Mare
uitverkocht!
v^
ëiiaudbi-hieuws
Samen zingen in
Ouddorp
Nieuwe voorstelling
van Pau Heerschap
en Piet Westhoeve
TYissen 1938 en 1945 werden zes miljoen onschuldige Joodse
burgers - grijsaards, mannen, vrouwen, kinderen en baby's - in
koelen bloede vermoord. Alleen omdat ze Jood waren. De
nazi's hadden zich ten doel gesteld alle sporen van Joods leven
en van de Joodse cultuur te vernietigen. We zagen Joden in ein
deloze rijen uit alle bezette gebieden de lijdensweg aanvangen
om via registratie en opvangkamp, getto en dwangarbeid aan
de algehele vernietiging (Endlösung) te worden prijsgegeven.
Effectievere methoden
DE CONCENTRATIE- EN VERNIETIGINGSKAMPEN
Tussen 1938 en 1945 brachten
de nazi's zes miljoen
onschuldige Joodse burgers
door dwangarbeid, honger,
fusillades en vergassing om
het leven, waaronder 1V2
miljoen kinderen.
Y'
4^/
Aiisclnvitz
Vernietigingskampen
en
concentratiekampen
Auschwitz
Behalve Joden zaten
ook tegenstanders
van de nazi's,
Jehova's getuigen,
homosexuelen en
zigeuners in de
kampen. In veel
kampen werden door
zo'n 200 artsen
medische
experimenten op
gezonde mensen
uitgevoerd.
Birkenau
Het vernietigen gaat door
Dodenmarsen
De bevrijding
vH
De nieuwe muziektheatervoorstelling
'Mare, als de zee spreekt is uitver
kocht'. Donderdag 17 juni is de eerste
van de zes voorstellingen op het Diek-
huusplein en met gepaste trots bericht
de organiserende Stichting Podium
"Goeree-Overflakkee" dat al de zes
voorstellingen helemaal uit verkocht
zijn. In totaal gaat het hierbij om 3600
toegangskaarten met als resultaat
elke keer een volle tribune.
Op donderdag 1 juH geven Pau Heer
schap en Piet Westhoeve weer een
voorstelling in de Doopsgezinde kerk
aan de Dorpstienden in Ouddorp.
Toen bij de presentatie van de CD 'In
't voorbiegóón, vorig jaar 26 novem
ber, een aantal mensen wegens plaats
gebrek teleurgesteld naar liuis moest,
werd daartoe al besloten.
Sinds die tijd heeft het duo niet stilgezeten.
Pau Heerschap maakte nieuwe teksten in het
dialect van Ouddorp. Bij deze en oude ver
halen, die bij diverse voordrachten al een
succes bleken, heeft Piet Westhoeve nieuwe
pianomuziek gecomponeerd of bestaande
composities bijgezocht. Het optreden zal dus
niet hetzelfde zijn als in november, zodat
mensen die toen wel aanwezig waren, iets
nieuws zullen horen.
PAGINA 11
VRIJDAG 18 JUNI 2004
Om nooH te vergeten
(4)
bespeuren, kennelijk om de heren Duitsers
genadig te stemmen. Anderen vielen op
hun knieën voor die mannen in Totenkopf-
uniform, omdat ze in deze beesten nog
mensen zagen.
Maar niets kon hen vermurwen. Ze zagen
in deze angstige, gekwelde en dodelijk
vermoeide smekelingen alleen maar onge
dierte. En ze deden wat hun bevolen was.
Het executeren ging al snel niet vlug
genoeg meer. Er werd naar steeds effectie
vere methoden gezocht. In november 1941
werden de gaskamers in gebruik genomen.
Het eerste experiment met gaskamers vond
plaats in Auschwitz. Men gebruikte daar
Russische krijgsgevangen voor. In herme
tisch afgesloten ruimten werd het verdel
gingsmiddel Zyklon B gespoten. Dat had
een verschrikkelijke dood door verstikking
tot gevolg.
In Belsec, het tweede vernietigingskamp,
dat al weer veel doeltreffender was inge
richt, waren drie gaskamers. De slacht
offers moesten hun bezittingen afgeven,
werden kaalgeknipt, moesten zich uitkle
den en in de rij gaan staan. In colonne
marcheerden ze dan naar 'het badhuis',
waar ze, zo werd hun verteld, gedesinfec
teerd zouden worden. Daar werden ze, met
zo'n 400 a 450 slachtoffers tegelijk door
S.S.-ers naar binnen geperst. De deuren
gingen dicht en het zeer giftige Zyklon B
stroomde naar binnen. De mensen stierven
een onbeschrijfelijke dood. Sonderkom-
mado's - gevormd uit Joden! - moesten de
gaskamers leeghalen en de lijken in enor
me kuilen gooien of in een crematorium
verbranden. Die crematoria waren in de
zomer van 1942 gekomen. Om alle sporen
van deze misdaad uit te wissen, werden de
beenderen door speciale machines verpul
verd. Het hele proces duurde twee uur.
Ondertussen was alweer een nieuw trans
port binnengekomen. Zo werden de men-
Een gevangene pleegt zelfmoord.
En dan te weten dat de verhalen slechts
een vage indruk geven van de beestachtige
afslachting van een gehele bevolkings
groep. De werkelijkheid is door foto's
noch beschrijvingen weer te geven. Het is
te erg!
Wellicht hebt U ooit foto's uit de concen
tratiekampen gezien, gemaakt door persfo
tografen in S.S.-uniform. Foto's die
bestemd waren voor de archieven van het
Derde Rijk, voor de grote Himmler en
voor de vele kleine Himmier.s, als herinne
ring aan verrichte heldendaden waarvoor
niet alleen rantsoenen jenever en sigaret
ten, maar ook ridderorden werden vers
trekt.
Stelt U zich voor: zij die wisten dat ze
sterven moesten, zagen de camera op zich
gericht. Er waren blikken van verwach
ting, van vertwijfeling, van ontsteltenis,
van berusting. Óp de gezichten van som
migen was een glimlach van angst te
Hier kwumen de gedetineerden in Auschwitz-Birkenau binnen.
Notltt
Sta
Beifjon-BeUen
Mitla\b*ii Dota -Sf.
I
NaUwciloT
Ouc|i«Mwald
E R M A tl V r
riosiinberg
l^''
Sachsenltjiiisan
S t (1 V
K I A
-Si-''
f R A N C F
Dachau
Maulhaiiso
K
r^r'
A U S T II I A
I.
RUMANIA
SajmiSie
sen dag en nacht de gaskamers ingedreven,
velen met het Sjema - het "Hoor Israël, de
Heere, onze God, is een enig Heere" (Deu-
teronomium 6:5) - op de lippen.
Belsec, Sobibor en Treblinka waren rond
uit moordfabrieken. In deze kampen,
waarin anderhalf miljoen mensen werden
vermoord - laat die getallen eens op U
inwerken- werden geen selecties meer
toegepast van hen die wel of niet konden
werken. Enkelen werden uitgekozen om
dwangarbeid te verrichten, om aan het ver
nietigingsproces mee te werken. Zij moes
ten lijken verwijderen van mensen die de
reis niet overleefd hadden, binnengekomen
wagons schoonmaken, kleren sorteren,
haar knippen, gaskamers ontruimen, gou
den tanden en kiezen verwijderen, lijken
verbranden en uit lijken zeep bereiden.
Dat deden de zojuist genoemde Sonder-
kommando's. Na enige tijd werden ze zelf
vergast en door anderen vervangen. Bij dit
alles hadden S.S.-ers de leiding, bijge
staan door 'vrijwilligers'.
Het meest beruchte kamp was Auschwitz.
Het werd april 1940 op
last van Himmler
gesticht. Een jaar later
werd op drie kilometer
afstand Birkenau, een
nog groter kamp als
vemietigings-kamp
ingericht. Het had vier
gaskamers die twee
maal per dag 9000
mensen met Zyklon B
konden vergassen. De
crematoria stonden er
vlakbij. En op enige
afstand verscheen een
derde kamp voor
dwangarbeid in een
synthetische rubberfa
briek. Daar werden de
Joden onder het toe
ziende oog van de
meest wrede bewakers
tot wanhoop of uitput
ting gedreven om daar
na weer door anderen
vervangen te worden.
Een regiment doods
hoofdtroepen van de
S.S., berucht om hun
wreedheden, had de
leiding in het kampen.
De kampen waren
afgezet door wachtto
rens en vier meter
hoge hekken van prik
keldraad dat onder
stroom stond. Alles
was in stelling
gebracht voor de finale
(1942).
Auschwitz was het
meest uitgebreide
complex voor dwang
arbeid en tegelijk het
grootste mensenslacht
huis, waar de schoor
stenen van de vier cre
matoria een verpesten
de geur van duizenden
lijken per dag uit
braakten. Nooit zou
men door fusilleren
zoveel mensen hebben
kunnen ombrengen als
door deze dodenfa-
briek. Dagelijks kwa
men ze bij duizenden
tegelijk binnen op een
speciaal voor hen
gebouwd stationnetje.
Zodra er - na soms uren wachten - weer
plaats was, rukten S.S-ers de portieren
open en dreven de stakkers - voor zover ze
nog leefden - met zwepen de wagons uit.
Doodsangst viel uit aller ogen te lezen.
Dagelijks arriveerden zo vanuit de getto's
en de bezette landen treinen met duizen
den slachtoffers.
Bij de ingang van het kamp in Birkenau
kwamen de gevangenen langs S.S.-artsen
in uniform, die met het aanwijzen van een
stok de mensen in twee groepen indeelden:
de mannen en vrouwen gescheiden. Daar
na werden zij die nog werken konden,
afgezonderd van hen, die dat niet meer
konden. Zo werden gezinnen uiteengeruki.
Daarbij vonden hartverscheurende tafere
len plaats. Moeders gingen in rijen van vijf
de ene kant uit, naar het op vier kilometer
verder gelegen werkkamp. Kinderen de
andere kant uit, richting vernietigings
kamp, omdat zij tot werken niet in staat
waren. Luidsprekers gaven verdere aan
wijzingen. Zij die niet werken konden,
kregen bevel naar de 'garderobe' te gaan
om zich uit te kleden, de kleren gesorteerd
op daarvoor bestemde hopen te leggen en
waardevolle voorwerpen af te geven. Ach
ter de garderobe bevond zich 'de kappers
salon'. Daar werd het haar van de vrouwen
en kinderen met drie, vier knippen verwij
derd en in grote aardappelzakken verza
meld, om dienst te doen bij het afdichten
van machines. Buiten moesten ze zich
opstellen aan de ingang van een laantje
met aan weerszijden een dubbele prikkel
draadafscheiding en een bord met het
opschrift: Naar de inhaleer- en badinrich
tingen. Op bevel van een S.S.-er zette de
stoet zich in beweging, soms begeleid door
een Joods orkestje dat een opgewekt ope
rettedeuntje speelde. Allen naakt, moe
ders met zuigelingen aan de borst, in de
richting van 'de Heckenholt Stiftung'.
Heckenholt was de man die de dieselmotor
bediende. De S.S. propte de mensen naar
binnen. Zij kregen de opdracht diep adem
te halen. "Dat inhaleren is nodig om
besmettelijke ziekten te voorkomen", zei
de officier. Daarna gingen de deuren dicht.
De dieselmotor sloeg aan en de uitlaatgas
sen vulden de kamer. Toen het gekrijs
ophield, wist men dat iedereen gestorven
was.
Onder de artsen die selecteerden, bevond
zich ook de beruchte hoofdarts van het
kamp, Josef Mengele. Hij had de leiding.
Hij mocht kiezen wie mocht blijven leven
en wie moest sterven. De mensen die voor
de gaskamers bestemd waren, werden nog
dezelfde dag omgebracht. De anderen wer
den kaal geknipt, moesten een gestreept
gevangenispak dragen en werden geregis
treerd. Het registratienummer werd op de
linkerarm getatoeëerd. Enkelen waren
voorbestemd om afschuwelijke medische
experimenten te ondergaan. Ze werden uit
gekozen om als proefkonijn te dienen.
Proeven die normaal op ratten werden uit
gevoerd, vonden nu bij mensen plaats. En
dat alles om de wetenschap te dienen.
Onderzocht werd hoeveel weerstand ze
bezaten bij hogedrukproeven, hoe hun
reactie was op hitte, op onderkoeling in
lage- drukruimten en op pijn. Ze kregen
malaria-, tyfus- en kankerinjecties. Hun
ledematen werden verminkt en men bracht
hun fosforverbrandingen toe. Mengele had
daarbij vooral belangstelling voor baby's,
tweelingen en lilliputters. Hij werd bij zijn
experimenten bijgestaan door zo'n twee
honderd artsen.
Begin 1943 kwam er een keer in het ver
loop van de oorlog. Duitsland leed bij
Stalingrad en in Noord-Afrika zware
nederlagen. Desondanks ging de vernieti
ging van Joden door. Er ontstond een
groot tekort aan arbeidskrachten doordat
iedereen die maar vechten kon onder de
wapens werd geroepen. Een aantal hoog
geplaatste militairen stelde - niet uit
humane, maar uit praktische overwegingen
- voor om Joodse arbeiders in te schake
len. De nazileiding gaf de absolute priori
teit aan het vernietigingsproces. Men koos
voor het compromis: vernietiging door
arbeid.
Toen de sovjetlegers richting Duitsland
oprukten, begonnen de Duitsers met het
liquideren van mensen uit de laatste get
to's en werkkampen. De nog aanwezige
Joden werden ter plaatse vermoord of via
dodenmarsen overgeplaatst naar kampen
in het westen. Om sporen uit te wissen
werden lijken uit massagraven opgegraven
en verbrand. Eind 1944 gaf Himmler bevel
de moordwerktuigen in Auschwitz af te
breken, de bewoners van het kamp en van
alle andere kampen die in de buurt van het
front kwamen te liggen, te evacueren. Hij
liet de gevangenen naar het westen afmar
cheren. Zo begonnen de dodenmarsen van
een leger jammerlijke menselijke schepse
len richting Mauthausen, Dachau, Ravens-
brück, Buchenwald en Bergen-Belsen.
Daar ergens werden de stakkerds gedumpt.
Duizenden zieke en uitgeputte Joden
waren onderweg al omgekomen. Zo stier
ven er van de 200.000 op de vlucht gejaag
de Joden vlak voor het einde van de oorlog
nog 80.000 onderweg.
Begin mei 1945, vlak voordat Hitler in
zijn Berlijnse bunker een eind aan zijn
leven maakte, riep hij zijn gehavende leger
en ontredderde bevolking nog één keer op
de strijd tegen het internationale jodendom
voort te zetten. De snelle opmars van de
bevrijders verhinderde de nazi's het uit
roeiingsprogramma tot het eind toe uit te
voeren. Maar de balans was meer dan gru
welijk.
De bevrijders die de kampen binnendron
gen, wachtten de meest gruwelijke scènes:
galgen, ranselblokken, crematoria, maga
zijnen vol schoenen, brillen, mensenhaar
en... duizenden mensen: doden en sterven
den. In ellendige barakken, bestemd voor
dertig mensen, lagen er honderden opeen
gepakt.
Toen de bevrijding kwam, waren sommi
gen zo dicht bij de dood dat ze zich niet
meer bewust waren dat de bevrijding
gekomen was. Andere uitgemergelden kre
gen van de goedbedoelende bevrijders
voedsel en drinken, maar stierven omdat
hun lichaam het eten niet meer verdragen
kon. En wie de kampen had overleefd,
ging op zoek naar familie, meestal tever
geefs.Voor hen was de bevrijding niet het
blijde eind van vreselijke ontberingen en
doodsbedreiging.
Na de oorlog moesten de nazileiders zich
voor een internationaal tribunaal in Neu
renberg verantwoorden voor de moord op
zes miljoen Joden. Zes miljoen, meer dan
er nu in heel Israël wonen!!! En in ons
land hebben 106.000 van de 128.000
Joden het eind van de oorlog niet mogen
beleven.
De overlevenden van deze holocaust
begonnen aan een nieuw bestaan. Ze werk
ten aan de wederopbouw van een eigen
land, maar de herinnering aan het verle
den, waaronder ze gebukt gingen, bleef en
de geleden verliezen waren nooit meer
goed te maken. (wordt vervolgd)
Het creatieve team Marjolijn Beuling, Mar-
tine Soeters-Wassenaar en Wim Soeters, de
makers van MARE en de Stichting Podium
zijn - na een lange verkennende fase en een
aftrap ruim een jaar geleden in het Water-
schapshuis - nu zover dat zij deze week met
de productie naar buiten treden.
Het verhaal - geschreven door Martine Soe-
ters-Wassenaar - vertelt van mensen die hun
houding moeten bepalen tegenover MARE,
de zee. Een even tijdloos als actueel onder
werp, zeker nu de zeespiegel rijst en nat en
droog in de toekomst misschien minder
gescheiden kunnen blijven. Luisteren we
naar de zee? Laten we ons door de angst
regeren? Of gunnen we de zee de ruimte. En
speelt daarbij het verleden een rol? Vragen
waar de personages in MARE mee worste
len en waar iedereen zijn eigen oplossing
voor zoekt.
Een verhaal dat gerealiseerd gaat worden
door toneelspelers, koor en orkest.
Prachtig gekleed als de zee zingt het koor en
speelt het orkest in de golf straks bijvoor
beeld het "Zonsopganglied" onder leiding
van componist Wim Soeters. Ook toneelspe
lers zingen en prachtig aangekleed met een
schitterend kostuum van Marjolijn Beuling
bezingt schelpman Marien hoe hij wil dat
wij naar de zee luisteren: "Luister hoe de zee
vertelt, en haar woorden spelt, voor wie haar
wil verstaan. Fluisterende zee, bulderende
zee".
Het Diekhuusplein is gereed om ook alles
aan beweging te laten zien, waar bijvoor
beeld het Zeekoor - dankzij de choreografie
van Jessica Willems - een poëtische en een
daadkrachtige MARE en haar golven uit
beeldt.
Als straks, bij de voorstelling, het voltallige
orkest plaats neemt in de gigantische golf
van decorbouwers Kees Beuling en Herman
Maas, wordt het publiek meegenomen in een
bijzondere wereld die de onze is maar ook
van alle eeuwen en tijden. Bij een heldere
sterrenhemel en met de uitgekiende belich
ting van Johan Veenstra waant het publiek
zich, in juni op het Diekhuusplein, voor één
avond vlakbij, naast en misschien wel even
£n de zee.
Uiteraard is Mare een andere voorstelling
geworden dan haar voorganger Meekrap.
Duidelijk is nu al dat Mare zeker net zoveel
zal teweeg brengen onder mensen als Mee
krap en dat alle energie, inspiratie en inspan
ning zeker zal leiden tot wéér een nieuwe
mijlpaal in de geschiedenis van het open
luchtmuziektheater op Goeree Overflakkee.
Met deze voorstelling zet de Stichting Podi
um de traditie voort van culturele evene
menten op ons eiland.
Zaterdagavond 19 juni is er weer gelegen
heid om samen te zingen in de Doopsgezin
de Kerk aan de Dorpstienden in Ouddorp.
Een ieder is welkom van half acht tot half
negen.
De nieuwe voorstelling kreeg de titel 'Oud
en nieuw'. Er kan geluisterd worden naar
een kleine cyclus 'Schoolidyllen'. Hierin
verwerkte Pau Heerschap op een vaak ironi
sche wijze herinneringen aan zijn eigen
schooltijd en lespraktijk. Ook zijn liefde
voor het vaak door hem bezochte Grieken
land komt er in voor. Verder wordt een
selectie uit de 'Momenten' en 'Voor keunin-
gin in vaoderland' ten gehore gebracht.
Ook komen oude tophits aan de beurt, zoals
o.a. 'Be'ie in Jaop' (die van de kunstgebit
ten), 'De Stoomfiets' en 'Netuurlek voewbal
op de Kluistee',
Hoewel uit reacties na eerder voorstellingen
bleek, dat een live-optreden als het mooiste
ervaren wordt, omdat er dan een interacties
is met de uitvoerenden, is ook de CD 'In 't
voorbiegóón' op deze avond nog (met kor
ting) te koop.
De voorstelling begint om 20.00 uur en de
zaal is open om 19.30 uur. De toegangsprijs,
inclusief consumptie en programma is 6,-.
Om teleurstellingen te voorkomen, is beslo
ten dat kaartverkoop en reserveringen uit
sluitend bij VVV-Ouddorp, Bosweg 1, tel.
0187-681789, zullen plaatsvinden.
