Moet je altijd
vergeven?
e tl) i eb
De Boerderij
PREDIKBEURTEN
?\ldisering
Spaar het konijn! Red de duinen
eiüvhdeii-iiieuws
De brand van Rome
Extra kerkdiensten
Geref. Gemeenten
PAGINAf
EIIAfIDBn-IIIEUWS
Vanuit de praktijk
Enkele vragen
Onvermogen om te vergeven
Een pastorale eis?
Vertrouwen moet je je waard maken
Conclusie
W. H. Velema
Gevonden voorwerpen
op Goeree-Overflakkee
Zondag 8 augustus 2004
Ga op stap in eigen land
Help een handje mee
In augustus geen
inzameling Oost Europa
Werkgroep Middelhamis
Ophalen oud papier
Goedereede
Stichting Duinbehoud:
Belang ecosysteem
Gewijzigd kustbeleid
Wet en regelgeving
VRUDAG 6 AUGUSTUS 2004
Enige tijd geleden was ik. te gast in een
kring van psycho-sociale hulpverleners.
Daar werd met elkaar vanuit de praktijk van
het werk gesproken over vergeving. Uiter
aard over wat vergeving eigenlijk is, hoe je
ertoe komt en - schrik niet - of een mens
het aan kan om vergeving te schenken.
In mijn jeugd heb ik altijd gedacht: een
christen moet te allen tijde bereid zijn om te
vergeven. Deze gedachte hangt samen met
de bede uit het Onze Vader: vergeef ons
onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze
schuldenaren (Mattheüs 6:12). Voor mij
stond vast: wie de Heere God om vergeving
vraagt, moet zelf ook bereid zijn te verge
ven. Wie niet bereid is om vergeving te
schenken, kan niet verwachten dat hij of zij
zelf van God vergeving ontvangt. Ja, eigen
lijk kun je God niet om vergeving vragen als
je zelf verbitterd bent jegens een ander; en
niet bereid bent deze ander vergeving te
schenken.
Dit is een vrij duidelijke redenering. Ik
vermoed dat veel ouderen met dezelfde
gedachte zijn groot geworden. Je moet
bereid zijn om te vergeven.
Toch heb ik in de loop der jaren, vooral
bij het ouder worden, daar wat vragen over
gekregen. Ik besef dat het gevaarlijk kan zijn
om vragen, vooral indringende vragen op
papier te zetten. Ben je er dan wel uit?
Scheep je andere mensen, in dit geval de
lezers, niet op met je eigen vragen? Ik heb
dus geaarzeld om dit onderwerp in deze
rubriek aan te snijden. Toch moet het ervan
komen. Te meer omdat er in de kring van
hulpverleners ook verschillend gedacht
werd. Er waren er die het er moeilijk mee
hadden datje altijd moet vergeven. Kan een
mens niet zo veel kwaad en zo veel leed van
een ander hebben ondervonden dat hij er niet
van los kan komen? Een mens kan zo
beschadigd zijn, tot in het diepst van zijn
bestaan, dat hij de schuld ervan niet kan ver
geven; dat hij de herinnering eraan niet kwijt
kan raken, en door het aangedane leed
beschadigd blijft - en dan toch vergeven?
Ik heb nu op papier gezet wat ik van ande
ren heb gehoord in de discussie. Ik kan mij
zelf bij het onvermogen om te vergeven ook
wel wat voorstellen. Ik mag gelukkig zeggen
dat ik niet zulke diepe wonden met daarvan
overgebleven littekens heb opgelopen, dat ik
levenslang niet vergeven kan. Niettemin is
de vraag naar de echtheid van de bereidheid
om te vergeven toch wel in mijn hart opge
komen en er blijven hangen.
Er zullen onder de lezers zijn die zulke
diepe wonden hebben opgelopen, dat zij
voor de onmacht en daarmee voor de onmo
gelijkheid staan om te vergeven.
Ik heb de vorige zin met aarzeling op
papier gezet. Toch kan ik hem in dit verband
niet achterhouden.
Dat betekent dat ik voor de vraag ben
komen te staan: moet je altijd bereid zijn en
ook bij machte zijn om te vergeven? Gezien
de ervaringen van mensen zeg ik daar niet
zonder meer ja op. Laat ik het eerlijk zeggen:
Er worden mensen in het leven zo bescha
digd dat zij met vergeving de grootste moei
te hebben. Ze kunnen van het hun aangeda
ne leed niet loskomen. Ze kunnen niet zeg
gen: het is voorbij en daarom punt erachter.
Hun leven is verwoest, of minstens zo erg:
blijvend zwaar beschadigd.
Hoe moeten we tegen dit onvermogen om
te vergeven aanzien? Ik gebruik met opzet
het woord onvermogen. Dat is niet hetzelfde
als onwil. Bij onwil moeten we denken aan
de afwezigheid van de wil om te vergeven.
Dan span je je er ook niet voor in. Dan zeg je
botweg: neen. Ik wil het niet. Ik denk er niet
aan. Bij (psychisch) onvermogen staan de
zaken anders. Dan kun je er niet overheen
komen. Dan word je door het aangedane
leed zo vastgehouden dat je er niet van los
kunt komen. Die blijvende beschadiging
belemmert de vergeving.
Ik heb tot nu toe situaties beschreven
zoals die zich voordoen. Ik zeg niet dat zul
ke situaties mogen blijven bestaan. Wel
doen ze zich feitelijk en bij de voortduur
voor.
Moet je dan als kerkelijk ambtsdrager of
als vader en moeder zeggen: en toch moetje
vergeven? Je mag geen wrok blijven koeste
ren. Je moet de innerlijke blokkade oprui
men. Wat vraagt Christus van ons, van mij?
Hier staan we voor de kern van het pro
bleem: moet je altijd kunnen en willen ver
geven?
Laat ik duidelijk mogen zeggen: het zou
wel moeten. Daar ben ik van overtuigd. Of
het echter ook in de praktijk mogelijk blijkt
is een tweede! Kun je pastoraal eisen dat
iemand vergeving schenkt, wat er ook
gebeurd is?
Ik zou als pastor heel voorzichtig zijn met
het stellen van die eis.
Laat ik nog een onderscheid mogen
maken waar we niet omheen kunnen. Verge
ven raakt de schuld van wat iemand misdaan
heeft. Die schuld gaat altijd gepaard met
leed dat de een de ander heeft aangedaan.
Voor ons besef betekent vergeving ook
herstel van de relatie. U kunt dat ook noe
men: verzoening. Er is in een schiildrelatie
geen verzoening zonder vergeving. Betekent
vergeving schenken ook altijd herstel van de
geschonden relatie?
ledere lezer die ermee te maken heeft
(gehad), overwege deze vraag. Ik denk dat
velen vergeving schenken gelijkstellen met
verzoening; dus het herstel van de relatie.
Misschien dat het de oplossing van ons
probleem helpen kan als we tussen vergeven
en vezoenen (of vernieuwen) onderscheid
blijven maken.
Ik las het voorbeeld in een krantenartikel
van een collega-hoogleraar. Een meisje dat
door haar vader seksueel misbruikt is, kan
een fysieke aanraking met haar vader voor
haar verdere leven volstrekt afwijzen. Er zijn
zo veel herinneringen in haar ziel, dat ze dat
gewoon niet meer aankan. Zelfs als ze zover
gekomen is dat ze haar vader zijn zonde ver
geven heeft.
De lezer kan zelf enkele voorvallen uit
het volle leven aanvullen. Neem een ambts
drager die zich op welk gebied dan ook mis
gaan heeft. Als hem vergeving wordt
geschonken wil dat niet zeggen dat daarmee
de vertrouwensrelatie van vroeger hersteld
is.
U kunt ook denken aan wat er zich soms
in een huwelijk binnen de relatie van man en
vrouw fysiek afspeelt; mishandeling of ook
binnen een huwelijk seksueel geweld.
Het is al heel veel als de partner, de
gemeente of welke betrokkene dan ook, de
zonde wil vergeven. Daarvoor is veel zelf
verloochening nodig. Kun je op datzelfde
moment van de beschadigde of bedrogen
partij ook eisen dat deze weer voluit vertrou
wen geeft, zoals vroeger.
Ik durf dat niet te vragen, al zou ik wel in
gesprekken met beschadigde mensen in die
richting willen werken.
Vertrouwen moet je je waard maken en
betonen. We zeggen van iemand dat hij
betrouwbaar is, als hij zich in de praktijk
betrouwbaar heeft betoond. We spreken
zelfs van: als hij zich betrouwbaar heeft
bewezen.
Wie dat vertrouwen radicaal beschaamd
heeft, kan niet verwachten dat hij met de ver
geving ook het vertrouwen zonder meer
terugkrijgt.
Hij moet eerst laten zien dat hij na zijn
ernstige misstap op welke tertein ook maar,
weer vertrouwen verdient. Let op dat woord.
Ik zou vergeving en verzoening niet zon
der meer gelijk willen stellen. Ze horen bij
elkaar maar zijn niet identiek.
Ik voeg er wel aan toe: wie wel tot verge
ven komt, maar niet tot herstel van de relatie,
blijft zelf een wond of een litteken houden.
De beschadigde is zelf niet los van het verle
den.
Zo kan het gaan in het leven. Er zijn erva
ringen, er gebeuren dingen die blijvend
schade aanrichten. Het is een voortecht
Gods genade van vergeving te ervaren, maar
daarmee zijn alle sporen van de zonde niet
weggewist.
Ik dring aan op vergeving en verzoening.
Ik besef dat er soms een lange weg is te gaan,
voordat na de vergeving het vertrouwen is
hersteld.
Wie hierover verder wil nadenken wijs ik
op het boek 'Veroverde vergeving. Oog in
oog met de killer van Eugene de Cock'.
Schrijfster is Punta Gobodo Madiki Zila. Zij
is lid geweest van de Zuid-Afrikaanse Waar
heidscommissie, waarin slachtoffers van
blank geweld ertoe komen blanke moorde
naars te vergeven.
Een van de conclusies die ik trok uit het
lezen van dat boek is, dat wie niet tot verge
ven komt, zelf aan het verleden van leed
gebonden blijft. Vergeven heeft reinigende
kracht voor het eigen zieleleven. Men kan
die vergeving echter niet afdwingen. De
invloed van zonde en leed is soms zo diep,
dat we pas in het Nieuw Jeruzalem daarvan
geheel worden bevrijd.
Bij het politiebureau te Sormnelsdijk zijn in
de maand juli onderstaande gevonden voor
werpen afgegeven.
- Jas, gevonden te Sommelsdijk, nr.
2004245482
- Tuinslang, gevonden te Ouddorp, nr.
2004252059
- Tuinbeeld, gevonden te Ouddorp, nr.
2004252059
- Kralen armband, gevonden te Dirksland,
nr. 2004253677
- Diverse bloembakken en tuinbeelden,
gevonden te Middelhamis, nr.
2004259590
- Kleding, gevonden te Middelhamis, nr.
2004261675
Ook zijn er diverse sleutels afgegeven. U
kunt de gevonden voorwerpen komen bekij
ken in het politiebureau, tussen 10.00 en
18.00 uur. Voor gevonden fietsen is er regel
matig een fietsenkijkdag.
chr. streekblad op gerefonneerde grondslag
voor de zuid-hollandse en Zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)471020
Fax (0187)48 57 36
Postbus 8, 3240 AA Middelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
e-mail: AIgemeen@gebr-dewaaI.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,28;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
slultingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie-
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)47 10 22.
privé (0187) 60 14 40
e-mail: J.Villerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten
kan zonder opgaaf van redenen
worden geweigerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,50
Per haigaar 18,50
Per Jaar 36,00
Abormiementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamis 342001108
OUDDORP - Herv. Gem. (ihv) Dorps-
kerk: 9.00 uur ds. W. L. Smelt uit Stel-
lendam en 11.00 en 19.00 uur ds. W. J.
op 't Hof uit Nederhemeil. 'Eben-Haë-
zer': 9.00 uur ds. W. J. op 't Hof uit
Nederhemert en 19.00 uur ds. L. Groe-
nenberg uit Oud-Beijerland. Woensdag
11 augustus, 'Eben-Haëzer': 19.30 uur
ds. L. Groenenberg uit Oud-Beijerland -
Gen Gem. 9.30 en 18.30 uur ds. P. Blok
- Ger. Kerk 9.00 en 10.30 uur ds. G. J.
Mink en 18.30 uur ds. C. G. Kant -
Doopsgezinde Gem. 9.30 uur ds. J.
Smink, 11.15 uur pfr. K. Berger (Duits
talige dienst) en 18.30 uur ds. D. Boers.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. A. J. Sonneveld, Lopik en 18.30 uur
ds. G. C. de Jong, Sliedrecht - Herv.
Gem. (ihv) 9.00 en 10.45 uur ds. J. Jop-
pe uit Sirjansland en 17.00 en 18.45 uur
ds. R. van Kooten uit Soest.
STELLENDAM - Herv. Gem. 9.00 uur
ds. T. W. van Bennekom, Sommelsdijk
en 17.00 uur ds. H. Liefting, Schoonho
ven - Herv. Gem. (ihv) 11.00 uur ds.
W. L. Smelt en 19.00 uur ds. A. Bloe
mendal, Oud-Beijerland - Ger. Kerli
10.00 uur ds. C. G. Kant en 18.30 uur
ds. G. J. Mink.
MELIS SANT - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. A. T. van Andel, Harskamp en
18.00 uur ds. IJ. R. Bijl, Moordrecht -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur lees-
dienst - Ger. Kerk 9.30 uur ds. K. Bras
-Ger. Gem. in Ned. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
G. van Meijeren, Iplus 1 welkomst-
dienst en 18.00 uur ds. M. van Campen,
Ede - Ger. Gem. 10.00 uur leesdienst
en 15.00 uur student J. van Belzen.
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
W. Arkeraats, Werkendam en 18.00 uur
dr. T. E. van Spanje, Ooltgensplaat -
Herv. Gem. (ihv) 10.00 en 18.00 uur
ds. A. van Wijk - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur
de heer J. Moerkerk. Ouddorp en 18.00
uur ds. J. Vis, Meerkerk - Lukaskapel
HDG 10.15 uur ds. J. Willemsen -
Rem. Ger. Gem. 10.00 uur ds. A. Rie-
mersma - Herv. 'Exodus' Gem. 10.00
uur da. M. R. Hoffenkamp - CAMA
Christengemeente 10.00 uur de heer K.
van Holten.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 11.00 uur
ds. A. Beens, Katwijk en 18.30 uur ds.
H. J. Catsburg, Goes - Herv. Gem.
(ihv) 9.00 uur ds. C. Gielen en 16.30
uur ds. J. C. den Toom - Chr. Ger. Kerk
9.30 en 18.00 uur ds. P. den Butter -
Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur leesdienst
- Ger. Kerk 9.30 uur kand. F. Hoogen-
dijk en 17.00 uur ds. J. T. Baart - Ger.
Kerk (Vrijgemaakt) 9.30 uur lees
dienst en 18.30 uur ds. J. B. de Rijke.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur
kand. P. G. Oskamp en 18.00 uur kand.
E. Kroon - Herv. Gem. (ihv) 9.30 uur
kand. M. Klaassen, Rhenen en 18.30 uur
ds. J. C. den Toom, Sommelsdijk - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur student J. van
Belzen.
Het jaar 2003 was het Jaar van (}e
Boerderij. Na de vele activiteiten rond
dit thema in het afgelopen jaar lijkt
het stil geworden te zijn. Naast de ont
vangsten, excursies en presentaties
van diverse publicaties zoals het boek
'Veldnamen en boerderijen Goeree-
Overflakkee' (verkrijgbaar bij de
boekhandel), ligt er bij de WV's nog
divers foldermateriaal voor u klaar.
Stil rond de boerderijen? Nee dus.
Wordt actief en trek er zelf op uit!
Ver weg of dicht bij, zomer 2004, leent zich
bij uitstek om in de directe omgeving op
eigen initiatief de polder in te trekken. Te
voet op met de fiets, het maakt niet uit. Over
dijken, paden, kreken en welen, langs eeu
wenoude monumentale historische boerde
rijen en eigentijdse moderne strakke plaat
stalen landbouwschuren. Geniet van de toe
vallige werkzaamheden op de akkers. Dat is
een beeld van leven, wonen, werken en de
bedrijfsvoering op het landbouwbedrijf van
nu.
Geniet van het rijk gevarieerde polderland
schap van Goeree- Overflakkee, met z'n
markante gebouwencomplexen die veelal
omringd zijn met erfbeplanting, al of niet
nog in bedrijf, schitterend gelegen aan de
rand van of in de polders.
Naast de eerder vermelde publicaties over de
boerderijen op Goeree Overflakkee is er nu
het voornemen in Zuid-Holland alle boerde
rijen te inventariseren en te verwerken in een
beeldbank. Bij interesse om aan het project
Goeree- Overflakkee mee te werken, kunt u
contact opnemen met Sociëteit Rethorica,
secretariaat Langeweg 93, 3245 KG Som
melsdijk, tel. 0187-484764.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. J. Kooien, IJsselstein en 18.00 uur
ds. J. C. Mesu, Nw. en St. Joosland -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur lees
dienst - Evangelie Gemeente Beréa,
gebouw 'De Bron' 10.00 uur dienst.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 uur dr. C. A. van der Sluijs,
Rotterdam en 18.00 uur ds. D. Siebe-
link. Klaaswaal - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst - Ger. Kerk 10.00
uur ds. A. van der Zwaag en 18.00 uur
kand. J. Glas.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. D. Siebelink, Klaaswaal en 18.00
uur ds. A. Vos, Wijk en Aalburg - Ger.
Kerk 10.00 uur ds. H. Vollmuller en
18.00 uur ds. A.PSpaa.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30
uur dr. T. E. van Spanje en 18.00 uur dr.
C. A. van der Sluijs, Rotterdam - Herv.
Gem. (ihv) 11.30 uur ds. A. Egas, Wer
kendam en 16.00 uur ds. J. Koppelaar.
Abbenbroek - Ger. Gem. 9.30 en 18.00
uur leesdienst - Ger. Kerk 9.30 uur de
heer J. Seele en 18.00 uur de heer K.
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. M. B. van den Akker, Nieuwerkerk
a/d IJssel.
In de jaren zeventig is het 'seringen' van de
samenleving begonnen. Het was geen
geurige verstruiking, eerder een verstruikel-
ing met een bittere nasmaak. Vertrossing en
feminisering zetten de toon van de singgolf.
Radicalisering en veivlakking deden hun
intree in de samenleving en het woorden
boek. De nieuwste loot aan de seringtak
heet aldisering. Niet aidosering of alduser-
ing. Het laatste heeft alles te maken met de
regionale weersverwachting. Het woord ald
isering is ontleend aan een populaire en
wijdvertakte supermarktketen uit Duitsland.
In de Aldi-formule ontmoeten we eigen
schappen die aan onze oosterburen worden
toegeschreven. Degelijk en zonder opsmuk.
In combinatie met de Nederlandse
zuinigheid is de super een succes. De uiterst
sobere en rommelige aanblik van de winkels
nemen de klanten voor lief. Voor strakke
schappen en een aantrekkelijke inrichting
van de winkel moet u elders zijn. Ook het
ontbreken van merkartikelen hoort bij de
aldiwinkels. Aldi is goedkoop, en daar gaat
het om. Tegenwoordig winkelt nagenoeg
iedereen wel eens bij deze prijsstunter.
Tegelijk staat aldisering gelijk aan een
strakke organisatie, een overdaad aan regels
en een ongekend prestatiegericht werken
van alle werknemers. Lange werkweken,
minutieuze interne controles en een hoge
werkdruk horen bij Aldi als boter bij de vis.
Er moet door Aldi-werknemers hard worden
gewerkt. Prestatie en tempo staan hoog
aangeschreven. Bij de afdeling service en
klachtenafhandeling is daarentegen geen
sprake van overdosering. Integendeel, er is
op veel fronten sprake van tekortschieten en
onderwaardering. Enige tijd geleden moest
het bedrijf inbinden waar het werktijden en
loon van de filiaalchefs betrof. Ook de
chauffeurs kregen het gelijk aan hun zijde.
Of de Aldi-klanten deze (kleine?) tegensla
gen zullen merken aan de prijzen valt te
betwijfelen, maar de super moet wel een
toontje lager zingen. Het bedrijf moet
sowieso wat minder hoog van de toren
blazen. Dat is een goede zaak omdat er ook
in deze branche nu eenmaal regels zijn die
voor alle supermarkten geiden. Dat is goed
voor 'schappenvullers' en voor 'schappen-
leeghalers'. De formule blijft ongewijzigd.
Maar of al die klanten Aldi-klanten blijven,
dat is de vraag. De eerste teruggang in de
'aldisering' werd al genoteerd.
In verband met de vakantie zal er op de eer
ste zaterdag van de maand augustus GEEN
inzameling zijn voor de Oost Europa Werk
groep Middelhamis. Uiteraard zal op de eer
ste zaterdag van de maand september de
loods aan de Waterweg weer geopend zijn
tussen 09.30 en 11.30 uur.
De eerste keer dat ik hoorde over de brand
van Rome, het ontstellende gebeuren in de
zomer van het jaar 64 na Chr., was nog voor
dat ik 10 jaar was. Mijn vader had de goede
gewoonte zijn kinderen bekend te maken
niet alleen met de bijbelse geschiedenissen,
maar ook met de kerkhistorie. Eén van de
boeken waaruit hij ons met dat doel voorlas,
was het zogenaamde Martelarenboek, naar
ik meen geschreven door een zekere Andrin-
ga. In later jaren volgde 'De kerkgeschiede
nis verteld aan jong en oud' van meesterver
teller Joh. Vreugdenhil. En ook daarin kwam
de brand van Rome aan de orde, en de vrese
lijke gevolgen ervan voor de christenen in de
stad.
En nu las ik dit jaar op mijn Zwitserse
vakantie-adres - met vrij zicht op Bettmer-
horn en Eggishorn - onder meer de gelijkna
mige roman van Paul Maier, een pil van bij
na 500 pagina's. Het is een vertaling uit het
Engels. De oorspronkelijke titel luidt 'The
flames of Rome' (1980).
Paul Maier schreef meer historische romans.
Bekend is die over het leven van Pontius
Pilatus. Gezegd moet worden dat hij schrij
ven kanDe personen die hij tekent, hebben
karakter en de verhaallijn die hij trekt, is
boeiend en meeslepend. Maar wat hem in
zijn boeken vooral kenmerkt, is dat hij de
historie die hij verhaalt, geen geweld aan
doet. Dat mag overigens ook niet verwacht
worden van een auteur die tevens hoogleraar
Oude Geschiedenis is - aan de Western
Michigan University, USA.
In zijn historische verantwoording deelt de
schrijver mee dat alle genoemde personen,
alle belangrijke en tevens vele minder
belangrijke gebeurtenissen, historisch zijn.
Ze worden gedocumenteerd in de noten,
achterin het boek. De weergave van de poli
tiek van de Romeinse keizers die ter sprake
komen - Claudius en Nero - is authentiek.
Omdat hier sprake is van een roman en niet
van een geschiedkundige kroniek is het ver
haal natuurlijk doorweven met fictieve ele
menten. Maar, aldus de schrijver - en hij
maakt dat geheel aannemelijk - wel op
basis van wat waarschijnlijk is, zonder
schending van de historische feiten.
Hoofdpersoon van de roman is Titus Ravius
Sabinus. Het boek zet in met diens bezoek
aan de keizer Claudius, als hij mededeling
komt doen van de aanstaande aankomst van
veldheer Aulius Plautius die met Rome's
legers Brittanica voor het Romeinse rijk
heeft overwonnen. Dankzij Sabinus'
gewaagde suggestie besluit de keizer aan
Aulus met zijn legerscharen een klinkende
ovatio-intocht in de residentie toe te kennen.
Sabinus verwerft zich gaandeweg het ver
trouwen van de keizer en zijn raadsheren.
Hij ontvangt in de loop van de jaren een
reeks van verantwoordelijkheden: stadhou
der in één van de buitengebieden, lid van de
senaat, organisator van de volkstelling in
Gallië en daarna zelfs praefectus urbi, zoiets
als burgemeester van de stad Rome. Dat
betekent dat hij veelvuldig contact met de
keizer en zijn adviseurs heeft. Overigens,
dikwijls tot zijn verdriet en ergernis. Hij is
van heel dichtbij getuige van de intriges bin
nen het keizerlijk en van het weerzinwek
kende en decadente wanbeleid van met
name de keizer Nero. Deze laat immers
diverse familieleden lafhartig vermoorden,
onder meer zijn jongere halfbroer Brittani-
cus die hij beschouwt als een gevaarlijke
rivaal aangaande de troon. Zelfs zijn eigen
moeder laat hij op enig moment doden.
Op een gegeven ogenblik komen de christe
nen van Rome binnen het blikveld. Zo is de
schoonmoeder van Sabinus, Pomponia,
onder bekoring van de christelijke leer geko
men. Ze komt in contact met de bekende
Aquila en Piscilla. Ook de apostel Paulus
komen we in dit boek tegen. Hij is in Rome
gearriveerd om zich voor de keizer te ver
antwoorden. Op hem had hij zich immers
beroepen toen hij door de joden in Jeruzalem
was beschuldigd van oproer. Maier geeft een
levendig verslag van het (vermoedelijke)
verloop van dat proces. De apostel wordt
door de keizer vrijgesproken. Sabinus is in
deze rechtszaak zijn verdediger.
Na verloop van tijd echter krijgen de christe
nen in de stad het zwaar. Als enkele jaren
later die verschrikkelijke brand grote delen
van de stad verwoest, waaronder een deel
van het keizerlijk paleis, en wanneer de
inwoners van de stad onder elkaar fluisteren
dat de keizer zelf hierin de hand zou hebben
gehad, zoekt Nero een zondebok: de christe
nen - zij hebben het gedaan! Vele honderden
van hen worden opgepakt en - verspreid
over een tweetal dagen - op gruwelijke wij
ze ter dood gebracht. Tot vermaak van het
volk! Er zijn er die voor de leeuwen worden
gegooid, anderen worden langzaam geroos
terd, weer anderen worden ten prooi aan de
stieren gegeven. Het 'hoogtepunt' van het
feest is als een groot aantal chnstenen, nadat
ze eerst gekruisigd zijn en met pek overgo
ten, in brand worden gestoken en zo als
levende fakkels dienen... Ook de apostel
Petrus zou bij die gelegenheid ter dood zijn
gebracht.
Maar de dagen van Nero zijn geteld. De
weerstand tegen zijn daden neemt onder het
volk toe. Uiteindelijk wordt hij door de
senaat afgezet. Hij moet zich gaan verant
woorden - voor de mensen en voor God.
De roman van Paul Maier geeft, denk ik, een
goed beeld van wat zich in de jaren 47 tot 69
na Chr. in Rome heeft afgespeeld. De vorm
waarin hij zijn verhaal goot, geeft de lezer
heel wat prikkels om deze roman geboeid uit
te lezen. Er is ook best wat uit dit boek te
leren. De glorie van Rome is inmiddels al
eeuwen lang vergaan. Maar de zaak van die
vervolgde christenen zal nooit vergaan. Zij
hebben namelijk een onvergankelijke
Koning, die voor hen zorgen zal. Het is
Lucas, de evangelieschrijver, die in deze
roman tot Sabinus zegt: "Nero probeerde
ons uit te roeien, maar het is hem niet gelukt.
En nu vatten de gloeiende kolen van het
geloof, waarover Paulus het had, inderdaad
weer vlam. Op een dag zullen alle volken
verlicht worden door hun glans." Het bloed
van de martelaren zou het zaad van de Kerk
worden...
N.a.v.: Paul Maier, De brand van Rome.
Roman. Met historische verantwoording,
noten en overzicht van het oude Rome.
Uitgeverij Mozaiek, Zoetermeer. Paper
back. 495 pag. ISBN 90-239-9014-5.
Prijs 45.
J.M.J. Kieviet
MIDDELHARNIS - dinsdag 10 augus
tus, 19.30 uur, ds. CA. van Dieren
OUDDORP - dinsdag 10 augustus,
19.30uur, ds. J.J. Tanis
De Stichting Koninklijke Fanfare 'ApoUo'
te Goedereede haalt morgen, zaterdag 7
augustus, weer oud papier op in Goedereede
en Goedereede-Havenhoofd. Ook huishou
delijk karton kan daarbij worden ingeleverd.
Gelieve het papier vóór 8.30 uur goed
gebundeld buiten te willen zetten.
De Stichting Duinbehoud heeft een drin
gend beroep op Minister Veerman van
Landbouw, Visserij en VoedselkwaUteit
(LNV) gedaan om de jacht op konijnen te
sluiten. Vanaf 15 augustus a.s. mag weer
geschoten worden op konijnen. Dan is tot
eind december de jaarlijkse jacht op die
soort weer toegestaan.
Met hun gegraas en gegraaf zijn zij onmis
baar voor de instandhouding van het unieke
duinlandschap. Maar het gaat de laatste j aren
niet goed met het konijn; ziekten als myxo-
matose en VHS hebben de konijnenstand
enorm aangetast. De belangrijke rol in het
duingebied kunnen zij daardoor niet langer
vervullen. Het afschieten van de resterende
konijnen is dasirmee voor Duinbehoud
onaanvaardbaar geworden. Minister Veer
man luidde begin mei zelf nog de noodklok
over de massale sterfte onder de konijnen in
de duinen*. Daarin zag hij echter 'geen
reden om de jacht op het konijn te verbie
den'. Duinbehoud roept hem nu op: "red de
duinen, spaar het konijn!"
In een recente uitzending van Vara Vroege
Vogels heeft Mare Janssen van de Stichting
Duinbehoud duidelijk gemaakt, dat konij
nen erg belangrijk zijn voor de instandhou
ding van het duinecosysteem. Zee, zout,
zand en wind hebben een dynamisch, open
landschap geschapen. Door luchtverontrei
niging is al jaren sprake van extra groei van
grassen, kruiden en struiken. De duinen
groeien dicht! Alleen met grazers als het
konijn kan de natuur daar zelf iets tegen
doen. Zonder konijnen verdwijnen de plan
ten en dieren van het open duin. Voor de
tapuit is het al bijna te laat. Er zijn bijna geen
konijnenholen meer om te broeden en kort
gegraasde graslandjes voor de insectenjacht
raken overwoekerd. Daardoor verdwijnt
deze vogel misschien definitief uit onze dui
nen. Het schieten van konijnen draagt
niet bij aan het behoud van belangrijke
natuur- en landschapswaarden.
Het afschieten van konijnen werd en wordt
noodzakelijk gevonden om de kustlijn te
beschermen tegen de zee. Ingeplant helm
gras moet ervoor zorgen dat het duinzand op
zijn plaats blijft. Konijnen mogen dat
natuurlijk graag eten en worden daarom
vaak geschoten. Maar in het nieuwe kustbe
leid is dat niet meer nodig. De bescherming
van de kust is gegarandeerd door het storten
van zand in zee, vlak voor het strand (de zgn.
zandsuppleties). Er is geen reden meer om
helm in te planten. Dus ook niet om daar
konijnen te schieten, zo vindt Stichting Dui-
behoud. Integendeel, de buitenste duinen
mogen tegenwoordig gewoon weer stuiven!
Het konijn is sinds het van kracht worden
van de Flora- en faunawet een inheems
beschermde diersoort. Toch is het dier
bejaagbaar. "Vanwege de momenteel wel
heel kleine aantallen van het konijn in
Nederland, zijn belangrijke rol in met name
de duinen en het ontbreken van enige maat
schappelijke noodzaak om het dier te bestrij
den ligt het voor de hand om de jacht te slui
ten.
