Het riekt naar
staatsdwang
e 11) i e b
PREDIKBEURTEN
trouwen?
VW en Veero overhandigen
kanskaarten aan gedeputeerde
Dagje thuis
Oliebollenactie
Woord en Daad
EIIAtlDei-niEUWS
EIUVtlDEri-niEUWS
Verpleegkundige
Ouderenzorg bij SWO
NBvP Vrouwen van
Nu Oostflakkee
Extra kerkdiensten
Ger. Gemeenten
Een précair onderwerp
Een meerderheid van de
Tweede Kamer
Waarom verspreiding geweigerd?
Wijsheid in de keus van lesmateriaal
Dwang
Onder druk van allochtonen
W. H. Velema
Zondag 24 oktober 2004
Vergt het moederschap
een supervrouw?
Gaan jullie
binnenkort
Lof aan God Drie-enig
"Gemeenten weten niet goed om te gaan met toe-
ristisch-recreatieve gemeenschap"
Voortzetten pilots
Vrijdag 8 oktober organiseerde het
Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme
(ZHBT) een werkbijeenkomst op het
Provinciehuis in Den Haag. Doel van
de werkbijeenkomst was het inventa
riseren van toeristisch-recreatieve
ontwikkelingsmogelijkheden in de
regio Zuid-Holland Zuid. De opmer
kingen van diverse bedrijven, belan
genverenigingen, overheden en
VVV's werden geïnventariseerd en
overhandigt aan gedeputeerde Van
Heiningen.
PAGINA 2
VRIJDAG 22 OKTOBER 2004
De titel heeft alles te maken met de rel om
het al of niet verspreiden van het blad
Expreszo. Zoals uit de pers bekend is gewor
den heeft het departement van Onderwijs,
Sociale Zaken en de VSB-Bank geld ter
beschikking gesteld om een nummer van het
genoemde blad te verspreiden in een oplaag
van niet minder dan 450.000 exemplaren.
Voor ik verder ga met het vermelden van
de feiten wijs ik erop dat spreken en schrij
ven over homoseksualiteit een précaire aan
gelegenheid is in onze samenleving; althans
voor hen die zich niet bevinden in het kamp
van de bevorderaars van emancipatie van de
homoseksuele leefwijze als een volwaardig
alternatief voor heteroseksuele (huwelijks)
relaties.
Wie niet meedoet of vanuit zijn princi
piële visie daartegen bezwaar heeft, wordt al
gauw om niet te zeggen onmiddellijk be
schuldigd van homo-haat en discriminatie.
Het gaat mij in dit artikel niet om een ethi
sche bespreking van homoseksualiteit. Ik
wil niet ontkennen dat, niet in de laatste
plaats in christelijke kringen, soms denigre
rend en kwetsend gesproken en geschreven
is over homoseksuelen. Ik denk dat velen in
onze samenleving die homoseksualiteit als
leefwijze afwijzen, wel wat kunnen leren
van de gevoerde discussies; onder hen zeker
ook christenen, om hun houding en hun
woorden te herzien en zich niet kwetsend,
denigrerend en zelfs discriminerend uit te
laten over homoseksuelen.
Ik stel er prijs op dit duidelijk te zeggen,
zonder dat ik mij bevind in het kamp van de
pleitbezorgers voor wat men in onze samen
leving is gaan noemen homo-emancipatie.
Het gaat mij om de reactie van een meer
derheid van de Tweede Kamer op het niet
verspreiden van dit blad.
Over de inhoud ga ik af op wat de media
er over vertellen. Ik gebruik het meervoud,
omdat ik niet slechts één krant heb geraad
pleegd.
Ik las in een krant de volgende omschrij
ving van de inhoud wat fotomateriaal
betreft: ranzigheden over een masturberende
minister-president Balkenende - nota bene
terwijl hij op het moment nog in het zieken
huis verblijft - over buurmannen die het met
geiten doen en een fotoreportage over zoe
nende homo- en heterostellen, om me hier
toe te beperken.
Er zijn heel wat scholen die dat blad niet
onder hun leerlingen willen verspreiden.
Daartoe behoren niet alleen christelijke of
specifiek reformatorische scholen, maar ook
scholen met veel allochtone leerlingen. De
directies vrezen negatieve reacties, ja zware
kritiek van de zijde van de ouders.
Deze scholen weigeren niet aan vooriich-
ting te doen. Integendeel, zij zijn bereid en
voelen zich gedrongen om het thema homo
seksualiteit met hun leerlingen te bespreken.
Ik heb in een krant gesprekken afgedrukt
gezien met een docent die speciaal voor dit
onderwerp was aangewezen om leerlingen te
begeleiden. Om elk misverstand te vermij
den zeg ik er maar bij, dat de naam van de
docent op de reformatorische middelbare
school bij het verslag werd genoemd.
Het punt van kritiek van de scholen die
verspreiding weigeren, zit niet in het dood
zwijgen van het probleem; ook niet in het
ontkennen dat er problemen zijn of dat
bepaalde leerlingen slachtoffer zijn van pla
gerij die overgaat in pesterij.
Neen, het punt van kritiek is de voorstel
ling van zaken en de daarbij gekozen illus
traties. Een typering als onkies is voor zulk
fotomateriaal veel te zwak. Ik pikte uit een
krant het woord ranzig op. Dat gaat in de
goede richting ter typering van de vunzige
afbeeldingen.
Heeft de schoolleiding het recht om ver
spreiding van dat nummer van Expreszo te
weigeren? Maakt zij zich dan schuldig aan
discriminatie?
Allerminst. Een school beslist zelf voor
de te gebruiken leermiddelen. Dan mag een
directie toch ook zeggen van een aangebo
den krant: Dit vinden wij niet het geschikte
materiaal om een gesprek met onze leerlin
gen aan te gaan.
Wij kiezen of vervaardigen zelf ons mate
riaal. Wij weigeren onze minister-president
via deze krant zo aan onze leerlingen te pre
senteren, om maar te zwijgen van afbeeldin
gen van sex met dieren.
Een meerderheid van de Tweede Kamer
vindt het weigeren van de verspreiding van
dat blad een uiting van discriminatie en zou,
hoe dan ook, wel maatregelen tegen deze
scholen willen.
Men bedenke wat strekking en conse
quenties van dit standpunt zijn. De overheid
- namens haar en met haar geld wordt dit
blad verspreid - legt volgens dit standpunt
de keus en het gebruik van bepaalde leer
middelen op. De directie mag gebruik en
verspreiding ervan niet weigeren.
Dit riekt naar staatsdwang. Dan zeg ik het
nog voorzichtig. Ziet die Kamermeerderheid
dat niet?
Ik acht op dit punt de vrijheid van onder
wijs in het geding, zelfs in gevaar.
Hier is het helder onderscheidingsvermo
gen verdwenen. Men gaat als volksvertegen
woordiging mee met de stroom van de tijd
en duldt eigenlijk geen tegenspraak.
Ik vind dit een zorgelijke situatie. Men
beseffe dat het dit keer het homo-standpunt
betreft. Een volgende keer kan deze opstel
ling nog dieper ingrijpen op het lesprogram
ma en zelfs het confessioneel karakter van
de school.
Ik vind het een wrange gedachte dat
bepaalde scholen verspreiding weigeren uit
vrees voor de reactie van allochtone ouders.
Deze mensen hebben vanuit een andere
religieuze achtergrond dan het christelijk
geloof reeds zo'n invloed dat schooldirecties
van algemene, vroeger zei men neutrale
scholen verspreiding van dit propagandama
teriaal weigeren.
Ik moest denken aan de uitspraak van
onze premier: Nederland is (nog) een chris
telijke natie. Dit voorbeeld laat zien dat
allochtonen van een ander geloof dan het
christelijke, in bepaalde kringen meer in
vloed hebben dan christenen.
De meerderheid van de Tweede Kamer
sluit in haar verontwaardiging de ogen voor
de grondwettelijk vastgelegde vrijheid van
onderwijs. Van volksvertegenwoordigers,
de minister van onderwijs daarbij inbegre
pen, zou men anders mogen verwachten!
OUDDORP - Herv. Gem. (ihv) Dorpskerk:
9.30 uur ds. K. J. Kaptein, Sprang-Capel-
le en 18.30 uur kand. H. Lassche, Stap
horst. Eben-Haëzer: 9.30 uur kand. H.
Lasche en 18.30 uur ds. K. J. Kaptein -
Ger. Gem. 9.30 en 18.30 uur leesdienst
- Ger. Kerk 10.00 uur ds. C. G. Kant en
18.30 uur ds. G. J. Mink - Doopsgezin
de Gem. 9.30 uur ds. D. van Beveren en
18.30 uur ds. A. M. Langhout.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. C. H. Bijl, Ede en 18.30 uur ds. H.
1 Stoutjesdijk, Dordrecht - Herv. Gem.
(ihv) Jongkoenstraat la 9.00 en 10.45
uur ds. J. W. van Estrik en 17.00 en
18.45 uur ds. W. L. Smelt, Stellendam.
STELLENDAM - Herv. Gem. 9.00 uur
kand. M. de Wilde, Ridderkerk en 17.00
uur dr. A. A. Teeuw, Ridderkerk- Herv.
Gem. (ihv) 11.00 uur ds. W. L. Smelt en
19.00 uur ds. C. Gielen, Middelhamis -
Ger. Kerk 10.00 uur de heer C. B. van
Beek en 18.30 uur ds. C. G. Kant.
MELISSANT - Herv. Gem. (ihv) 10.00 en
18.00 uur ds. P. Korteweg, opening win-
terwerk - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst - Ger. Kerk 9.30 uur ds. W.
Verbaan - Ger. Gem. in Ned. 10.00 en
18.00 uur leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
P. Nagel, Vlaardingen en 14.45 uur ds.
G. van Meijeren, bijzondere dienst -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst
- Ziekenhuis 14.30 uur ds. G. Meule-
chr. streekblad op gerefomieerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)4710 20
Fax (0187)48 57 36
Postbus 8, 3240 AA lUiddelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
email: Algemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,28;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstennljn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermljn overlydensberlchten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerlus,
tel. (0187)47 10 22,
privé (0187) 60 14 40
e-mail: J.Villerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten
kan zonder opgaaf van redenen
•H'orden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,50
Per halfjaar 18,50
Per jaar €36.00
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Mlddelharnis 342001108
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. W. L. Verwaard, Sliedrecht en
18.00 uur kand. J. Eijsden, Waarder -
Herv. Gem. (ihv) 'Prins Johan Friso-
school' 10.00 uur kand. B. D. Bonman,
Sommelsdijk en 18.00 uur ds. A. van
Wijk - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. R. W. van Mourik, v.m.
bediening Heilige Doop. Vrijdag 29
oktober: 14.15 uur ds. C. D. Zonnen-
berg, bevestiging en inzegening van het
huwelijk van Jan Korevaar en Marjan
Groene veld - Lukaskapel HDG 10.15
uur ds. A. Vos, Wijk bij Heusden - Rem.
Ger. Gem. 10.00 uur de heer H. H. A. B.
Bergman - Herv. 'Exodus' Gem. 10.00
uur ds. R. Beekman - CAMA Christen
gemeente, het Prieel, 10.00 uur P. v. d.
Lugt.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur
dr. C. A. van der Sluijs, Veenendaal en
18.00 uur ds. A. P. Voets - Herv. Gem.
(ihv) aula Chr. Scholengemeenschap
'Prins Maurits' 9.30 uur ds. C. Gielen,
bediening Heilige Doop en 18.30 uur ds.
L. W. Ch. Ruijgrok, Monster - Chr.
Ger. Kerk 9.30 en 18.00 uur ds. A.
Baars - Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur
leesdienst - Ger. Kerk 9.30 uur ds. L. J.
Lingen en 17.00 uur ds. G. A. Trouw
barst - Ger. Kerk (Vrijgemaakt) 9.30
uur ds. G. Meijer en 16.45 uur leesdienst.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur
kand. W. Stijf, Hoofddorp en 18.00 uur
kand. D. J. W. Kok, Lunteren - Herv.
Gem. (ihv) 'Ons Dorpshuis' 9.30 uur
kand. A. Britstra, Lunteren en 18.00 uur
ds. H. V. d. Ziel, Poederoijen, bevestiging
ambtsdrager-Ger. Gem. 10.00 en 18.00
uur leesdienst.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
L, de Wit en 18.00 uur ds. E. Hooge-
doom, Waverveen - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst - EvangeUe Ge
meente Beréa, gebouw 'De Bron' 10.00
uur dienst.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 uur ds. J. Willemsen en
18.00 uur ds. W. P. van der Aa, Numans-
dorp - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst - Ger. Kerk 10.00 uur ds. N.
J. A. van Exel en 18.00 uur ds. G. den
Hartogh.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. N. de Jong, Bergambacht en 18.00
uur ds. J. H. Adriaanse, Dinteloord -
Ger. Kerk 10.00 en 18.00 uur dr. J.
Vlaardingerbroek.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30
uur ds. K. Groenendijk, Bruchem en
18.00 uur dr. T. E. van Spanje. Woens
dag 27 oktober 2004: 14.15 uur dr. T. E.
van Spanje, inzegening en bevestiging
van het huwelijk van Reinier van deR
Veer en Henny Meijer - Herv. Gem.
(ihv)'t Centrum 11.15 uur ds. P. C.
Hoek, Sint Annaland en 19.00 uur ds. G.
Meuleman, Ouddorp - Ger. Gem. 9.30
en 18.00 uur leesdienst - Ger. Kerk
10.00 uur de heer M. Jansen en 18.00 uur
drs J H Beclcer
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. A. Baan, Nieuw Lekkerland.
Wat zijn enkele van de vele uitdagingen
waarvoor een moeder zich in deze tijd
gesteld ziet? Hoe kan ze daarmee omgaan?
Welke raad geeft de Bijbel haar? Dit onder
werp wordt op maandag 25 oktober om
21.()0 uur behandeld in het programma
"Ontwaakt Radio" op Radio Flakkee. In de
uitzending hoort u ook een interview met
twee moeders die vertellen hoe zij de zorg
voor de kinderen, het werk thuis en wellicht
een baan in evenwicht houden met andere
noodzakelijke dingen. De presentatie is in
handen van Yvonne Caka. Dinsdag om
16.00 uur wordt het programma herhaald.
Op woensdag 4 november organiseert de
SWO een themaochtend in 't Centrum, Van
Weelstraat 10 te Ooitgensplaat. Hiervoor is
een verpleegkundige Ouderenzorg uitgeno
digd. Zij zal vertellen wat haar werkzaamhe
den zijn, u kunt vragen stellen en u kunt uw
bloeddruk op laten nemen. Aanvang 10.00
uur, de kosten zijn 0,75.
Of om dichter bij iiuis te blijven: een dag
je Flakkee. Weer eens wat anders dan het
bekende dagje uit. Een dagje thuis lijkt
saai, maar het is maar watje ervan maakt.
Reiziger van vorige week moest er ook aan
wennen. Eerst de huishoudelijke beslom
meringen. Taken, zegt mijn wederhelft.
Daarna een frisse neus halen of direct ach
ter het toetsenbord. Heeft de agenda iets
in petto? Zijn er verplichtingen buitens
huis zoals lessen van huisgenoten? Te
paard, op een muziekinstrument, bij de
sport of op club? Is er een vergadering,
ofwel barre bjeenkomst. Geen andere
overbodige samenscholingen? Daar is
Eilander doorgaans niet zo op gesteld.
Veel liever gaat hij ergens langs. Het nut
tige met het aangename verenigen. Op
visite gaan is niets voor hem. Het klinkt zo
officieel. De huisarts komt indien nodig op
visite. Bij de dominee ga Je als hij of zijn
vrouw jarig zijn ook op visite. Iemand
opzoeken heeft z'n charme. Een bezoek
met wederzijdse mededelingen en gloed
volle gesprekken. Zulke ontmoetingen
gaan ver uit boven 'mailen' en andere vor
men van moderne communicatie. Liever
een heuse brief in de bus, dan een flits-
briefop het computerscherm. Er gaat niets
boven authentieke correspondentie. Maar
een elektronisch epistel uit den vreemde
heeft z'n charme. Zitje ineens in Venezu
ela.
In elk Jaargetijde moet er getuinierd wor
den. Dat is wel nodig, maar zeker geen
liefhebberij van thuiszitter. liever lezen
dan ploeteren in de tuin' is een gevleugel
de uitdrukking in huize Eilander. Veel gras
dus rond huize tuin-niet-graag. Veel
straatwerk ook. Zo blijven er niet veel,
maar wel voldoende tuinklusjes over. Hier
zijn maar twee passiebloemen te vinden.
Lezen en schrijven. Of wat daarvoor door
gaat, zoals ik al lang geleden meldde. Kor
te en krachtige pennenstreken, ofwel vin
nige tikjes op het toetsenbord. Nergens
verstand van, maar wel overal een mening
over. Ultieme tegendraadsheid. Eigenwijs
wordt dat in deze contreien genoemd. Dat
is goed. Doe uw best of ga uw gang. Dat
probeer ik ook. Al jaren. A propos, bevalt
het u, zo'n kijkje in de keuken van de stuk
jesschrijver? Verder valt hier weinig te
beleven. Houdt u van boeken? Dan is het
wel uit te houden. Anders rest er niets dan
het 'geluid' van vingers op een toetsen
bord. Mee, niet spieken. Ook niet stiekem
proberen over de schouder mee te kijken.
Zelf aan de slag, dat is wat ik u raad. Wie
weet ontmoeten wij elkaar, tijdens een
onvenvachte ontmoeting in het dorp, of
elders op dit geheimzinnige eiland. Dan
wordt een dagje thuis, toch een klein beet
je een dagje uit.
De afdeling Oostflakkee van
de Nederlandse Bond van
Plattelandsvrouwen houdt
haar maandelijkse bijeen
komst op dinsdag 26 oktober
in 'De Grutterswei', Willem
straat 14 te Oude Tonge,
aanvangen 19.45 uur.
De heer Jaap Elenbaas uit Kjimpen a.d. IJs-
sel laat tafels vol edelstenen zien, die hij
voor een deel zelf gevonden heeft in allerlei
landen en waarover hij ons zeer interessante
verhalen kan vertellen. Hij doet dit met
behulp van een prachtige diashow.
Bovendien maakt de heer Elenbaas al jaren
lang van de prachtige edelstenen zeer mooi
sieraden, die tegen kostprijs gekocht mogen
worden! Voor slechts vanaf een paar euro
kunt u al in het bezit komen van een echt
uniek en schitterend sieraad. U krijgt van
alles te horen over de herkomst en bijzon
derheden van de stenen, die in de sieraden
zijn verwerkt.
Introduces en andere belangstellende dames
zijn van harte welkom op deze avond, die
naar we inschatten gezellig, vertassend en
informatief zal zijn a 4,- per persoon (kof
fie of thee wordt geserveerd voor slechts
0.50 per kopje).
Het is weer zover! De jaarlijkse oliebollen
actie wordt weer gehouden zaterdag 30
oktober. De actie, die gehouden wordt op
geheel Goeree-Overflakkee, wordt van harte
bij u aanbevolen, want de opbrengst is
bestemd voor het project waar het eilandelij-
ke comité zich dit jaar voor inzet, n.l. het
vakonderwijs, met als motto; 'Springplank
naar de toekomst'
Hier wordt gewerkt in verschillende landen,
o.a. in de Filippijnen, India, Thailand, Ethio
pië, Burkina Faso, Botswana, Colombia en
Guatemala. In de meeste gevallen gaat het
om kinderen, maar ook (jong)volwassenen,
die geen zicht meer hebben op de toekomst.
Door het leren van een vak kunnen zij weer
uitzicht hebben op betaald werk. Tevens
worden zij in contact gebracht met het
Woord van God.
Voor het project 'Vakonderwijs' wordt het
geld dat Woord en Daad in 2004 bijeen
brengt, verdubbeld door ICCO tot een maxi
mumbedrag van 200.000,
Het ligt in de bedoeling om ca. 24000 olie
bollen bij de inwoners van Goeree-Overflak
kee te bezorgen.
U begrijpt dat het hier gaat om een grote
actie en deze kan alleen slagen als u daar ook
aan meewerkt, daarom willen we u vragen
de kinderen niet teleur te stellen als zij bij u
aan de deur komen. Het comité dankt u bij
voorbaat en wenst u smakelijk eten!
Gebr. de Waal
Drukkerij
Sommelsdijk
(0187)47 10 20
algemeen®
gebr-dewaal.com
OUDDORP - Woensdag 27 oktober,
19.30 uur, ds. W.Silfhout.
DIRKSLAND - Dinsdag 26 oktober,
19.30 uur, stud. J. van Belzen.
MELISSANT Donderdag 28 oktober,
19.30 uur ds. J.S. van der Net.
Aanstaande maandag 25 oktober Deo volen-
te zal het druk zijn in de Canadalaan in Apel
doorn. Drs. A. Baars, nu nog hoofddocent -
en binnen afzienbare tijd hoogleraar - aan de
Theologische Universiteit aldaar hoopt te
promoveren tot doctor in de theologie. Hij
heeft met het oog daarop zijn dissertatie
geschreven die hij maandagmiddag zal moe
ten 'verdedigen'.
De promotieplechtigheid was eerst gepland
in de aula van de universiteit aan het Wilhel
minapark, maar vanwege de verwachte toe
loop aan belangstellenden zal het gaan
gebeuren in de kerk aan de Canadalaan.
Het is eigenlijk nog te vroeg om ds. Baars nu
al te feliciteren - de ondervraging moet nog
plaatsvinden en het oordeel van de senaat
moet nog worden uitgesproken. Maar ik
waag het er toch op en wens de promoven
dus bij voorbaat al van harte geluk met het
behalen van zijn graad. Ik spreek van een
prestatie, omdat het schrijven van dit proef
schrift gecombineerd moest worden met de
veel vergende opdracht als universitair
hoofddocent.
Ds. Baars studeerde klassieke taal- en letter
kunde te Leiden en theologie te Apeldoorn.
Hij was achtereenvolgens predikant van de
Christelijke Gereformeerde Kerk (Eben
Haëzer) te Urk, van de Free Reformed
Church van Dundas (Ont., Canada) en ten
slotte van de Christelijke Gereformeerde
Kerk van Middelhamis. Momenteel doceert
hij de zogenaamde ambtelijke vakken aan de
Theologische Universiteit van de Christelij
ke Gereformeerde Kerken te Apeldoorn,
nadat de Generale Synode van zijn kerken
hem in 1995 als zodanig benoemde.
Het onderwerp van dit proefschrift betreft
een aspect van de leer van de Reformatie,
zoals die leer verwoord is door Johannes
Calvijn (1509-1564) - een heel belangrijk
aspect van de christelijke leer, namelijk
betreffende de Drie-eenheid van God. Over
Calvijn is in de loop van de eeuwen al een
heuse bibliotheek vol geschreven. Maar
merkwaardigerwijs, een samenvattende stu
die over zijn leer van de Drie-eenheid - toch
wel een fundamenteel thema(!) - nog niet!
Ds. Baars voorziet met deze studie in die
leemte.
Deze boekaankondiging wil ik niet gebrui
ken om te proberen deze immense studie
(750 pagina's groot!) samen te vatten. Wel
wil ik enkele dingen uit de inhoud ervan
weergeven.
Het zal duidelijk zijn dat met de erkenning
van de Drie-eenheid van de heilige God de
christelijke leer staat of valt. We belijden
God de Vader en God de Zoon en God de
Heilige Geest. Drie Personen in het goddelij
ke Wezen en toch geen drie goden. Eén van
de oude belijdenisgeschriften zegt het zo:
"Zo wie wil zalig zijn, die is voor alle dingen
nodig, dal hij het algemeen geloof- dat is het
geloof in de drie-enige God - koude.
Johannes Calvijn is in het midden van de
zestiende eeuw door God gebruikt om de
leer van de kerk te ontdoen van allerlei mid
deleeuwse aanslibsels. Hij, met anderen
(Luther bijvoorbeeld), heeft die leer weer in
overeenstemming met de heilige Schrift
gebracht. Het kon niet anders, zo heeft hij
ook over het fundamentele leerstuk van de
goddelijke Drie-eenheid diep nagedacht. Hij
wilde niet anders dan spreken zoals het
Woord van God daarover spreekt.
Eén van de conclusies van ds. Baars is dan
ook dat Calvijn zich van meet af aan verzet
heeft tegen een beschouwing van Gods Drie-
eenheid die de grenzen van het Schriftgetui
genis overschrijdt en die zoekt door te drin
gen in het verborgene van God. Calvijn sluit
zich in zijn geschriften dan ook niet bij voor
baat in alles aan bij de kerkvaders van de
eerste eeuwen. Hoe belangrijk deze oude
theologen voor de christelijke kerk ook
geweest zijn, ik denk bijvoorbeeld aan
Augustinus, ook zij moesten binnen de gren
zen van de heilige Schrift blijven. Van hun
speculaties (af en toe) neemt hij rigoureus
afstand als die geen grond in de Schrift vin
den.
Een belangrijke conclusie van ds. Baars is
dat Calvijn de leer van de Drie-eenheid
vooral toespitst op de praktijk van het gees
telijke leven. Niet de beschouwing en de
bespiegeling zijn het doel van het lezen en
het bestuderen van het Woord van God,
maar het gaat ten diepste om de geloofsken
nis van de drie-enige God en om het leven in
de gemeenschap met God in Christus door
de Heilige Geest. Deze gemeenschap is van
levensbelang! Ze is gegrond in het midde-
laarswerk van Christus en ze wordt in de har
ten van zondaren bewerkt door de Heilige
Geest. Deze gemeenschap betekent dus dat
de drie-enige God in de gelovigen woont. Ze
zijn in Christus tot kinderen van God aange
nomen. En de Heilige Geest verzekert hen
daarvan door middel van de gave en de oefe
ningen van het geloof.
Het is in dit boek af te lezen dat de promo
vendus, voordat hij tot deze conclusies
komen kon, heel wat heeft gestudeerd in de
geschriften van Calvijn. Bedenk daarbij dat
vele daarvan nog slechts in het Latijn en/of
het oud-Frans te lezen zijn. En Calvijn hééft
wat geschreven! Niet alleen zijn Institutie -
in vier verschillende(!) edities - maar ook
zijn commentaren op de heilige Schrift, op
vrijwel alle boeken van de Bijbel. En wat te
denken van zijn preken. Ds. Baars heeft het
allemaal in zijn onderzoek betrokken.
Uitvoerig krijgt ook aandacht de zogenaam
de kwestie Servet. Deze man was een zoge
naamde anti-trinitariër. Calvijn is met hem
in scherpe confrontatie gekomen. Hij beoor
deelt de opvattingen van deze Servet als
levensgevaarlijk voor de leer van de kerk en
daarmee voor de zaligheid van de zielen. Op
pastorale manier heeft Calvijn Servet, die in
Geneve gevangen was genomen, geprobeerd
van zijn dwalingen afstand te doen nemen.
Helaas tevergeefs. Tenslotte sterft Servet op
de brandstapel. In dit boek komt niet zozeer
het proces, maar met name het geheel van
Servets ketterij aan de orde, alsook de
manier waarop Calvijn zijn leerstellingen
overtuigend heeft weerlegd.
Ik acht deze studie van ds. Baars heel waar
devol. Ze bepaalt ons bij de grondslagen van
de christelijke theologie: de leer aangaande
God de Drie-enige. De heilige en - voor ons
mensen - onbevattelijke God die de Hoge en
Majesteitelijke is, heeft aan het mensenge
slacht iets geopenbaard van Wie Hij is.
Daartoe behoort het geheimenis van Zijn
Drie-eenheid. Met geen ander doel dan dat
wij deze Drie-enige zouden kennen tot zalig
heid. Want, met de woorden van Christus
Zelf, "dit is het eeuwige leven, dat zij U ken
nen, de enige waarachtige God en Jezus
Christus die Gij gezonden hebt.Zo wil Hij,
de Verhevene, zondaren zeer nabij zijn. Ds.
Baars noemde zijn boek dan ook heel
treffend: 'Om Gods verhevenheid en Zijn
nabijheid'.
N.a.v.: Dr. A. Baars. Om Gods verheven
heid en Zijn nabijheid. De Drie-een-
heid bij Calvijn. Uitgeverij Kok te
Kampen. Gebonden. 751 pag. ISBN
90-435-0659-1. Prijs €42,50.
J.M.J. Kieviet
investeringen komen en daarmee de econo
mische groei van de provincie Zuid-Holland
en de individuele gemeenten beperken.
Een ander aandachtspunt was het voortzet-
ten van bestaande succesvolle pilots, zoals
bijvoorbeeld de kwaliteitsverbetering
strandopgangen. Voordat met nieuwe plan-
nen begonnen wordt dienen eerst de bestaan-
de plannen zoveel mogelijk te worden uitge
werkt. Volgens de werkgroep diende ook de
uitgaven vanuit de provincie m.b.t. het toe-
risme verhoogd te worden, met name voor
promotie en marketing en de rol van het
ZHBT.
Voor de Kop van Goeree werden tevens de
mogelijkheden voor kwaliteitsverbetering'
benadrukt, de verbetering van de bereikbaar-
heid van Goeree door middel van een extra
baan bij de N57, de mogelijkheden voor ont
wikkeling van de watersport en de samen-
werking tussen de diverse economische sec- -
toren (landbouw, visserij en recreatie en toe-
risme).
Na afloop van de werkbijeenkomst werden
de resultaten door de werkgroep (die in'
tweeën was gedeeld) omgezet in de vorm
van kanskaarten. Beide vertegenwoordigers
van de werkgroepen, Jurgen Klapwijk van.'
VVV Ouddorp aan Zee en Patrick Polie van
Veero, overhandigden de resultaten aan
gedeputeerde Van Heiningen. De provincie
Zuid-Holland hoopt in 2004 een meerjaren
strategische ontwikkelingsvisie toerisme te'
ontwikkelen waarin de actiepunten worden
beschreven voor de periode 2006-2010.
Opvallend was de eenduidige discussie
omtrent de rol van gemeenten. Volgens de
betrokkenen weten gemeenten niet goed om
te gaan met de omslag die zij dienen te
maken van agrarische gemeenschap naar
toeristisch-recreatieve gemeenschap. De
gemeenten lijken nog altijd onvoldoende in
te zien dat stimulering van deze sector nood
zakelijk is om de stagnerende economie
weer te stimuleren. Niet alleen heeft de
gemeente directe inkomsten van recreatie en
toerisme (zowel lokale lasten als (meer spe
cifiek) de toeristenbelasting), ook is de eco
nomische spin-off en de indirecte werkgele
genheid groter dan in vrijwel alle andere sec
toren in de plattelandregio's. Er was dan ook
kritiek op de provincie m.b.t. de rol die zij
hier in vervult. De provincie zou volgens de
aanwezigen een sterker sturende rol dienen
te spelen indien de gemeenten zelf niet tot