Nieuws
Fietswuteboek vervolmaakt pontjes-ronde
uit de kerken
EIIAtlDei-tllEUWS
Duivelands mannenkoor
houdt zang-en orgelavond
in Dreischor
PAGmXs
^*«P&-
Goeree-Overflakkee doet komend zomerseizoen met drie veerdiensten
mee aan 'Fiets een rondje met een pontje', liet almaar groeiende netwerk
van toeristische veren dat de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden kop
pelt. De verbinding tussen Middelharnis en Hellevoetsluis is na een jaar
afwezigheid teruggekeerd, de veren Slikken van Flakkee-Den Osse en
Oude Tonge-Benedensas-Steenbergen gaan binnenkort weer varen. De
pontjes-ronde, gestart in 1997, is een initiatief van het Bureau voor Toe
risme Zeeland, dat inmiddels 19 veren omvat. Verreweg de meeste begin
nen het seizoen op 1 juli en stoppen eind augustus. Enkele zetten echter
al eind juni fietsers en voetgangers over en gaan daarmee door tot bijna
half september. Dit jaar zijn er, afgezien van de herstelde veerdienst uit
Middelharnis, twee nieuwe pontjes bijgekomen: Zijpe-Sint Annaland en
Terneuzen-Breskens. Nieuw is ook dat er nu voor het eerst fietsroutes zijn
toegesneden op het pontjesnetwerk. In een smeuïg, overzichtelijk boekje
zijn 29 routes samengebracht, die de fietsers in twee richtingen van pon
tje naar pontje leiden. Elke route is voorzien van een kraakheldere kaart,
beschrijvingen en aanstekelijke achtergrondverhaaltjes. De uitgave
begint met Goeree-Overflakkee en kost 8,95 euro. Eilanden-Nieuws ver
voegde zich in Middelburg bij de organisator van 'Rondje Pontje', Teun
van Elsacker. Hoe rendabel zijn de "fietspaden over het water" eigenlijk
na zes jaar? Welk aandeel heeft Goeree-Overflakkee in het netwerk? Kun
je blindelings vertrouwen op het vaarrooster? En wat zijn de toekomst
plannen? Een reportage over de aarzelende herleving van de ooit zo tal
rijke, eilandelijke overzetveren.
Nostalgie
Afgehaakt
Weldadig weer
Fietswuteboek
VRUDAG 18 JUNI 2004
Veer Middelharnis-Hellevoetsluis na jaar
afwezigheid weer in de vaart gebraclit
Gert van Engelen
Fietsers stappen aan boord van de pont van Middelharnis naar Hellevoetsluis. De dienst is eenjaar
uit de vaart geweest, maar doet nu weer mee. Foto Bureau voor Toerisme Zeeland.
Omstandigheden die zicli toevallig aaneen-
haakten, vomiden het begin van het pontjes
netwerk. Teun van Elsacker (1949), project
manager van het Bureau voor Toerisme Zee
land, was in 1996 ingeschakeld door de
gemeente Kapelle om te proberen Wemeldin-
ge weer tot leven te wekken. Het doip was
doods, het kachelde zienderogen achteruit.
Toerisme, was bedacht, zou de bloedsomloop
kunnen doorstuwen, aan Van Elsacker de taak
om dat voor elkaar te brengen.
Het is hem gelukt. Wemeldingen is inmid
dels "veel leefbaarder". "Het sluiscomplex
van Wemeldinge werd uitgebreid, aangepast
en deels omgebouwd tot jachthaven. Eén van
de activiteiten die ik in gang zette, was een
pontje laten pendelen tussen Wemeldinge en
Zierikzee, in 1996." Het veer naar Zierikzee
was niet het allereerste. Jaren daarvoor, in
1988, was een schipper al begonnen "voor de
lol heen en weer te varen" tussen Yerseke en
Gorishoek. En in 1992 kwam er een pontje in
de vaart tussen Veere en Kamperland. Maar
de exploitanten van deze toeristische veer
diensten opereerden los van elkaar, op zich
zelf. "Ze spraken elkaar nooit."
Het pontje Wemeldinge-Zierikzee sloot zijn
vaarseizoen af met blozende cijfers: tweedui
zend passagiers. "Dat was boven verwach
ting." Veerdiensten doen een ingedut dorp
opleven, begonnen gemeentebesturen in te
zien, en ze meldden zich bij Van Elsacker.
"Wij hebben ook nog een steiger of een boot
liggen", vertelden ze hem gretig. Van Elsac
ker, immers bedreven in het stimuleren van
toerisme, rook een kans, een glorieus idee.
Hij inventariseerde alle veren die voeren, en
bracht ze bij elkaar in één almanak, zeg maar
dienstrooster, in één logo en in één promotie
campagne: de pontjes-ronde was geboren.
Twaalf boten kon hij al gelijk bieden. Want
bij de drie bestaande konden de toen nog
bestaande veerdiensten over de Westerschel-
de worden gevoegd (Vlissingen-Breskens en
Kruiningen-Perkpolder), de Rijkspont van
Sluiskil en nog wat kleinere, nieuwe pontjes.
Sindsdien besteedt Teun van Elsacker jaar
lijks "enige tijd aan het opstarten van de
veerdiensten en het schrijven van de alma
nak". In 2001 werd het initiatief omgezet in
de Stichting 'Fiets een rondje met een pon
tje', waarvan hij de secretaris is.
Wat was destijds de ultieme reden om een
pontjesnetwerk te vlechten
"Zeeland", zegt hij, "is een land van over
kanten. Het is de enige provincie waarvan de
naam precies zegt waar zij voor staat: zee en
land. Het water is altijd vlakbij. Honderdvijf
tig jaar geleden wemelde het er van de veer
diensten, wel zo'n honderd. Die zijn groten
deels verdwenen. Door de Deltawerken kwa
men er andere verbindingen, die jou het
mogelijk maakten sneller te reizen en daarbij
rukte het automobiUsme op: steeds meer
mensen konden zich een auto veroorloven".
"De pontjes waren nogal langzaam en
bovendien weergevoelig. Toen de dammen
en de Zeelandbrug er eenmaal lagen, was het
gedaan met de veerdiensten. Dijken waren
daarnaast op Deltahoogte gebracht, waar
door haventjes werden opgeheven. Toch, in
de decennia erna, zag je dat steeds meer men
sen gingen fietsen. Maar mensen houden er
niet van om tegen de wind in te fietsen. Zo
kwam je vanzelf op redenen om het pontjes
netwerk te beginnen."
"Ten eerste uit nostalgie. Mensen kenden die
veerdiensten van vroeger nog, en mensen
'Sunbear' heet het schip waarmee de dienst wordt onderhouden tussen Oude-Tonge, Benedensas en
Steenbergen. Het veer trok vorig jaar 1650 passagiers. Foto Bureau voor Toerisme Zeeland.
Bruinverbrande fietsers rusten en waaien uit op het pontje van Middelharnis naar Hellc\'ocisliii\
"Het fietsrouteboekje is bedoeld om er zin in te krijgen.Foto Bureau voor Toerisme Zeeland.
houden van terug naar vroeger. En verder uit
gemakzucht. Pontjes maken het mogelijk om
de tegenwind te ontwijken, en het waait nog
al op de eilanden. Je kunt je fietstocht zo
plannen dat je met de wind mee fietst, en
terug, tegen de wind in, het pontje neemt."
Een derde reden, vult Van Elsacker aan, was
dat Zeeland zich met de "fietspaden over het
water" zoals de pontjes worden genoemd,
kan onderscheiden van andere fietsprovin-
cies. Recreanten hoeven dankzij de overzet
veren niet meer te fietsen over de geestdo
dende, tochtige dammen. Ze kunnen van
eiland naar eiland hoppen. "Daardoor krijg je
een eilandgevoel. Wij zeggen ook wel eens:
'Er zijn weer eilanden'
Negentien verbindingen onderhouden de
pontdiensten en drie ervan bestrijken Goe
ree-Overflakkee. Vorig jaar waren het er
twee, de schipper van het veer Middelharnis-
Hellevoetsluis, De Brouwer uit Yerseke, was
afgehaakt. "Hij vond", vertelt Van Elsacker
daarover, "dat de samenwerking met onze
stichting hem niet veel extra's gaf. Ik kon me
dat wel voorstellen. De schippers van de pon
tjes moeten ons een bijdrage betalen van,
340,34 euro, in ruil voor de promotie, de'
publiciteit en de almanak. Maar de meeste
publiciteit over de pontjes-ronde komt in
Zeeland terecht, minder op de Zuid-Holland
se eilanden. Wij hebben nu met hem afge
sproken dat we meer publiciteit teweeg zul
len brengen op Goeree-Overflakkee en
Voome-Putten. Daarom doet hij weer mee."
Het verheugt Van Elsacker. "De verbinding
tussen Middelharnis en Hellevoetsluis is een
hele oude, een historische. Sowieso is het een
veerdienst tussen twee monumentale stadjes.
We hebben 'm er dus graag bij." Hij open
baart dat de stichting gaat proberen om de
bestaande veerdienst van Nieuwendijk naar
Tiengemeten volgend jaar ook op te nemen
in het netwerk.
De twee overige pontjes vanaf Goeree-Over
flakkee zijn die tussen Oude-Tonge, Bene
densas en Steenbergen en die tussen de Slik
ken van Flakkee en Den Osse. Over de eerste
zegt hij: "Die pont vaart eigenlijk in twee
gedeelten. Eerst van Oude-Tonge naar Bene
densas. Daar kun je van boord gaan, om later
door te varen naar Steenbergen. Het Volke
rak is een mooi, ruim vaarwater en het twee
de stuk gaat over de Steenbergse Vüet, een
smal riviertje. Daardoor wijkt de dienst af
van de andere." Het pontje boekte in 2003
1650 passagiers en "zit daarmee bij de goede
helft".
Het veer naar Den Osse trok vorig jaar 2900
passagiers, wat "ook geen slecht resultaafis
volgens Van Elsacker. "Het aardige van deze
dienst is dat de pont langs al die eilandjes in
de Grevehngen vaart, al wordt er niet aange
legd: Hompelvoet, Veermansplaat, Stampers
plaat en Dwars in de Weg. Bovendien vormen
de sUkken een puur natuurgebied. Je bent er
in een niemandsland." Het fietspad naar het
motorschïp 'Leja' - bonkige grond en stenen
- is trouwens verbeterd, voegt hij toe.
Het totale aantal passagiers stijgt al jaren
gestaag, Van 25.000 in 2001 naar 29.000 in
2002 naar 35.000 in 2003. Belangrijkste oor
zaak is het weldadige weer. "Bij mooi weer
wordt er meer gefietst, dus krijg je meer pas
sagiers." Desondanks stijgt het aantal passa
giers per individueel pontje "niet zoveel",
signaleert Van Elsacker. Hij wijt dit aan de
onbekendheid van het pontjesnetwerk bij het
pubüek. "Nog lang niet genoeg mensen ken
nen de pontjes."
Voor de schippers zelf zijn de "verbindings
schakels" die hun schepen zijn, nog steeds
niet lonend, geeft Van Elsacker onbewim
peld toe. "Het is geen vetpot voor hen. Dat
heeft vooral te maken met de brandstofprijs.
Dieselolie is ten opzichte van 1997 drie maal
zo duur geworden, terwijl zo'n pontje de hele
dag moet varen, óók als er slechts twee pas
sagiers zijn, óók als de schipper een dag geen
zin heeft. Contractueel zijn ze daartoe ver-
phcht."
"Het lijkt me ook slecht voor het aanzien
van de veerdiensten als schippers alleen
maar varen als hun hoofd ernaar staat. Men
sen kopen een almanak en rekenen er op dat
de pontjes gewoon volgens schema varen.
Dat is met de trein en de bus toch ook zo?
En zelf ga ik geen pontjes promoten die niet
varen." Hij wijst op het pontje dat in 1997
kortstondig tussen Herkingen en Brouwers
haven pendelde. "Die schipper hield zich
niet aan de vaartijden; zijn dienst is toen
stopgezet."
Volledige garantie dat je blindelings op het
vaarschema kunt afgaan, bestaat evenwel
niet. Bij motorpech en bar weer kunnen er
pontjes uitvallen, beaamt Van Elsacker. "Al
verschilt het per pontje. Sommige komen bij
windkracht zes vanuit het noordwesten in
de problemen, maar weer niet bij wind
kracht zeven uit het zuidwesten. Er zijn ook
pontjes die bij windkracht acht nóg kunnen
varen. Verder heeft het te maken met het
aanleggen, of er hoog of laag tij is."
Om financiële reden is evenwel in de zes
voorbije jaren niet één schipper opgestapt.
"Ze hebben het steeds kunnen redden, al ver
heel ik niet dat het soms spannend is. Maar
gelukkig zijn er steeds vaker gemeenten die
garantiesubsidies geven. Zij vinden het veer
een belangrijke, recreatieve voorziening
voor het gebied. Zij redeneren: het is eigen
lijk een fietspad over water, en de gewone
fietspaden verzorgen we ook." Wel is het
voorgekomen dat een schipper zelf vertrok.
"Het veer Zierikzee-Neeltje Jans kon niet
blijven bestaan toen de man met zijn boot
ging varen tussen Enkhuizen en Medem-
blik."
Wie zijn die schippers? Waar komen hun
schepen vandaan?
"De meeste zijn oude vrachtschepen of
sleepboten die zijn omgebouwd tot sportvis-
schepen. Het grootste deel van het jaar varen
ze met groepen sportvissers. Maar in de
zomer zijn die op vakantie, en dan kunnen de
schepen worden ingezet als veerdienst. Het
zijn allemaal mannen, al werkt hun vrouw
dikwijls mee aan boord. Sommige schippers
zijn van het type ruwe-bolster-blanke-pit,
maar allemaal vinden ze het leuk om te
varen, en hebben ze lol in het contact met de
passagiers. Alle schepen worden eenmaal per
vier jaar gekeurd op veiligheid, en allemaal
hebben ze voorzieningen voor de passagiers:
een salon, toilet en baiTetje."
Wat aan de service nog ontbrak was een fiets-
routeboek dat de fietsers en wandelaars van
aanlegsteiger naar aanlegsteiger gidst. Dit
jaar is het verschenen. Over de Zeeuwse en
Zuid-Hollandse eilanden zijn meerdere fiets-
boekjes voorhanden, maar die verschUlen alle
in één opzicht met Over Zee over Land,
zoals de nieuwe uitgave heet. Van Elsacker:
"Geen enkel boekje leidt van pontje naar pon
tje. De bestaande boekjes geven geen goede
verbindingen mét en tussen de pontjes. Men
sen moesten puzzelen, en dus pakten ze dan
maar de snelste weg, via ANWB-bordjes. En
dan beland je op een fietspad langs een snel
weg om maar op tijd bij het volgende pontje
te zijn. Dat is niet de leukste route."
Het nieuwe boekje is niet zo rechtlijnig. De
veelzijdigheid van het landschap is gebruikt
om slingerende routes uit te zetten, over klei
ne weggetjes en door karakteristieke streken.
"De bedoeling is datje er zin in krijgt." Ver
der biedt het boekje de routes van en naar de
pontjes altijd in twee richtingen; de bestaan
de routeboekjes lieten de gebruikers rondtoe-
ren in één richting. 'Over Zee over Land'
start met Goeree-Overflaldcee, maar dat heeft
geen symbolische betekenis. Van Elsacker:
"Wij zijn gewend om in de almanak de veer
diensten van boven naar beneden te noemen
en van links naar rechts. Dat lijkt ons prak
tisch. Dus zo zijn ook de fietsroutes ver
meld."
Hij hoopt dat het fietsrouteboek, dat te koop
is in VVV-kantoren, nog meer mensen ertoe
zal aanzetten om een rondje met een pontje te
maken. "Dat kan het passagieraantal verho
gen, en dat is altijd meegenomen." De veer
diensten beginnen nu overwegend begin juli
en eindigen begin september. Eén plan dat
Van Elsacker koestert, is om het vaarseizoen
te verbreden - door al in mei, juni te varen en
dan tot en met september. "Want in juni is het
óók prachtig om over de eilanden te fietsen."
Projectmanager Teun van Elsacker van het Bureau voor Toerisme Zeeland: "Je kunt je tocht
zo plannen dat mét de wind mee fietst en tegen de wind in vaart. Foto Gert van Engelen.
Het Duivelands Mannenkoor hoopt
26 juni haar jaarlijkse zang- en orgel
avond te houden in de Nederlands
Hervormde Kerk te Dreischor. Aan
deze avond werkt verder mee het
gemengd koor 'Met hart en stem' te
Terneuzen o.l.v. Johan de Rijke. Aan
vang 19.30 uur en de toegang is gratis.
Het Duivelands Mannenkoor is op dit
eiland één van de niet meer weg te denken
elementen bij het houden van zangavon
den. We kennen de traditionele Koningin
nedaguitvoering, vele kerst- en paasuitvoe-
ringen, en allerlei andere zangavonden die
al meer dan 20 jaar op Schouwen-Duive-
land - en ook ver daarbuiten - te beluisteren
zijn. Het koor houdt al zolang zij bestaat
haar seizoensafsluitende zangavond in de
kerk van Dreischor.
De dirigent Dinant Struik, de organist Step-
han Folmer en alle leden hebben het laatste
jaar een succesvolle inspanning verricht
om het koor op een wat hoger peil te bren
gen. De laatste CD, 'Tot eer van Hem', die
opgenomen is in de kerk van Hasselt, is
hiervan het resultaat en dat mag er zijn!
Een ander succes is een groei van ca. 20
personen tot een koor van bijna 85 man.
Het gastkoor 'Met Hart en Stem' uit Ter
neuzen is met ruim 100 leden één van de
grotere gemengde koren van Zeeland. Het
koor staat al jaren onder leiding van diri
gent Johan de Rijke.
De toegang is, zolang er nog sponsorsteun
is, altijd gratis. In de meeste gevallen is de
opbrengst van de collecte voor een goed
doel. Deze keer is er gekozen om de stich
ting Sharety te ondersteunen.
De stichting Sharety is een stichting, opge
richt door ouders die eind jaren tachtig één
of meer kinderen uit Sri Lanka hebben
geadopteerd. De armoede en de uitzichtlo
ze situatie die deze ouders bij hun bezoeken
aan Sri Lanka aantroffen was reden juist
om ter plaatse hulp te gaan verlenen. Hier
toe werd Sharety opgericht.
Ook in onze buurt zijn verschillende gezin
nen met geadopteerde kinderen uit Sri Lan
ka. Eén van deze kinderen is Kumari Beve
lander uit Zierikzee die, samen met haar
moeder, al diverse keren het verhaal van de
projecten op Sri Lanka heeft verteld. Er
zijn informatiefolders en een nieuwsbrief
beschikbaar, terwijl alle informatie op
www.sharety.nl te vinden is. De avond
begint om 19.30 uur en de toegang is vrij.
PROTESTANTSE KERK IN NEDERLAND
Beroepen te Den Bommel (herv.), kandidaat
C. Doomeweerd te 's-Gravenzande; te Har
derwijk en te Veenendaal (herv. Wijkgem. 2
- midden), ds. F. Wijnhorst te Ermelo; te
Scherpenzeel (herv.ger. - De Achthoek), ds.
mw. C.C.A. Melgers te Capelle aan den IJs-
sel (g.v. verpleeghuis Rijckehove); te Som-
melsdijk, ds. R.W. van Mourik te Huizen; te
Sommelsdijk (pred. Bijz. opdracht voor st.
HDG), ds. T.W.H, van der Heijden te Hei-
nenoord, die dit beroep heeft aangenomen;
te Tjamsweer (herv.), ds. G.J. Gardenier te
Oud-Avereest - Balkbrug; te Twello/Teuge,
ds, L.M. van Prooyen-Schuurman te
Zutphen; te Uddel (herv.), ds. J. van Dijk te
Ridderkerk; te Wierden (herv. wijkgem. 3 -
Noord), ds. B.E. Weerd te Gouderak; te
Zaandam (Ev.Luth.), ds. mw. K. I. Hagg te
Midwoud (herv. Thomasgem.), die dit
beroep heeft aangenomen.
Aangenomen naar Hierden (herv. Wijkgem.
Dorp), ds. B.J. van de Kamp te Wageningen;
naar Scheveningen (Statenkwartier; herv.),
ds. H.J. van Haarlem te Bellen; naar Wilp,
kandidaat K.G.W. Roffel te Den Haag.
Bedankt voor Aalburg (herv.), ds. A.D.L.
Terlouw te Willige-Langerak; voor Krimpen
aan den IJssel (herv.), ds. P.H. van Trigt te
Ede; voor Nijkerkerveen (herv.), ds. J. van
Dijk te Ridderkerk; voor Nijverdal (herv.),
ds. W. Tijink te Zwartsluis; voor Waarde
(herv.), ds. T. Meijer te Dordrecht (g.v.
Crabbehof).
HERSTELD NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Rijssen (Rehoboth), kan
didaat J.C. den Ouden te Nederhemert, die
bedankte voor Zuilichem-Nieuwaal.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Almkerk-Werkendam, kandi
daat A. Koster te Den Haag; te Smilde, kan
didaat A. Koster te Den Haag; te Stadska
naal, kandidaat A. Koster te Den Haag.
Bedankt voor Dronten, ds. P.K. Meijer te
Hardenberg-Baalder; voor Lelystad, ds.
B.C. Buitendijk te Steenwijk.
Beroepbaar: kandidaat G. Roorda te Kam
pen.
NED. GEREF. KERKEN
Beroepen te Bunschoten (3e predikants-
plaats), ds. H. van der Velde te Hattem; te
Westbroek, ds. J.F. Ezinga te Tholen, die dit
beroep heeft aangenomen.
Beroepbaar: kandidaat D.A. Sein, Provin
cieroute 57, 8016 EL Zwolle. Tel. 038-
4657581.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Zwijndrecht, ds. J. Breman te
Doesburg.
Bedankt voor Dooraspijk, ds. K. Hoefnagel
te Katwijk; voor Scherpenzeel en voor Win
schoten, ds, D, Visser te Broeksterwoude;
voor Shedrecht (Eben Haëzer), ds. C. Wes-
terink te Bennekom; voor Veenendaal
(PniëDcerk), ds. L.A. den Butter te Culem-
borg.
