Programma Open
Monumentendag 2004
Diploma-uitreiking Mbo Groene Ruimte
Bloemen- en Tuincentrumbranche
Kinderkoor Yess! is aan vierde seizoen begonnen
Kruistocht
naar LeHiMgrad
Bingo in de Victoriahal
Monumentendag:
Tussen kunst en kitsch
Viswedstrijd H.V.
'Krammer'
Bejaardenmiddag
Christelijke
Vrouwenbond
GROENE SCHOOL SOMMELSDIJK
VERVOLGViBHAAL
Gemeente Middelharnis
Gemeente Oostflakkee
Gemeente Dirksland
Gemeente Goedereede
de geheimen van het
Zierikzeese orgel
•3fa.i^a-<rilogie - deel 1
JOH. G VEENHOF
Zaterdag 11 september a.s. is het
wederom Open Monumentendag. Tal
van oude gebouwen zijn op die dag
voor iedereen gratis toegankelijk. Met
name de kerken, molens en musea
staan centraal. Bovendien worden er
nog enkele andere activiteiten georga
niseerd. De meeste gebouwen zijn geo
pend tussen 10.00 en 17.00 uur. In
onderstaand overzicht een greep uit
de activiteiten op het eiland. Van een
aantal van de hieronder vermelde
activiteiten vindt u elders in deze
krant uitgebreidere berichtgeving.
Jonge bouwkunst
De VVV/ANWB Overflakkee heeft in
samenwerking met de gemeenten Dirksland,
Middelharnis en Oostflakkee een boekje uit
gegeven over jonge bouwkunst. Op Over
flakkee staan nog tal van gebouwen, die in
een herkenbare stijl zijn opgetrokken. In dit
boekje is een korte beschrijving te vinden
van de verschillende bouwstijlen en wordt
een aantal panden nader belicht. Het gaat
hier om gebouwen die tussen 1800 en 1940
zijn gebouwd. De uitgave is op Open Monu
mentendag gratis te verkrijgen bij het
VVV/ANWB-kantoor aan het Vingerling te
Middelharnis en bij verschillende openge
stelde monumenten.
Opengestelde monumenten
- De kerkgebouwen van de Hervormde
gemeenten te Middelharnis en Sommels-
dijk (in de kerken wordt op gezette tijden
het orgel bespeeld);
- De kerktoren van Middelharnis;
- De molens te Sornmelsdijk, Nieuwe-Ton-
ge en Stad aan 't Haringvliet;
- Het Rien Poortvlietmuseum te Middelhar
nis;
- Het Streekmuseum Goeree-Overflakkee te
Sornmelsdijk;
- De Doele te Sornmelsdijk;
- De Rarekiek aan het Kerkstraatje te Sorn
melsdijk.
Jaarmarkt
In de historische Ring rond de oude kerk van
MiddelhiUTiis wordt een jaarmarkt georgani
seerd. Er is van alles te koop en te doen en
het belooft weer een gezellige drukte te wor
den.
Ouderwets snoepgoed
In het gezellige Streekmuseum Goeree-
Overflakkee is in het dorpswinkeltje ouder
wets snoepgoed' te Kbop: polkabrokken,
spekjes, stroopsoldaatjes, kaneelstokken,
etc. Kom snel, want op is op!
TXissen kunst en kitsch
In samenwerking met 'De Motte' is de heer
P Krijgsman, antiquair te Middelharnis, in
het pand 'Groot Rapenburgh', Kerkstraat 3
te Sornmelsdijk aanwezig om uw 'antieke'
voorwerpen te bekijken en gratis te taxeren.
U heeft vast nog wel iets thuis liggen waar
over u meer wilt weten. Schroom niet en
kom langs!
Sommelsdijks gildegebruik in ere
hersteld
Het is een eeuwenlang gebruik geweest dat
de molenaar van Sornmelsdijk op St. Anna-
dag een zak meel beschikbaar stelde aan de
rederijkerskamer. Om 13.30 uur zal met
paard en wagen meel bij molen 'De Koren
bloem' worden opgehaald, waarna het bij de
bakkers wordt gebracht Daarvandaan
De eerste vergadering van dit seizoen hoopt
de Christelijke Vrouwenbond afd. Middel-
hamis-Sommelsdijk te houden op dinsdag
middag 14 september a.s., om 14.30 uur. In
verenigingsgebouw 'de Hoeksteen' te Mid
delharnis zal ds. P. den Butter .spreken over
'Schat en hart'Voor vervoer kunt u bellen
naar Taxi op Maat. Allen hartelijk welkom.
wordt brood meegenomen, dat gewogen
wordt bij de waag in de Kerkstraat en
gekeurd vóór 'De Doele'. Het brood zal ver
volgens worden afgeleverd bij 'De Goede
Ree' en 'De Samaritaan'.
Zandkastelen op het Diekhuusplein
Dit jaar is het landelijk thema voor Open
Monumentendag 'Verdedigingswerken'. Op
het Diekhuusplein te Middelharnis is het
vanaf 12.00 uur mogelijk om zelf zandkaste
len te bouwen. Hiervoor is speciaal sculp-
tuurzand besteld. Deelname is gratis.
MOnuMENTconcerten
Onder muzikale leiding van Piet Westhoeve
worden op vijf plaatsen op het eiland instant-
concerten verzorgd, waarbij muzikanten
worden uitgenodigd mee te spelen. Bladmu
ziek is ter plekke beschikbaar. Voor klap-
stoel, muziekstandaard en instrumenten
moet zelf worden gezorgd. De serie concer
ten eindigt om 16.00 uur met terras en
muziek op het Diekhuusplein in Middelhar
nis.
Opengestelde monumenten
- de molens te Oude-Tonge, Den Bommel en
Achthuizen.
Opengestelde monumenten
- de molens te Dirksland en Herkingen;
- het kerkgebouw van de Hervormde
gemeente te Dirksland.
Orgelbespelingen en Jaarmarkt
In de Hervormde kerk van Dirksland worden
orgelbespelinkjes gegeven. Bovendien
wordt er door de kerkelijke gemeente een
Jaarmiu-kt georganiseerd.
Goedereede
10.00 uur, opening Monumentendag
10.00-12.00 uur, 'Goedereede in stukken'
10.30-12.00 uur, orgel- en beiaardspel
12.00 uur, klokken luiden met de hand in de
Toren
13.00-14.00 uur, stadswandeling met gids
12.15-16.30 uur, orgel- en beiaardspel
14.00-16.00 uur, ringsteken met boerenaan-
spanningen
16.00-17.00 uur, torenconcert door 'Wind
kracht 10'
en verder de gehele dag
- Foto puzzeltocht
- Toren geopend, met exposities
- Marktlaamen bij de Ned. Herv. Kerk
- Molen 'de Windvang' geopend
Ouddorp
- VVV-kantoor in het Blaeuwe Huus is de
gehele dag geopend
- Museum Ouddorp Raad- en Polderhuis de
gehele dag geopend
- Molens 'de Zwaan' en 'de Hoop' draaien
- RTM-museum de gehele dag geopend, met
klederdrachtenserable 'Eeuwkant'
- De Schans geopend van 10.00-16.00 uur;
een medewerker van het Zuid-Hollands
Landschap is aanwezig
Stellendam
Molen 'Korenlust' geopend
Expo 'Haringvliet' geopend
Monumentenmarkt nabij de molen, moge
lijk om 11.00 uur optreden Chr. Mannen
koor 'Door Eendracht Verbonden' vanaf de
molenstelling
Op donderdagavond 16 september septem
ber a.s. organiseert de Stichting Verenigd in
Kracht een bingoavond in de Victoriahal te
Dirksland. Er zullen op deze avond 8 rondes
en 2 superrondes worden gespeeld. De Vic
toriahal aan de Philipshoofjesweg 57 te
Dirksland opent haar deuren om 19.30 uur,
de bingo start om 20.00 uur. Stichting Ver
enigd In Kracht staat weer garant voor een
klinkend prijzen pakket.
Tijdens de Monumentendag op zaterdag 11
september is de Nieuwe Kerk te Zierikzee de
hele dag geopend. Gastheren en gastvrou
wen zijn aanwezig om bezoekers te ontvan
gen. Er is een expositie ingericht over de
geschiedenis van de Nieuwe Kerk en ook is
het mogelijk nog eenmaal de speciale expo
sitie te bekijken waarbij eilandbewoners ver
tellen wat hun mooiste plekje van het eiland
is en waarom. Ook de powerpoint-presenta-
tie over de Nieuwe Kerk is te zien.
Organist Mar van der Veer zal kwartiercon
certen geven. Steeds is er een kort concert
van 15 minuten waarna er een pauze is van
dezelfde lengte. De kleine concertjes zullen
steeds een ander thema hebben. In de raor-
genuren zal dit - vanaf 10.00 uur - telkens
een ander land zijn. Er wordt orgelmuziek
uit het desbetreffende land gespeeld of
geïmproviseerd over bekende liederen uit of
over het land. 's Morgens zal Duitsland,
Frankrijk, Ierland, Engeland en Amerika
aangedaan worden, 's Middags zal, in aan
sluiting op de optredens van de Stichting
Historische Spelen buiten op het kerkplein,
op het orgel de muziek klinken uit diverse
historische spelen. De orgelbespeUngen
beginnen elk heel en half uur.
Bijzonder deze dag - die tevens de nationa
le orgeldag is - zijn de excursies naar het
orgel zelf. Veel mensen hebben geen idee
wat er zich achter de monumentale frontpij-
pen bevindt.
Het orgel is van binnen een klein flatgebouw
met verdiepingen die door midden van lad
ders met elkaar verbonden zijn. Op de ver
diepingen bevinden zich duizenden kleine
pijpen.
Bij uitzondering zullen de grote kastdeuren
opengaan en zullen de bezoekers een idee
krijgen van de grote 'machinekamers', de
windvoorziening en de pijpenopstelling.
De orgelexcursies worden geleid door
Marien Stouten. Deelnemers aan deze
excursies die deze dag geregeld plaats zullen
vinden kunnen zich melden bij de nieuwe
ontvangstbalie in de kerk.
's Avonds (20.00 uur) wordt in de Nieuwe
Kerk een optreden gegeven door Straator
kest Toos. Gratis kaarten voor dit optreden
zijn verkrijgbaar bij het VVV-kantoor aan
de Nieuwe Haven en, indien nog voortadig,
's avonds bij de kerk.
SOMMELSDIJK - Op Open Monumen
tendag zal antiquair Piet Krijgsman op uit
nodiging van historische vereniging 'De
Motte' mensen ontvangen die hun 'antie
ke' voorwerpen willen laten taxeren. Niet
alleen zal de waarde worden bepaald,
maar Piet Krijgsman weet ook meer te ver
tellen over herkomst en ouderdom. Tevens
zal er iemand van 'De Motte' aanwezig
zijn om oude bodemvondsten te dateren. U
kunt van 10.00 tot 16.00 uur terecht in het
pand 'Groot Rapenburgh' aan de Kerk
straat van Sornmelsdijk, tegenover het
Streekmuseum. Iedereen is hartelijk wel
kom, de taxatie is gratis.
Na mooie vangsten tijdens de vorige wed
strijd in het Zuiderdiep, hoopt de hengel-
sportvereniging 'Krammer' ook op zulke
resultaten tijdens de wedstrijd van a.s. zater
dag, 11 september, in het Haringvliet. Er zal
worden gevist bij de windmolens nabij Mid
delharnis. Niet alleen telt elke wedstrijd mee
voor het klassement, maar ook zijn er steeds
aparte prijzen. Maar: een ochtendje gezellig
met elkaar vissen, dat staat voorop! Inschrij
ven voor de wedstrijd van zaterdag is van
7.45 tot 8.15 uur in 'de Staver' te Middel
harnis; de inschrijfkosten bedragen 2,50.
Daarna zal er van 9.00 tot 12.00 uur worden
gevist, zodat u met het eten weer thuis kunt
zijn. Voor meer informatie kunt u bellen
naar: 0187-603051, of u stuurt even een
mailtje naar hvlcrarruner@hotmail.com.
Op dinsdag 2 september j.l. heeft op
de Groene School Sommelsdijk de uit
reiking van de Mbo-diploma's aan 35
geslaagden plaatsgevonden in de vak
richtingen Groene Ruimte en Bloe
men- en Tüincentrumbranche niveau
1, 2 en 3 BBL. De vestigingsdirecteur
de heer L.J.R. Schoonwater opende de
avond, waar naast de deelnemers ook
de ouders/verzorgers, werkgevers en
praktijkopleiders verwelkomd wer
den.
De diploma's werden uitgereikt door de
Mbo-directeur de heer P.R. Kamerling en
düor de docenten. Alle deelnemers kregen
hierbij een persoonlijk woord. Na deze uit
reiking werd de avond voortgezet met een
gezellig informeel samenzijn.
Leeriingen uit het VMBO van de Groene
School kunnen hun vervolgopleidingen nu
op dezelfde school vervolgen. Daarnaast
neemt het aantal deelnemers dat van andere
scholen komt enorm toe.
De deelnemers van de opleiding Groene
Ruimte zijn werkzaam als hovenier in de
particuliere sector en bij gemeentelijke
plantsoenendiensten. Volgt een deelnemer
de opleiding Bloemen- en Tuincentrumbran
che dan is deze werkzaam in een bloemen
winkel of een tuincentrum. De deelnemers
werken 4 dagen in de week en komen 1 dag
naar school. Het bedrijfsleven en de school
zijn daarom ook samen heel belangrijk voor
het opleiden van de deelnemers.
Geslaagden MBO Groene
Ruimte/Bloemen
en Ibincentrumbranche
Assistent medewerker groene ruimte BBL
Peter Derrez Ouddorp
Louis van Heemst Dirksland
Wesley Kristelijn Burgh-Haamstede
Peter Mak Spijkenisse
Medewerker groenvoorziening/
woonomgeving BBL
Pieter Bouwman Oosterland
John Goverde Oude-Tonge
"Rinus van Kempen Dirksland
Simone Klein
Bram Looij
Tine Vaandrager
Rinus Vellekoop
Hellevoetsluis
Middelharnis
Hellevoetsluis
Herkingen
Medewerker hovenier BBL
Peter Bolle Zierikzee
Willem Buth Sommelsdijk
Robert van Es Numansdorp
Leendert de Leeuw Sommelsdijk
Jurgen Schouteren Halsteren
Dennis Schrauwen Spijkenisse
Frans Struik Herkingen
Marco Vroegindeweij Middelharnis
Pieter van der Weijden Nieuw-Beijerland
Vakbekwaam roenvoorziening/
woonomgeving BBL
Bart van der Baan Middelharnis
Arjan Koster Middelharnis
Een deel van de geslaagden in
De Groene School.
Vakbekwaam hovenier BBL
Roland van Braak
Hans Burger
Dennis Hameeteman
Geert Kalis
Jaco Koster
Edwin Looij e
Arco Maliepaard
André Nelis
Kees Nieuwenhuijse
Arie Verblaauw
Miranda de Vrij
Temeuzen
Tholen
Ouddorp
Mijnsheerenland
Waarde
Hellevoetsluis
Ouddorp
Ouddorp
Yerseke
Strijen
Stad a/h Haringvliet
Medewerker Bloemen- Tuincentrum
branche binder/verkoper BBL
Sindy van de Ree Stellendam
Eline Wagemaker St. Philipsland
Kinderkoor Yess! is alweer aan het vierde seizoen begonnen. Het
kinderkoor bestaat uit ca. 40 koorleden in de leeftijd van 5 t/m 16
jaar. De begeleiding vindt plaats door vier vaste begeleiders met
een keyboard, akoestische gitaar, saxofoon en een dwarsfluit. Het
koor zingt christelijke liedjes van o.a. Elly en Rikkert en Ben Ket
ting, bij veel kinderen absoluut favoriet. Uniek is dat door de
leden geen contributie wordt betaald. De koorleden komen uit
verschillende dorpen. Kinderkoor Yess! treedt ongeveer 10 keer
per seizoen op, zelfs buiten Goeree-Overflakkee. Het eerste optre
den van het nieuwe seizoen staat gepland op zondag 12 september
en wel tijdens het startweekend van de Gereformeerde kerk van
Melissant. Deze dienst begint om 9.30 uur.
Nieuwsgierig geworden en/of wil je ook graag meezingen met ons
koor? Je bent van harte welkom op zondag tussen 11.30 en 12.30
uur in de Gereformeerde Kerk te Stellendam. Bel voor meer infor
matie onze dirigent, Marianne van der Baan tel. 492994
Alle activiteiten, optredens, oefenschema maar ook foto's van het
koor zijn te vinden op internet: www.flakkee.net/--yess
-69-
'Het was een vergissmg, ik dacht dat de Russen naar
binnen kwamen. Ik zou nooit geschoten hebben als ik
had geweten dat er een kameraad aankwam.'
'Ik jouw kameraad?'
Karl-Heinz lacht. Het is een lach waarbij Schreijer de
rillingen over zijn lijf lopen.
Hij probeert het over een andere boeg te gooien en
zegt, terwijl hij zijn angst probeert te overwinnen:
'Karl, ik ben blij dat je gekomen bent. Ik heb hier van
alles waar we maanden lang van gedroomd hebben.'
'Zo en waar zijn al die heerlijkheden dan?'
"Ginds in de hoek. Er is zelfs vlees in blik en jenever,
worst; alles waar een hongerig mens naar verlangt.
Kom mee, dan gaan we het halen, het zal voor de jon
gens een verrassing zijn.'
Karl luistert met afgrijzen naar de lafaard.
'De jongens liggen ginder bij Leningrad allemaal op
hun rug. En de kameraden die jij wilt vertassen zijn
van jouw vuiligheid niet meer gediend. Terwijl zij
sneuvelden en voor Führer en vaderland het grootste
offer brachten, trouw tot in de dood, weet je wel, heb
jij hier jezelf zitten vetmesten. Weetje wat jij bent; een
stinkend ondier.'
Zweet parelt de sergeant op zijn voorhoofd. Hij weet
dat deze soldaat geen pardon zal kennen. Die heeft
hem door en zal hem aan de galg helpen. Langzaam
gaat zijn hand omlaag naar zijn koppel waaraan de
Mauser hangt. Zijn ogen zijn strak op die van Karl
gericht en de valse glimlach op z'n mond wordt door
zijn angst vertekend tot een grijns. Hij voelt Karls
adem in zijn gezicht, diens blik lijkt hem te doorboren,
maar hij houdt zijn ogen strak gericht op die van zijn
doodsvijand. Plotseling schiet de hand naar beneden en
trekt het pistool. Maar de vlakke hand van Karl slaat
toe tegen de hals van Schreijer. Nog voor hij met een
zucht in elkaar zakt gaat het schot af, dat zich in één
van de balken boort.
'Zo kameraad, slaap lekker.'
Karl trapt het lichaam aan de kant en stapt naar de spul
len die Schreijer met zorg bijeen heeft vergaard. De
voorraad overtreft zelfs zijn stoutste verwachting. Hij
zal meerdere malen moeten lopen om alles weg te
halen. Er ligt een stapel zakken en daarin pakt hij de
spullen, die hij nodig denkt te hebben. Op z'n gemak
sleept hij ze door de nauwe ingang naar buiten. Zwaar
beladen keert hij naar zijn makkers terug.
'Gelukkig Karl, ik ben blij dat je weer terug bent. Waar
heb je al die tijd gezeten?' vraagt Franz bezorgd.
'Ik heb even een oude kennis opgezocht en kijk eens,
het bezoek is niet zonder resultaat gebleven.'
'Wat heb je daar allemaal inzitten? Heb je kans gezien
de generale staf te bestelen?"
'Niet zoveel vragen kameraad. Als Karl zijn werk ver
richt, doet hij dat goed.'
Eén van de zakken wordt open gemaakt en een
gedempt gejuich gaat op als de mannen de inhoud zien.
Even later zitten allen smakelijk te eten en de fles met
geestrijk vocht doet de ronde.
'Jongens, zoveel mogelijk meenemen. AJIes over de
mannen verdelen.'
De zakken worden leeggemaakt en de inhoud over de
manschappen verdeeld. Elk krijgt een portie waarvan
hij meerdere dagen kan profiteren. In de best stemming
brengen ze de nacht door, niet wetend waar Karl zijn
spullen vandaan heeft gehaald. Karl verkeert in een
buitengewone goede stemming. Hij is in de veronder
stelling dat hij z'n grote vijand Schreijer voorgoed
heeft uitgeschakeld. Die is echter uit een zware bewus
teloosheid ontwaakt, maar is niet bij machte iets te
doen. Versuft blijft hij liggen; het lijkt of zijn zenuw
stelsel verlamd is. De klap die Karl hem heeft gegeven
is zo hard geweest, dat hij nog vele uren uitgeschakeld
zal zijn.
De morgen breekt als gewoonlijk aan met een zware
beschieting van de Russische artillerie. Ook zijn er
weer de Stalinorgels die zich in vele toonaarden laten
horen. Nog maar nauwelijks is het licht of de Russen
zetten hun aanval voort.
Zwaar bepakt aanvaardt het groepje soldaten de terug
tocht die, daar zijn ze zeker van, pas in Duitsland zal
eindigen.
Al vechtend naderen ze een steppeachtig landschap.
Het is vlak en kaal tot achter de horizon. Alles wat zich
op deze vlakte bevindt, wordt door vliegtuigen vernie
tigd.
Er komt bevel dat kost wat het kost aan de rand van dit
gebied stand moet worden gehouden, opdat in de nacht
zoveel mogelijk troepen kunnen terugtrekken. Franz
en zijn manschappen hebben de eervolle opdracht
gekregen om de terugtocht van hun kameraden te dek
ken.
Zo goed en kwaad als mogelijk is brengen ze hun
wapens in stelling. Terwijl ze wachten op de Russen
die spoedig zullen komen, maken duizenden zich
gereed om te vluchten zodra de kans daartoe aanwezig
is.
Ditmaal zal de natuur hen een beetje behulpzaam zijn.
Even na het middaguur trekt de lucht dicht en begint
het te sneeuwen. Nu de Russische luchtmacht niet
meer kan opereren, beginnen de troepen de vlakte over
te steken. Ze worden uitgeleide gedaan door een hagel
van artillerievuur die onder de opeengepakte massa's
dood en verderf zaait.
Slechts een gering aantal voertuigen blijft achter om de
achterhoede weg te brengen.
'Het ziet er naar uit dat ze ons hier zullen opofferen',
is de overtuiging van Franck die huiverend achter een
zware mitrailleur zit.
'Je moet niet zo pessimistisch zijn. Als je de moed laat
zakken, ben je er zo geweest', snauwt Karl-Heinz.
De Russen komen. Het is in hoofdzaak de infanterie
die de aanval uitvoert. De tanks die met deze zware
sneeuwval geen zicht hebben komen achteraan, om
zodra de lucht helder wordt, de infanterie te kunnen
ondersteunen.
In het dorp waar de Duitsers die morgen zijn wegge
trokken, staat een tankbataljon. Het wacht op beter
weer, om opnieuw aan de strijd te kunnen deelnemen.
Enkele soldaten snuffelen wat rond en doorzoeken de
rommel die door de terugtrekkende Duitsers is achter
gelaten.
Plotseling schiet er een gebogen gedaante weg. Schreijer
heeft gemerkt dat de Russen er zijn en waagt nu een
kans om te vluchten. In doodsangst rept hij zich weg
van de plaats waar de Russen zich bevinden. Weg wil
hij, weg naar zijn kameraden, die zich ergens voor hem
in de besneeuwde wereld moeten bevinden. Bijna is hij
aan het oog onttrokken, als een Russisch soldaat de
vluchteling opmerkt.
'Germansky, Germansky', gilt hij met overslaande
stem. Het is ook de eerste Duitser, die hij zo van dicht
bij ziet.
'Germansky', gilt hij nogmaals.
Van alle kanten komen rode soldaten aarüiollen.
Schreijer is intussen uit het gezicht verdwenen en loopt
zoals hij nog nooit in zijn leven gelopen heeft. De Rus
sen zetten de achtervolging in. Het is net een jacht op
een aangeschoten stuk wild. De Russen lachen en roe
pen elkaar grappen toe.
(wordt vervolgd)
