^^M
|3
m^4l
§y
Q
Rommelmarkt
Pinl(sterzang
Een bewogen jaar voor
Zuid-Hollands Landschap
K^ruistockt
Haar LeMlngrad
llgHj
Muzikaal feestje
i /ÜVNBiËDiNG I
Kerkdiensten
Ger. Gemeente
'Hemelvaart en Pinksteren' in solo- en samenzang
in de Augustijnenkerk te Dordrecht
^m.'M%
^^^B
te Goedereede
in Goedereede
VERVOLGVERHAAL
EIIAIIDBI-niEUWS
P&ilP
^KÊÈk'^'-i"
Klaas Jan Mulder in Tholen
Orgel en samenzangconcert
in Grote Kerk
SRA Jongerenavond
Zingen in de Visafslag
op Tweede Pini^sterdag
Oud papier Meiissant
Bij Muziekschool Goeree-
Overflakkee:
Algemene Muzikale Vorming
in het nieuwe schooljaar
Raadsvergadering bij
Radio Goeree Lokaal
Rommelmarkt Radio
Goeree Lokaal
j Eilanden-Nieuws, Antwoordnummer 183, 3240 VB Middelharnis
Uit jaarverslag 2003 blijkt:
Voorne-Putten en Goeree
Bergen werk verzet
Groeiend aantal beschermers
VERKOPING
VROUWENVERENIGING
•I^aiga-trilogie: - deel 1
JOH.G.YJEENHOF
PAGINA 5
DEïSDAG 25 MEI 2004
Op zaterdagmiddag 29 mei zal om 15.30 uur
een korte zangdienst met meditatie worden
gehouden in de Augustijnenkerk. De gast
vrije evangelisatiecommissie van deze histo
rische ruimte is blij dat zij op deze maande
lijkse Opendeurdienst in de week voor Pink
steren de bekende concertzanger dr. Pieter
Vis heeft kunnen vinden om dit uur met ver
schillende sololiederen op te luisteren.
In deze zang- en woorddienst zal ook weer
de mezzosopraan Inez Wong Chung-Slot,
ook wel genoemd 'de zingende oogarts uit
Dordrecht', in enkele soli en duetten te
horen zijn. Ds. W. van Weelden uit Oud-
Alblas zal de korte meditatie verzorgen. U
bent van harte uitgenodigd om mee te zingen
en wel onder de bezielende leiding van Pie
ter Vis. In het kader van zijn 25-jarig diri
gentschap en 40-jarig zangersjubileum heeft
de bas-bariton voor deze middag diverse
geliefde gezangen en geestelijke liederen
uitgezocht. Ze werden door hem al vele
malen op grammofoonplaat of cd-opnamen
vastgelegd.
De gezangen zoals: 'Ga niet alleen door het
leven'; 'Heer, ik hoor van rijke zegen'; 'Ik
wandel in het licht met Jezus' zijn op veler
verzoek op dit programma geplaatst evenals
het populaire lied 'De Heilige Stad' van
Stephen Adams.
De orgelbegeleiding is in handen van de
talentvolle musicus Lennert Knops (22 jaar),
uit Nieuwe Tonge; op het Zuid-Hollandse
eiland Goeree-Overflakkee. Zo speelde hij
al eerder op het recentelijke gerestaureerde
Maarschalkerweerdorgel van de Augustij
nenkerk. Regelmatig is Lennert met zijn
mentor Vis op diverse kerkconcerten te
horen, zoals op diens jubileumconcert van
-.«wv
^B
Het duo Lennert Knops en Pieter Vis.
de afgelopen decembermaand. Van hen ver
scheen ook in 1999 een succesvolle Kerst-
cd. Als organist maakte Knops tevens ver
schillende solo cd-opnamen en vormt hij een
wederhelft van een muzikaal duo samen met
zijn verloofde Maria Baas, harpiste uit
Papendrecht. Van hen beide kwam recente
lijk hun tweede harp en orgel-cd uit. In de
avonduren is Lennert Knops actief als orga
nist bij diversen koren en dirigent van een
jongerenkoor. Inmiddels was hij in het afge
lopen winterseizoen nog te beluisteren in de
serie radio-uitzendingen rond bekende orga
nisten en hun repertoire van de EO.
Op zaterdag 29 mei hoopt de bekende Kam
per organist, pianist en dirigent Klaas Jan
Mulder een orgelconcert met samenzang te
geven op het monumentale van Dam orgel in
de Grote Kerk van Tholen.
Klaas Jan Mulder (1930) is organist van de
Nieuwe Kerk in Kampen en dirigent van het
Christelijk Kamper mannenkoor "Door Een
dracht Verbonden". Ook vele Zeeuwse
koren heeft hij als gast organist verschillen
de malen begeleid.
Van Klaas Jan Mulder is het bekend dat hij
graag in Tholen speelt, vanwege het mooie
orgel en omdat hij er graag de massale
samenzang begeleid..
Ook nu komen de liefhebbers van samen
zang aan hun trekken, want er is gekozen
voor een groot gedeelte samenzang van
Psalmen die in teken zullen staan van het
Pinksterfeest.
Op het programma staan o.a koraalbewer
kingen van Klaas Jan Mulder zelf en Ps 72
van ComeUs de Wolf. Van Johann Sebasti-
aan Bach wordt de Preludium en Fuga
(BWV 552) uit de Grote orgelmis gespeeld.
Daarnaast werken van o.a Felix Mendels-
sohn-Bartholdy, Widor, e.a. Enkele van de
werken staan ook op de nieuwe CD die
Klaas Jan Mulder onlangs heeft opgenomen
in de Grote Kerk van Doesburg.
Bij vele musici, koren en natuurlijk de luis
teraars is het van Dam orgel, in combinatie
met de prachtige akoestiek van de Grote
Kerk, een geliefd instrument om concerten
te houden en CD's op te nemen. Om er voor
te zorgen dat dit kan blijven plaatsvinden, is
het belangrijk dat het orgel goed onderhou
den wordt. Daarom zal er tijdens dit concert
ook een collecte worden gehouden voor het
onderhoud van dit mooie instrument. Ook de
opbrengst van de entreegelden is volledig
bestemd voor dit doel. De kosten van deze
avond worden nameüjk volledig betaald
door onze sponsors.
De avond begint om 20.00 uur, de deuren
gaan om 19.30 uur open. De entree bedraagt
voor volwassenen 5.00. Voor kinderen tot
12jaar€2.00. Voor verdere inlichtingen: Ad
van Oudenaarde (0166 - 604644) of Dick
Gunst (0166 - 603508). Allen hartelijk wel
kom!
SOMMELSDIJK - Vrij zijn. Even vrij van
je dagelijkse verplichtingen. Wat een rust
kan dat geven. Maar vrij zijn van je schuld
bij God. Dat geeft een vrijheid die je nooit
meer kwijtraakt. Wat heb jij er voor over om
in die vrijheid te mogen leven? Wat houdt
het in om 'vrij' te zijn?
Daar hoopt Ds. A. Simons dinsdag 8 juni
over na te denken voor de Stichting Refor
matorisch Appèl Het thema zal zijn: 'Vrij
heid in de Geest'. Deze SRA-avond wordt
weer gehouden in verenigingsgebouw 'Vita
Nova' aan de Van Aerssenstraat in Som-
melsdijk.
De avond begint om 19.30 uur, jong en oud
is van harte welkom! Jij leest deze uitnodi
ging nu. Wil jij deze avond vrij maken om te
komen luisteren naar het Woord van Hem?
Wil je meer weten over de SRA? Kijk dan op
www.jongerenavonden.nl, of bel: 0187-
681342.
Op zaterdag 29 mei organiseert het comité
de jaarlijkse rommelmarkt weer. Deze zal
gehouden worden rond de haven van Goede
reede en de opbrengst is bestemd voor het
project Operatie LifeLine. Deze zal bijbels,
bijbelstudiemateriaal en hedbundels ver
spreiden in Sudan en materiaal ontwikkelen
om jongeren in Nederland te stimuleren hun
bijbel te gaan lezen. De markt begint om
09.00 uur en duurt tot 16.00 uur. Zoals ieder
jaar is er weer een groot en gevarieerd aan
bod aan kramen en activiteiten. Voor de kin
deren is er envelop trekken, loUybakken en
het luchtkussen. Verder kan men de buik
vullen met natuurlijk vis, patat, pannenkoe
ken en oliebollen. Tevens zijn er handge
maakte artikelen, plantjes, tweedehands
boeken en weer veel rommel. De evangeli
satiecommissie zal deze dag aanwezig zijn
om uw vragen te beantwoorden betreffende
Het Woord en over het doel. Kortom; de
rommelmarkt in Goedereede biedt voldoen
de voor het hele gezin. De organisatie hoopt
velen op deze dag te mogen ontmoeten en
bovenal Gods zegen te ontvangen om deze
dag weer tot een succes te maken.
Veel koorzang en samenzang in een visaf
slag! Op 31 mei (Tweede Pinksterdag) is er
in de Visafslag te Stellendam een massale
koor- en samenzangavond. Vanaf 16.30 uur
bent u er hartelijk welkom voor een kop kof
fie met een heerlijke bolus, of voor een
broodje warme worst, of voor nog meer lek
kers. Er zijn ook boeken, cd's, kaarten en
cadeauartikelen te koop.
Medewerking aan deze avond verlenen het
Dirkslands Mannenkoor en Christelijk Man
nenkoor 'David' uit Lisse, beide onder lei
ding van Frans Cornet, en jeugdkoor 'luven-
ta' uit Dirksland onder leiding van John
Blonk. Verder werken mee bariton Karel
Bogerd en een fluitistengroep met panfluit,
dwarsfluit en blokfluit. Koor- en samenzang
worden op het orgel begeleid door Jan Hoek
en Martien de Vogel. Ds. C. Gielen uit Mid-
delhamis verzorgd het openings- en appèl
woord.
De zangavond begint om 19.00 uur. De toe
gangsprijzen bedragen: O tot 5 jaar gratis, 6
tot 12 jaar 3 en 13 jaar en ouder 5. Voor
gezinnen geldt de speciale prijs van 17.
Parkeren is gratis! Tijdens de avond zal er
een collecte worden gehouden waarvan de
opbrengst bestemd is voor Stichting Ont
moeting.
Uit tip: 's Middags een wandeling over het
strand of in de duinen, vervolgens eten in de
visafslag en daarna genieten van een prach
tige zangavond! Kom u ook?
Op woensdag 26 mei a.s. wordt het oud
papier weer opgehaald voor de Hervormde
Gemeente van Melissant. Het ophalen
begint om 18.00 uur. Wilt U het papier
gebundeld aan de kant van de straat zetten.
Bij voorbaat dank voor uw medewerking.
Op vrijdag 28 mei 2004, vanaf 19.00 uur
staan de deuren van het kerkgebouw in Goe
dereede weer open voor de jaarlijkse Pink-
sterzangdienst. U bent allen hartelijk wel
kom. Het programma wordt deze avond
opgeluisterd door het Christelijk Kinderkoor
'KADOSJ'uit Goedereede. Het kinderkoor
staat onder leiding van Berdien Dekker. Het
koor bestaat nu ruim een jaar en kan nog best
wat zangertjes gebruiken. Ben je nieuwsgie
rig geworden, kom dan eens kijken en mee
zingen op de vaste woensdagmiddag van
16.15 tot 17.00 uur als er gerepeteerd wordt
in verenigingsgebouw 'De Ark'. Je bent van
harte welkom.
Het kinderkoor wordt vrijdag begeleid door
een muziekgroepje: Henk Tebrugge (key
board), Conni Tanis, Lydia van Koppen en
Maroeska Soeteman (dwarsfluit) en Klasine
Sperling (gitaar). Willeke Breederveld zal
een declamatie houden. De leiding deze
avond berust namens de kerkenraad bij Jan
Klepper, ouderling van de Hervormde
Gemeente Goedereede; door hem zal de
opening, schriftlezing, declamatie en slui
ting worden verzorgd. De samenzang zal op
het orgel worden begeleid door Henk
Tebrugge, waarbij Bettine Sperling op de
panfluit mee zal spelen. De aanvang van de
zangavond is 19.30 uur. De kerk is om 19.00
uur open. De toegang is gratis. Bij de uit
gang zal er een collecte worden gehouden ter
bestrijding van de onkosten. Na afloop is er
koffie/thee in verenigingsgebouw 'de Ark',
waar deze avond gezellig wordt afgesloten.
Muziek maken is heel leuk. Je kunt er niet
vroeg genoeg mee beginnen. Speciaal voor
jonge kinderen bestaat de mogeUjkheid om
Algemene Muzikale Vorming te volgen aan
Muziekschool Goeree-Overflakkee. De les
sen zijn bedoeld voor kinderen die in augus
tus beginnen in groep 4 van de basisschool.
Met ingang van het nieuwe schooljaar wordt
weer begonnen met groepen van ongeveer
10 kinderen die 45 minuten per week les
krijgen. Het ontwikkelen van de elementaire
muzikale vaardigheden staat centraal, de
cursus is een goede vooropleiding voor het
later leren bespelen van een muziekinstru
ment. Vooral spelenderwijs zullen de kinde
ren vertrouwd gemaakt worden met o.a. het
notenschrift, de toonhoogtes, de maatsoor
ten, de ritmes, etc. Veel zingen, zelf muziek
maken op het Orff-instrumentarium, naar
muziek luisteren en met allerlei klankspelle
tjes aan de gang gaan, maakt de lessen tot
een leuke en leerzame belevenis.
De lessen van het nieuwe schooljaar starten
op vrijdag 27 augustus 2004, de deelname
kosten zijn 100,00 per jaar. U kunt uw kind
opgeven tot 1 juli 2004 door een aanmeld-
formulier/prospectus aan te vragen bij de
administratie van de Muziekschool in het
Diekhuus, Beneden Zandpad 7, 3241 GA
Middelhamis, tel.: 482400 (tussen 9.00 en
12.00 uur), fax: 489115.
E-mail: muziekschool@hetdiekhuus.nl.
Op woensdag 26 mei a.s. is er in de Gemeen
te Goedereede een extra raadsvergadering.
Naast de reguliere raadsvergadering van
donderdag 27 mei wordt in de extra raads
vergadering gedebatteerd over de vermo
gensverklaring van de UFA (visafslag Stel
lendam). Beide raadsvergadering beginnen
om 19.30 uur en zijn vanaf 19.00 uur live te
volgen in het politieke programma 'PoUvak'
van Radio Goeree Lokaal. Radio Goeree
Lokaal zendt 24 uur per dag uit via FM 105.6
en op de kabel 105.9 Mhz.
Radio Goeree Lokaal houdt op zaterdag 26
juni 2004 al weer voor de zevende keer haar
jaarlijkse rommelmarkt. Van 's morgens
09.00 tot 16.00 uur verkoopt de lokale
omroep van de gemeente Goedereede weer
heerlijk gebakken vis, verse Hollandse nieu
we haring en is het RGL-terras de gehele dag
geopend. Natuurlijk mag er op een rommel
markt geen tweede hands spullen (rommel)
ontbreken. Hiervoor is Radio Goeree Lokaal
op zoek naar tweede hands spullen zoals,
glaswerk, boeken, Ip's, potten, pannen, etc,
maar liever geen grote spullen zoals meu
bels. Heeft u op zolder of in de schuur nog
spullen staan en u wilt er van af, neem dan
contact op met één van de volgende tele
foonnummers: 0187-682830, 0187-684956
of 0187-492887, liefst tussen 19.00 en 21.00
uur; de spullen worden dan bij u thuis opge
haald. Door uw medewerking aan deze rom
melmarkt zorgt u ervoor dat Radio Goeree
Lokaal haar werk kan blijven doen en 24 uur
per dag beluisterd kan worden via FM 105.6
en op de kabel 105.9 Mhz.
STELLENDAM - Woensdagmiddag 26 mei
en vrijdagmiddag 28 mei is er weer een
muzikaal feestje met Mozart Muis en Beet
hoven Beer voor kinderen van 4 tot 7 jaar. Er
zal weer worden gezongen, gedanst,
gesprongen, geklapt en gekleurd, en... er
wordt een kijkje genomen achter de muzika
le deuren. Dit is een (vervolg kennisma
king met Mozart Muis en Beethoven Beer,
zonder enige verplichting. Wilt u uw
zoon/dochter opgeven of wilt u meer infor
matie, dan kunt u bellen naar Pianoschool
Van Toor, telefoon: (0187) 493552.
I In het kader van ons 75-jarig jubileum is door dhr. J. van Hoorn een puzzel- i
j boekje met bijbelse vragen samengesteld. Hebt u daar belangstelling voor, j
I dan l<unt u door het invullen van uw naam en adres dit boekje bij ons bestellen i
voor de prijs van 4,00. De verzendkosten nemen wij voor onze rekening!
I I
I Hierbij bestel ikex. van het bijbels puzzelboekje voor 4,00 per stuk i
I I
I Naam:i
I I
I I
I Adres:i
I I
I Postcode/woonplaats:i
I Knip dit gedeelte uit en stuur het in een ongefrankeerde envelop naar: i
II
Het jaar 2003 was voor het Zuid-Hol
lands Landschap een 'bewogen jaar'.
Dit blijkt uit het onlangs verschenen
jaarverslag van de natuurbescher
mingsorganisatie. Zo was er de aan-
koopstop voor gronden van het Minis
terie van Landbouw, Natuur en Voed
selkwaliteit (LNV) die zorgde voor het
missen van kansen. Anderzijds was er
de extreem droge en warme zomer.
Het hooibeheer werd erdoor verge
makkelijkt, maar de libellen verdwe
nen uit de opgedroogde duinvalleien
op Voorne.
"Ondanks de aankoopstop voor gronden
slaagden we erin om in 2003 de oppervlakte
aan natuurgebieden in eigendom en/of in
beheer binnen de provincie met 75 hectare
uit te breiden tot een totaal van 3503 hecta
re," vertelt Gerard van den Berg, directeur
van het Zuid-Hollands Landschap. "Veel
dank zijn we hierbij verschuldigd aan de
provincie Zuid-Holland die de moed had om
15 miljoen euro beschikbaar te stellen om
knelpunten bij natuuraankopen op te lossen.
Per 1 januari 2004 is de aaiikoopstop geluk
kig weer opgeheven. De realisering van de
Ecologische Hoofdstructuur, een netwerk
van hoogwaardige natuurgebieden door de
provincie en Nederland, kan hierdoor weer
voortvarend ter hand worden genomen."
Uit monitoring blijkt dat het met de natuur
waarden in de natuurterreinen van het Zuid-
Hollands Landschap nog altijd goed gaat.
Op de Slikken van Voorne zijn Rode-Lijst-
soorten zoals engels gras, zeeweegbree en
fraai duizendguldenkruid waargenomen. In
de Duinen van Oostvoome zijn de resultaten
van de Gentianenvallei het vermelden meer
dan waard. Aangetroffen soorten zijn teer
guichelheil, stijve moerasweegbree, vlees-
kleurige orchis en groenknolorchis.
De brede rietoevers langs de Holle Mare op
Voorne boden onderdak aan broedvogels
zoals de blauwborst, bosrietzanger, slob-
eend, kleine karekiet en de bruine kiekendief
(met zelfs vier jongen!). In de bunkers van
Voorne was het weer goed toeven voor
watervleermuis, gewone grootoorvleermuis
en baardvleermuis.
Bij de Oudelandse Zeedijk en de Preekhil-
polder op Goeree zijn de inlagen het soor-
tenrijkst. Hier komen moerassoorten als riet
zanger, baardmannetje en watertal voor.
Tijdens een insectenonderzoek op de Klei-
stee in Ouddorp werden 21 soorten dagvlin
ders ontdekt, waaronder bruin blauwtje, ica-
rusblauwtje en hooibeestje. Daarnaast zijn
de veldkrekel, blauwvleugelsprinkhaan en
een bijzondere graafwespensoort (Bembix
rostrata) waargenomen.
Om de soortenrijkdom in de terteinen van
het Zuid-Hollands Landschap te behouden
en uit te breiden, is het voeren van een
gericht beheer noodzakelijk. Ook in 2003
zijn er weer heel wat werkzaamheden uitge
voerd. Zo werd op het Groene Strand bij
Voorne een duinrei aangepakt. Oevers zijn
verflauwd en overbodige betonnen construc
ties zijn verwijderd. De duinrei zal het Groe
ne Strand verder vematten en daarmee het
moerassysteem versterken.
Door de extreme droogte was er in het ter
rein de Kleistee niet zoveel maaiwerk nodig
als anders. De terreinmedewerkers van het
ZHL konden extra tijd steken in het verwij
deren van braamstruweel en eikenopslag op
de zandwallen. Hierdoor komen er weer
kansen voor de kenmerkende en waarde
volle vegetatie van eikvaren en korstmos
sen.
In de beweide Westduinen zijn evenals in de
voorgaande jaren enkele grote groeiplaatsen
van de herfstschroeforchis tijdelijk uitgeras-
terd. Hierdoor kunnen de orchideeën vol
doende tot bloei en zaadzetting komen.
In Klein Profijt op Midden IJsselmonde wer
den delen van de hoger liggende paden
(laningen) vanuit cultuurhistorisch oogpunt
geknot. Het gebied bestaat voor de rest gro
tendeels uit wilgenvloedbos, waar de natuur
haar eigen gang kan gaan. Het rietgors werd
deels weer gemaaid om de populatie zomer-
klokjes in stand te houden. In de eendenkooi
werd veel werk verricht aan het op orde hou
den van rietschermen en vangpijpen.
De gracht rond het Kasteel van Rhoon werd
in het voorjaar gebaggerd. Zo'n vierduizend
kubieke meter bagger moest hier verwijderd
worden.
Het ZHL is blij met de steun van een - ook
in 2003 - groeiend aantal beschermers en de
inzet en bijdragen van vrijwilligers, overhe
den, bedrijven, fondsen en de Nationale
Postcode LoterijHet ZHL zet zich in om het
hierdoor aanwezige draagvlak de komende
jaren vast te houden en te versterken.
Kijk voor meer informatie op:
www.zuidhollandslandschap.nl.
MELISSANT - Hedenavond - dinsdag 25
mei - 19.30 uur, ds. P. Mulder.
NIEUWE TONGE - Woensdag 26 mei,
19.30 uur, ds. J. J. Tanis,.
DIRKSLAND - Woensdag 26 mei, 19.30
uur, ds. A. Schot.
Vrouwenvereniging 'Kleine Kracht' van de
Gereformeerde Gemeente te Nieuwe Tonge
hoopt op 2 juni a.s. van 10.00-16.00 uur haar
jaarlijkse verkoping te houden. Men ont
moet u graag in de kerkgebouw aan de Oran
jestraat. U steunt hiermee zowel de zending
als de aflossing van de kerk.
-41-
Daarom zullen jullie zo spoedig mogeUjk heringedeeld
worden. Wanneer precies kan op dit moment nog niet
gezegd worden. Maar lang zal dat niet duren. Vandaag
nog komt er aanvulling, zodat de uitrustingen op peil
gebracht kunnen worden. Morgen weten we zeker
meer. Er zijn enkele hutten in gereedheid gebracht. De
ruimte is beperkt maar het is er beter dan buiten. Er
moeten dertig man in één vertrek huizen, dus een beet
je inschikkelijk zijn. DadeUjk is er koffie en over een
uur eten halen. Ik zal de groepen aftellen. Die begeven
zich direct naar hun verblijfplaats. Begrepen?'
'Jawohl Feldwebel.'
'Schon gut.'
Hij wenkt met z'n hand dat het wel in orde is.
'De eerste tien rijen, vertrekken, marsss.'
De hut biedt net genoeg plaats voor de dertig mannen.
Het is er warm, wat op dat moment het belangrijkste is.
De ruimte is te beperkt om genoeglijk rondom het vuur
te gaan zitten. Het is behelpen. Ook met het slapen zal
dat het geval zijn. Met het inrichten van hun verblijf
zijn ze vlug klaar; slechts een enkeling is nog in het
bezit van zijn uitrusting en de meesten bezitten niets
meer dan de kleding die ze aan hun lijf hebben en dat
is niet veel. Wollweber en korporaal Schreijer komen
de hut in.
'Ruimte maken vrienden', klinkt een stem bij het vuur,
'men komt ons de ijzeren kruizen uitreiken.'
Majoor Wollweber grijnst. Schreijer weifelt, zijn
gezicht vertaadt dat hij de woorden niet op prijs stelt.
Maar wijselijk doet hij er het zwijgen toe. De aanval
van de partizanen heeft hem aan het denken gezet. De
manier waarop de majoor hem aankeek, toen ze zich
moesten verzamelen na de aanval is hij niet vergeten.
Groot wantrouwen hadden die ogen uitgedrukt. Maar
men kon hem niets bewijzen. Inuners, dat hij zich tij
dens het gevecht had verscholen in een klein keldertje
onder één van de huizen, dat zal nooit iemand te weten
komen. Hij huivert nog bij de gedachte dat de dood in
pelzen en schapevachten gekleed, zo dicht bij hem is
geweest. Maar ze hebben hem gelukkig niet ontdekt.
Van angst had hij het in zijn broek gedaan. Eerst later
had hij dat ontdekt. In wezen heeft hem dat diep aan
gegrepen, maar hij heeft zich voorgenomen daarvan
nooit iets te laten merken. Zijn optreden zal nog harder
worden; tegenover zijn ondergeschikten zal hij zich
waarmaken.
'Mannen, wie is er nog in het bezit van etensketel en
mes, lepel en vork?' Dat zijn er niet veel meer.
'Dadelijk komt er eten, we zullen een beetje moeten
improviseren, er zijn conservenbUkken die als etens-
bak dienst kuimen doen. Probeer van een maat een
vork of lepel te lenen, of eet gewoon met je vingers.'
'Wat schaft de pot vandaag?'
'Bonesoep gemaakt van Russisch paardevlees, Hon
gaarse aardappels en Italiaanse bonen.'
'Eet smakelijk! Van de Russen hebben we al genoeg te
eten gehad; het ligt ons nog zwaar op de maag', roept
een soldaat van de gewezen derde compagnie met
wrange humor in zijn stem.
De maaltijd smaakt overigens voortreffelijk, al is het
wel behelpen wat het eetgerei betreft. De meesten slur
pen de hete soep uit een groenteblik, waarschijnlijk
afkomstig uit de officierskeuken. Men heeft de moeite
niet genomen om de etiketten er af te halen. De solda
ten kijken dan ook verwonderd als ze een blik krijgen
waarvan de inhoud 'Made in England' verraadt. Ze
maken er grappen over: 'Hé Theo, kijk eens wat ik hier
heb; een aandenken van onze Engelse kameraden.'
'Heel mooi Walter, maar het is jammer dat men de
inhoud eerst heeft ingeslikt voor ze jou het blik gaven.'
'Jullie zeuren te veel', mengt Karl-Heinz zich in het
gesprek. Hij houdt met twee handen een conservenblik
omldemd en laat de inhoud slurpend in zijn mond ver
dwijnen. 'Het is in het leger net als overal. Wie het
dichtst bij het vuur zit, warmt zich het best. Begrijpen
juUie niet dat ergens heel in de hoogte, waar de grote
kopstukken zitten, er geen vijanden bestaan! De werk
loosheid wordt opgelost door een paar miljoen honger
lijders zoals wij op te ruimen. De bonzen maken wel
uit wanneer dat genoeg is. Dan gaan we herbouwen
wat door zinloosheid in de vernieling is geschoten. Er
is dan weer voor een ieder werk in overvloed. De kas
sa rinkelt. Geld stinkt niet vrienden. Tegen de tijd dat
ze ons de mond gesnoerd hebben, worden marken, dol
lars en ponden netjes op een hoop geschikt. Men ver
deelt de poet vrienden, en daarvoor laten ze ons omko
men. En als er over jaren weer een zelfde situatie zich
voordoet, dan, kameraden, zal hetzelfde zich herhalen.
Als de markt verzadigd is, komt er werkloosheid. De
grote maimen die de buit binnen hebben gehaald, hou
den de centen vast. Wij schreeuwen om werk, brood
voor moeder en de kinderen. Dan komt er wel een of
andere dwaas, die ons met gouden beloften een gewel
dige toekomst voor ogen stelt. Een toekomst, die jam
mer genoeg door een even grote dwaas als gevaarlijk
wordt bestempeld. Dan begint het: Agressie hier, pro
vocatie daar. De twee dwazen verwijten elkaar dat de
ideologie van de één gericht is om de ander naar bene
den te helpen. Ieder voor zich ziet een groot gevaar in
de ander. Men gaat bewapenen. Hoera schreeuwen wij,
onze economie draait geweldig; er worden kanonnen,
oorlogsvliegtuigen en nog meer rotzooi gemaakt. Tot
dat er zoveel is dat het geen zin meer heeft om nog
meer te maken. En hoe houden we dan werk, hoe krij
gen moeder en de kinderen brood? De wapentjes die
wij gemaakt hebben worden gebruikt. We hebben hier
kunnen zien hoeveel er dan gemaakt moet worden om
de hoeveelheid op peil te houden. Dat gaat op den duur
ook niet meer, de fabrieken die de wapentjes maken
worden gebombardeerd, waarmee gelijktijdig enkele
duizenden mensen overhoop worden geschoten. Aan
het front laten ze ook nog een kwart van de bevolking
afslachten en dan zijn we weer precies waar we wezen
moeten. We beginnen van voren af aan. En geleerd
hebben we niets, helemaal niets. De mens heeft een vel
voor zijn hersens als een os voor z'n knieën.'
Er wordt gelachen om de felle uitval van Karl-Heinz
en de soldaat van het gewezen derde grijnst: 'Wat jij
daar zegt kan waar zijn, dat gaat ons verstand te boven.
Van politiek hebben we geen verstand en wat dat te
maken heeft met deze blikken, waarover we het in
principe hadden, ontgaat mij helemaal.'
'Dat je een ezel bent is aan je domme gezicht wel te
zien. Die blikken zijn wie weet waar op de Engelse
buit gemaakt. Dat is voer, dat voor ons niet bestemd is.
Dat krijgen de hoge omes voorgeschoteld. Wij mogen
dan dankbaar zijn als we het door hen leeggegeten
groenteblik'als voerbak mogen gebruiken. Hier is een
speciale maaltijd gebruikt. En wie, mijne heren, krij
gen het neusje van de zalm voorgeschoteld? Niet Jan
Soldaat. Ik zeg jullie: Hier heeft een stel dure rakkers
aan de voertrog gezeten. En die zijn hier niet voor niets
in deze woestenij geweest. Dat dure bezoek heeft be-
sUst, wat er met ons gaat gebeuren. En dat ze zo vlug
weer zijn weggegaan, duidt er op dat het bezoek zich
ter plaatse niet op z'n gemak heeft gevoeld. Ik trek
daaruit mijn conclusies.'
Er wordt cyiusch gelachen; toch zijn er enkelen die
door de woeste uitval van Heinz gaan nadenken.
Dat hij niet helemaal ongelijk had, blijkt als later
majoor Wollweber en een kapitein in de hut komen.
(wordt vervolgd)