorm
van publiek vermaak
Daarna, alleen. Tot staatszaken roepen. Het glazen
huis weer in. Het koningsschap en wat daarmee
annex is, is een zware roeping.
Koninin Wilhemina heeft het recept tegen de gevol
gen van de spanning tussen èn mens zijn èn publiek
bezit, venvoord toen zij schreef Eenzaam, maarniet
alleen. Zouden wij de koninklijke familie Gods nabij
heid in Christus niet toe bidden? Voor morgen en
vooraltijd?
Beste allemaal,
11 december staat bij het OJW een middag
je winterse sportiviteit op het programma.
Wegens de begrafenis van Prins Bernhard
hebben we als OJW besloten om niet naar de
Uithof in Den Haag te gaan. Om 12.00 ver
trekken we daarom met de bus vanaf de
Hoeksteen in Middelhamis naar Breda, om
daar de schaatsen onder te binden. Door dit
besluit kan het skiën helaas niet doorgaan.
De kosten voor het schaatsen is 10,00. Om
ongeveer 17.30 zullen we weer terug zijn bij
de Hoeksteen, waar we gezamenlijk soep en
een broodje zullen eten. Heb je zin om mee
te gaan? Er zijn nog enkele plaatsen beschik
baar dus geef je nog snel op bij Johan
(486372).