Groen onderwijs.... Onderwijs dat leeft
Open dagen
Overdenking
oncertagenda
KfiffstocHP
marleHMtarad
Met respect voor levende natuur en leefmilieu
uit de
Heilige Schrift
Het geheime boek
Openbaring
op 13 en 15 januari
Een advertentie in Eilanden-Nleuws heeft altijd succes
EIIAfflDBI-tllEUWS
HET
r:KIJKVENSTER
VERVOLGVERHAAL
Een treffende tegenstelling
l^^a.i.gB.'tr'xlo^xe. deel 1
»H^.EENHOF
PAGINA 5
VRUDAG 9 JANUARI 2004
Blik op kerk ^^y
en samenleving tj
- Geschiedenis
- Inzicht
- Feitenkennis
Er zijn van die bericliten, misschien niet eens
zo belangrijk, die je gelezen hebt en die bij je
blijven hangen. Eén zo'n bericht is al enkele
weken oud. Het ging over de kennis van onze
geschiedenis. Vele Nederianders blijken niet
meer te weten dat de 17e eeuw de 'Gouden
^euw' wordt genoemd. En bij navraag ble
ken ze ook geen idee te hebben van wat er in
cfte eeuw allemaal gebeurd is. Dat die eeuw
z'n predikaat 'Gouden' eraan te danken heeft
dat literatuur en schilderkunst in die tijd een
bloeiperiode doormaakten.
Nu is geschiedenis nooit zo 'in' geweest.
Ook in vroeger tijden werd door de oudere
generatie geklaagd dat de jongeren zich niet
meer voor het verleden interesseerden. De
klacht is dus niet nieuw. De jongere genera
tie is altijd meer gericht geweest op wat er
gebeuren zou, dan op wat er gebeurd Is.
En van de weeromstuit hebben de ouderen
zich ahijd weer afgevraagd wat er van de
jeugd terecht moest komen als zij de geschie
denis niet meer kende, of zelfs niet meer van
belang achtte...
Toch denk ik, dat er in onze tijd iets princi
pieel veranderd is. In alle disciplines is er de
nadruk op gelegd dat feitenkennis niet
belangrijk is, wel inzicht. Als ik dat vrij mag
vertalen naar ons onderwerp toe, dan is bij
voorbeeld het uit het hoofd leren van jaartal
len onnodig en overbodig. Maar dan vraag ik
me wel af hoe we zonder dat geraamte van
jaartallen en feiten enig begrip kunnen krij
gen van de situatie.
Natuurlijk, ik behoor tot de oudere generatie
die op de lagere school nog heeft geleerd dat
100 jaar voor Chr. de Bataven in ons land
kwamen; en dat de Tachtigjarige Oorlog
begon in 1568. En toen we dat allemaal
moesten leren zullen we ons ook weleens
afgevraagd hebben waar dat goed voor was.
Maar achteraf hebben we toch een overzicht
gekregen van de historie van ons land, en ook
wat inzicht in de politieke verhoudingen.
Zodat we niet met de mond vol tanden staan
- zoals ik dat hoorde van mensen die hadden
meegedaan aan de enquête - wanneer de
vraag wordt gesteld wie eigenlijk in die
Tachtigjarige Oorlog onze vijand was.
Het is gewoon te gek wanneer volwassen
mensen de meest elementaire dingen niet
büjken te weten. Wanneer, zoals ik laatst
hoorde, een kerkelijk meelevend persoon
Luther hield voor een zendeling zoals bij
voorbeeld Bonifatius, en Calvijn voor een
predikant uit de tijd van de Nadere Reforma
tie...
Hoe komt dat allemaal? Doordat over de hele
linie - in het onderwijs en op de catechisatie
- feitenkennis als achterhaald wordt be
schouwd. Maar dat het zich op den duur zal
wreken staat vast. Want inzicht zonder ken
nis van de feiten - dat bestaat gewoon niet.
Waarnemer
De betere woniiiginrichting sinds 1920
Zandpad 36, Middelharnis, Tel. (0187) 48 27 84
Over het boek Openbaring is veel geschre
ven. Het staat bekend als het laatste moei
lijkste boek van de Bijbel. Aan de andere
kant heeft het ook een ongekende aantrek
kingskracht en was en is het vele mensen tot
troost. De commissie Vorming en Toerus
ting van de Gereformeerde kerk van Middel
harnis nodigt belangstellenden uit voor een
viertal avonden over dit fascinerende boek.
Thema's die aan de orde komen zijn; inlei
ding over het boek, brieven aan de zeven
gemeenten (hfdst. 2 en 3), de vrouw, het
kind en de draak, het beest uit de zee en de
aarde (hfdst. 12 enl3), het nieuwe Jeruzalem
(hfdst 21 en 22). Tot besluit is er een dia
klankbeeld aan de hand van schilderijen van
ds. R. Bartlema. Welkom op dinsdag 13, 20,
27 januari en 3 februari om 20.00 uur in de
Gereformeerde kerk van Middelharnis. De
leiding is in handen van ds. L. J. Lingen.
Voor meer informatie kunt u bellen naar
(0187) 482944, mailen naar
ljl@zeelandnet.nl of kijken op website
www.gk-middelhamis.nl.
In het voorjaar zal een groep mensen een
speciale reis maken langs o.a, de zeven
gemeenten in het huidige West-Turkije en
aan het Griekse eiland Patmos.
De Groene School Sommelsdijli is een
algemeen bijzondere school voor
voorbereidend middelbaar beroeps
onderwijs (VMBO) met ca. 450 leer
lingen, die open staat voor alle gezind
ten. De Groene School biedt een brede
vooropleiding in een veilig schoolkli
maat waar leerlingen met plezier naar
toe gaan. Haar kracht zit in de afwis
seling en onderlinge uitwisseling tus
sen theoretisch en praktische vakken
en in de aansluiting op de vele vormen
van middelbaar beroepsonderwijs
(MBO).
Het respect voor de levende natuur en het
leefmilieu staat daarbij centraal. Dit merkt
een leerling onder meer tijdens de praktijk
lessen, waarbij de leerling omgaat met plan
ten, bloemen en dieren. De school heeft de
beschikking over een ruim opgezet gebouw
en een compleet ingerichte schooltuin. Het
terrein achter de school is ingericht ten
behoeve van de vakken plantenteelt, groene
ruimte en dierenhouderij.
Wat gebeurt er op de Groene Sf hooi?
Als je naar het VMBO gaat moet je 4 jaar
naar school. Dat betekent 2 jaar onderbouw
met vakken als Wiskunde, Nederlands,
Engels, Duits, Economie, Aardrijkskunde,
Geschiedenis en verschillende praktijkvak
ken en 2 jaar bovenbouw. Daarbij wordt een
definitieve keuze gemaakt voor de basisbe
roepsgerichte leerweg (BL), de kaderbe
roepsgerichte leerweg (KL) én de gemeng
de leerweg (GL). Daarbij kun je kiezen uit
de vakrichtingen plantenteelt, dierenhoude
rij, groene ruimte, bloemschikken en ver
werking van agrarische producten. Als
ondersteuning voor deze vakken zijn er nog
agrarische techniek en agrarische bedrijfs
economie.
De groene vakken zijn voor leerlingen die
doorstromen in de groene sector van direct
belang. Voor de vele leerlingen die doorstro
men naar de andere sectoren hebben de groe
ne vakken echter vooral een motiverende
invloed en kuruien de leerlingen in een aan
sprekende omgeving diverse praktische
vaardigheden oefenen.
Naast de reguliere lessen worden er door de
school activiteiten ontplooid om leerlingen
verder te vormen. Hierbij valt te denken aan
kennismakingsactiviteiten, werkweken,
schoolreizen, sportieve en culturele activi
teiten en klassenavonden.
Wat kan ik met de leerwegen?
De kaderberoepsgericnte leerweg en cle
gemengde leerweg bieden beiden aanslui
ting op de lange opleidingen (niveau 3 en 4)
binnen het MBO. De basisberoepsgerichte
leerweg geeft toegang tot de tweejarige
opleidingen (niveau 2).
In het vierde leerjaar wordt gekozen voor
een vakkenpakket dat past bij een richting of
doorstroomprofiel. Er zijn vier doorstroom
profielen: Economie/ Zorg en Welzijn
Techniek Landbouw.
Leerwegondersteuning (LWO) en
zorg
Sommige leerlingen moeten extra inspan
ningen verrichten om het diploma of getuig
schrift te kunnen behalen. Vaak hebben deze
leerlingen problemen met taal, rekenen of ze
hebben sociaal-emotionele problemen. Voor
deze leerlingen bestaat de mogelijkheid tot
extra ondersteuning binnen het Leerwegon
dersteunend onderwijs (LWO). Hoewel zij
extra ondersteuning krijgen, leren deze leer
lingen wel voor een diploma in de Basisbe
roepsgerichte leerweg (BL). Voordat een
leerling voor dit LWO onderwijs in aanmer
king kan komen dient hij/zij een toelatings
test af te leggen. De regionale verwijzings
commissie van het samenwerkingsverband
Goeree Overflakkee, waarvan de school deel
uit maakt, bepaalt of een leerling toelaatbaar
is tot het LWO.
De Groene School biedt binnen haar onder
wijs ook veel vormen van zorg. Elke klas
heeft een mentor en 1 keer per week een vast
mentoruur. De school kent 2 remedial
teachers, biedt leerlingbegeleiding, kent een
decanaat en maakt voor specialistische hulp
gebruik van een orthopedagoog. Jaarlijks
Icunnen een aantal leerlingen deelnemen aan
trainingen op het gebied van faalangstreduc
tie en sociale vaardigheden.
Leerwerktraject (LWT)
Leerlingen in de basisberoepsgerichte leer
weg die gebaat zijn bij een meer praktisch
ingerichte vorm van onderwijs kuimen
geplaatst worden in een Leerwerktraject.
Door een andere opzet van het leerprogram
ma worden de leerlingen in staat gesteld een
diploma te halen met voldoende door
stroommogelijkheden in het vervolgonder
wijs, zónder hierbij het plezier in léren te
verliezen.
Binnen het leerwerktraject neemt de stage
een belangrijke plaats in. In het 4e leerjaar
lopen de leerlingen gemiddeld 2 dagen per
week stage bij erkende leerbedrijven. De
leerlingen krijgen binnen het bedrijf inten
sieve begeleiding van een leermeester. Naast
beroepsvaardigheden wordt er ruim aan
dacht geschonken aan algemene vaardighe
den zoals veilig werken, afspraken nakomen
en jezelf presenteren.
Open Dagen
De Open Dagen van de Groene School Som-
melsdijk voor de basisscholen worden in
samenwerking met de Regionale Scholenge
meenschap Goeree Overflakkee en de Tech
nische School gehouden op dinsdag 13 en
donderdag 15 januari 2004.
Contact
Heeft u na deze informatie toch nog vragen
dan willen wij u van harte welkom heten op
zaterdag 17 januari 2004 van 10.00 uur tot
15.00 uur. Dan houden wij Open Huis voor
alle belangstellenden. U kunt dan zelfstan
dig of middels een rondleiding de school
bekijken en u laten informeren over deze
veelzijdige vorm van VMBO-onderwijs.
Inlichtingen: Groene School Sommelsdijk,
Langeweg 107, 3245 KG Sommelsdijk, tel.
0187-471010,
info groeneschool.nl,
www, groeneschool.nl
"Want de bezoldiging van de zon
de is de dood, maar de genadegift
van God is het eeuwige leven
door Jezus Christus, onze Heere".
(Romeinen 6:23)
Gods Woord spreekt altijd met twee woor
den. Er is een enerzijds en een anderzijds.
Het gaat niet enkel over dood en verdoe
menis, maar ook over leven en behoud door
het geloof in de Heere Jezus Christus.
Anders gezegd: de Bijbel is het Boek van de
tegenstellingen. Dat blijkt ook uit wat de
Apostel Paulus aan de Gemeente in Rome
schrijft in de boven afgedrukte tekst. Daarin
staat een treffende tegenstelling.
Tegenover de bezoldiging staat de genade
gift.
Tegenover de dood het leven.
Over de dood wordt weinig gesproken. De
dood... daaraan denken wij liever niet. We
schuiven de gedachte aan de dood voor ons
uit, tot in de ouderdom toe. Tot, soms ineens,
de dood er is. Er was eens een rijke man in
Amerika. Hij bezat een prachtig landgoed.
Ieder jaar ontving hij vele gasten. Eén voor
waarde stelde de gastheer aan zijn genodig
den: ze mochten met hem niet over de dood
spreken. Het woord dood moest binnen de
grenzen van het landgoed onuitgesproken
blijven. De dood evenwel is geen vijand die
men buiten de poort kan houden. Al noemt
men zijn naam niet, hij klimt toch, naar het
woord van de profeet, 'in de vensters'. Ook
al zijn het de vensters van een kasteel.
De Apostel spreekt in Romeinen 6 vers 23,
over de dood. Hij beantwoordt de vraag,
waar de dood vandaan komt. Waarom moet
de mens sterven?
Het antwoord luidt: de dood is een betaling.
'De bezoldiging van de zonde is de dood'
'Bezoldiging'De Romeinen verstonden de
betekenis van dit woord. Bezoldiging ont
vingen de soldaten, die in het Romeinse
legioen dienden en wereldwijd streden. Zij
ontvingen bezoldiging of soldij. Paulus trekt
de zonde in de militaire sfeer. Hij ziet de zon
de als een krijgsoverste, die zi^ dienaren als
soldij, als loon, de dood geeft. Om tot dit, ten
dode ge-doemde leger van de duivel en de
zonde te behoren, is aanmelding niet nodig.
Wij komen daarin door onze geboorte. We
zijn allen 'in zonden ontvangen en geboren'.
(Doopsformulier). Ieder mens is dienaar van
de zonde en ontvangt als loon.de dood. En
dat drievoudig: de geestelijke dood, 'dood in
de zonden en de misdaden'. De tijdelijke
dood: scheiding van Hchaara en ziel. De eeu
wige dood: de volstrekte afsnijding van de
gemeenschap met God; de eeuwige rampza
ligheid. Dat verdienen wij, dat is ons loon.
Dat is de niet te verbloemen, schrikkelijke
werkelijkheid.
'Want de bezoldiging van de zonde is de
dood'
Als Paulus achter dit, alle uitzicht ontnemen
de woord, een punt had gezet, zou dat volko
men verdiend zijn geweest. Dan zou de dood
het laatste woord hebben gehad. En was er
oorzaak geweest om te vragen: "Zou 't
mensdom dan vergeefs op aarde zijn gescha
pen...?"
Maar Gode zij dank!
De Apostel gaat verder: "maar de genadegift
van God is het eeuwige leven door Jezus
Christus, onze Heere".
Dit 'maar' van God betekent een totale
ommekeer. Het is een bevrijdend, reddend
woord. Hier klinken de liefelijke klanken van
het Evangelie van vrije genade! Er is verlos
sing mogelijk uit de slavernij van de zonde.
Neen, niet van verdienste is hier sprake, maar
van genade. Genade sluit elke verdienste uit.
Anders is de genade geen genade meer.
(Rom. 11:6a).
Toch is deze genade verdiend. Ze is verwor
ven door Jezus Christus, onze Heere. De rei
ne Zoon van God kende geen zonden. Maar
Hij werd tot zonde gemaakt. Al de zonden
van hen, die in Hem zouden geloven tot
zaligheid, nam Hij op zich. Op Golgotha
onderging Hij de vloek over de zonde in alle
zwaarte. Hij onderging de eeuwige dood in
de helse Godverlatenheid. Hij stierf en werd
begraven, want: 'de bezoldiging van de zon
de is de dood'.
Maar zie.het Lam was ook de Leeuw uit de
stam van Juda! De sterke Held overwon dood
en graf. Het werd Pasen. Hij is opgestaan. Hij
kon zeggen: "Ik leef en gij zult leven".
"Het eeuwige leven". Daar kunnen wij alleen
maar van stamelen. "Wat geen oog heeft
gezien, wat geen oor heeft gehoord, wat in
het hart van de mensen niet is opgeklommen,
heeft God bereid voor degenen die Hem lief
hebben". Het zijn onuitsprekelijke dingen,
omdat het over hemelse zaken gaat. Dat eeu
wige leven vangt reeds hier aan. Als het hart
zich mag verheugen in de Heere. Als er vre
de mag zijn door de vergeving van de zonde,
door het bloed van het Lam. Die in de Zoon
gelooft heeft het eeuwige leven. De zonde
brengt de dood, maar de genadegift van God
brengt eeuwig leven. Deze volheid van gena
de vraagt om de bedelaarsgestalte. Een
komen met lege handen. Als onze handen vol
zijn, kan er niets meer bij. Maar lege handen
vervult Hij met zijn heil. Maria heeft er van
gezongen: "Rijken heeft Hij ledig heenge
zonden, maar armen heeft Hij met goederen
vervuld".
Dood of leven, verdienste of genade, dat was
de treffende tegenstelling ons voor ogen
gesteld.
Kwam het in uw en jouw leven al tot de goe
de keuze? Mag u, mag jij, door het geloof.
Hem reeds 'onzeHeere noemen? Dan weet
men van zonde, maar ook van genade. Voor
wie nog zorgeloos de zonde dient, bevat dit
woord van God een ernstige waarschuwing.
Laat u raden door wat ik bij een oude godge
leerde las: "Erbarmt u over uw ziel, wordt
toch eens wakker, gaat uit het rijk van Satan
en begeeft u onder de zoete, zachte, liefelijke
en ter eeuwige zaligheid leidende regering
van de Heere Jezus Christus". (W. a Brakel).
Omdat het genade is, wordt niemand buiten
gesloten.
Het dienen van God blijft op aarde een ten
dele. Er is die tweeërlei wet waardoor het
goede wel gewild, maar het kwade gedaan
wordt.
Meer en meer wordt het 'uit genade alleen'
verstaan.
't Was Gods genade, dat Hij zijn Zoon zond.
't Was Gods genade, dat Hij u de gerechtig
heid van Christus wil toerekenen.
U de genadegift van het eeuwige leven wil
schenken.
Laat dan in het uur van uw sterven:
Juichend, ook in stervenspijn,
't Laatste woord dat gij zult staam 'len:
'Vrije gunst, genade!" zijn.
B.
H.H.
5ÊJ
2004
Zaterdag 10 januari
Hervormde Kerk - Dirksland. Een Han-
delconcert van de Chr. Oratorium Vereni
ging 'Laudando' m.m.v. het Randstede
lijk Begeleidingsorkest en solisten. Aan
vang: 19.30 uur.
Zaterdag 21 februari
Hervormde Kerk - Sommeldijk. Het 29e
Bachconcert, een concert op clavecimbel
en orgel door Paul Kieviet. Aanvang:
20.00 uur
Zaterdag 20 maart
Hervormde Kerk - Middelharnis. Orgel
concert met als thema: 'Van Advent tot
en met Pinksteren, een veelkleurige blik
op het Kerkelijk Jaar' door Paul Kieviet.
Aanvang: 20.00 uur
Zaterdag 3 april
Hervormde Kerk - Middelharnis. WWZ -
Paasconcert m.m.v. het Jong Chr. Urker
Mannenkoor 'Soli Deo Gloria' o.l.v. J.
Kramer; het Jongerenkoor 'Con Amore'
o.l.v. W.A. den Hertog. Dwarsfluit: Mar
jolein de Wit; orgel: Ron van Ommeren;
vleugel: Johan Bredewout. Aanvang:
19.30 uur
Zaterdag 22 mei
Hervormde kerk - Soimnelsdijk. Concert
door Paul Kieviet (orgel en spinet) en
Machteld Kieviet (blokfluit). Aanvang:
20 uur
Zaterdag 19 juni
Hervormde Kerk - Sommelsdijk. Orgel
concert door jongeren. Leerlingen van
Paul Kieviet concerteren op het Meere
orgel. Aanvang: 19.30 uur.
Deze rubriek - uitsluitend bedoeld voor kerkcon-
certen op Goeree en Overflakkee - beoogt een
spreiding van de concertavonden te bewerkstelli
gen. Verenigingen kunnen zich bij het vaststellen
van hun programma op bovenstaande informatie
richten. Komen er onverhoopt toch meerdere
concerten op een en dezelfde avond voor, dan
worden ze geplaatst in volgorde van binnen
komst. Stuurt u tijdig uw gegevens toe en niet
enkele weken voordat het concert plaatsvindt.
We hopen deze rubriek elke eerste vrijdag van de
maand te plaatsen. Concerten tot een jaar na
datum worden opgenomen. Aanmeldingen voor
deze rubriek uitsluitend door middel van formu
lieren, die kunnen worden aangevraagd via tel.
482560.
-3-
Ze hoort hoe Franz het dier zacht tot de orde roept, waarop
het blaffen verstomt.
Nu is er zacht gepraat in de gang, geen gebrul uit schorre
kelen. Ze hoort de stem van haar man en een die ze niet
dadelijk thuis kan brengen, maar waarvan ze meent, die
vaker gehoord te hebben. De stemmen komen door de
gang naar de kamer. Als Franz de deur open houdt om de
gast biimen te laten, kan ze een kreet van vreugde niet
onderdrukken. In de deuropening verschijnt de pastor van
hun kerk, die hen met een bezoek komt vereren.
HarteUjk worden de handen geschud, maar dan zegt Elsa
bezorgd: 'Pastor, u durft veel te riskeren door bij ons op
bezoek te komen."
De man glimlacht stroef: "Kinderen, ook ik heb het zekere
voor het onzekere genomen en gewacht tot het donker was.
Zelfs als predikant of juist als predikant moetje extra oplet
ten. Het is erg, maar zelfs onder m'n eigen mensen zijn er
die niet zullen aarzelen om mij aan te geven. De spionnen
zitten in de kerkbanken. Het vait niet mee om de rechte weg
te blijven bewandelen. Maar ik vind het wel mijn plicht om
jullie even te bezoeken."
Franz vertelt wat hij heeft meegemaakt, nadat hij voor
het leger werd opgeroepen: "Het is nu bijna een jaar
geleden, dat ik het uniform moest aantrekken. Het
begon al toen ik uit de trein stapte. Met vloeken en
sciüreeuwen werden we naar de uitgang gedreven. Er
was nog een aantal maimen, verschülend in leeftijd,
maar ongeveer met gelijke politieke of andere principië
le bezwaren. Reeds bij onze aankomst werd ons toege-
schreeuwd, dat we grondig heropgevoed zouden wor
den. Toen de groep bij elkaar was, marcheerden we naar
het barakkenkamp; een tocht van bijna twee uur. Daar
zijn we afgebeuld op een mensonwaardige manier. Gis
termorgen ben ik thuis gekomen, maar tol op het
moment dat we met verlof gingen, werd nog altijd ver
wacht, dat we regelrecht naar Rusland zouden gaan.
Maar gelukkig, nu ben ik hier, misschien dat er nog een
wonder gebeurt", zucht Franz.
De pastor krukt. Hijdie het zelf zo moeUijk heeft, moet hier
een woord van troost brengen.
De man, die in zijn ambt aan handen en voeten gebonden
is en door de staat in alle opzichten wordt tegengewerkt,
weet, dat wat hij nu doet, erg gevaarüjk voor hem is. Meni
ge collega is al voor heropvoeding weggevoerd, terwijl er
velen zuchten in de concentratiekampen.
Ondanks de spanning die er heerst, wordt het een gezellig
uurtje. Uit het gesprek kan Franz veel sterkte putten. Hij
vertelt dat zijn bataljon naar het oostfront gaat. Daarbij is
het hoogstwaarschijnlijk, dat er slechts weinigen terug zul
len keien.
De pastor troost hen. "Er is een God, Die over leven en
dood beslist, daar kan zelfs een Führer niets aan af doen."
Als de man vertrokken is, voelt Franz zich een beetje opge
lucht. Zou het nog kunnen bestaan dat hij na deze oorlog
naar huis zal mogen terugkeren?
Naarmate het uur van vertrek aanbreekt, wordt hij stiller;
straks zal er afscheid genomen worden. Iets, waar hij
geweldig tegenop ziet. Wat was hij verheugd toen er werd
gezegd dat ze een paar dagen met verlof mochten gaan,
maar nu het vertrek aanbreekt, vraagt hij zich af of het wel
goed was om naar huis te gaan. Zowel hij als Elsa hadden
zich er enigszins in geschikt en nu zal opnieuw een perio
de aanbreken waarin beiden zich zullen afvragen hoe het
verder zal gaan.
De volgende morgen moet hij vroeg vertrekken. De ransel
en andere spullen worden omgehangen. Dan stapt hij met
Elsa aan de hand naar het dorp: ze zal hem naar de trein
brengen. De weinige mensen, die ze tegen komen, groeten
hen schuw.
Bij het station staat weer een wacht van gendarmen, maar
het zijn anderen dan de vorige keer. Net als twee dagen
geleden moet hij zijn papieren laten zien.
De man, die zijn verlo^as en reisbevel controleert, is vrien
delijker dan zijn collega van enkele dagen geleden. "O",
zegt hij, "ga je biimenkort bij de Russen op bezoek?" Hij
vouwt het papier weer dicht en geeft het aan Franz terug.
Hakken worden tegen elkaar geklapt; de Hitlergroet ge
bracht.
Fanatiek zegt de gendarme: "Sterkte bij de Iwans en tot de
eindoverwinning."
Elsa en Franz gaan het perron op. Er zijn weinig mensen.
Wel loopt er een patrouille van SS-ers, die met strakke
gezichten de boel in de gaten houden.
Het duurt niet lang of ergens in het bos klinkt het loeien van
een stoomfluit; de trein is in aantocht. Elsa omhelst haar
man met beide armen. Ze wil zich goed houden, maar haar
stem is schor als ze afscheid neemt.
Even later stapt hij in de trein en blijft op het balkon
staan, waar hij nog even de hand van z'n vrouw kan
vasthouden. Dan zet de trein zich in beweging en rolt
langzaam het station uit in de richting van de heuvels,
waarachter hij dadelijk zal verdwijnen. Franz hangt
over het hek en zwaait, terwijl er een branderig gevoel
in zijn ogen komt. Elsa wordt verscheurd door angst.
Door haar tranen heen ziet ze haar man verder en ver
der van zich afgaan. Nog een korte fluittoon, dan ver
dwijnt de trein om de bocht en is aan het oog onttrok
ken. Op het perron staat eenzaam een jonge vrouw, die
alle gevoel uit zich voelt wegtrekken. Grote tranen
druppelen over haar wangen als ze naar de uitgang
loopt. De fanatieke partijmannen, die haar zien gaan,
schudden het hoofd, niet begrijpend dat een vrouw kan
huilen als haar man naar het front gaat om voor Führer
en rijk te mogen strijden.
Langzaam gaat ze het dorp door, de weg op naar huis. De
hond komt haar al tegen en drukt zijn bruine kop tegen haar
hand. Ze merkt het niet. Birmen valt ze op haar knieën en
stamelt: "O God, geef mij Franz terug."
Ze zijn nu ruim een maand in Polen. Het kamp
ligt aan de bosrand en bestaat uit een aantal oude
loodsen, die mogelijk eens van het Poolse leger
zijn geweest.
Het tweede peleton van de vijfde compagnie, waarbij
Franz Fischer is ingedeeld, heeft zojuist een stormaan-
val op de stellingen van de vierde compagnie beëin
digd. Als circuspaarden zijn ze daarbij opgejaagd door
hun peletons-commandant, de nog jeugdige korporaal
Schreijer, die door de mannen 'het zwijn' wordt ge
noemd. Zwaar bepakt hebben ze een uur hard moeten
lopen, daarbij telkens op de grond vallend en weer
opstaand. De schelle, nog onvolwassen stem van 'het
zwijn' had hen daarbij telkens tot grotere spoed ge
maand.
Franck Muller, die de veertig al ruim is gepasseerd en
in het burgerlijk leven organist is, heeft een paar keer
een trap onder zijn achterste gehad van het zwijn, daar
deze zijn tempo veel te laag vond.
Nu liggen de mannen uit de wind achter een met gras
begroeid heuveltje en roken een sigaret. Ze zijn door
en door vermoeid en zweten als trekpaarden.
Ernst Schlösser, een vakbondsman, hijgt naar adem en
is niet in staat een woord te zeggen.
Peter Mayer, een boer uit de omgeving van Heidel-
berg, heeft het er minder slecht mee gehad, maar toch
wist hij zich met de rug van zijn hand het zweet van het
voorhoofd.
(wordt vervolgd)
