*Aan 'totale af sluiting' lijkt een einde te komen^
EIIAIIDBn-tllEIJWS
www.natuurmonumenten.nl
PAGINA 11
VRUDAG 8 OKTOBER 2004
Scheelhoek: bijzonder natuurgebied!
Goeree-Overflakkee telt verschillende
natuurgebieden binnen haar grenzen.
Natuurgebieden waarin veel regiobewo
ners en toeristen een plaats vinden om
regelmatig afstand te nemen van de
dagelijkse beslommeringen en te genie
ten van het beschermde natuurschoon.
Meestal zijn deze natuurgebieden vrij
toegankelijk. Het natuurgebied Scheel-
hoek van Vereniging Natuurmonumen
ten bij Stellendam is niet zo gemakke
lijk te bezoeken omdat dit gebied het
gehele jaar door gesloten is voor het
publiek. Gelukkig is er enkele keren per
jaar de mogelijkheid om dit gebied te
bezichtigen. Met een excursie per huif
kar van Natuurmonumenten kunnen
belangstellenden kennismaken met dit
bijzondere natuurgebied. Wij reden
mee en kregen uitleg van boswachter
Ton Visser en coördinator terreinbe
heer Frans van Zijderveld.
Het gebied Scheelhoek, ongeveer 350
hectare groot, wordt begrensd door het
Haringvliet aan de noordkant en het Zui-
derdiep aan de zuidkant. Vroeger, bij de
open verbinding met de zee, was Scheel
hoek een zandplaat, die regelmatig
onder water kwam te staan. Het gebied
in de huidige vormen is in 1970 ontstaan
toen het Haringvliet door de aanleg van
de Haringvlietsluizen werd afgesloten
van de Noordzee. Er ontstond vervol
gens een groot zoetwaterbekken dat, als
de plannen voor Deltanatuur doorgaan,
overigens zijn langste tijd in deze vorm
heeft gehad, want over enige tijd zullen
de Haringvlietsluizen op een kier gaan
en zal een gedeelte van het gebied ver
anderen in brak water wat ongetwijfeld
weer gevolgen heeft voor de natuur. De
medewerkers verwachten dat er in de
loop van de tijd veel zal veranderen als
de Haringvlietsluizen op een kier gaan.
Tjt denken dat dit een verrijking wordt
voor de visstand en ook verwachten ze
dan nog meer vogels.
Momenteel is een groot gedeelte van
Scheelhoek bijna niet te voet begaan
baar, want het gebied bestaat groten
deels uit heel vochtige graslanden en
grote rietvelden.
Niet vrij toegankelijk
Buiten de door Natuurmonumenten
geleide excursies is Scheelhoek niet toe
gankelijk. Alleen vanuit het uitkijkpunt
bij het vrij toegankelijke Scheelhoekbos
en aan de Scharrezeeweg ten oosten van
Stellendam krijgt men een goed over
zicht van het gebied. De medewerkers
leggen uit dat er verschillende redenen
aan ten grondslag liggen dat het terrein
het hele jaar door is afgesloten voor
bezoekers. Allereerst is het gebied niet
zo goed toegankelijk omdat de rietvel
den en graslanden erg vochtig zijn. Maar
een nog belangrijker reden is dat men
het zoveel mogelijk een rustgebied wil
laten zijn, want veel weidevogels, een
den en ganzen hebben Scheelhoek als
rust- en broedplaats. Zo zijn er veel gan
zen in het gebied, die bij verstoring door
bezoekers hun heil elders zoeken en dit
zal dan gevonden worden op de akkers
in de omgeving. En dat is juist iets wat
voorkomen dient te worden in verband
met de overlast die de agrariërs dan zul
len ervaren van de ganzen op hun ter
rein. Verder komen er ook zeldzame
soorten riet- en weidevogels in Scheel
hoek voor die gebaat zijn bij volledige
rust. In de uitgestrekte rietvelden broe
den onder andere Baardmannetje,
Blauwborst, Bruine kiekendief. Roer
domp, Snor, Waterral, Kleine karekiet en
Rietzanger. Mooie namen voor mooie
vogels, om te zien en om te horen! Leuk
om eens op te zoeken in een vogelgids.
Als je de typische zang van bijvoorbeeld
#19^
"-A>-
- '-.te».
.ii/ - '«f*
Boswachter Ton Visser toont een deel van
de plantenrijkdom van Scheelhoek.
Roerdomp of Sprinkhaanzanger een
keer hebt gehoord, vergeet je deze nooit
meer. Rietvogels laten zich door de
slechte terreinomstandigheden en hun
goede schutkleur moeilijk bewonderen.
De typische zang is dan vaak de enige
manier om de aanwezigheid van rietvo
gels te kunnen vaststellen.
De functionarissen van Natuurmonu
menten verzekeren dat de organisatie
niet zo maar rondom elk natuurgebied
'een hek zet' en zo afsluit voor het
publiek, want er moeten gegronde rede
nen zijn voor een dergelijke algehele
afsluiting. En die zijn bij het natuurre
servaat Scheelhoek zéker aanwezig.
Overigens lijkt 'de totale afsluiting' van
Scheelhoek haai" langste tijd te hebben
gehad. Er zijn in het kader van Deltana
tuur plannen om Scheelhoek te verbin
den met het natuurgebied van De West
plaat, de natte natuur die aan de noord
rand van het eiland is aangelegd. Als er
dan een aaneengesloten natuurgebied is
ontstaan zal er meer mimte zijn voor de
vogels om rustige gebieden te zoeken.
Wellicht zouden dan fiets- of wandelpa
den aan de randen of zelfs in het gebied
kunnen worden aangelegd.
De bescherming van vogels is voor veel
soorten in Scheelhoek essentieel. Soor
ten als Grutto en Brandgans zijn niet
alleen in Nederland zeldzaam, maar de
populatie hier in Nederland is zelfs een
groot deel van de totale wereldpopulatie.
Gaat het bijvoorbeeld met de Grutto
slecht in Nederland, üan dreigt de helft
van het aantal Grutto's in Europa te ver
dwijnen. Met name rietvogels zijn
kwetsbare soorten en zeer gevoelig voor
wijzigingen in waterpeil en verstoring.
De uitgestrekte rietvelden van Scheel
hoek zijn niet voor niets een van de
belangrijkste vogelreservaten in Zuid
west-Nederland.
Zeldzame visarend
In Scheelhoek komt er een groot aantal
vogels voor die in het riet en aan de ran
den van het Haringvliet hun rustplaats
vinden. Naast de overwinterende ganzen
(onder andere Brandganzen en Grauwe
ganzen) zijn er ook verschillende weide
vogels (onder ande
re Grutto, Kieviet,
Tureluur, Scholek
ster) en eenden
(onder andere Ber
geend, foakeend,
Wintertaling, Slo-
beend en Kuif eend)
die in het voorjaar
hun nest en later
hun jongen in het
riet en gras van
Scheelhoek verber
gen. Dit verbergen
is voor de vogels
noodzakelijk omdat
er ook roofvogels
zich binnen het
gebied ophouden,
zoals de Bruine kie
kendief. Een zeld
zame gast in het
gebied is de visa
rend. Twee van
deze prachtige
vogels lieten zich -
op gepaste afstand -
door de bezoekers bewonderen. Vanaf
de twee genoemde uitkijkpunten is deze
vogel ook te 'spotten'
Op grote afstand liet de zeldzame Visarend
zich tijdens de excursie zien.
tijdens de excursie
Scheelhoek het natuurgebied tussen
Haringvliet en Zuiderdiep.
Op de eilanden in het Haringvliet broe
den onder andere Kluut, Kleine plevier,
Visdief en Dwergstem. Naast de ver
schillende soorten vogels komen er
natuurlijk ook andere dieren voor, want
er blijken ook muskus- en beverratten,
reeën hermelijnen, bunzingen en de
noordse woelmuizen in het gebied te zit
ten.
Paarden en koeien
Grotere viervoeters zijn eveneens aan
wezig in het gebied. Zo zijn er koeien en
Belgische trekpaarden op het terrein.
Deze dieren zijn allemaal eigendom van
plaatselijke agrariërs. Het is noodzake
lijk dat delen van het gebied door
'begrazing' en eventueel maaien worden
onderhouden om zeldzame planten te
behouden en het gebied geschikt te hou
den voor weidevogels in de zomer en
ganzen in de winter. Bij de zeldzame
planten ook weer prachtige namen als
Addertong, Rode ogentroost. Zulte,
Heemst, Fraai dui-
zendguldenkruid,
Geelhartje en Zilt
torkruid. Natuur-
monumenten
moet ook in ande
re zaken de
'natuur een handje
helpen'. Zo moet
er ook gewaakt
worden tegen een
snelle uitbreiding
van het aantal
muskus- en bever-
ratten. De provin
ciale rattenvanger
komt regelmatig
langs om ratten te
vangen.
Het rietland van
Scheelhoek wordt
doorsneden door
ondiepe kreken.
Deze kreken zou
den eigenlijk nog
wel wat uitgegra-
maar Natuurmonu-
%n.
ven moeten worden,
menten ziet hier vanaf omdat er dan in
de oude zeebodem moet worden gegra
ven. Door dat de grote rivieren al eeu
wenlang via het Haringvliet uitwateren
zitten er zware metalen in de grond en
die kunnen beter op hun plaats blijven.
Delen van de rietvelden worden momen
teel nog jaarUjks gemaaid. Het jonge riet
wordt gebruikt door rietdekkers. Het is
de bedoeling dat er steeds meer overja
rig riet komt. Juist dit oude riet is voor
rietvogels interessant. Het maaien van
jong riet zal dus steeds minder worden.
Wel zal het oude riet gefaseerd worden
afgemaaid om te voorkomen dat strui
ken en bomen de overhand krijgen.
Een wandeling door het Scheelhoekbos
(3 kilometer, uitkijkpunt over rietvelden
en Zuiderdiep, start vanaf de parkeer
plaats op het bedrijventerrein), naar de
vogelkijkhut bij het Kiekgat (start par
keerplaats aan de Zuiderdiepstraatweg,
net voor de brug) of bij het uitkijkpunt
aan de Scharrezeeweg geeft een goede
indruk van de fraaie natuur op Goeree-
Overflakkee en Scheelhoek in het bij
zonder.
De foto's bij dit artikel geven de lezers
wat inzicht in het bijzonder mooie
Scheelhoek. Voor meer informatie over
excursies in het gebied kan men contact
opnemen met de VVV in Ouddorp.
Meer informatie over het gebied (en
meer) is te vinden op
-"?•
Een omgevallen hoorn blijft liggen en zorgt voor schuilmogelijkheden voor
kleine dieren.
In het vlakke landschap van Scheelhoek zorgt een kale boomstam voor
wat afwisseling.
Op ScheeBtoek zorgen onder andere
Belgische Trekpaarden voor de
noodzakelijke begrazing
