mmmm
Overdenking
Rommel
markt
'Nacht van Bach' in Oude-Tonge
Krifistocht
naar leaffigrad
eiiaudbi-iiieuws
'Psallite Deo'
hervat repetities
HET
rjKIJKVENSTER
on Kdsi sum bmmuen'.
uit de
Heilige Schrift
VERVOLGVERHAAL
DE POOHTKLaPPE»}
HET fiEHEIM l/AM PmPEÜ
HONIXA.
Ultieme
wendbaarheid,
...ga voor een
Honda!
Autobedrijf Jan van Dijk
Ger. Gem.
Nieuwe
Tonge
Zuid-Afrikaanse Leisteen,
Tegels en dakbedekking
www.groennatuursteen.tk
Onverschilligheid of
neutraliteit?
Christelijk Icinderlcoor
'Jong begonnen'
te Ouddorp
stelt zich voor
•3^aiga.-<rilogie deel 1
J0H.GVBENH0F
PAGINA 5
VRUDAG 20 AUGUSTUS 2004
Blik op kerk ^Ni
en samenleving Cj
- Kindervrij
- Het gevaar van Internet
- Discriminatie?
Al geruime tijd heb ik me voorgenomen, me
nergens meer over te verwonderen. We
leven in een 'permissive society', in een
maatschappij waarin alles kan en mag. Het
gekste is nog niet gek genoeg. En elke keer
heb je de neiging om te zeggen: 'Hoe is het
mogelijk?' Zoals ik zei, ik onderdruk meest
al die neiging, want in dit land kan en mag
alles. En toch zijn er telkens weer die
momenten dat ik m'n ogen uitwrijf.
Zo'n situatie deed zich vorige week zaterdag
voor toen mijn aandacht getrokken werd
door een kop in het dagblad Trouw: 'Kinde
ren hinderen'. Het ging in het bewuste arti
kel over echtparen die beslist geen kinderen
willen en zich hebben georganiseerd in de
vereniging 'Kindervrij', die weer een onder
deel is van de wereldwijde 'World Childfree
Organisation'.
Het woord 'vrij' wil het positieve aspect uit
drukken van het niet hebben van kinderen,
dus vrijheid.
De vereniging heeft nu een pagina op Inter
net, waarop de echtparen hun verhaal kun
nen doen, eventueel contact te zoeken met
gelijkgezinden, een kindervrij bejaardente
huis op te richten en kindervrije reizen te
organiseren. Tussen haakjes: hier is weer
een bewijs van de negatieve kant van Inter
net. We kunnen er alles op kwijt, we berei
ken er een breed publiek mee. En al wordt
die ander beledigd of gekrenkt, dat doet niet
terzake. We hebben nu eenmaal vrijheid van
meningsuiting.
Terzake. De 'kindervrijen' leggen op die
Internetsite nog eens omstandig uit waarom
ze persé geen kinderen willen, waarom ze
zich eigenlijk vér verheven voelen boven de
moeders 'die in korte tijd verworden tot
zuchtende en steunende melkmachines, tot
vormloze zeugen die hun dagen klagend en
zeurend doorbrengen'.
Ik weinig zin om meer van dat fraais te cite
ren...
Zou bij deze echtparen niet de vrees bestaan
dat hun uitlatingen pijnlijk zouden kunnen
overkomen bij vrouwen die wel graag kin
deren zouden hébben, maar ze niet konden
krijgen? Aan die categorie hebben ze kenne
lijk ook gedacht. Maar wanneer we zouden
denken aan een spoor van medeleven, dan
hebben we ons vergist! Vrouwen die onge
wild kinderloos zijn moeten zich neerleggen
bij het feit dat ze biologisch niet geschikt
zijn voor de voortplanting. Laten ze maar
bloemen gaan kweken of in een crèche gaan
werken, maar niet zeuren.
De rollen worden op deze manier wel dras
tisch omgekeerd. Want deze bewust kinder
loze echtparen voelen zich gediscrimineerd,
omdat het in dit land nog normaal gevonden
wordt dat je als getrouwde mensen kinderen
hebt. Maar wie bewust geen kinderen wil is
eigenlijk normaal en het krijgen of het heb
ben van kinderen wordt als abnormaal
beschouwd. Over discriminatie gesproken.
Laat ik nu altijd gedacht hebben dat de keu
ze voor een huwelijk ook automatisch de
keuze voor kinderen inhield... Het oude
huwelijksformulier zegt zelfs dat de gehuw
den 'de kinderen die ze krijgen mogen, zul
len opvoeden in de vreze Gods'.
Maar dat is natuurlijk helemaal achter
haald...
WAARNEMER
'•B.
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Ik heb een ongelooflijk zware, waarschijn
lijk massief koperen deurklopper kunnen
overnemen, waarvan ik een foto insluit.
Deze moet wel van de stadspoort, een kas
teel of grote hofstede geweest zijn. Hoe oud
is dit model?
Antwoord: U noemt precies de deuren die
geen kloppers hadden. Bij de boer ging je
achterom, of de hofhonden kondigden de
komst van een vreemde aan, en bij stads
poorten en kastelen stonden gewapende
wachters achter grachten met ophaalbrug
gen. De deurklopper kwam pas in zwang,
toen in de steden de stenen huizen meer en
meer aaneengesloten werden gebouwd,
zodat men niet meer achterom kon. Op de
zware houten voordeuren moest men toen zo
hard kloppen, dat er hulpmiddelen nodig
waren. Welgestelde burgers konden daar iets
voor laten maken. In ons land dagtekent het
gebruik van koperen kloppers uit de 12de
eeuw. Later kwamen er ijzeren, bronzen en
andere exemplaren in de handel, en versche
nen er irekbellen. In oude Griekse en
Romeinse geschriften wordt echter ook al
over kloppers geschreven. Aan de foto te
zien is dit een model uit de gouden eeuw,
maar het is best mogelijk, dat de klopper
naar dat voorbeeld is nagemaakt, want het
koper ziet er veel te goed uit. Er kan een dun
laagje koper om een ijzeren kern zijn aange
bracht!
In oude geschriften lees je vaak over purper
als een verfstof, als inkt en als kleur van de
gewaden van hoogwaardigheidsbekleders.
Er staat nergens vermeld, hoe ze dat maak
ten.
Antwoord: Opgravingen naar de oude Pale
stijnse havenstad Dor, die al omstreeks 1100
voor Christus in Egyptische papyrusrollen
genoemd wordt en ook in de Bijbel voor
komt (Joz. 11, Richt. 1 en 1 Kon. 4), hebben
onlangs een installatie aan het licht gebracht,
waarmee tijdens de Perzische overheersing
van dat gebied langs de Middellandse Zee al
purperen kleurstoffen blijken te zijn vervaar
digd en wel uit gemalen schelpen en andere
dierlijke grondstoffen. Men heeft gebruik
gemaakt van de stekelpurperslak (Murex
brandaris). Waarschijnlijk is die fabricage
van deze eerste verfstof daar de basis
geweest van de welvaart van Dor. Men had
toen grote behoefte aan een kleurstof in de
aangrenzende landen.
Toen we onze koelkast pas in huis hadden,
hoorde je hem maar af en toe zoemen. Nu
bromt die kast de hele dag. Wat betekent
dat?
Antwoord: Als de motor vaker op een dag
en op de duur vrijwel constant in werking is
om de temperatuur in een koelkast tussen de
The Power ot Dreams
Slagveld 19. 3231 AN BRIELLE
Telefoon 0181 -41 37 77
Morgen, zaterdag 21 augustus is het dan
zover: de jaarlijkse rommelmarkt, t.b.v. de
Gereformeerde Gemeente te Nieuwe Tonge!
Tijdens de grote rommelmarkt - waar zelfs
een compleet foto-ontwikkelapparaat aange
boden wordt is er om 10.30 uur een verko
ping met opbod.
De gehele dag kan er een rondrit gemaakt
worden door het dorp met paard en wagen.
Verder is er van alles te koop, zoals schroe
ven, bouten, verschillende kleuren verf van
bekende merken tegen aantrekkelijke prij
zen. Er zijn mooie buxusboUen, haagbuxus,
bloemen, planten, potgrond, tuinturf, enz.
Ook zijn er mooie actieprijzen.
Babybomkleertjes, speelgoed, houten speel
goed, knipvellen, knutselspuUen, kunt u ook
allemaal vinden op de markt. Evenals patat,
koffie, thee, appelflap e.d. die genuttigd
kunnen worden op het"gezeUige koffieterras.
Ook is er brood, groente, fruit, advocaat,
slaatjes, kruukplaetjes, enz. enz.
De rommelmarkt wordt gehouden tussen
9.00 tot 15.00 uur in de Oranjestraat. Ieder
een hartelijk welkom..
2 en de 5 graden C. te houden, komt dat
meestal doordat de deur niet meer luchtdicht
afsluit. De oorzaak is vaak het verdrogen
van de rubber strips langs de deurranden en
evt. van de pakkingen op andere plaatsen.
Dat veroorzaakt speling bij de kieren. Door
de dan binnendringende kamer- of keuken-
lucht van hogere temperatuur moet de motor
extra werken. Dat kost meer stroom dan er
nodig zou zijn en ook kan de temperatuur
daarbinnen wel eens boven de 6° uitstijgen,
zodat de bacteriën in de levensmiddelen
weer tot actie overgaan. Als u bij een nieuwe
koelkast geregeld de rubberen randen en
strips met talkpoeder inwrijft, kunt u uitdr
ogen daarvan voorkomen en blijft de deur
'zuigend' hermetisch sluiten. Bij een oud
exemplaar zou u nieuwe strips moeten
(laten) aanbrengen indien u nog geen nieuwe
koelkast wilt kopen.
diverse kleuren, ook zwart, te zien op:
Tel. 0187 - 483983 06 - 25063232
En Gallio trok zich geen van deze
dingen aan.
(Handelingen 18:17b)
Het gaat goed in Korinthe! Paulus is er voor
zijn doen lang geweest: een jaar en zes
maanden. En de gemeente wordt vergaderd
en gebouwd. Koning Jezus krijgt er steeds
meer onderdanen bij.
Maar dan keert het tij. Want waar God Zijn
Kerk bouwt, daar wordt ook de satan actief.
En zodra er een nieuwe stadhouder is, zien
de joden hun kans schoon. Dan wordt Pau-
lus voor het gerecht gedaagd Die stadhou
der is niet zómaar iemand. Gallio is een
broer van de bekende filosoof Seneca, de lei
der van de Stoïcijnse school. De aanhangers
van die levensbeschouwing maken zich ner
gens druk om, winden zich nergens over op,
zeker niet als het gaat om godsdienstige
kwesties. Ook Gallio laat daar geen misver
stand over bestaan. Wanneer iemand bena
deeld of mishandeld wordt, dan zal hij
ingrijpen. Maar ze moeten bij hem niet aan
komen met splinterige godsdienstige pro
bleempjes. Die moeten die ruziënde joden
zelf maar oplossen. Voor Gallio zijn alle
godsdiensten gelijk. Laat ieder in zijn waar
de, als hij maar gelukkig is!
Gallio is dus niet het type van de onverschil
lige, die nergens warm of koud van wordt.
Zo is hij wel afgeschilderd, maar ten onrech
te. Hij stelt zich veeleer neutraal op. Hij wil
niet buiten zijn boekje gaan. Godsdienst,
daarover is hij niet bevoegd te oordelen. Dat
is zijn pakkie-an niet. Diep in zijn hart koes
tert hij minachting voor dat geagiteerde
jodenvolkje, maar dat zal hij niet laten mer
ken. Als ze zich maar rustig houden.
Hij is toch wel een modem mens, deze stad
houder. Hij had vandaag wel kunnen leven!
Godsdienst is een privé-zaak. leder moet
maar voor zichzelf uitzoeken welke god hij
wil dienen en hoe hij dat wil doen. Maar val
er een ander niet mee lastig. Die kerkmensen
maken over de kleinste dingen ruzie. Bela
chelijk gewoonweg. Er zijn wel andere din
gen om je energie in te steken.
Gallio wil neutraal blijven. Maar tegenover
het Evangelie is neutraliteit uitgesloten.
Want dat plaatst ons voor de keuze, voor of
tegen Christus. We kunnen niet doen alsof
het ons niet aangaat. Want wie niet voor is,
die is tegen. En tegen Christus, dat betekent
dat we het eeuwig van Hem zullen verliezen.
Intussen gebruikt de Heere de neutraliteit van
Gallio voor Zijn grote doel. Want de joden
krijgen hun zin niet. Paulus wordt niet ver
oordeeld. Het Evangelie wordt niet gestuit in
zijn loop. Gods werk mag doorgaan. En de
Heere vervult Zijn belofte aan Paulus: 'Nie
mand zal de hand aan u leggen om u kwaad
te doen, want Ik ben met u.'
W. van Gorsel
Donderdag 26 augustus hervat het jongeren
koor 'Psallite Deo' weer de repetities.
Jongerenkoor Psallite Deo is een interkerke
lijk jongerenkoor dat alweer bijna 15 jaar op
het eiland actief is. De leden van het koor
zijn tussen de 16 en 35 jaar. In de koormap
zit een grote variatie aan klassieke muziek
van Bach en Mendelssohn tot hedendaagse
muziek van Arie Keijzer en Dick Sander-
man. Er wordt iedere donderdagavond geoe
fend van 19.45 tot 22.00 uur in de christelij
ke scholengemeenschap Prins Maurits te
Middelharnis.
Nieuwsgierig geworden? Loop gerust eens
binnen op zo'n donderdagavond.
De eerste repetitie na de vakantie is natuur
lijk hèt moment om lid te worden van een
koor. En enthousiaste leden kunnen we nog
steeds gebruiken!!
Hartelijke groet en tot donderdag?!
We gaan na de vakantie hard studeren voor
ons jubileumconcert D.V. 13 november a.s.
in Sommelsdijk.
Het bestuur en de leden van Psallite Deo.
Wie zijn wij?
Wij zijn het Chr. kinderkoor 'Jong
Begonnen', dat al ruim 50 jaar bestaat. Daar
voor hebben we een groot feest gehad.
Wat doen wij?
Zingen natuurlijk! Christelijke versjes,
algemene versjes, oud Hollandse en vader
landse liedjes, kortom alles wat leuk is.
Wanneer zingen wij?
ledere maandag, behalve in de
schoolvakanties, te begmnen op 23 augustus
2004.
Waar zingen wij?
In zaal B van m.f.g. 'de Dorpstienden'.
Hoe laat zingen wij?
's Avonds van kwart over zes tot zeven uur.
Waarom moet je dit lezen?
Nou heel gewoon, omdat we willen dat jij
ook op ons koor komt. Dat kan al wanneer je
in dit schooljaar zes jaar wordt. Er zijn al
verschillende kinderen lid van ons koor,
maar we zouden er graag nog meer bij willen
zien want zingen maakt blij. Naast het zin
gen proberen we ook ieder jaar iets leuks te
doen.
Wil je een keertje komen kijken en luisteren,
dan ben je van harte welkom in zaal B van
'de Dorpstienden'. Natuurlijk mag je ook je
vader of moeder meenemen.
Willen jij of je ouder(s) meer informatie?
Dan kan er altijd worden gebeld naar één van
de volgende personen: Harriette Kooijman,
tel.: (0187) 687057, Annie Admiraal, tel.:
(0187) 683613 of Cor Grinwis, tel.: (0187)
684085.
Als onderdeel van de Culturele Dag op
zaterdag 28 augustus te Oude-Tonge is
er een Nacht van Bach. Deze kralenket-
tingdag/nacht 2004 vindt plaats onder
auspiciën van de Stichting Podium Goe-
ree-Overflakkee en wordt georgani
seerd door de werkgroep 'Oude-Tonge
in Beweging'. De Nacht van Bach begint
om 22.00 uur in de Rooms Katholieke
Kerk te Oude-Tonge. Het Bachfestijn
zal rond middernacht afgelopen zijn.
Medewerkenden zijn: Mar van der Veer
(declamator/verteller), Joran Looij
(camera), Jeroen van der Laan (power-
point) en Rinus Verhage (orgel). De
entree (inclusief consumptie) bedraagt
5,00. Toegangskaarten zijn in de voor
verkoop van maandag 16 augustus t/m
vrijdag 21 augustus van 19.00 tot 20.00
uur en zaterdag 21 augustus van 11.00
tot 12.00 uur bij Atelier Mommersteeg,
Molendijk 53 te Oude-Tonge. Daarna
alleen nog aan de kerk.
In de warme zomer van 2003 werd in de
Nieuwe Kerk van Zierikzee voor het eerst
een 'Nacht van Bach' gehouden. Hoewel
het 'nacht' was, bleek de temperatuur nog
zo hoog dat de vele bezoekers al wapperend
met hun programmablad het concert bij
woonden. De combinatie van teksten, beel
den en muziek rondom het leven en werk
van de componist Johann Sebastian Bach
bleek zeer aan te slaan, zodat een herhaling
plaatsvond in het najaar van 2003 te Mid
delharnis, als onderdeel van de Kralenket-
ting 2003. Een aantal bezoekers moest toen
teleurgesteld worden omdat de Rooms
Katholieke Kerk te Middelharnis vol was.
Deze bezoekers, evenals vele anderen, kun
nen dus nu terecht in de Rooms Katholieke
kerk te Oude-Tonge.
In feite is de Nacht van Bach een bijeenko
men op een late avond, en genieten van
schitterende muziek. Muziek die op een bij
zondere wijze gaat spreken omdat er een
toelichting is in de vorm van teksten en
beelden. De beelden worden vertoond op
een groot scherm en laten de wereld van de
grote Duitse cantor zien: de plekken waar
hij woonde en werkte. Soms worden er
stukjes handgeschreven muziek getoond of
fragmenten uit de werken die op het orgel
gespeeld worden. Maar het meest spectacu
laire deel van de beelden zijn de momenten
waarop wordt 'overgeschakeld' naar de
organist. Normaal is er bij een orgelconcert
niets van een organist zelf te zien, maar nu
wordt de speler voluit in beeld gebracht, het
spelen, registeren, close-ups van de handen
en soms alleen van de voeten in een groots
pedaalsolo. Wellicht maakt in een tijd,
waarin overal beelden van beschikbaar zijn,
de onzichtbaarheid van de organist orgel
concerten minder populair. Ditmaal krijgt
het publiek echter alle kans om van dichtbij
te zien hoeveel lichamelijke energie er
nodig is om het orgel te bespelen.
Over het algemeen zal het concert weinig
afwijken van de concerten van vorig jaar.
Aandacht zal worden besteed aan de achter
gronden van het leven van Bach: Bach als
pedagoog en op het laatst Bach als vertolker
van het geloof, diepere achtergronden zoals
tekstuitbeeldingen, symbolieken in muzika
le vormgeving, maatsoorten en getalsstruc
turen zullen worden uitgelegd. Dit alles op
een heel begrijpelijke manier Voorafgaan
de aan een uit te voeren werk zal de organist
bepaalde thema's (die ook te zien zijn) apart
laten horen. Onder andere zullen uitgevoerd
worden een orgelconcert dat in feite een
bewerking is van vioolconcert van Vivaldi,
een aantal koraalvoorspelen zoals 'Dies
sind die heilgen zehn Gebot' en het beken
de 'Wachet auf ruft uns die Stimme', en als
groots einde de bekende Drie-eenheidsfuga
in Es groot.
In navolging op Oude-Tonge is er op 9 sep
tember om 22.00 uur een Nacht van de
Romantiek te Zierikzee. Naast bovenge
noemde medewerkers zal dan ook de zan
geres Marijke Niewenweg een aandeel
leveren. De beelden zullen bekende schil
derijen uit de Duitse Romantiek laten zien
en er zullen gedichten uit de 19e eeuw wor
den voorgedragen. Geheel andere compo
nisten zoals Schubert, Schumann, Liszt en
anderen zullen dan op het grote scherm te
zien zijn en op orgel, piano en zang te belui
steren. Nadere berichtgeving volgt nog.
De betere woninginrichting sinds 1920
Zandpad 36, Middelharnis, Tel. (0187) 48 27 84
■64-
'Ze durven er niet uit', schreeuwt Karl-Heinz, die met
zijn machinepistool een paar Russen te pakken neemt.
'De ga er heen, dek jij me maar.'
Franz glijdt over de rand en schuift plat op z'n buik
naar de plaats waar de jongens Uggen.
'Terug jullie! Dadelijk gooien ze je een hardgekookt ei
op je hersens. Vooruit, plat op je buik en hoofd
omlaag. Twintig meter. Snel, ik zal jullie dekken.'
Ze kijken hem met van angst uitpuilende ogen aan.
'Nou vooruit, opschieten.'
De soldaten willen meteen gaan. Ondanks hun angst is
Befehl nog altijd Befehl.
'Terug sufferd, neem die mitrailleur mee!'
Ze laten zich in het gat terugvallen; mompelen een
onverstaanbare verontschuldiging en pakken wapen en
munitie op.
Franz weet hen nog net terug te trekken als er een storm-
aanval van de Russen komt.
Enkele tegenstanders zijn tot op een meter of twintig
afstand genaderd.
'Nu gaan!'
Ze glippen over de rand en sluipen dan wat verder
terug.
Ook andere soldaten worden teruggedrongen. Franz
wacht zijn kans af en als de Russen voor hem in een
kuil zijn gesprongen, gaat ook hij naar achter. Nauwe
lijks heeft hij zich laten vallen of een regen van kogels
fluit over zijn hoofd.
Om iedere meter wordt gevochten. Maar de rode
stoomwals is niet meer te stuiten. De munitie raakt op
en de zware wapens worden de één na de ander buiten
gevecht gesteld.
En de Russen blijven onverminderd en onvermoeibaar
in de aanval.
Tegen de avond trekt de mist op en de strijd begint iets
te luwen, maar de Russische artillerie, die de gehele
dag ondersteuningsvuur heeft gegeven, beukt nu met
geweld op de laatste Duitse reserves.
De hele dag hebben de soldaten geen eten of drinken
gehad. Slechts een handvol smeltende sneeuw was er
om hun brandende dorst te lessen. Ze zijn door en
door vermoeid en alle gevoel Ujkt uit hen te zijn
geweken.
Er komt bevel dat hun compagnie zich op de volgende
stelling mag terugtrekken om daar wat te rusten en te
eten.
Franz tracht het restant van de compagnie te verzame
len. Hij weet slechts vijftien man bij elkaar te krijgen.
De rest heeft voor Führer en vaderland het hoogste
offer gebracht.
Diep voorovergebogen sluipen ze een paar honderd
meter buiten de frontlijn, waar ze door een kapitein van
de infanterie worden opgevangen.
'Hé, kerels, wie zijn juUie en waar gaat de reis naar
toe.'
Franz meldt zijn compagnie en voegt er aan toe: 'Kapi
tein, wij zijn naar achter gezonden om te eten en in de
tweede linie op nadere orders te wachten.'
'Is dat de hele compagnie sergeant?'
'Dit is de hele compagnie kapitein.'
'Zo?'
De man slikt een paar keer. Ook hij heeft zijn sporen
aan het front verdiend. Beter nog dan de soldaten weet
hij hoe de sitaatie in werkelijkheid is. Hier en elders
aan de fronten wordt de bloem van een volk opge
offerd om een waanidee te verdedigen.
Een serie granaten komt aangieren. De mannen laten
zich plat op de grond vallen, fonteinen modder en
sneeuw spuiten hoog op en brokken bevroren aarde
ranselen de soldaten op hun lichaam.
'Dat was vlakbij', huivert één van de nieuwelingen
angstig.
De kapitein geeft nog enkele aanwijzingen en laat de
soldaten verder gaan. Ze moeten naar een gevechts
loopgraaf waar een keukenwagen soep en brood heeft.
Daar kuimen ze hun portie gaan halen. Ze gaan weer
verder; zo snel ze in de gegeven omstandigheden kun
nen.
Een nieuwe serie granaten suist aan. Een hoog, angstig
gieren dat overgaat in een eigenaardig geflodder. Dat
is het geluid dat projectielen maken, vlak voor ze in
slaan.
'Dekken!' brult Franz en laat zich meteen voorover in
een gat vallen. Weer wordt de wereld aan stukken
gescheurd; vlammen en zwarte rookwolken spuiten
naar alle kanten.
Er klinkt gegil van soldaten die zijn getroffen. Op de
plaats waar enkele seconden geleden de kapitein stond,
gapen nu grote gaten waaruit nog zacht de rook
oinhoog kringelt.
Ze komen in een brede, diepe loopgraaf. Daarin lig
gen en zitten soldaten die uit de vuurlinie zijn geko
men en nu een maaltijd hebben ontvangen. Ook Franz
en zijn mannen krijgen een portie nödelsoep en een
paar sneden zure kuch. Ze kunnen van moeheid bijna
niet eten. En ondanks dat overal rondom hen granaten
inslaan beginnen hun oogleden zwaar te worden. Tel
kens vallen er kleine groepjes mannen naar binnen,
enkelen hebben geen uitrusting meer en velen dragen
verbanden, waarvan sommige met bloed zijn door
drenkt.
De nacht daalt over het Leningradfront. Maar het is
geen nacht van zwarte duisternis en stilte. Als een
zwaar onweer rolt de donder van de artillerie en het
aanhoudend machinegeweervuur trekt vurige strepen
over de aarde. Lichtflitsen weerkaatsen tegen de wol
ken en onzichtbaar, maar dodelijk geladen orgelt en
ruist een vloedgolf van staal door het duister.
Franz en zijn mannen zijn nog verder teruggegaan. Ze
zullen bij andere onderdelen worden aangesloten. In
werkelijkheid worden de resten van bataljons die de
eerste aanvallen hebben overleefd, samengesmolten
tot nieuwe eenheden, die zo spoedig mogelijk weer aan
het front staan.
'Heb jij nog wat te roken Franck?' fluistert Franz tegen
z'n maat.
'Ja, ik heb wat van Karl-Heinz gekregen.' Hij diept een
groezelig pakje sigaretten op en houdt dat Franz voor:
'Hier, steek maar op.'
'Dank je, ik heb de hele dag nog geen sigaret in m'n
mond gehad.'
'Hier heb je vuur.'
Franz inhaleert de rook en sluit de ogen.
'Wat een troep.'
'Ja, een grote troep.'
Karl-Heinz zit met het hoofd voorovergebogen tegen
over hen. Hij slaapt, volkomen ontspannen.
'Moetje die nu eens zien.' Franck zegt het met duide
lijke verbazing in z'n stem.
'Hij slaapt', antwoordt Franz nuchter.
'Ja, inderdaad slaapt hij. Ik vraag mij af wat er gebeu
ren moet, om hem van zijn stuk te brengen?'
'Dat zal niet zo vlug gebeuren.'
Ze zwijgen lange tijd. Aan het front dat vlak achter hen
ligt is weer het een of ander aan de hand. Lichtkogels
kringelen als vurige strepen de hemel in en zwaar rom
melend vallen mortiergranaten.
Franck is overeind gaan zitten. 'Zouden ze een nacht-
aanval doen?'
'Weet ik dat?'
'Hoor eens hoe ze er op gaan.'
(wordt vervolgd)
