Eilandelijke raadsgriffiers:
EllfVIIDBI-tllEUWS
Raden gaan meer verantwoording nemen
Voor het tweede achtereenvolgende jaar hebben we in
Eilanden Nieuws aandacht besteed aan de invoering
van het dualisme. Vorig jaar zijn verschillende betrok
ken bestuurders en ambtenaren gevraagd naar hun
ervaringen met het dualisme. Dit jaar kwamen vier,
wat langer zittende gemeenteraadsleden, aan het
woord over wat zij vonden van twee jaar duahsme. Als
afsluiting van deze ronde vroegen we de eilandelijke
raadsgriffiers naar hun gevoelens bij het twee jaar
geleden ingevoerde dualisme.
College los van raad
Alles anders
Praktijk
Politiek dichter bij de burger?
Burgemeester
Levendiger vergaderen
PAGINA 13
VRUDAG 9 APRIL 2004
^Geef het dualisme de tijdV
In het gemeentehuis van Dirksland ont
moetten we drie griffiers: Simone Kiewiet-
de Wit van Dirksland, drs. Jan Remmert
Fröling van Oostflakkee en Dick Koppenol
van de gemeente Goedereede. Pia Berre-
voets-Ringelberg van de gemeente Middel-
harnis was op het laatste moment verhin
derd het gezamenlijke gesprek bij te wonen.
Haar zochten we later op in het gemeente
huis van Middelhamis.
De functie van Raadsgriffier is met de
komst van het dualisme in het leven geroe
pen. Voorheen - onder het monistische
bestel van het besturen van de gemeenten -
maakten de wethouders nog deel uit van de
gemeenteraad en de 'hoogste ambtenaar
van de gemeente', de gemeentesecretaris,
stond zowel de raad als het college bij.
Nadat op 7 maart 2002 het dualisme werd
ingevoerd bij het besturen van de gemeen
ten kwam het college van B. en W. 'los'
van de gemeenteraad te staan en kreeg de
raad meer ruimte en bevoegdheden om zelf
standig te gaan opereren. Zodoende werd er
ook geen gebruik meer gemaakt van de
gemeentesecretaris. De zelfstandigheid van
de raad vroeg echter wel om ambtelijke
ondersteuning en daarom is de functie van
'raadsgriffier' in hel leven geroepen. Met
deze 'secretarissen' van de gemeenteraad
keken we terug op twee jaar dualisme.
De vier raadsgriffiers hebben ruime erva
ring opgedaan in bestuurlijk en ambtelijk
opzicht. Voordat ze op 1 april 2003 raads
griffier werd in Dirksland was mevrouw
Kiewiet beleidsmedewerker bij de gemeen
te Oostflakkee. Mevrouw Berrevoets is
afkomstig uit de gemeente Schouwen-Dui-
veland, waar ze momenteel raadslid is voor
de partij Lijst Schouwen-Duiveland. Zij is
Berrevoets: "Het bezoeken van gemeenteraden
wordt in de toekomst aantrekkelijker
wethouder geweest van diezelfde gemeente
en sinds 1985 raadslid; eerst van de
gemeente Middenschouwen en later van
Schouwen-Duiveland. Verder heeft zij ver
schillende leidinggevende functies bekleed
bij het streekvervoer, eerst ZWN nu Con-
nexxion. De heer Koppenol was al vroeg
bij het dualisme betrokken: direct na de
invoering van het dualisme in 2002 werd
hij raadsgriffier in Goedereede. Hiervóór
was hij werkzaam als hoofd algemene
zaken bij diezelfde gemeente. De raadsgrif
fier van Oostflakkee, de heer Fröling komt
niet uit de 'ambtenarenwereld'. Wel heeft
hij een adviesbureau gehad waarbij hij
nauw bij de gemeenten betrokken was.
Naast zijn werk als raadsgriffier vertegen
woordigt hij de eenmansfractie van D66 in
de gemeenteraad van Hellevoetsluis. Overi
gens is zijn vrouw raadsgriffier van de
gemeente Bemisse.
Hoe staat het er nu na twee jaar dualisme
voor? Zo was onze vraag aan de eilandelij
ke griffiers. Fröling legt uit dat bij de
invoering van het dualisme het niet zozeer
aan de orde was dat alles anders zou moe
ten, maar de vraag was "hoe krijgen we de
burgers meer bij het bestuur betrokken?"
Ook Koppenol benadrukt dat dualisme geen
doel op zich is, maar een middel. "Het heeft
zijn voor en zijn nadelen. Ik denk dat het
dualisme in wat grotere gemeenten beter
kan functioneren dan in een kleine gemeen
te als Goedereede. Toch zie ik dat het ook
in Goedereede langzamerhand handen en
voeten gaat krijgen. De ben best tevreden
hoe het allemaal verloopt. De verhoudingen
zijn op zich wel helderder geworden. En er
is een orgaan dat controleert."
De Goereese griffier verklaart dat - nu raad
en college twee aparte blokken zijn gewor
den - het college zeker wel meer rekening
houdt met de raad. "Ik heb het idee dat er
vanuit het college meer wordt nagedacht
over een voorstel, want het is lang niet
altijd meer vanzelfsprekend dat de coalitie
partijen meestemmen."
In Goedereede zijn ze er dus druk mee
bezig. Is dit ook zo in Dirksland? Mevrouw
Kiewiet aarzelt: "In Dirksland leeft het wel
wat minder. Er wordt ook nog wel vlug aan
de wethouder gevraagd, tijdens de raadsver
gadering, wat deze er van vind. Daar is in
de raad van Dirksland nog wel veel behoef
te aan" zo constateert ze. Ze denkt dat het
traject in Dirksland, vóór dat het dualisme
in volle bloei komt, wel wat langer zal
duren. Toch ziet ze zéker wel lichtpuntjes:
"We zijn nu met de programmabegroting
bezig en dan zie ik wel wat meer mogelijk
heden voor de toekomst. Door dit proces
wordt door de raadsleden gezamenlijk
nagedacht over de grote lijnen Wat willen
we nu met Dirksland op de lange termijn?".
Dat zie ik als een vorm van kaderstellen,
zoals het dualisme bedoeld.
Koppenol waarschuwt "dat we niet de illu
sie moeten hebben dat we in een halfjaar
het dualisme in een gemeente kunnen
invoeren. Daar moeten we meerdere jaren
voor uit trekken."
Als aan Fröling de vraag gesteld wordt 'hoe
het met het dualisme loopt' voelt hij zich
wat geïrriteerd. "Wat stel je er zelf bij voor:
er is een bestuurssysteem wat honderdvijf
tig jaar werd gehanteerd, dit wordt nu dras
tisch omgegooid. Waarbij de partijen dui
delijk andere rollen krijgen. Daarvan ver
wacht je dan dat binnen twee jaar de
mensen dit al volledig onder de knie heb
ben; dit kan niet! Je moet over deze zaak in
jaren denken", waarschuwt de griffier van
Oostflakkee.
Ook Berrevoets miste wel als raadslid het
debat in de gemeenteraad. "Wat het college
voorstelde werd ook besloten. Normaal
gesproken was er altijd een meerderheid.
We zijn er nog lang niet, maar het is de
bedoeling dat de raad in een onderling
debat tot een standpunt bepaling komt. Het
debat in Middelharnis loopt af en toe heel
leuk, maar we zijn er nog lang niet."
De gemeentesecretaris van Middelhamis,
nu". H. Scholtens zei eerder in het Eilanden
Nieuws dat er een nieuwe generatie
bestuurders zou moeten komen, voordat het
dualisme zijn beslag zou krijgen. De grif
fiers beamen dit Koppenol: "Er zijn raads
leden die al tientallen jaren in de raad zitten
en dan kun je niet verwachten dat ze direct
kunnen overschakelen naar een ander sys
teem".
Mevrouw Kiewiet constateert dat het moei
lijk is om aan de kiezer uit te leggen wat nu
eigenlijk het dualisme is. "De burgers heb
ben het tegenover raadsleden meestal over
zaken die dichtbij liggen, zoals problemen
Drie van de vier eilandelijke raadsgriffiers. v.l.n.r.: J.R. fröling van Oostflakkee, D.A. Koppenol van Goedereede en mevrouw S. Kiewiet van Dirksland.
met bijvoorbeeld straatverlichting, of slech
te bestrating en dergelijke. Als raadslid kan
je dan niet zeggen: 'wij besturen op hoofd
lijnen en voor dergelijke zaken moetje bij
de wethouder zijn". Fröling ziet dit wat
genuanceerder; hij vindt dat je als raadslid
bij een klacht van een burger over de straat
verlichting kunt wijzen naar bijvoorbeeld
de servicetelefoon van de gemeente. Wel
verklaart hij dat het een probleem wordt
wanneer het straatbeeld in een gemeente er
erg verwaarloosd uitziet. "Want dan wordt
het een zaak voor de gemeenteraad want er
dan iets structureels mis. De vraag is dan of
de raad er geld voor uit wil trekken".
Volgens het dualisme is het de pUcht van
de raad om voor het bestuurlijke beleid
kaders te stellen. Gebeurt dit al in de vier
eilandelijke gemeenten? Koppenol vindt
dat er niet zo moeilijk moet worden gedaan
over dit 'kaderstellen': "In mijn ogen is dit
gewoon het vaststellen van de begroting,
beleidsnota's en verordeningen .Dat zijn de
Fröling: "Het hele dualisme staat of valt bij de
medewerking van ambtenaren, college en raad.
Koppenol: "Voor het goedfitnctioneren van het
dualisme is het beter dat de burgemeester geen
voorzitter meer zal zijn van de raad.
kaders!" In dit verband komt het bij de
eilandelijke gemeenteraden wel eens voor
dat er door de raadsleden iets wordt voorge
steld, maar dat er dan door de wethouder
gereageerd wordt in de trant van: "dat is
een mooi plan, kom maar op met het geld".
Een dergelijke reactie van een college
noemt Fröling 'uitermate flauw'. Hij wijt
dit aan het machtsdenken, waar wethouders
vanaf zouden moeten. In Oostflakkee wordt
de gemeenteraad al heel vroeg bij de
beleidsvorming betrokken, de raad krijgt
per onderwerp al heel veel achtergrondin
formatie van tevoren. Dit gebeurt door in
een notitie waar in per onderwerp de ach
tergrond geschetst wordt en welke beleids
keuzes er mogelijk zijn en wat de conse
quenties daarvan zijn en daar wordt de
gemeente gevraagd een standpunt over in te
nemen.
Koppenol ziet wel in dat ook het ambtelijke
apparaat een omslag moet maken. "Het
dualisme is wel een heel andere manier van
werken", verzekert hij. Fröling vult aan dat
besluitvorming niet pas moet komen nadat
er een dikke ambtelijke nota is geschreven,
want dan valt er ook voor de gemeenteraad
niet veel meer aan bijsturing te doen.
Mevrouw Berrevoets geeft aan dat in de
gemeente Middelhamis de ambtelijke orga
nisatie, college en raad training hebben
gehad in hoe om te gaan met 'Dualisme'.
De rollen zijn veranderd en dat moet aange
leerd worden en dat kost nu eenmaal tijd.
"De gemeenteraad is enthousiast en
gebruikt alle middelen die voorhanden zijn,
zoals het indienen van schriftelijke vragen,
amendementen, moties en initiatiefvoorstel
len. Vorig jaar heeft de programmabegro
ting 2004 door de raadsleden handen en
voeten gekregen. Dit jaar wordt daar verder
aan bijgeschaafd," aldus Berrevoets.
Fröling pleit er voor om ook het manage
mentteam (de ambtenaren) en het college te
betrekken bij de ontwikkeling van het
dualisme want "het hele dualisme staat of
valt bij de medewerking van ambtenaren,
college en raad".
Op de vraag of de invoering van het dualis
me er toe heeft geleid dat de politiek dich
ter bij de burgers is gebracht, antwoordden
de griffiers ontkennend. Wel vindt Koppe
nol dat het aantal vergaderuren van de
raadsleden aanzienlijk is teruggebracht. In
Goedereede is het aantal commissies terag-
gebracht. En één onderwerp komt nu maar
in één commissie aan de orde. In het verle
den gebeurde het wel eens dat een voorstel
in drie commissies werd behandeld.
Met de bedoeling de politiek dichter bij de
burgers te brengen worden er wel in de ver
schillende gemeenten bijeenkomsten met
de burgers georganiseerd. In Dirksland
heeft dit al vaste vorm gekregen in de vor
ming van Dorpsraden. Mevrouw Kiewiet
wijst erop dat dit nu niet direct een gevolg
van het dualisme is, want die plannen
waren er al eerder. Wél is het haar opgeval
len dat vergaderingen van de Dorpsraden
veel drukker bezocht worden door de bur
gers dan de gemeenteraadsvergaderingen.
"Blijkbaar worden daar onderwerpen
besproken die onder de burgers leven", ver
onderstelt zij. Verder vindt ze dat de Dorps
raden de plaatsen bij uitstek zijn om men
sen geïnteresseerd te maken voor de
gemeentepolitiek. Ze verwacht dat er in de
toekomst wel dorpsraadleden zullen zijn die
door zullen stromen naar de politiek. Frö
ling weet dat er in den lande op verschillen
de manieren geprobeerd wordt om die bur
gers te betrekken bij het bestuur. "In Alme-
re hebben ze elke donderdag een "Politieke
Markt" en dit schijnt goed te werken".
Maar Dorpsraden ziet Fröling meer als
'input' voor de raadsleden om kaders te
stellen.
Mevrouw Berrevoets ziet ook wel voorde
len in de ontmoeting met de burgers. "Al
begrijpen de burgers het dualisme niet
altijd; ze willen wel resultaat zien! De bur-
maar er werd niet meer gestuurd door het
college", aldus mevrouw Berrevoets. Het
valt haar ook op dat de partijen uit Middel
hamis ook genegen zijn om in het debat
partners te zoeken bij de andere partijen.
Dit vindt ze heel belangrijk, maar ze onder
kent dat dit wel een grote omslag is
geweest voor de verschillende raadsleden.
Berrevoets verklaart voor het harmoniemo
del te zijn als het gaat over de samenwer
king tussen de raad, college en ambtenaren,
daarom hoeft het college wat haar betreft
niet verder terug te treden.
De griffiers vinden niet dat de positie van
de wethouder erop is vooruitgegaan. Kon
vroeger de wethouder samen met de coali
tiepartijen het beleid bepalen vanuit zijn of
haar eigen commissie; tegenwoordig is dit
niet meer zo gemakkelijk met een raad die
meer verantwoording heeft.
De vier griffiers zijn verdeeld over de
opvatting dat de burgemeester als voorzitter
van de gemeenteraad zou moeten verdwij
nen. De heer Koppenol denkt dat het voor
het goed functioneren van het dualisme
beter is dat de burgemeester geen voorzitter
meer zal zijn van de raad. Mevrouw Kie
wiet wil zover niet gaan want zij vindt het
wel goed dat er toch nog een link blijft tus
sen de gemeenteraad en het college: "Ik
ervaar het technische voorzitterschap van
de burgemeester als heel positief. Ik zie de
burgemeester als een soort cement binnen
het dualistisch bestel".
Mevrouw Berrevoets vindt dat de burge
meester als raadsvoorzitter toch de binden
de factor kan zijn. "Het dualisme moet niet
J!iP«,#
De raadsgriffier van Middelharnis: mevrouw P.M. Berrevoets.
Kiewiet: "De raadsleden in Dirksland zijn over
het algemeen nog wel gevoelig voor de mening
van de wethouders
geravonden die in de verschillende kemen
van de gemeente worden gehouden zijn
georganiseerd door de raadsleden dit is ook
een vorm van burgers opzoeken."
De discussies in de raadsvergaderingen op
het eiland lijkt de laatste maanden wel wat
levendiger te worden en volgens de griffiers
is dit zeker te danken aan de invoering van
het dualisme. "De raadsvergaderingen zijn
niet meer zo voorspelbaar als vroeger.
Want toen stond de agenda vast en werd
punt voor punt afgehandeld. Nu worden er
meer discussies gevoerd door de partijen
over welke agendapunten wel of niet
behandeld moeten worden en ook wordt er
gebmik gemaakt van het Vragenuur. Verder
wordt er veel meer dan vroeger gebmik
gemaakt van de mogelijkheid om moties en
amendementen in te dienen en dat maakt
het voor het publiek leuker", aldus Koppe
nol.
Mevrouw Berrevoets verwacht dat het
bezoeken van de gemeenteraden over enke
le jaren nog aantrekkelijker zal worden.
Volgens haar duren de raadsvergadering
soms wat te lang omdat er zaken behandeld
worden die eigenlijk niet op de raadstafel
thuishoren. Men is van plan later een zoge
noemde raadskalender in te voeren, waarop
enkele onderwerpen staan die in een begro
tingsjaar behandeld dienen te worden.
Over het algemeen is de indmk van de grif
fiers dat de coalitiepartijen wel wat losser
zijn gaan opereren ten opzichte van de wet
houder. AI moet mevrouw Kiewiet aanteke
nen dat dit in Dirksland niet vaak het
geval is. "De raadsleden zijn over het alge
meen nog wel gevoelig voor de mening van
de wethouders".
De gemeente Oostflakkee is wel het verst
met scheiding tussen college en raad. Er
worden tijdens de raadsvergadering vrijwel
nooit vragen aan de wethouder gesteld.
"Als een raadshd dit tijdens de vergadering
nog doet, heeft hij of zij zijn huiswerk niet
goed gedaan. Tevoren kan tijdens commis
sievergaderingen alle informatie verkregen
worden", volgens Fröling.
Ook in Middelhamis lukt dit soms wel in
de praktijk. "Er wordt verschillende keren
door het college heel veel informatie gege
ven over een onderwerp en dan wordt
gezegd tegen de raad kijkt u maar wat u er
mee doet. En dit werkt goed. Voorbeelden
stedenband, concentratiesportvoorzieningen
en de omroepen het waren open voorstel
len. Dit was best wel lastig voor de raad.
doorschieten alsof de raad van een andere
planeet komt".
Fröling vindt dat dit verschilt per burge
meester: "De burgemeester heeft een zekere
positie in de raad, waar je rekening mee
houdt. Maar er zijn ook burgemeesters die
zeggen: 'er gaat geen voorstel, geschreven
door de griffier, de deur uit zonder dat ik
daar toestemming voor geefDat gaat dan
te ver. Dat is de dood in de pot!"
Hoe gaan de griffiers nu om met raadsleden
die met het dualisme niets op hebben, en
die liever alles bij het oude willen laten.
Fröhng is van mening dat raadsleden die
problemen hebben met het dualisme, er
goed over na moeten denken of ze zich
voor een volgende periode weer verkies
baar willen stellen. Dualisme is nu eenmaal
wettelijk vastgelegd.". Mevrouw Kiewiet
ziet het als een taak van de griffiers om de
raadsleden bekend te maken met de moge
lijkheden van het dualisme en de wijze
waarop ze er het beste mee om kunnen
gaan.
Toch blijven er raadsleden die klagen over
het gebrek aan informatie vanuit het colle
ge. Fröling vindt dat dit toch aan de raads
leden hgt, want ze kunnen alle informatie
krijgen die ze willen. Als dit niet onder de
actieve informatieplicht van het college
valt, dan moeten ze er soms zelf wel eens
achteraan, hetzij persoonlijk of via de grif
fier.
Uit het gesprek met de raadsgriffiers blijkt
dat er nog heel wat water door het Haring
vliet moet gaan eer dat het dualisme vaste
grond zal krijgen. Ook aan het opstellen
van een progranunabegroting, waarbij de
gemeenteraad gelegenheid krijgt om de
grote lijnen uit te zetten moet de gemeente
raad nog echt aan wennen.
Maar, zo verwachtten de griffiers over een
jaar of zes zullen de raadsleden zeker meer
de straat opgaan.en daar is het dualisme
in eerste instantie toch voor bedoeld.
Aan de eilandelijke griffiers zal het niet lig
gen...!
De geïnterviewden in eerdere artike
len hadden vrijwel allemaal een dui
delijke mening over een eventuele
gemeentelijke samenvoeging op Goe-
ree-Overflakkee. De griffiers hebben
natuurlijk ook wel een mening, maar
die gaven ze pas na de verzekering te
hebben verkregen dat het niet geno
teerd zou worden. Dus hun mening
moeten we de lezers onthouden.
