NADER COMMENTAAR
e t i eb
Woningbouw havenkanaal
Sommelsdijk onder vuur
PREDIKBEURTEN
Forums
Kerst/wintermarkt
te Ouddorp
De verborgen agenda
Vuurwerk, nood
en hulpverlening
EIIAtlDEli-IIIEUWS
EIUVt1DEI1-rilEUW5
Mttl
Een reactie
Definitie van sedatie door de NPV
Voorbeelden uit de praktijk
Zondag 28 november 2004
Rust niet voordat gy ze
van buiten kunt
PAGINA 2
fSï:
VRUDAG 26 NOVEMBER 2004
Het is me een behoefte om ditmaal iets te
schrijven over de invulling van deze rubriek.
Dat hangt samen met eventuele vragen bij de
lezers en mogelijke misverstanden over wat
ik schreef.
Enige weken geleden schreef ik een artikel
over terminale sedatie. Over hetzelfde
onderwerp schreef ik in het Gereformeerd
Weekblad (uitgave van Drukkerij-Uitgever
ij J. Bout, Huizen). De tekst van beide arti
kelen was niet dezelfde, de strekking wel.
Dezer dagen ontving ik een brief van
mevrouw A.C. van Dijk, die schreef in haar
hoedanigheid van Coördinator - NPV-Con-
sultatiepunt.
Zij schreef mij over mijn artikel in 'Eilanden
Nieuws' van 3 september j.l. Daarnaast is er
een artikel verschenen waarvan ik hierboven
melding maakte, in het Gereformeerde
Weekblad, waarop zij ook inhaakt.
De tendens van de brief van mevrouw Van
Dijk - ik neem aan, min of meer officieel
namens de NPV - is, dat ik geen zuivere
definitie van sedatie hanteer, als gevolg
waarvan er verwarring ontstaat. Maar dat
niet alleen. Ik wees erop dat er situaties zijn
waarin van sedatie wordt gesproken terwijl
er in feite - om het in mijn woorden te zeg
gen - vertraagde euthanasie wordt toege
past.
Vooral de relatie tussen sedatie en vertraag
de euthanasie wordt door de briefschrijfster
betreurd en bekritiseerd.
Uit het bij deze brief gevoegde informatie
materiaal blijkt dat de NPV uitgaat van de
volgende definitie van sedatie in de termina
le fase: sedatie in de terminale fase is het met
behulp van medicijnen tot stand brengen van
een toestand van diepe slaap bij een patiënt
met een korte levensprognose, als uiterste
mogelijkheid om zijn ondragelijk lijden te
verlichten. "Doel van sedatie is dus verlich
ting van op andere manieren niet te beïn-
vloeden pijn en andere symptomen, en niet
het actief beëindigen van het leven".
De schrijfster verzet zich tegen de door mij
gewekte indruk dat sedatie een verkapte,
wijl vertraagde vorm van euthanasie is.
Ik heb uiteraard het artikel waarop zij doelt,
er nog eens op nagelezen. Het was met toe
stemming van de redactie van Eilanden
Nieuws overgenomen in het Christelijlk
Gereformeerd Kerkblad voor het Westen.
Van dat blad is de in christelijk gereformeer
de kringen zeer bekende scribent de heer D.
Köole uit Den Haag, eindredacteur! Hij ver
telt - zo vermeldde ik in Eilanden Nieuws -
dat hij uit eigen waarneming in verpleeghui
zen in het westen van het land moest conclu
deren dat sedatie in een aantal gevallen een
vertraagde vorm van euthanasie is.
In mijn artikel gebruikte ik de uitdrukking
van de heer Koole: 'een gefaseerde vorm
van euthanasie'.
De reactie van de zijde van de NPV komt
hierop neer, dat met deze voorstelling van
zaken een verkeerde indruk wordt gewekt;
namelijk alsof sedatie een vertraagde of ver
kapte vorm van euthanasie is.
Zoals hierboven gezegd, heb ik mijn beide
artikelen er nog eens nauwkeurig op nagele
zen. Het is immers geen gering verwijs als
men je voorhoudt ten onrechte onrust te
zaaien.
Bij herhaalde herlezingen van mijn beide
artikelen (in Eilanden Nieuws en in het
Gereformeerde Weekblad) meen ik te
mogen zeggen, dat ik duidelijk onderscheid
gemaakt heb tussen sedatie in de oorspron
kelijke betekenis van het woord. Zij bedoelt
namelijk het verminderen van ondragelijke
pijnen. Anderzijds wordt de term sedatie ook
gebruikt om het stervensproces te bespoedi
gen. In zeventien procent van de gevallen is
dat zelfs het beoogde doel, las ik in een offi
cieel overzicht.
In het artikel heb ik tussen beide vormen een
duidelijk onderscheid gemaakt. Mijn bedoe
ling is niet geweest te zeggen of te suggere
ren dat elke vorm van sedatie een vertraagde
en dus verkapte vorm van euthanasie is. Ik
heb de lezers niet ongerust willen maken,
maar tot waakzaamheid opgeroepen.
Een percentage van zeventien procent waar
in sedatie vertraagde euthanasie is, liegt er
niet om.
De intentie van mijn artikel is dus vooral: let
erop en vraag ernaar wat er gebeurt; dus wat
er met sedatie beoogd wordt. Er bestaat in
een aantal gevallen een kloof tussen de door
de NPV gehanteerde definitie en wat er fei
telijk onder de naam sedatie gebeurt.
Het lijkt mij noodzakelijk dat de NPV de
kloof tussen haar definitie en het feitelijk
gebruik erkent.
Als er een verwijt gemaakt moet worden,
moet de schrijfster namens de NPV niet aan
mijn adres zijn. Zij moet zich richten tot hen
die onder de naam sedatie een verkapte (wijl
vertraagde) vorm van euthanasie toepassen.
Dat dit gebeurt valt niet te ontkennen.
Ik achtte het mijn taak op de incongruentie
tussen de oorspronkelijke betekenis van de
term, en het feitelijk gebruik ervan te wijzen.
Ik deel de vraag, onlangs geopperd in een
landelijk dagblad, om een heldere definitie
van sedatie. Daardoor wordt, hoop ik, alle
misverstand voorkomen.
Nu ik toch op de noodzaak van verduidelij
king wijs, wil ik nog een ander punt aan de
lezers voorleggen.
Ik schrijf mijn columns (wilt u: artikelen
voor de rubriek Ethiek) ruim veertien dagen
vóór de datum van verschijnen. Daarom kan
ik niet altijd de laatste ontwikkelingen rond
om een thema er in verwerken.
Mijn column bedoelt geen hoofdartikel van
een krant te zijn! Zo'n hoofdartikel becom
mentarieert en kritiseert (desnoods) recente
gebeurtenissen.
Met mijn column tracht ik door te stoten
naar achtergronden en wijs ik op een trend
die zich aftekent. Het gaat mij niet om actu
eel en direct commentaar, maar om het teke
nen van achtergronden en het doorlichten
van ontwikkelingen. Mijn artikelen hebben
meestal iets van een nabeschouwing, in de
hoop dat de lezers er voor komende of later
gebeurtenissen iets mee kunnen doen. Dus
meer een dieptepeiling dan een actuele kriti
sche commentaar. Het gaat mij om de ach
tergronden en samenhangen, die de lezers
doorzicht geven in wat er aan de orde is. Ten
slotte zij gezegd, dat alle schrijven een
poging is. De lezer oordele zelf over wat hij
of zij ermee kan.
W.H. VELEMA
OUDDORP - Hersteld Herv. Geni. Dorps-
kerk: 9.00 uur kand. M. Diepeveen,
Stellendam en 18.30 uur kand. M. Ale-
man, Uddel. Eben-Haëzer: 9.00 uur
kand. M. Aleman, Uddel en 18.30 uur
ds. P. C. Hoek, Sint Annaland - Gen
Gem. 9.30 en 18.30 uur leesdienst -
Gen Kerk 10.00 uur ds. C. G. Kant en
18.30 uur ds. W. P. Ferguson - Doopsge
zinde Gem. 15.00 uur Inwijdingsdienst
nieuw ge-bouw.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. H. van Ginkel, Goes en 18.30 uur ds.
H. Westerhout, Harderwijk - Hersteld
Herv. Gem. voorbereidingszondag Hei
lig Avondmaal 9.00 en 10.45 uur ds. J.
Post, Putten en 17.00 en 18.45 uur ds. J.
Kot, Borssele.
STELLENDAM - Herv. Gem. 9.00 uur ds.
A. Belder en 16.30 uur dr. P. H. van Har
ten, Ridderkerk - Hersteld Herv. Gem.
11.00 en 19.00 uur ds. W. L. Smelt, v.m.
viering Heilig Avondmaal en nam. nabe-
trachting Heilig Avondmaal - Ger. Kerk
10.00 uur de heer C. B. van Beek en
I8.30uurds. C. G. Kant.
MELISSANT - Hersteld Herv. Gem.
10.00 en 18.00 uur ds. R Korteweg, v.m.
voorbereiding Heilig Avondmaal - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst -
Gen Kerk 9.30 uur ds. J. J. Th. Meijer,
viering Heilig Avondmaal - Ger. Gem.
in Ned. 10.00 en 18.00 uur leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
G. van Meijeren, voorbereiding Heiüg
Avondmaal en 18.00 uur ds. P. van den
Heuvel, Bunnik - Gen Gem. 10.00 en
chr. streeltblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-tiollandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)4710 20
Fax (0187)48 5736
Postbus 8, 3240 AA Middelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
e-mail: Algemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,28;
contracttarieven op aanvraag
slultingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14,00 uur
sluitingstermljn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerlus,
tel. (0187)47 1022,
e-mall: J.ViIlerlus@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten
kan zonder opgaaf van redenen
worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,50
Per halfjaar 18,50
Per jaar 36,00
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóc5r 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamis 342001108
ning Heilig Avondmaal en nam. dank
zegging Heilig Avondmaal.
HERKINGEN Herv. Gem. 10.00 uur
kand. J. Kooij, Barendrecht, voorberei
ding Heilig Avondmaal en 18.00 uur ds.
A. Belder - Hersteld Herv. Gem.
'Prins lohan Frisoschool' 9.30 en 18.00
uur ds. A. van Wijk, v.m. voorbereiding
Heilig Avondmaal - Ger. Gem. 10.00
uur leesdienst en 14.30 uur ds. A, A.
Brugge.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. R. W. van Mourik, bediening Heilige
Doop en 18.00 uur ds. E. F. Vergunst,
Ridderkerk - Lukaskapel HDG 10.15
uur ds. Th. W. H. van der Heijden en
15.30 uur samenzangdienst, ds. T. W.
van Bennekom - Rem. Ger. Gem.
10.00 uur ds. J. F. Klijnsma - Herv.
'Exodus' Gem. 10.00 uur ds. M. R.
Hoffenkamp - CAMA Christenge
meente, het Prieel, 14.30 uur K. van
Holten, doopdienst.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. E. F. Vergunst, Ridderkerk en 18.00
uur ds. H. J. Catsburg, Goes - Hersteld
Herv. Gem. aula Chr. Scholengemeen
schap 'Prins Maurits' 9.30 uur ds. J. C.
den Toom en 17.00 uur ds. C. Gielen -
Chn Gen Kerk 9.30 en 18.00 uur ds. M.
Kater-Gen Gem. 9.30 en 18.00 uur ds.
L. Blok, v.m. voorbereiding Heilig
Avondmaal en nam. bediening Heilige
Doop - Gen Kerk 10.00 uur ds. L. J.
Lingen en 17.00 uur ds. J. T. Baart -
Ger. Kerk (Vrijgemaakt) 9.30 uur ds.
A. van Groos en 16.45 uur leesdienst.
NIEUWE TONGE - Herv. GEm. 9.30 uur
kand. J. A. J. Bals, Horst en 18.00 uur ds.
L. Quist, Groot-Ammers - Hersteld
Herv. Gem. 'Ons Dorpshuis' 9.30 uur
ds. H. J. Boer, Nieuwe Tonge en 16.00
uur kand. M. Aleman, Uddel - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. P. Blok.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. L. de Wit, v.m. bediening
Heilig Avondmaal en nam. dankzegging
Heiüg Avondmaal - Gen Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst - Evangelie Ge
meente Beréa, gebouw 'De Bron' 10.00
uur dienst.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 uur kand. J. Reijm, Nieu-
werkerk a/d IJssel, voorbereiding HeiÜg
Avondmaal en 18.00 uur ds. J. Willem-
sen - Gen Gem. 10.00 leesdienst en
15.00 uur ds. L. Blok - Gen Kerk 10.00
uur ds. C. M. Baas en 18.00 uur ds. J.
Schep.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. C. Doorneweerd, voorbereiding Hei
lig Avondmaal en 18.00 uur ds. T W. van
Bennekom - Gen Kerk 10.00 en 18.00
uur ds. Joh. Arensman, v.m. bediening
Heilig Avondmaal.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30
uur dr. T. E. van Spanje, voorbereiding
Heilig Avondmaal en 18.00 uur kand.
mr. J. Kooij, Barendrecht - Hersteld
Herv. Gem. 't Centrum 11.30 uur kand.
A. P. Muilwijk, Kesteren en 16.00 uur
ds. J. Koppelaar, Abbenbroek - Ger.
Gem. 9.30 en 18.00 uur leesdienst -
Gen Kerk 10.00 uur de heer J. Glas en
IS.OOuurdrs. J.H. Becker.
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. J. Reehorst, Piershil, voorbereiding
Heilig Avondmaal.
Op dinsdag 30 november a.s. is er in de
Gereformeerde Kerk, Dorpstienden 15 te
Ouddorp, een verkoping van leuke kerstde
coraties, kransen, paddestoelen, festoenen
en vogelverwenartikelen tegen zeer redelij
ke prijzen. Ook worden er kerstartikelen ver
kocht uit het rommelmarktassortiment; dat
betekent dus mooie dingen tegen zeer lage
prijzen. De kerst/wintermarkt begint om
9.00 uur en eindigt om 16.00 uur. Uiteraard
is er koffie met cake, en het 2e kopje is gra
tis. U bent van harte welkom'.
Het politiek bedrijfin Nederland gaa t door. Sommi
gen denken dat tiet maar een saaie bedoening is.
Niets is minder waar Neem nu de afgelopen weken.
Minister Donner zegt iets wat het kabinet al eerder in
een brief had aangegeven. De regering zoekt naar
maatregelen om uitwassen als de moord op Van
Gogh tegen te gaan. Daar is niets mis mee. Nu was
vriend en vijand (ook vriend) het erover eens dat Van
Gogh een scherpe tong had en kwetste. Dat hij daar
bij naar algemeen geldende waarden en normen over
de schreef ging, is duidelijk. Dat hij daarbij naar bij
belse waarden en normen over de lijn ging, behoeft
geen betoog. Er zijn uitdrukkingen door hem geno
teerd die ronduit godslasterlijk waren.
Welnu, toen die twee lijnen bij elkaar kwamen, sloeg
de vlam in de pan. Enerzijds de verse wond die gesla
gen was door de moord op iemand die de grenzen
van de vrijheid van meningsuiting - er zijn kennelijk
toch grenzen! - voortdurend overschreed en daar
mee verlegde. Anderzijds een statig ogende minister
van christelijke huize, die aankondigt dat eens geke
ken moet worden of die grenzen niet wat terugge
drongen kunnen worden door het artikel in het Bur
gerlijk Wetboek over smadelijke godslastering 'op te
poetsen.
We hebben het geweten. Waar partijen later toega
ven in de Kamer even niet bij de les geweest te zijn
toen de regeringsbrief bekend werd, waren ze we! bij
de pinken toen CDA-er Donner op het congres van
zijn partij de opmerking over smadelijke godslaste
ring herhaalde.
Toen was de politiek ineens wel spannend. Toen
bleek dat politiek wel degelijk met levensbeschou
wing te maken heeft en dat zodra daartoe de gele
genheid geboden wordt, wordt toegeslagen Ga maar
na: afgelopen week een debat over smadelijke gods
lastering, een motie daarover die is weggestemd,
maar die tot resultaat heeft dat niemand er meer om
heen kan om daar in een minder beladen context nog
eens over te debatteren. Het onderwerp heeft vol
gens veien alles te maken met de verhouding kerk en
staat, en met bevoordeling van een bepaalde groep.
Het is voor velen 'dus' politiek correct om tegen te
zijn. In het kielzog van het debat over de motie is en
passant maar even aangekondigd dat er dan ook
maar eens moet worden gesproken over de wetten
die het openbare leven op zondag inperken. En, om
het verhaal compleet te maken, daarmee kan het
CDA even de pen op de neus gezet worden Die par
tij is dan wel is waar terug van weggeweest, maar
moet niet denken dat.Zo werkt dat
D'66 (toen nog met de is ooit opgericht om de
Nederlandse samenleving te hervormen, te beginnen
met 'Den Haag'. Daarbij zijn alle voorgestane veran
deringen middelen om de autonomie, de zedelijke
onafhankelijkheid van de individuele mens, gestalte
te geven. Van baas in eigen buik tot de door burgers
gekozen burgemeester gaat het om één ding: een
samenleving waarin de mens uitmaakt wat hij wil en
welke waarden en normen daaraan worden gehan
gen. De waarde waarom alles draait is: non-discrimi-
natie. Het verbod op smadelijke godslastering is
daarmee in strijd. Dat bevoordeelt een bevolkings
groep (bevolkingsgroepen).
Je hoeft het niet met iemand eens te zijn om hem
toch te bewonderen. Zo ook als het gaat over politie
ke partijen. De hen/ormingsagenda van D66 is
dezelfde gebleven. Op sociaal-economisch gebied
een alleszins redelijke partner Een partij om een
coalitie mee aan te gaan. Klein genoeg om geen
bedreiging te zijn, groot genoeg om coalitiegenoten
bij de les te houden. Maar tevens een paard van Tro-
Je, want de hervormingsagenda bleef Niet alleen
afgesproken hervormingen (staatsrechtelijke veran
deringen, bijvoorbeeld de gekozen burgemeester),
maar ook de verborgen agenda, emancipatie tot op
het individu. In dat licht Is de actie van mevrouw Van
der Laan een logische en kunnen we nog meer ver
wachten.
Emancipatie tot op het bot van de samenleving: het
individu. We zouden dus nu bijna een vorm van col
lectief geluk bereikt moeten hebben. Nee, dus De
maatschappelijke kilte slaatje tegemoet De fractie
leider van D66 Dittrich heeft dat goed aangevoeld
toen hij dezer dagen zijn zorg over de ontwikkelingen
in Nederland uitsprak. Daarbij wees hij op de afbraak
van het zuilenstelsel: maatschappelijke hoofdstro
men in de samenleving met een 'eigen' organisatie
en onderlinge solidariteit Ook met eigen macht Eén
van die stromingen, de socialistische, heeft vanouds
veel heil van de staat verwacht - mensen blijven toch
ergens heil verlangen. De tegenpool - de liberale
stroming - onderstreepte de vrijheid van de mens en
daarmee het principe van de marktwerking. Daartus
sen zat de machtige christelijke zuil, met haar sterke
band aan allerlei organisaties in de samenleving.
Dat alles is in rap tempo afgebroken. Dat ziet Dittrich
ook wel, sterker: zijn partij heeft tot doel (gehad) dat
zuilenstelsel af te breken Wat dat betreft huilt hij dus
krokodillentranen, maar zijn analyse is terecht
Na de moord op Theo van Gogh stonden de
talloze forums op het internet ineens weer
volop in de belangstelling. Iedereen die
wil kon daar zijn of haar mening kwijt.
Nou Ja, mening. Veel forums zijn gevuld
met ellenlange pagina 's onnozel geleuter
en met praatjes van de 'ik wil gehoord'
worden en de 'ik heb geijk' figuren. Het
taalgebruik is in meer dan één opzicht
onder de maat. Veel moderators, die
bestaan echt, grijpen pas in als het te laat
is. Het eerste wat opvalt is dat een groot
aantal deelnemers aan de digitale discus
sie anoniem blijft. Terwijl er sprake is van
'ingezonden brieven' en opmerkingen blij
ven de meeste schrijvers onbekend. Het
blijft bij initialen, een voornaam en de
meest vreemde pseudoniemen. De onder
werpen variëren van landelijk en serieus
tot eilandelijk en belachelijk. Zelfs over
deze archipel kunt u op de marktplaats
van meningen terecht. Sommige thema's
keren met de regelmaat van de klok terug.
Fleuren, drugs, verkeer en godsdienst zijn
populair. Hierbij geldt het klassieke adagi
um: nergens verstand van, maar overal
een mening over. De forums zijn te verge
lijken met columnisten die wekelijks, soms
dagelijks de lezer teisteren met hun onge
zouten mening.
En dat laatste kan niet ontkend worden.
Op een lokaal forum zwalkten we van de
stelling dat het huis-aan-huis blad De Fla-
eke extreem rechts is naar de DPN, u weet
wel die politieke groep in opkomst, die
medewerkers zoekt. Moeten we in het toet
senbord klimmen om de voorzitter van dit
ambitieuze platform aan een prestigieuze
Award te helpen? We vernemen nog
meer. Bjvoorbeeld over een forumganger
die iets niet of Juist wel vertelt. Over de
kleuren van de website en het nut van
superpolitiek. Ook een diepgaande discus
sie over het modem van een internetprovl-
der werd niet geschuwd. Kortom, als u
niets te doen heeft of zich gewoon een
kwartiertje wilt ergeren: bezoek een van de
digitale discussieforums. Het is beslist
geen veelkleurige flora. Het Is eenzijdig
heid troef. Het is Ja of nee. Geen mening
mag ook, maar telt natuurijk niet mee.
Bent u voor of tegen een verhoging van
maximumsnelheid, de monarchie en aso-
bakken in het centrum van de grote ste
den? Wilt u witte of aluminium horizon
vervuilers? Ik stel voor om forums alleen
nog maar op de weekmarkt toe te staan.
De onderwerpen zijn onbeperkt en boven
dien kunt u naar hartelust over het forum
heen en weer lopen. Loopt u mee van het
kastje naar de muur?
Geen zuilen meer, wel een samenleving waarin de
geëmancipeerde mens in vrijheid zijn weg kan gaan
en die dat dan ook doet, zij het dat hij nu aanloopt
tegen een zuil die sociaal en qua identiteit van een
andere orde is Dat geeft spanning, waarop de indivi
duele burger geen antwoord heeft. Gevolg: de over
heid moet het oplossen.
Je wrijft je ogen uit. D66 enerzijds een partij die niet
ophoudt heilige huisjes - in de meest serieuze versie
bedoeld - omver te werpen, de partij die de restan
ten van het zuilenstelsel steeds weer aan de orde
stelt D66 die constateert dat na het omvem/erpen
van de zuilen zich een samenleving heeft onh/vlkkeld,
die met veel zaken geen weg weet De gebeurtenis
sen van de laatste tijd vragen zelfs om een krachtige
overheid.
Zeker weten dat als de overheid zich (te) krachtig
profileert D66 de partij zal zijn die dat aan zal vech
ten, want de rechten van de individuele mens mogen
niet in het gedrang komen. Als het zo gaat is die par
tij veroordeeld tot een lage bestaansgeschiedenis.
Prof. dr. A. Th. van Deursen is bij liefheb
bers van de vaderlandse geschiedenis een
populair schrijver. Voor zijn emeritering
was hij hoogleraar in de nieuwe geschiede
nis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Het is al meer dan dertig jaar geleden dat ik
met veel genoegen zijn 'Bavianen en slijk-
geuzen' las, over de woelingen in de Neder
landen gedurende de jaren voorafgaande aan
de Dordtse Synode van 1618/1619. Andere
publicaties van hem zijn 'Mensen van klein
vermogen' en 'Een Dorp in de Polder'.
Onlangs verscheen van hem 'De last van
veel geluk'over de geschiedenis van onze
lage landen gedurende 1555 tot 1702. Het
kan zijn dat ik op de inhoud van dat boek
Deo volente nog eens terug kom.
Nu gaat het me om een veel kleiner maar
tegelijkertijd fijnzinnig werkje. Het draagt
de merkwaardige titel (precies zo geschre
ven): 'Rust niet voordat gy ze van buiten
kunt'. Het laat iets zien van de betekenis van
de Tien Geboden in de praktijk van alle dag
gedurende onze zogenaamde Gouden Eeuw.
In de protestantse kerkdiensten worden elke
zondagmorgen de Tien Geboden aan de
gemeente voorgehouden. Daarnaast komen
ze regelmatig in de catechismus-preken aan
de orde. Dat is nu zo. Dat was ook in de
zeventiende eeuw het geval. Veel predikan
ten uit die tijd hebben hun catechismus-pre
ken in boekvorm uitgegeven. Zo zijn dus
ook de predikaties over de Tien Geboden,
zoals ze toentertijd werden gehouden, nog
bekend. Prof. Van Deursen heeft een tiental
van deze prekenbundels onderzocht naar de
inhoud van de preken over de Wet des Hee-
ren. U begrijpt wel dat dat een aardig tijds
beeld geeft. Want als er ooit concreet en met
het oog op de dagelijkse praktijk gepreekt
werd en wordt, dan is het wel als de Tien
Geboden aan de orde zijn. Die verklaringen
weerspiegelen op hun manier de manier van
leven van toen.
Enkele van de gebruikte verklaringen zijn
die van: H. Bastingius, C. Poudroyen, P. van
der Hagen, D. Knibbe en B. Smytegelt. Ook
het zogenaamde Schatboek van Z, Ursinus,
de opsteller van de Heidelbergse Catechis
mus, is erbij betrokken.
Met elkaar leven we in de laatste maanden
van 2004. Binnenkort hopen we met elkaar
weer oud en nieuw te vieren. En zoals we
eigenlijk gewend zijn, zal er ook weer veel
vuurwerk bij de jaarswisseling worden afge
stoken. Veel jonge en oudere mensen zullen
vuurwerk gaan kopen of hebben het al
gekocht. Een ieder zal er ook wel plezier aan
beleven om het allemaal af te steken.
Als we echter het totale bedrag straks weer
zullen horen, dat aan de totale hoeveelheid
vuurwerk is uitgegeven, en we zetten daarte
genover de enorme nood in de wereld, en
zeker van de vervolgde christenen in zoveel
landen, zouden we dan niet een klein bedrag
Prof Van Deursen behandelt elk van de
geboden apart, zij het dat hij het derde gebod
in twee hoofdstukken bespreekt, eerst over
het vloeken, daarna over het zweren. Juist in
het licht van het actuele debat over de straf-
rechtbepalingen aangaande de godslastenng
is het goed eens te luisteren naar de preken
van toen over datzelfde onderwerp. "Wat wil
het derde gebod?", zo vraagt de Catechis
mus. "Dat wij niet alleen met vloeken of met
valse eed, maar ook met onnodig zweren, de
Naam Gods niet lasteren noch misbruiken,
noch ons met ons stilzwijgen en toezien zul
ke schrikkelijke zonden deelachtig
maken..." Uit de gehouden preken over dit
onderwerp is op te maken dat de zonde van
het vloeken erg algemeen was. Zelfs bij kin
deren die nog maar nauwelijks konden pra
ten. "Rijt gy op schuiten, op wagens, op
wegen in Holland, Zeeland en door gantsch
Nederiand, 't is of gy in de helle leefde. Elk
heeft vloeken, nieuwe en oude", zegt de
Middelburger Bemardus Smytegelt. De
mensen kennen de ernst van de zonde niet,
aldus ds. Poudroyen. Ze houden vloeken
"voor een swackheyt, ofte voor een aenge-
nome gewoonte."
De predikanten uit die jaren zijn er niet
onduidelijk over: ten aanzien van de hand
having van het derde gebod heeft de over
heid een duidelijke taak. Ze heeft de plicht
alle vloekers en lasteraars te bestraffen. Bas
tingius haalt de wet van Mozes aan; hij doet
dat in de vertaling uit de tijd voor de Staten
vertaling: "Wanneer een ziele sondigen sal,
dat hy eenen vloeck hoort, ende by dies
getuyge is, oft gesien, oft bevonden heeft,
ende niet voorder van hem gheseyt, die is
eender misdaet schuldich." Dat geldt van
iedere particuliere persoon. Maar dat geldt
temeer van degenen "die met hare authori-
teyt sulcke lasteringhe soude connen weeren
ende verbieden, nochtans tselve niet en
doen." Ds. Beeltsnyder verwijt de christelij
ke magistraten hun slapheid in dezen. In de
praktijk dragen ze geen enkele zorg om de
lastering van Gods Naam te weren. Nee, dan
de Turken nog eens!, die straffen deze zonde
met de dood. Niet dat het aan de wetten zelf
ligt, zegt ds. Van der Hagen. "De overheden
onder ons hebben goede en heylsame ordon
nantie gemaeckt. God geve dat sy die hand
haven, of 't zijn kloeken zonder klepels."
De predikanten uit de Gouden Eeuw laten
niet na hun afkeuring over deze praktijk te
laten horen. Zowel hun hoorders zelf als,
over hun hoofden heen, de overheden wor
den vermaand om deze en andere zonden na
te laten. Weet u dan niet dat er geen zonde is
die God meer vertoornt? Wie de heilige
Naam van God ontheiligt, zo zegt ds. Gent-
man, steekt hem in het hart. Maar Hij zal het
bezoeken! Smytegelt weet een exempel uit
de historie op te halen die deze dreiging van
Goddelijke straf onderstreept. Het wort
aangeteekent in de historiën dat er geduiren-
de den Spaanschen oorlog een Spanjaard
was, die vreeszelyk vloekte. Maar wat
gebeurt er? Daar komt er een, die schiet zyn
musket af in zyne eenvoudigheid, en treft
dien vloeker in zyne tonge.
N.a.v.: A.Th. van Deursen, Rust niet voordat
gy ze van buiten kunt. De Tien Geboden
in de 17e eeuw. Uitgeverij De Groot
Goudriaan te Kampen. Gebonden. 224
pag. ISBN-nummer 90-6140-882-2. Prijs
€18,90.
J.M.J. Kieviet
voor de hulpverlening apart kunnen zetten?
Bijzonder valt hierbij te noemen de enorme
nood van de christenen (en vele anderen) in
Noord-Korea. Daarom roept de Stichting De
Ondergrondse Kerk (SDOK) te Gorinchem
iedereen, jong en oud, op, om een kleine gift
te storten op bankrekeningnummer
38.52.87.445 t.n.v. Stichting De Onder
grondse Kerk te Gorinchem o.v.v. 'Christe
nen Noord-Korea'.
De SDOK hoopt dan met deze financiën een
extra actie te kunnen doen om de nood te
kunnen lenigen. Van harte aanbevolen!
Tevens hoopt de SDOK, dat de ouders er
met hun kinderen over spreken om zo ook
een stuk bewustwording bij te brengen.
Voor inlichtingen kunt u altijd bellen met de
heer Kruithof, hoofd voorlichting en fonds
werving van de SDOK, tel.: 0183 - 561186
of065I-125621.
DEN HAAG/SOMMELSDUK - De
Raad van State zette maandag tijdens
een rechtszitting grote vraagtekens bij
de bouwplannen op en rond liet Haven
kanaal in Sommelsdijk. De Stichting
tot Bescherming van het Dorpsgezicht
vroeg het hoogste bestuursrechtscolle
ge om het bestemmingsplan, dat de
bouw van het bastion en een groot aan
tal woningen mogelijk maakt, buiten
werking te stellen. Als dat gebeurt, zul
len tevens de reeds door de gemeente
Middelhamis aan projectontwikkelaar
AM Woning verleende bouwvergun
ningen sneuvelen. Dat zal vooral gevol
gen hebben voor een 56 tal in aanbouw
zijnde woningen op het gedempte
Havenkanaal.
Staatsraad J. Bartel stelde maandag tijdens
de zitting vast dat de gemeente Middelhamis
en de projectontwikkelaar wel erg voortva
rend te werk zijn gegaan. Immers, een deel
van de te bouwen woningen vallen binnen
het oude dorpsgebied dat de minister van
VROM als in 2000 heeft aangewezen als
Beschermd Dorpsgebied. Die aanwijzing
heeft grote gevolgen voor de havenkom van
Middelhamis en Sommelsdijk. Echter de
gemeente Middelhamis heeft nog steeds niet
voldaan aan de verplichting het historische
dorpsgebied in een beschermend bestem
mingsplan onder te brengen. Staatsraad Bar
tel vroeg wanneer de gemeente dat gaat
doen. "Binnenkort zal het plan ter inzage
worden gelegd," zei de gemeentewoord
voerder.
J. van der Slik, woordvoerder van de Som-
melsdijkse Stichting Dorpsgezicht, was niet
te spreken over de handelwijze van de
gemeente en de provincie Zuid-Holland, die
het plan heeft goedgekeurd. De bezwaarma
kers vinden het schandalig dat de gemeente
het havenkanaal gedeeltelijk heeft gedempt
en de achteriiggende dijk afgegraven. Bei
den maakten echter deel uit van de over
gangszone tussen de nieuwbouw in West
plaat en de oude kemen van Sommelsdijk en
Middelhamis. "De gemeente Middelhamis
vertoont een soort walsgedrag. Ze bouwt
alles snel vol zodat er dadelijk niets meer te
beschermen valt", zei Van der Slik.
Volgens de gemeente- en provinciewoord
voerder valt het allemaal wel mee. Zij vin
den de woningbouw ter plaatse aanvaard
baar. Een woordvoerder van AM Woning
zei dat de bezwaarmakers ook eens aan de
belangen van de woningzoekenden moeten
denken. Daarop zei Van der Slik dat de bou
wer zelf een flink risico heeft genomen door
al te gaan bouwen als het bestemmingsplan
en de bouwvergunningen nog bij de rechter
kunnen sneuvelen.
Het is overigens niet ondenkbeeldig dat
staatsraad Bartel het bestemmingsplan een
paar maanden in de ijskast zal zetten. De
staatsraad zei zijn best te zullen doen de
bodemzaak zo snel mogelijk te behandelen.
Daarna kan de Raad van State definitief de
knoop doorhakken over het bouwplan op het
gedempte kanaal.
Uitspraak volgt over enkele weken.
