Nieuws
(2)
Varen naar
de wintervogels
uit de kerken
EIUUmOf-IIIEUWS
EIIAriDEI1.l1IEUW5
Dag 10: maandag 14 juli
Dag II: dinsdag 15 juli
Dag 12: woensdag 16 juli
Dag 13: donderdag 17 juli
Dag 14: vrijdag 18 juli
Dag 15: zaterdag 19 juli
Lezers van
weten het BETER.
Dag 16: zondag 20 juli
?- Dag 17: maandag 21 juli
Dag 18: dinsdag 22 juli
Dag 19: woensdag 23 juli
Dag 20: donderdag 24 juli
Dag 21: vrijdag 25 juli
Dag 22: zaterdag 26 juli
PAGINA 9
Staatsbosbeheer organiseert, ook in
januari 2004, weer twee vaartochten.
De eerste vaartocht is op zaterdag 17
januari 2004 en heeft als bestemming
het Haringvliet-Hollands Diep. De
tweede vaartocht is op zaterdag 24
januari 2004 en heeft als bestemming
het Krammer-Volkerak.
Duizenden ganzen, eenden, zwanen en stelt
lopers overwinteren ook deze winter in het
Haringvliet-Hollands Diep of in het Kram
mer-Volkerak.
U kunt de vogels uitgebreid bekijken tijdens
twee vaarexcursies met een comfortabele
rondvaartboot.
De boottocht voert langs de platen, slikken
en grasgorzen die Staatsbosbeheer beheert
en natuurlijk is ook de boswachter aan
boord. Hij vertelt over de vogels en over ver
schillende natuurontwikkelingsplannen.
Ook het Kierbesluit voor de sluizen in de
Haringvlietdam komt ter sprake. Met een
beetje geluk zien we ook een zeearend of
slechtvalk.
De tochten zijn niet alleen interessant voor
ervaren vogelaars, maar ook voor beginnen-
de vogelkijkers.
De rondvaartboot 'De Avontuur' vertrekt
om 10.00 uur uit de haven bij Willemstad
Vesting en is om 16.00 uur weer terug.
Met deze boot worden de tochten van 17 en
25 januari 2004 gevaren. De rondvaartboot
heeft een kleine keuken.
Belangstellenden voor deelname aan de
vaartochten van 17 en 24 januari dienen zich
telefonisch aan te melden bij het VVV in
Willemstad, tel. (0168) 476055.
Deelname kost 12,- per persoon. Een lunch
pakket kost 5,50.
Aanbevolen wordt goede winterkleding aan
te trekken en een verrekijker mee te nemen.
De tochten zijn geschikt voor rolstoelgebrui
kers.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Sleen, ds. H.J.H. Pap te
Dederasvaart.
Aangenomen naar Austerlitz (SoW-
gemeente De Hoeksteen), kandidaat M.
Poot-Van Amerongen te Woerden; naar
Schelluinen, kandidaat B.A. Belder te West
broek; naar Wagenborgen, mw. kandidaat
I^.J. Meijerman-Huigen te Peize.
Bedankt voor Pemis, ds. G.J. Ottej te'Nièu-
we Pekela; voor Rijssen (W!jk"öJ,''cfs. fi'.J.'
van de Kamp te Wageningen.
Beroepbaar: kandidaat M.L.W. Karels,
Bremstraat 19, 7676 BR Westerhaar. Tel.
0546-657357.
E-mail: m.l.w.karels@filter net.nl.
GEREF. KERKEN IN NEDERLAND
Beroepen te Amsterdam (g.v. Van Leeu-
wenhoekziekenhuis), ds. J.W. van der Zaag
te Bergen NH; te Barendrecht, ds. H.J. Kete
laar te Grijpskerke; te Heteren, ds. S.de Kam
te Utrecht, die dit beroep heeft aangenomen
en tevens verbonden blijft aan De Witten
berg; te Strijen (pt), ds. H.P. Hummel te Rot
terdam-Alexander (bijz. opdracht) die dit
beroep heeft aangenomen en tevens in Rot
terdam werkzaam blijft.
Beroepbaar: kandidaat A.H. Fröhlich, Rin-
geweerstraat 1, 9981 JC Uithuizen. Tel.
0595-431767. E-mail:.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Aangenomen naar Leiden, ds. A. de Snoo te
Assen-Marsdijk, die bedankte voor Goes;
naar Mussel, kandidaat H. Prins te Almelo,
die bedankte voor Dokkum, Kantens, Mid-
delhamis i.c.m. Bergen op Zoom en Smilde.
NED. GEREF. KERKEN
Beroepen te Rijsbergen, kandidaat M. de
Kreek te Dordrecht.
Aangenomen naar Amersfoort-Zuid, ds. W.
Molemaker te Krommenie.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Alphen a/d Rijn, ds. G.
Bouw te Doomspijk.
Bedankt voor Veenendaal (Pniëlkerk), ds.
W.N. Middelkoop te Rijnsburg.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Berkenwoude, ds. W. Visscher
te Amersfoort; te Dirksland, ds. D. de Wit te
/Nieuw Beijerland; te Enkhuizen, ds. W.
Harinck te Woerden; te Krimpen a/d IJssel,
ds. G.J.N. Moens te Goes; te Lethbridge
(Can.), ds. C. Sonneveh te Veenendaal; te
Meliskerke, ds. P. Mulder te Dordrecht; te
Rijssen-West, ds. D. de Wit te Nieuw Beijer
land; te Rotterdam-Zuid, ds. C. Sonnevelt te
Veenendaal; te Zwijndrecht, ds. M. Karens
te Werkendam.
Aangenomen naar Lethbridge (Can.), ds. C.
Sonnevelt te Veenendaal, die bedankte voor
Beekbergen, Doetinchem, Markham (Can),
Moerkapelle, Rilland Bath en Rotterdam-
Zuid; naar Vlissingen, ds. C.G. Vreugdenhi!
te Groningen, die bedankte voor Rotterdam-
Zuidwijk.
Bedankt voor Benthuizen, ds. P. Mulder te
Dordrecht; voor Middelburg-Centrum, ds.
D. de Wit te Nieuw Beijerland; voor Scher-
penzeel, ds. G.J.N. Moens te Goes.
Een paar weken werken
in een ontwikkelingsland
Ik ga wel mee naar de bouw, maar ben
afschuwelijk misselijk, dus in de bus snel
een raampje opzoeken en hopen dat ik er niet
uit hoef te gaan hangen als we over al die
hobbels rijden...Er waait een lekker windje
door de bus, nu alle ramen open zijn. Deze
ochtend wordt voor mij een ochtendje onder
de boom, bij de anderen, ziek, zwak en mis
selijk. Echt vervelend om toe te kijken hoe
anderen hard werken en je zelf niet eens een
steen kunt optillen! Vanmiddag kinderwerk!
Het is heerlijk rustig, maar toch wel jammer
dat veel kinderen niet weten dat we deze
week ook weer komen. Er wordt stil naar het
verhaal geluisterd. Het groepje heeft een
poppenkast gemaakt over het verhaal van
Ruth. We zingen liedjes en gaan nog wat
kleuren. Daarna halen we een strandbal
tevoorschijn..., zoiets heb ik echt nog nooit
gezien: ze worden helemaal wild en meppen
tegen die bal en springen en gillen dat ze die
bal willen! We hebben echt vreselijk gela
chen om hoe dat eraan toe ging. Als we aan
het eind van de middag teruglopen, lopen ze
allemaal mee. Om ze nog even bezig te hou
den, gaan we nog liedjes zingen en 'pape-
gaaitje leef je nog' doen. Vooral het "iadee-
jaa - poef!" is een succes, 's Avonds even
lekker niks. Iedereen heeft z'n rust echt hard
nodig.
Vanavond gaan we in het hutje slapen...,
spannend hoor! We gaan dan naar een fami-
he in Gbungbaliga, slapen dan in een hutje
en gaan de volgende dag meteen naar de
bouw. Na alle verhalen over insecten, kak
kerlakken en andersoortige enge beesten heb
ik toch m'n twijfels.
Vandaag wil ik veel doen! Met goede moed
begin ik in het cement. Zand scheppen,
cement erbij, mengen, water erbij, weer
mengen... een hele kunst! We zingen het
betonlied mee met de betonmakers. Het is
erg makkelijk, dus de Ghanezen doen inmid
dels volop mee. Even een korte uitleg: je
loopt achter elkaar om de berg beton heen en
ondertussen schep je het om. Dan zing je op
een nog niet bestaande wijs: "betonbetonbe-
tonbetonbeton". De dag gaat zo heel erg snel
voorbij.
Dan gaan we naar de hutjes. Van onze gast
heer krijgen we, op verzoek, een emmer
wbter om ons op tififrissen, echt wassen zit er
de komende dag niet in.. We gaan pannen
koeken eten! Die bakken we zelf op kolen.
Binnen in het hutje zie ik geen enge beesten,
maar ik ruik wel.geiten. Die gebruiken dit
hutje dus als toilet! En dat ruik je best goed!
Om acht uur gaan we naar een familie op
bezoek. Het hoofd van de familie heet ons
welkom en trekt zich weer terug. Vervolgens
gaan we met de rest van de familie gezellig
zitten praten. Over en weer worden er vra
gen gesteld: "Wie doet de huishouding?", of:
"Wie zoekt de huwelijkspartner uit?" Er
wordt erg hard gelachen als we zeggen dat
we dat zelf doen! En datje geen geld aan de
familie hoeft te geven. Op elk antwoord van
ons komt een reactie, of er wordt heel erg
gelachen of ze gaan nadenkend zitten knik
ken. En andersom is dat ook zo. Maar als het
gaat over het zorgen voor de ouders, dan
komen er heftige reacties los! Ze snappen
niet dat wij ze in een verzorgingshuis stop
pen! Hoe kun je mensen, die je alles gegeven
hebben wat je nu bent, verlaten en anderen
voor hen laten zorgen? Nog drie keer komen
ze erop terug en ze willen ons echt laten
weten dat ze er heel bezorgd om zijn. Het zet
je wel aan het nadenken, zo'n cuhuurver-
schil. Waar ze ook echt heel erg van schrik
ken, is dat het in Nederland voorkomt dat er
soms mensen overleden zijn en dat men daar
pas weken later achterkomt! De tolk is daar
zo van ondersteboven dat het minutenlang
stil blijft voor hij het aan de familie vertelt.
Toch wel heel bijzonder, zo'n gesprek.
Wat een nacht hebben we achter de rug!
Geen minuut geslapen, het was zo ontzet
tend warm! Ik was heel erg blij dat het licht
werd en toen ben ik direct buiten gaan zitten.
We ontbeten lekker rustig en hebben daarna
ge-GMG'd. Het busje kwam onze bagage
ophalen en meteen gingen de zieken mee
terug. Deze dag was echt rampzalig! Als je
wél geslapen hebt is het al zwaar, maar als je
niet hebt geslapen dan is het bijna dodelijk.
Maar gelukkig kon ik 's middags weer naar
de kindertjes! Het verhaal ging over de Goe
de Herder en werd buiten onder de bomen
verteld en uitgespeeld. Er werd hard gela
chen om de herder die de wolf wegjoeg en
om de schaapjes die op handen en knieën
achter de herder aankropen. Er waren negen
zwarte schaapjes en één witte; de witte hep
weg, maar werd gelukkig ook weer gevon
den door de herder.
Daarna naar huis! Ik ben nu nog blijer met
het water dan ik al was. Eindelijk weer een
beetje schoon worden! We eten rijst met van
alles er door (herkomst onbekend). Het is
erg lekker! Toch hebben sommigen veel
moeite om wat te eten. 's Avonds komt Step
hen. Hij werkt voor AGREDS en is leider
van ons project. Stephen komt vertellen over
wat hem bezighoudt en hoe hij gelooft. Het
is een indrukwekkend verhaal, van vertrou
wen in God en alles van Hem te verwachten.
Hij vertelt ook hoe de Afrikaan gelooft. Die
gelooft met alles wat er in hem zit en is er
constant mee bezig. Als iemand vraagt:
"How are you?" Dan is het antwoord: "By
God's grace, I'm fine" Dat verklaart ook de
namen op de winkeltjes 'Sweet Jesus -
Motors' bijvoorbeeld. Wel iets om over na te
denken!
Vannacht heeft het heel erg hard geregend
en werd het erg koud. Even dacht ik nog dat
we weg zouden spoelen, maar ik vond sla
pen belangrijker dan kijken of dat waar was.
Vanmorgen was er rijstepap! Ongelofelijk
dat ik daar ooit zin in zou hebben. Normaal
vind ik het afschuwelijk, maar nu is de enige
gedachte: het is voedzamer dan wit brood,
dus eten! (met heel veel suiker en kaneel
natuurlijk).
Het was bewolkt toen we bij de bouwplaats
aankwamen, daardoor was het ook niet zo
warm. We hebben de bekisting eraf gehaald
en de spijkers verwijderd en rechtsgeslagen,
zodat ze nog een keer gebruikt kunnen wor
den. Na de lunch ga ik met de zieken mee
terug naar Yendi. Opgepropt zitten we in de
auto van Stephen, we worden door de
chauffeur teruggereden. Onderweg zwaaien
er weer veel kinderen naar ons en ze roepen
"Father, father!" De chauffeur legt uit dat dit
komt omdat er regelmatig rooms-katholieke
priesters komen die dan het Evangelie ver
tellen en spullen uitdelen. Die priester zijn
ook wit, dus alle witte mensen die ze zien
zijn 'fathers'.
Het gaat allemaal zo onwijs snel! Nog maar
één week.Vannacht was ook weer een las
tige nacht. Weinig geslapen en steeds naar
het toilet gerentó^als geen pretje en natuur^,
lijk ook geen leuk verhaal, maar wel de reali
teit, helaas...! Soms moetje even een stapje
terugdoen, en dat deed ik dan ook vandaag.
De rest van de groep (op de andere zieken
na) zijn aan het betonnen! Vandaag is het
betondag en is het de bedoeliiig dat de vloe
ren gestort worden. Dat is lastig, als alles
met de hand moet. Een betonmolen was in
de verte omtrek niet verkrijgbaar en dat
scheelt al snel zo'n twintig mensen werk! De
enige betonmolen die ze hadden in Yendi
was kapot, dus dat wordt gewoon de handen
uit de mouwen. De groep is veel later terug
dan normaal en ze zijn allemaal...: zwart!
Valt niet zo op in deze omgeving maar het is
niet helemaal natuurlijk. Een beetje gespet
ter en geplons met een waterfles en we zijn
allemaal weer wit(tig).
De kapsters uit Yendi komen vanmorgen om
vlechtjes te maken. Na uren op een stoel te
zitten, heb je dan een hoofd vol strakke exo
tische vlechtjes! Eén van de kapsters heeft
haar kind meegenomen en die zit in een doek
op haar rug. Als hij begint te huilen, ver
schuift ze hem naar haar heup en krijgt hij
borstvoeding en zij vlecht gewoon door...,
heel efficiënt!
's Middags gaan we fietsen! Met een gids
fietsen we door de omgeving, af en toe staan
we stil om wat te drinken en uit te rusten. We
komen langs een meer en bij het vliegveld
van Yendi. "Hier is het vliegveld van Yendi"
vertelt de gids. Iedereen kijkt geïnteresseerd
om zich heen, maar niemand ziet een vlieg
veld. "Uhm..., waér dan precies...?" "Je
stéat erop!" Dat was het vliegveld dus, een
weg zoals alle wegen; zand, hobbels, kuilen
en hier stond dan nog wat gras op.
Na onze avontuurlijke fietstocht langs smal
le weggetjes, afvalhopen en door een water
stroompje heen, kwamen we in Yendi aan.
We hadden geen tijd om ons om te kleden
want we moesten de fietsen terugbrengen.
Daarna wachtten we op onze bus die ons
naar Gbungbaliga zou brengen voor het
voetbal- en volleybaltoernooi! Alleen was er
geen bus dit keer, maar een truck! Achter in
de bak, op de Afrikaanse manier!
We werden genadeloos in de pan gehakt met
het volleybalen. Het voetbal ging iets beter
en na een gelijkstand van 2-2 verloren we
toch nog met de penalty's. De oudsten van
het dorp zaten op ons te wachten in het
schooltje. We kregen een toespraak en ze
boden ons vervolgens een maaltijd aan om
ons welkom te heten. De maaltijd bestond
uit: een schaap, die stond te mekkeren aan
een touw in de school, en 10 yams. Even
stonden we verbaasd te kijken, maar we
snapten het al. Het schaap ging mee de truck
in en werd de volgende dag klaargemaakt
om te eten. Een paar meisjes kostte het een
paar tranen, maar uiteindelijk heeft iedereen
er heerlijk van gegeten!
Vanavond zijn we uitgenodigd bij het koor.
We zijn benieuwd wat we gaan horen en
hebben ons verheugd op swingende gospel
muziek! Alleen regende het erg hard en
kwam niemand z'n huis. Wij waren de eni
gen, met de dirigent en de drummer, dus
hebben wij maar gezongen...
We hebben onze eigen dienst gehouden.
Enkele deelnemers hadden het voorbereid en
het was echt heel erg leuk. Verder hebben
we vandaag uitgerust.
Cultuurprogramma vandaag! Met een aantal
deelnemers gaan we een 'profession exchan
ge' doen. Ik heb gekozen voor economical;
we gaan dan op bezoek bij een bank en in
een winkeltje werken. Dat lijkt me best leuk!
Bij de bank is het erg druk. Wij mogen naar
binnen en kunnen alles vragen wat we wil
len. Verbazingwekkend dat alles nog met de
hand gaat. Er is niet eens een computer. Het
leek ons leuk om een rekening te openen bij
de bank om te zien hoe dat gaat. Het enige
wat we nodig hadden, waren twee pasfoto's
en 50.000 cedi's 5) om op de rekening te
zetten. Later op de ochtend heb ik samen met
één van de deelnemers in een winkel
gewerkt. Het was echt heel erg grappig om te
doen. De heb spijkers verkocht, die werden
eerst afgewogen en toen in papier verpakt,
en verder heb ik nog cement verkocht en
hout. En natuurlijk heel veel gekletst. Het is
zo leuk om te praten met ze. Ze zijn echt heel
erg open en ook nieuwsgierig hoe wij alles
doen. Natuurlijk kwamen er veel mensen
langs om alleen maar naar ons te kijken en
vervolgens lachend weg te lopen.
Vanavond hebben we candlelightnight. Een
sfeervolle avond met veel kaarsjes en (niet
helemaal gemeende) romantische gedichten.
Er zijn veel gedichten geschreven, dus zijn
we wel een tijdje bezig met het luisteren en
gemeten van de creatieve uitspattingen van
onze groepsgenoten. Er worden odes
gebracht aan de ventilator, de waterfles en
een regenbui.en aan groepsgenoten. Thea
is vanavond nog naar het ziekenhuis in Yen
di geweest. Ze krijgt morgen de uitslag van
het onderzoek. HopeUjk is het geen mala
ria...
Laatste bouwdag! Raar dat dit echt, echt,
écht de laatste werkdag is hier, maar aan de
andere kant ook wel lekker. Vanmorgen was
het weer heerlijk bewolkt, dus was het een
aangename temperatuur. Toch moet er nog
gemetseld worden. Het is namelijk zo'n
groot gebouw dat het dak er nog niet op kan.
Vandaag worden alle muren afgemetseld en
de ringbaUc gestort. Als wij weg zijn, büjft
de aannemer nog om het dag erop te zetten.
De stenen zijn nog steeds zwaar! Dat is toch
onbegrijpelijk, na drie weken werken sta ik
nóg te puffen als ik steen moet optillen! Of
er weer één af moet tillen als 'ie scheef Hgt
of als er niet genoeg cement onder zit.
Om half één lunchbreak! Annemieke, m'n
raetselmaatje, en ik zijn echt superblij; ver
heugd gooien we onze werkhandschoenen in
de lucht, maar... volgens Justin kunnen we
best nóg wat doen omdat het kinderwerk pas
later begint vanmiddag... Toch heb ik niet
meer gemetseld omdat ik in een winkeltje,
zo klein als een luciferdoosje, lucifers moest
kopen. Het meisje in het winkeltje paste er
nét in!
Vanmiddag voor de laatste keer kinder
werk..., dat is echt wel jammer. Dan zijn
drie weken best kort! Hopelijk kan de school
met de materialen die we achterlaten, nog
een keer iets doen.
Vanavond hebben we een afscheidsdiner
met de Ghanezen met wie we samengewerkt
hebben! Het eten is klaargemaakt door enke
le deelnemers en de kitchen-staff. De tafels
zien er heel erg mooi uit. De Ghanezen zit
ten tussen de Nederlanders in, om de inte
gratie te bevorderen. Ik zit naast Ably, de
nachtwacht. Niemand heeft hem ooit gezien
omdat hij daar altijd in het donker zit, als wij
slapen. Hij spreekt ook geen woord engels
maar hij zit zo te glunderen dat je er zelf blij
van wordt als je naar hem kijkt. Met gebaren
proberen we te communiceren en dat gaat
aardig. Aan het eind van de avond krijgen ze
allemaal nog een cadeautje, een aandenken
aan ons. Het was echt een succes! (Thea had
overigens geen malaria!)
Vandaag is de overdracht en nemen we
afscheid van Gbungbaliga en Yendi. De
groep wordt in tweeën gedeeld. De ene
groep gaat het gebouw versieren en de ande
re groep de kinderen. De kinderen staan net
jes in een rij te wachten. Ze staan allemaal in
de houding en na wat militaire bevelen,
waarbij ze in de houding gaan staan, zingen
ze uit voile borst het volkslied. Wij staan er
maar een beetje beduusd bij te kijken.dit
hadden we niet echt verwacht. We gaan de
kinderen schminken, blazen ballonnen op en
delen cadeautjes uit. Verder doen we nog
wat spelletjes met zé. Dan gaan we allemaal
naar de opening van het gebouw. Het uitde
len van vlaggetjes wordt gestaakt omdat we
echt belaagd worden door de kinderen. Ze
moeten nu eerst op de grond zitten in een
kring, en dan krijgen ze een vlaggetje. Ook
de ouderen willen een vlag; die zitten nu op
een stoel met een vlaggetje in de hand, te
wachten op wat er komen gaat. Dan volgen
er allerlei toespraken. Ik kijk af en toe even
rond om te kijken of iedereen nog wakker
is...; even een (bijna) subtiele duw en er
wordt weer geluisterd. De District Chief
Executive heeft ook nog een toespraak, met
humor... Hij komt tussen ons in staan en
vraagt of we nog keer 'hoofd, schouders,
knie en teen' willen doen, om te zien of hij
het ook kan. Natuurlijk doen we dat, en hij
doet heel enthousiast mee!
Na een paar uur, denk ik, gaan we naar het
gebouw toe voor de opening. Door ballon
nen uit het gebouw te laten, waarna er een
chaos ontstaat, is het gebouw geopend. De
chaos duurt nog even voort. Oude mannen
slaan met hun paraplu naar de ballonnen en
proberen er één mee te nemen, kinderen
doen dat ook, alleen zonder paraplu, en
anderen rukken de slingers en het plastic van
het gebouw; en wij..., wij staan met open
mond te kijken naar wat er allemaal gebeurt.
Na de lunch laden we de spullen in en ver
trekken we naar Tamale. We zijn al op de
terugweg! Nog een paar dagen en dan zijn
we weer in Nederland.
Oei! We zijn te laat opgestaan! Om 6:15 uur,
wel een kwartier te laat. Snel de tassen inla
den en in de bus stappen. Onderweg staan
we een tijd stil omdat er weer eens een
vrachtwagen in de berm is geraakt en gekan
teld is, verderop staat een oUetankwagen te
lekken. We moeten er heel snel voorbij
anders wordt de weg afgesloten. Met onze
bus gaat het ook niet helemaal lekker. Hij
lekt water en dus moeten we om de paar uur
stoppen om dat bij te vullen. Er komt mis-
scluen een nieuwe bus zodat we over kunnen
stappen. Ruben is erg ziek. Er wordt het
bevel 'ramen dicht' gegeven als hij naar bui
ten gaat hangen om over te geven. Het is
maar goed dat de ramen dicht zijn want hij
zit helemaal voorin en door de wind.Ja ja,
iedereen snapt wel wat er dan gebeurt! Het
duurt best lang allemaal, en als we aan bus
chauffeur Bash vragen hoe ver het nog is,
antwoordt hij: "far!" Het aantal kilometers
wordt niet genoemd: het is gewoon 'ver'.
Half in de middag komen we langs de water
vallen! Gelukkig is er nu wel tijd en kunnen
we spetteren in het koude, frisse, schone
water. Dat is een zeer welkome afwisseling
van de lange busreis. Het is er echt heel erg
mooi! We blijven er een uurtje en daarna
vertrekken we weer. Iedereen is door het
watergeweld weer een beetje wakker en
actief, dus is het een gezeUige boel in de bus!
Maar het duurt 'errug' lang, héél errug lang,
en de bus..., tja, die heeft z'n beste tijd ook
gehad.Het wordt donker, en de hoop dat
we konden overstappen in een nieuwe bus is
nu overgegaan in de hoop dat we in deze bus
kunnen blijven zitten! Maar om 22.45 uur
komt er toch nog een nieuwe bus.Heel erg
slaperig gaan we naar buiten. Maar dan moet
óók de bagage nog es worden overgeladen!
Dat duurt eventjes, maar dan vertrekken we
toch richting Accra. Bij iedere verzameling
Uchtjes die ik zie, denik ik dat we er zijn;
maar we moeten toch echt nog een stuk ver
der. Als we eenmaal in Accra zijn, duurt het
nog even voordat we bij het hotel zijn. En
dan..., is er..., een heerlijke kamer..., met
een écht bed..., en een douche..., en bene
den in de eetzaal nog een avondmaaltijd...
Maar die sla ik maar even over...
Gaaaaap...!!!
We blijven vandaag in Accra en bezoeken
een slavenfort. Niet het bekende fort 'Elmi-
na', maar een kleinere, dichtbij de stad en
aan het strand. Het is druk in Accra, maar al
snel komen we buiten de stad. Er staan nog
wel kleine huisjes, dicht aan de weg; eigen
lijk meer hutjes. Ervoor staat een tafel met
koopwaar. Kleine kastjes met vis, brood,
etc, waarvan je de geur wekenlang nog her
innert... De mensen zien er nog armer uit
dan in het noorden. De kinderen hebben bij
na geen kleding en ze kijken hun ogen uit
naar de bus. Als we uitstappen, staan er
inmiddels misschien wel veertig kinderen
om ons heen. In groepjes van twaalf gaan we
naar het fort. Ik had niet kunnen bedenken
dat het zo aangrijpend was, terwijl er toch
echt niet zoveel te zien was. De gids vroeg
waar wij vandaan kwamen. "O Holland!
well, the dutch people build this fort...." De
Hollanders, misschien wel onze voorouders,
hebben dit gebouwd! Eerst om het goud in
op te slaan, en toen dat op was: om mensen
in 'op te slaan' en vervolgens te versche
pen... Alles is wit geschilderd, maar de
maaskeitjes op de trappen zie je nog goed.
We gaan naar beneden. De ruimte is donker
en muf, het plafond laag. Er is één luchtgat,
van 40 bij 40 cm. We staan daar met twaalf
mensen, en als de deur dichtgaat is het
benauwd. De gids vertelt dat hier honderd
mannen in werden gestopt. Honderd! De ril
lingen lopen over m'n rug als ik me daar een
voorstelling van maak. Door het gat in het
plafond werd voedsel en water naar beneden
gegooid. De sterksten vechten zich een weg
naar voren, waar het eten valt en nog een
beetje lucht naar binnen komt. De zwakke
ren worden vertrapt en sterven. Dan, eens
per dag wordt er voedsel door het gat
gegooid, voor het alle grijpende handen kan
bereiken, is het al weg, opgegeten. De licha
men van de zwakken worden in drie massa
graven gegooid, die in het fort zijn gemet
seld. Als er een schip klaar is voor vertrek,
worden de levenden geblinddoekt en moeten
ze door een tunnel van honderden meters
lang naar het strand kruipen. De tunnel is
niet hoger dan 60 cm. Dan worden ze inge
scheept, in het ruim op weg naar het land van
de toekomst.
Een schrille tegenstelling als we daarna de
oceaan in rennen, over het strand, langs
palmbomen, waar een jongetje in een palm
boom zit en kokosnoten naar beneden gooit.
Even snel als hij erin klom, komt hij er nu
uit. Alle gedachten aan het verleden van
Ghana worden door de golven weggespoeld.
Toch, als we teruggaan naar ons hotel, kan ik
het niet vergeten.
De dag van vertrek. Vreemd hoor, om te
denken dat we over een paar uren al weer
thuis zijn! We hebben nog wel een hele dag
voor ons, hier in Ghana, dus daar gaan we
eerst van genieten! In de tuin van het hotel
zitten we deze ochtend bij elkaar voor de
laatste GMG. Iedereen schrijft een brief aan
zichzelf, die over een tijdje naar je wordt
opgestuurd. Hierin schrijf je de momenten
die je niet wilt vergeten, mensen die je niet
wilt vergeten, bijzondere dingen die je hebt
gezien en misschien wel goede voornemens,
waar je echt wat mee wilt gaan doen.
Dan is het tijd om de spullen in te pakken!
Tassen klaarzetten en in de bus laden. We
gaan naar de markt in Accra. Voordat we
daar zijn worden we in de bus al aangeklampt
door verkopers van zonnebrillen, landkaar
ten, slippers, zeep, etc. Je kan het niet beden
ken! Dan de markt. Je moet er wel aan wen
nen want het afdingen is echt wel nodig! Als
je het een beetje onder de knie hebt en vol
trots tegen de anderen vertelt voor welk
bedrag je iets hebt gekocht, dan wordt het
echt een sport. Na het shoppen gaan we naar
het hoofdkantoor van AGREDS in Accra en
krijgen we post van thuis! Voor sommigen is
er een stapel kaarten, anderen moeten het
zonder doen. Wel een beetje laat, maar erg
leuk om te lezen! In de tuin van het kantoor
zitten we nog lekker onder de bomen, voor
dat we aan de evaluatie beginnen. Als staf
evalueren we het project eerst met Joseph, de
directeur van AGREDS, en daarna met de
groep. In het kantoor van Joseph is het heer
lijk koel door de airco, en hij heeft superre
laxte banken staan. Het gesprek is erg leuk.
Daania gaan we de warmte weer in voor de
evaluatie met de groep.
Iedereen is geweldig positief; de hoogtepun
ten worden zonder moeite opgenoemd. Het
dieptepunt voor velen was het ziek zijn,
maar uiteindelijk overtreft de geweldige tijd
die we daar met elkaar hebben gehad de paar
dagen van ziekte en ellende!
We moeten aan het eind van de middag snel
naar het vliegveld om in te checken. Geen tijd
meer om te eten dus; de boterhammen met
vruchtenhagel gaan gewoon mee naar 'Koto-
ko'Na een paar uur - pfffwat duurde dat
lang, dus veel commentaar op de manier van
werken op het vMegveld - en het afscheid van
Stephen, Bash en Feüce stappen we in voor
de terugreis. Hier is de airco aan, heerlijk!
Nog een paar uur en dan zijn we.thuis!
Nieuwe Tonge, Jantine van Heemst
