Overdenking
Kruistocht
naar Leningrad
uit de
Heilige Schrift
EmunDBi-niEiJia
Openstelling
Kaderregeling kennis
en advies
Op zoek naar de
Visarend met
Staatsbosbeheer
Verbod op lozen
toiletwater
recreatievaart
HET
rjgJKVENSTER
VERVOLGVERHAAL
16
Waarnemer
KOUVUNOEd?
iTREUUING GESTHEMO
)iEaGaaaGEiPftEii
GEKLEUM uajEnmuK
Rioleringsservice - Camera-inspectie
Tel. 0187 - 483983 06 - 50201599
Meer dan Mozes is hier
HONDA.
Extra
ruimte.,,
,ga voor een
Honda!
Autobedrijf Jan van Dijk
Uitslag 16e competitie
wedstrijd Hengelaars
vereniging 'Stellendam'
•3^a.iga.-<rilögie deel 1
JOaaXBENHOF
PAGINA 5
VRUDAG 10 SEPTEMBER 2004
Blik op kerk ^^y
en samenleving Cj
- De abortusboot
- Niet welkom
'Zie ginds komt.Met deze woorden begon
een artikeltje in Elsevier van vorige week. En
niet alleen als 5 december in zicht komt,
maar het hele jaar door kunnen we die begin
woorden aanvullen: 'Zie, ginds komt de
stoomboot.Maar Elsevier hielp ons uit de
droom: 'Zie, ginds komt... de abortusboot!'
Ik noem het zonder meer een vondst.
Ongetwijfeld weet lederen wat er aan de
hand is. Tot enkele tientallen jaren geleden
was abortus in ons land nog een misdrijf,
waarvoor je behoorlijk werd gestraft. Maar in
de tachtiger jaren begon de meerderheid daar
anders over te denken. En bij wet was abor
tus - zij het onder bepaalde voorwaarden -
toegestaan.
Nu het Nederlandse volk en de Nederlandse
regering zo verlicht zijn geworden, is het
onbegrijpelijk dat er in andere landen nog
zulke bekrompen ideeën heersen. Dat er lan
den zijn waar abortus nog bij de wet verbo
den is!
Maar we zullen die landen wel een handje
helpen, want we hebben een abortusboot.
Met die boot varen we naar landen waar
abortus nog niet mag, om op die manier vrou
wen en meisjes te 'helpen'. Alleen - een
abortus aan boord mag slechts uitgevoerd
worden als er binnen een straal van 25 kilo
meter een Nederlands ziekenhuis is. Geen
nood, er is nog altijd de 'abortus-pil', die kan
op die boot verstrekt worden. Nodig is dan
wèl dat die boot ('woman on Waves' heet zij,
Vrouwen op de Golven) ergens in dat land
mag aanmeren.
En dat laatste mocht nu niet in Ierland, zo'n
land waar abortus nog verboden is. Dan maar
op weg naar Portugal, waar het ook niet mag.
Maar helaas, ook dédr blijkt de boot niet wel
kom.
Rebecca Gomperts, die het initiatief voor
deze boot heeft genomen, heeft nu de rege
ring gevraagd te hulp te komen. En jawel,
hoor, minister Bot heeft er bij zijn Portugese
collega op aangedrongen dat er in Portugal
een ligplaats voor de abortusboot zal komen.
Hij was wel zo eerlijk om erbij te zeggen dat
niet alle partijen in Nederland voor abortus
zijn.De CU en de SGP zijn tegen.
Maar gelukkig heeft Bot geen kans gezien
zijn Portugese collega tot andere gedachten
te brengen. De boot blijft niet welkom in Por
tugal.
'k Ben wel benieuwd welk achtergebleven
gebied 'Woman on Waves' nu weer op het
oog heeft.
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Hierbij twee foto's van een mooi diertje dat
met een lang roltongetje bloemetje voor
bloemetje leegzoog. Het gedroeg zich dus al
een kolibrie maar het leek ook op een vlin
der. Ik ben erg benieuwd om te weten wat het
was.
Antwoord: Onze entomoloog had er nogal
wat moeite mee om het beestje via uw foto te
•identificeren. Waarschijnlijk is het de koli-
brievlinder Makroglossum stellatarum, die
ook wel meekrapvlinder of onrust heet. Die
laatste naam zult u wel begrijpen. Deze vlin
der is tamelijk zeldzaam. Zekerheid zou er
natuurlijk slechts zijn als wij een exemplaar
van u kregen. Maar het is natuurlijk beter om
zo'n zeldzaam diertje met rust te laten.
We krijgen bij het kaasmaken steeds vaker
last dat de gebruikte afgeroomde melk moei
lijk stremt. Wat kan daarvan de oorzaak
zijn?
Antwoord: U verdenkt het stremsel ervan,
maar dat is een gezuiverd extract uit de leb
maag van jonge kalveren. Het is echter
denkbaar dat uw leverancier dit verdunt om
er meer van te kunnen leveren. Het is ook
mogelijk dat u zelf teveel water toevoegt ter
verlaging van de zuurgraad, of de hoeveel
heid kaaskleursel door de jaren heen groter
neemt, dan wel meer salpeter gebruikt om
overmatige gasvorming (de heft) te voorko
men. En roomt u de meUc nog met een gelijk
percentage af als voorheen? U kunt proberen
het stremmen te bevorderen door toevoeging
van wat chloorcalcium aan de melk voordat
u die laat stremmen, maar dat mag natuurlijk
maar heel weinig zijn! Ligt het vetgehalte
van uw melk thans hoger, dan moet u naar
verhouding ook meer stremsel gebruiken.
Verder kunt u de kuip beter afdekken, zodat
de bovenlaag van de melk, die juist op tem
peratuur is gebracht, niet te snel afkoelt. U
schrijft helaas met geen woord over de berei
de soort(en) kaas en de gebruikte hoeveelhe
den, maar juist bij het kaasmaken kunnen
kleine verschillen daarin erg belangrijk zijn.
Als er druk getelefoneerd wordt, hoor je
soms mensen spreken als je de hoorn
opneemt en halverwege een nummer bent.
Kunnen die mensen jou dan ook horen?
Antwoord: Dat is afhankelijk van de soort
storing die er is ontstaan. Als u door een
schakelfout in de centrale inbreekt in één of
meer gesprekken van derden en u hoort die
duidelijk praten, dan kunt u in de meeste
gevallen ook verstaan worden en zelfs mee
spreken en u in het gesprek mengen. Dat
mag natuurlijk niet en komt gelukkig zelden
voor. Maar als u door interferentie (op ande
re lijnen inwerkende signalen van parallel
lopende leidingen o.d.) zacht verwijderde
stemmen en/of andere geluiden hoort, blijft
het in de regel bij onverstaanbare klanken.
De mensen die via die andere verbindingen
converseren, zullen u waarschijnlijk niet ho
ren en zeker niet woordelijk kunnen ver
staan, want uw gesprek hoeft het hunne nog
niet te beïnvloeden.
In een bankbiljet zag ik een watermerk dat
heel duidelijk verschillende tinten vertoon
de. Hoe kan dat? Ik dacht dat het alleen
maar lichter of wateriger dan het papier zelf
kon zijn!
Antwoord: Omdat de papierfabricage al
dateert uit het begin van onze jaartelling (of
eerder), is ook het watermerk erg oud en zijn
er in de loop der eeuwen allerlei variaties in
aangebracht. Bij handgeschept papier kan
dat een figuur van metaaldraad zijn die op de
zeef is vastgenaaid, zodat ter plekke bij het
scheppen minder papierstof blijft liggen. Als
dat papier gereed is, zie je dezelfde afbeel-
Van 13 september tot en met 11 oktober
2004 is de Kaderregeling kennis en advies
opengesteld voor de doelgroep 'Jonge agra
riërs'. Agrariërs die van plan zijn een nieuw
landbouwbedrijf te stichten of een bestaand
landbouwbedrijf over te nemen kunnen in
aanmerking komen voor subsidie, wanneer
zij door deskundigen een ondernemingsplan
laten opstellen.
Om in aanmerking te komen voor subsidie
mag de aanvrager niet ouder zijn dan 40 jaar
en niet eerder een landbouwbedrijf volledig
in eigendom, pacht of erfpacht hebben
gehad. De minister heeft voor deze openstel-
Ung een budget van EUR 420.000,- beschik
baar gesteld. Het subsidiebedrag per aanvra
ger bedraagt maximaal EUR 1.500,-. De
regeling wordt uitgevoerd door LASER.
Voor nadere informatie over de regeling en
deze openstelling of het aanvragen van for
mulieren kan contact opgenomen worden
met Het LNV-Loket: O 800 - 22 333 22 of de
internetsite www.minlnv.nl/loket. Op de
internetsite zijn tevens de regelingstekst en
het openstellingsbesluit te vinden. Oude
aanvraagformulieren kunnen niet worden
gebruikt.
Zaterdag 18 september organiseert Staats
bosbeheer een vaartocht op het Haringvliet,
Hollands Diep en vandaar naar de Bies-
bosch.
Staatsbosbeheer beheert langs de vaartoute
een groot aantal buitendijks gelegen natuur
gebieden. In het gebied worden ook nieuwe
namurgebieden ontwikkeld. Tijdens de tocht
wordt uitleg gegeven over de natuurontwik
kelingsplannen en over het mogelijk weer
toelaten van getij in het gebied.
In de nazomer komt de vogeltrek al goed op
gang, We verwachten veel steltlopers waar
te kunnen nemen. In de Biesbosch overzo-
meren enkele Visarenden. In augustus en
september zitten er ongeveer tien Visaren
den in het gebied wat bezocht wordt. Met
wat geluk moet het mogelijk zijn enkele van
deze prachtige vogels te zien. De tocht is niet
alleen interessant voor ervaren vogelaars,
maar ook voor beginnende vogelspotters.
De rondvaartboot 'De Avontuur' vertrekt
om 10.00 uur uit de haven bij Willemstad
Vesting. De boot is om 16.00 uur weer terug
in Willemstad.
Belangstellenden voor deelname aan de
vaartocht van 18 september dienen zich te
meieden bij het Toeristen- en Arrangemen-
tenbureau in WlUepistad, tel.; 0186-476055.
Deelname kost 12,- per persoon.
Een lunchpakket kost 5,50. Aanbevolen
wordt regenkleding en een vertekijker mee
te nemen. De tochten zijn ook geschikt voor
rolstoelgebruikers
ding in lichtere lijnen. Wordt er een lang-
zeefmachine voor de productie gebruikt, dan
kunnen er (desgewenst afwisselend) bepaal
de merken of afbeeldingen op de
perswa]s(en) worden gesoldeerd. Die
modellen duwen daar de vezels van het nat
te papierblad uit elkaar, waardoor er een
geringere vezeldichtheid ontstaat. Op de
rondzeefmachines kan men ook figuren in
reliëf toepassen en daarmee zijn tintnuance-
ringen mogelijk. Als dat papier gereed is,
ziet men in het watermerk lijnen die lichter
zijn en andere die donkerder ogen dan het
papier zelf. Vooral bij de sterk gekleurde
bankbiljetten krijgt men dan de indruk, dat
zo'n fraai watermerk zelf gekleurd is. U
begrijpt dat het voor vervalsers telkens
moeilijker wordt om zo'n watermerk na te
bootsen.
En de Heere sprak tot Mozes aan
gezicht tot aangezicht, gelijk een
man met zijn vriend spreekt.
(Ex. 33:1 la)
We treffen in ons tekstverband het volk
Israël aan de voet van de Sinaï. Wat was daar
al veel gebeiu-d. Bevend en vol eerbied had
het volk gestaan voor die rokende berg,
waarop God temidden van donderslagen en
bazuingeschal Zijn wetten gaf. Hun aan
voerder Mozes hadden ze langs het smalle
bergpad naar boven zien gaan, om daar op
die berg de wet uit Gods hand te ontvangen,
geschreven op twee stenen tafelen. Maar
ach, toen Mozes uitbleef en nog eens uit
bleef, zakte langzamerhand de indruk die de
majesteit Gods in hun ziel teweeggebracht
had, weg! Och zeggen ze, deze Mozes, die
man die ons uit Egypteland uitgevoerd heeft,
wij weten niet wat hem geschied zij.
En wat deden ze? Ze zeggen tegen Aaron:
Sta op, maak ons goden die voor ons aange
zicht gaan. En het duurde dan ook niet lang,
of het volk danste rondom het gouden kalf!
Vreselijk! En u weet allemaal de afloop
lezers.
Hoewel Mozes voor het volk in de bres
springt bij de Heere en de Heere zijn voor
bede aaimeemt, volgt een ontzettende straf.
Er vielen drieduizend doden! En dan, als de
Heere zegt, dat Hij niet meer Zelf in het
midden van dat hardnekkige volk zal optrek
ken, dan gebeurt er een wonder. Dan vallen
ze in de schuld! Want we lezen in vers 4 van
ons teksthoofdstuk: "Toen het volk dit kwa
de woord hoorde, zo droegen zij leed en nie
mand van hen deed zijn versiersel aan zich".
De vraag, in hoeverre dit bij al die mensen
echt geweest is, gaan we maar voorbij. Toets
uzelf lezers! Wat deed het volk? Wel, acht
geven op Mozes. En wat deed Mozes? Hij
nam de tent der samenkomst weg uit het mid
den en zette ze neer in de woestijn, ver ver
wijderd van het leger. Onder deze tent der
samenkomst moeten we verstaan de ambts
tent van Mozes, waar het volk kwam, om
door hun Middelaar Mozes. de Heere om
raad te vragen, 't Was dus niet de tabernakel,
die kwam later pas.
De tent der samenkomst, het zichtbare teken
van Gods bijzondere tegenwoordigheid met
daarin de Middelaar van het Oude Verbond,
vertrekt. De Heere laat het Zijn volk goed
voelen: waar de zonde hoogtij viert, daar kan
Hij niet zijn, noch blijven! Lezer, weer zeg
ik: toets uzelf! Want weet u, wat die wegge
nomen tent aan zo'n zondig volk toeroept?
Wel, dit: Ken uw ongerechtigheid o volk, dat
gij tegen de Heere uw God hebt overtreden!
Want toch is hier sprake van genade en barm
hartigheid. In de toom gedenkt de Heere toch
nog met ontferming aan dat volk. Want de
tent wordt niet vernietigd; maar toch weer
opgezet. En weet u waar? Wel, tussen de
dreigende berg en het bedrukte volk, tussen
een toornig God en een schuldig Israël! En in
die tent is nog een voorspreker, die voor dat
volk tot de Heere gaat. In deze ene wil de
Heere dat goddeloze volk nog te woord
staan.
Hun advocaat pleit voor hen. Wat zal dat
voor de oprecht schuldige, die daar verslagen
in de deur van zijn tent stond een wonder
geweest zijn, toen ze daar heel in de verte
zagen, dat die tent toch weer opgezet werd.
Het was voor hen het teken, dat de mogelijk
heid der verzoening nog niet helemaai bui
tengesloten was! Wie weet, misschien liet de
Heere Zich nog verbidden!
En.de Heere liet Zich verbidden. Want als
het volk in de verte Mozes de tent ziet bin
nengaan, dan zien ze de wolkkolom, het
zichtbare teken in de deur der tent. Geloof
maar lezers, dat die duizenden, die daar ver
slagen stonden in de deur van hun tent, de
adem ingehouden hebben! Geloof maar, dat
het in hun ziel getrild heeft: "Barmhartig is
de Heere en zeer genadig; schoon zwaar
getergd, lankmoedig en weldadig; de Heere
is groot van goedertierenheid!" Deze gestal
te komt trouwens ook zichtbaar openbaar bij
het volk, want als ze de wolkkolom zien
staan in de deur van de tent der samenkomst
in de verte, buigen ze zich, zo staat er, een
iegenüjk in de deur van zijn tent. Bij het zien
van dit wonder breekt hun hart. God heeft
nog geen afgesneden zaak met hen gehou
den.
Nogmaals lezers, niet gaan fantaseren over
de vraag bij hoevelen van die Israëlieten dit
alles echt is geweest. Lees niet voor een
ander, maar lees alstublieft voor uzelf! Kunt
ge uzelf vinden in dat van verte staande
volk? Kunt ge er iets van begrijpen, van die
eerbied die dat volk vervuld heeft? Want ze
wisten, wat daar in die tent gebeurde. Daar in
die tent lag hun middelaar te smeken om
genade! Daar was hun advocaat aan het plei
ten! Waarop? Op één enkele deugd van dat
volk? O neen, maar op Gods barrnhartigheid
en Zijn verbondstrouw. Heere, zegt Mozes,
indien ik genade gevonden heb in Uw ogen,
zo laat mij nu uw weg weten en ik zal U ken
nen, opdat ik genade vinde in Uw ogen; en
zie aan dat deze natie Uw volk is!
Mozes is bang, dat hij alleen met dat volk
verder moet en dat durft hij niet! Vandaar,
dat hij zegt: Indien Uw aangezicht met ons
niet medegaan zal, doe ons van hier niet
optrekken. Want waarbij zou nu bekend wor
den, dat ik genade gevonden heb in Uw ogen,
ik, en Uw voUc? Alzo zullen wij afgezonderd
worden, ik en Uw volk, van alle volk dat op
de aardbodem is. Met andere woorden als Gij
niet meegaat Heere, wat zullen de vijanden
dan zeggen? 't Is, alsof we de dichter horen
pleiten, die zegt: "Beschouw, herdenk uw
vastgestaafd verbond! Laat dat Uw hart tot
ons in liefde ontvonken; het land is vol van
duistere moordspelonken, vanwaar 't geweld
ons grieft met wond op wond".
En wat gebeurt? Wel, luister maar: "Ook
deze zaak, die gij gesproken hebt Mozes, zal
De doen, dewijl gij genade gevonden hebt in
Mijn ogen en Ik u bij name ken". Als een
man met zijn vriend, zo spreekt de Heere met
Mozes van aangezicht tot aangezicht. En dat
alles ten gunste van dat volk, dat daar gebo
gen stond in de deur van hun tenten.
Vraag u alvast af lezer, of u zich in de gestal
te van dat gebogen volk kunt vinden en pro
beer maar wat vooruit te denken! Dan komt
volgende week D.V. de toepassing! Want er
is natuurlijk oneindig veel méér!
Ouddorp, Ds. G. Meuleman
Er komt een verbod op het lozen van
toiletwater door de recreatievaart. Dit
moet zwemmers en andere waterrecre
anten beter beschermen tegen besmet
tingen door vies oppervlaktewater. Dat
hebben staatssecretaris Van Geel
(Milieu) en staatssecretaris Schultz van
Haegen (Verkeer en Waterstaat) met
de sector afgesproken.
De meeste Nederlandse recreatievaartuigen
lozen het toiletwater nu nog direct in het
oppervlaktewater. Dit leidt tot onnodige
vervuiling van het water waar doorgaans
ook andere recreanten (zwemmers) verto
even. Wie vervuild water binnenkrijgt, kan
daar ziek van worden.
Het Rijk wil de vervuiling van het opper
vlaktewater zoveel mogelijk beperken.
Onder meer om aan de Europese regels voor
schoon oppervlaktewater te kunnen vol
doen. Naast het lozingsverbod voor de recre
atievaart, zijn al eerder maatregelen
genomen tegen andere vervuilingsbronnen
zoals riooloverstorten en de landbouw. Deze
maatregelen dragen bij aan het realiseren
van gezonde ecosystemen zoals de Europese
Kaderrichtlijn Water dat voorschrijft.
Het lozingsverbod wordt in twee fasen
ingevoerd. In 2006 gaat het verbod gelden
voor nieuwe recreatieboten en in 2009 voor
alle bestaande recreatieboten. Op die manier
krijgen de eigenaren voldoende tijd om de
juiste voorzieningen in hun boot aan te bren
gen. De HISWA, de Watersportverbond, de
ANWB, het Interprovinciaal overleg, de
Unie van Waterschappen en de Stichting
Reinwater hebben tijdens het overleg hier
mee ingestemd. In feite wordt het verbod
van kracht door een uitzondering op het
algemene lozingsverbod uit de Wet Veron-
The Power of Dreama
Slagveld 19, 3231 AN BRIELLE
Telefoon 0181 - 41 37 77
treiniging Oppervlaktewateren op te heffen.
Deze uitzondering werd in 1974 gemaakt
omdat er voor de recreatievaart op de wal
onvoldoende inzamelpunten waren waar het
toiletwater kon worden ingeleverd. Inmid
dels telt Nederland dankzij overheidssubsi
dies meer dan 250 inzamelpunten in bijvoor
beeld jachthavens. Dit aantal zal de
komende jaren fors toenemen als het Besluit
Jachthavens van kracht wordt. Dat besluit
verplicht iedere jachthaven met meer dan
vijftig ligplaatsen om een voorziening voor
de opvang van vuil water te hebben (lig
plaatsen voor open boten niet meegerekend).
In de toekomst zal er via andere wet- en
regelgeving ook een verbod komen voor
schepen die bedrijfsmatig worden gebruikt,
zoals de chartervaart, bruine vloot, rond
vaart- en partyboten.
Afgelopen zaterdag werd door de Henge
laarsvereniging 'Stellendam' weer een
viswedstrijd georganiseerd. Dit betrof de
16e competitiewedstrijd zoetwatervissen
2004. De wedstrijd van afgelopen zater
dag werd gehouden in het Havenkanaal
Goedereede-Havenhoofd. Tegen de ver
wachtingen in werd hier, ondanks dat het
altijd beter kan, door alle deelnemers aar
dig wat vis gevangen. Wedstrijdvisser en
tevens bestuurder Rogier Keijmel, die
overigens het meeste werk betreffende de
organisatie van de viswedstrijden op zich
neemt, wist in het voornoemde water maar
liefst 18.800 kg vis te vangen. Er waren
deze wedstrijd 16 deelnemers. Het was
een prachtige visdag met schitterend weer.
De uitslag van 4 september was als volgt:
1. R. Keijmel17,800 gr.
2. J. Velthuis, 10.200 gr.
3. P. Tanis8.820 gr.
4. H. Vinkjr7.280 gr.
5. R. Ponk5.180 gr.
6. H. Vink sr3.980 gr.
7. M. Nagtegaal,3.200 gr.
8. A. Carlebur3.160 gr.
9. J. de Groot2.190 gr.
10. J. Boshoven1.840 gr.
11. J. Hageman980 gr.
12. C ter Hoeve780 gr.
13. P. Troost780 gr.
14. R. Sandifort660 gr.
15. P. Steenis620 gr.
Er volgen nu nog twee competitiewedstrij
den. De eerstvolgende wedstrijd is op
zaterdag 18 september. Meer informatie
over Hengelaarsvereniging 'Stellendam'
vindt u op www.hvstellendam.nl.
70-
Schreijer hapt naar adem en het hart klopt hem in z'n
keel. Weg wil hij, weg van de Russen.
Steeds meer Russen zetten de achtervolging in.
De ogen van de vluchteling puilen uit hun kassen en
de adem rochelt hem in zijn keel. Te laat ziet hij de
witte gestalte die plotseling voor hem opduikt Als hij
zijn fout tracht te herstellen door een andere richting
in te slaan, merkt hij dat rondom hem overal Russen
zijn.
Ze jagen hem heen en weer en vermaken zich als hij
in zijn doodsangst van de een naar de ander rent.
Plotseling valt hij neer. Hij kan niet meer, happend
naar adem en badend in het zweet raakt hij bewuste
loos.
Als hij weer bij komt, ligt hij in de sneeuw, omringd
door een tiental vreemde mannen die hem met starte
blikken aanstaren.
'Kameraden', hijgt hij, 'kameraden.'
De Russen vertrekken geen spier, maar de ogen blijven
hem onbewogen aankijken. Als hij zich wil oprichten
krijgt hij een trap van een laars tegen zijn hoofd, zodat
hij duizelend in de sneeuw terug valt. Dan wordt hij
opgepakt en bij een tank neergesmeten. Hier wordt hij
door een officier ondervraagd.
Maar wat Schreijer te zeggen heeft, is niet van waar
de.
'Weg met die kerel', gebiedt de officier.
Schreijer wordt door een stel lachende kerels meege
nomen.
Enkele Tartaren houden zich nog enige tijd met hem
bezig. Dan is er van Schreijer niet veel menselijks
meer over.
Waar zijn graf is, blijft in de nevelen van deze oor
logsgeschiedenis verborgen.
Nu het front steeds dichterbij komt, zijn de werk
zaamheden van de vrouwen gewijzigd. Ze zijn
tewerk gesteld bij het graven van loopgraven
en stellingen. De verdedigingslinie aan Duitslands
oostgrens.
De sneeuw ligt hoog opgewaaid en een koude oosten
wind snijdt de slaven, die aan de verdedigingsgordel
werken, in het gelaat. Totale oorlogsvoering!
Dat houdt in dat ieder die daartoe in staat is, wordt
gemobiliseerd om zich, op wat voor een manier dan
ook, voor het vaderland in te zetten.
De nacht die onbarmhartig koud is geweest, trekt
zich terug in de dichte wouden van het oosten. Boven
de horizon begint een zachte morgenschemer zich
tegen de winterhemel af te tekenen. Een paar ver
kleumde kraaien roeien tegen de wind in en laten
kleumend hun schorre stem horen. Niet lang nadat de
zon als een wazige bol boven de kim is geklommen
vertonen zich aan de einder grauwe vlekken die,
naarmate de zon stijgt, vormen van wolken aanne
men. Een nieuwe dag vol sneeuw en koude kondigt
zich aan.
In het vrouwenlager schettert marsmuziek uit de luid
sprekers. Ook daar heeft de nieuwe dag zijn intrede
gedaan. Een aantal vrouwen haast zich door de toch
tige gang naar de wasgelegenheid om zich daar met het
ijskoude water de slaap uit de ogen te wrijven.
'Allemensen'bibbert Gerda Holsmacher; 'wat is het
weer vreselijk koud. De botten rammelen in m'n
lichaam.'
Adelheid Bergmayer, die naast haar aan de wasbak
staat, klappertandt: 'We moesten ons allemaal ziek
melden en op bed blijven liggen. Het is toch geen doen
om nu met zulk weer gaten stoppen die we zelf gegra
ven hebben.'
'Het duizendjarige rijk vraagt nu eenmaal offers', grin
nikt Gerda.
De deur van het washok gaat open en het hoofd van één
van de leidsters steekt om de hoek: 'Opschieten, over
vijf minuten naar de eetzaal.'
Meteen is het hoofd weer verdwenen en klinken voet
stappen van gelaarsde voeten in de gang.
De vrouwen weten dat grapjes niet van pas komen. Nu
de spanning stijgt, staan de hoofdleidsters direct klaar
om tot straffen over te gaan. Het is daarom zaak om je
op en afstand of op z'n minst rustig te houden.
'Hoelang zou deze ellende nog duren? Als het nog
lang zo door blijft gaan, overleven we het geen van
allen. Het is nogal wat om de hele dag bij een tempe
ratuur van twintig graden onder nul grond te scheppen
en met een pikhouweel gaten te hakken. En aangezien
onze maaltijden ook steeds slechter worden, zal, als het
zo door gaat, er van ons niet veel meer overblijven dan
ademende karkassen', zucht Elsa die net is binnen
komen lopen.
'Schiet maar op, als ze dadelijk op ons moeten wach
ten krijgen we niet eens te eten', waarschuwt Gerda.
Ze haasten zich naar hun kamer terug en kleden zich
verder aan. Nauwelijks zijn ze gereed of Helga Richter
komt binnen: 'Goede morgen samen. Zijn jullie klaar,
dan kunnen we naar de eetzaal gaan.'
Enkele vrouwen brengen nog wat van hun kleding in
orde, dan gaan ze achter hun leidster aan naar de eet
zaal. Er is voor ieder twee sneetjes kleffig zwart brood
met marmelade en koffiesurrogaat in de grote stenen
kommen.
Onder het eten wordt weinig gesproken, want dadelijk
zullen ze weer door de sneeuw naar de stellingen mar
cheren om daar in de hard bevroren grond gaten te hak
ken en bevroren bonken aarde met kruiwagens op
hopen te rijden.
Een enkele vrouw is zo gelukkig nog een paar sigaret
ten te bezitten; die kunnen ze straks ruilen tegen een
paar sneetjes brood, met de soldaten die ook zijn
tewerk gesteld.
Na de maaltijd staan ze nog even rond de kachel om
nog eenmaal de heerlijke warmte te voelen.
'Aantreden!' galmt een harde vrouwenstem in de gang.
De vrouwen haasten zich naar buiten en stellen zich
daar op in het gelid. Ze worden geteld en daarna op
militaire wijze afgemarcheerd. Als een zwarte slang
shngert de lange groep werksters en werkers zich door
de witte winterwereld. Door het bos sloffen de voeten
in de dikke sneeuwlaag, die langzaam tot een spiegel-
gladde glijbaan wordt plat getreden.
Zo nu en dan gaat er iemand onderuit, waarna er enige
opschudding ontstaat. Hoewel in normale gevallen een
dergelijk gebeuren tot grote hilariteit geleid zou heb
ben, gaat er nu van de mensen een sombere gelatenheid
uit. Zelfs geen glimlach ontspant de grauwe gezichten.
Voorwaarts gaat het. Tientallen voeten zijn op weg
naar de stellingen, waaraan gewerkt wordt tot de sche
mer over de velden daalt. Dan zullen de lange rijen
gebogen figuren terug schuifelen naar het barakken
kamp in de verborgenheid van de bossen. Maar eerst
zal er tien uur of meer zware lichamelijke arbeid ver
richt moeten worden.
Bij de stellingen gekomen, worden gereedschappen en
kruiwagens uitgereikt. De vrouwen hebben pikhouwe
len, schoppen en twee kruiwagens gekregen. Adelheid
en Gerda zullen hakken en scheppen. Hanna en Elsa
rijden de brokken bevroren aarde weg.
Het eerste begin is het moeilijkst.
(wordt vervolgd)
