Rond de tafel met Deltanatuur
delta natuur
Eiutfosn-niEuws
Wi
De vloer gezogen en de eettafel gedekt voor vijftien. We worden door Ella
de Wit royaal ontvangen op het akkerbouwbedrijf van haar en haar man
Ajé. Onder de kerstboom en onder het genot van een stevige erwtensoep
ontstaat een even stevige discussie over Deltanatuur. Na een brede arm
zwaai stuiteren de kerstballen door de kamer. Gelukkig kunnen ze bij De
Wit wel tegen een stootje! Een rondetafelgesprek over Deltanatuur op de
boerderij van Ajé de Wit. In de Zuiderdieppolder? Maar dat is toch het
hol van de leeuw? Nee, meer het 'Lagerhuis' van Paul Witteman. Stevige
meningen vinden er een luisterend oor. "Wij gaan discussies met de streek
niet uit de weg," verzekert projectleider Deltanatuur Carel Harmsen.
De toekomst van de akkerbouw
Deltanatuur en recreatie
Deltanatuur en ganzen
De Haringvlietsluizen op een kier
PAGINA 13
DINSDAG 30 DECEMBER 2003
'Een stevig gesprek
en dito erwtensoep'
Aan de tafel zitten de akkerbouwfamilies
van Ton Buijs en Ajé de Wit uit de Zuider
dieppolder, dijkgraaf David Goekoop en de
burgemeesters Greet de Vries-Hommes
(Middelhamis) en Ton van Pelt (Oostflak-
kee). Verder schuiven aan: Pim Balde van de
natuurvereniging VNLGO, Gert de Groot
van Natuurmonumenten, Ruud de Vos van
aannemer AVK, en Carel Harmsen, de pro
jectleider van Deltanatuur.
Akkerbouw zal altijd belangrijk blijven op
het eiland. Maar naast traditionele bedrij
ven komt er meer aandacht voor nieuwe of
streekgebonden gewassen. En: combinaties
met recreatie en natuurbeheer.
Mevrouw Buis heeft het daar toch moeilijk
mee. "Mijn man is in zijn hart boer en wil het
land bewerken. Die is geen campingbaas."
De familie Buijs was in de jaren zeventig -
samen de overburen De Wit - pionier in de
Zuiderdieppolder. "We hebben dit hier in
cultuur gebracht." Geen wonder dat de
natuurplannen niet met gejuich worden ont
vangen.
Zoon Marco Buijs staat op het punt om zijn
vader op te volgen. Ook hij is liever 'hon
derd procent boer'. "Maar er is een verschil.
Of je 10 procent recreatie erbij doet of dat
het 80 procent van je bedrijf uitmaakt...
Maar uiteindelijk denk ik dat akkerbouw in
deze polder niet samengaat met Deltana
tuur." Inderdaad, vindt ook Carel Harmsen
van Deltanatuur: "Die grote buitendijkse
natuur met brak water en getij combineert
niet met akkerbouw,".
Maar voor wie het wil, zijn er kansen. Gert
de Groot van Natuurmonumenten: "Je ziet
op andere plaatsen dat neveninkomsten uit
campings uitgroeien tot een hoofdinkomen.
En denk eens aan de verbouw van streekge
bonden producten. Er zijn boeren die daar
goeie omzetten mee maken."
David Goekoop: "En? Hoe vaak per jaar eet u
zeekraal?" Tja, de markt valt een beetje tegen.
Dijkgraaf David Goekoop:
"De haringvlietsluizen op een kier: okée, mits zoet water duurzaam is geregeld.
Burgemeester Greet de Vries-Hommes:
"Traditionele akkerbouw blijft mogelijk, nieuwe teelten en recreatie zijn een uitdaging.
niJksHiKrii»! dliactia Zuid-HoJland. au
Vaivniglng NiluurmanumaMin. SKchling H
Obi* p>rti|*r hobtxn au ovarliflpirtnais In
Gert de Groot en Ajé de wit.
Gert de Groot: "Gelukkig staat de boer niet meer alleen. Natuurmonumenten en Deltanatuur
zoeken naar oplossingen voor ganzenproblemen.
"Maar dat kan veranderen," meent Greet de
Vries-Hommes. "Zeekraal is nu een deUca-
tesse die Albert Heijn importeert. Er is dus
een markt die kan groeien. Samen met recre
atie kan het een mooi inkomen opleveren.
Voor wie traditionele akkerbouw wil bedrij
ven, moeten we een alternatieve plek zoeken
op dit eiland."
Dat klinkt goed, maar Ton Buijs weet uit
ervaring dat beschikbare ruimte vaak wordt
ingenomen door vermogende onteigende
boeren uit de Randstad. Een probleem waar
de politiek ook gpen antwoord op heeft. "Je
ziet dat ook op de huizenmarkt. Onze star
tershuisjes worden duur door randstedelin
gen gekocht," Greet de Vries-Honunes ziet
het met lede ogen aan.
Gelukkig is het Ajé de Wit gelukt om een
ander bedrijf op het eiland te vinden. "Als de
maatschappij hier natuur wil en bereid is die
kosten te betalen, dan doe ik een stapje
opzij." Zijn bedrijf aanpassen en in de Zui
derdieppolder blijven, zag hij niet zitten.
"Andere gewassen zou ik alleen willen ver
bouwen als daar een markt voor is. Exten
sieve veeteeh is niets voor mij. Die langhari
ge runderen met die grote hoorns, daar moet
ik niks van hebben! Ik ben akkerbouwer in
hart en nieren."
Kinderen uit de Randstad komen steeds min
der in de natuur. Melk komt uit een fabriek,
natte voeten haal je in een tropisch zwempa
radijs. Daarom wil Deltanatuur mensen
natuurervaring teruggeven. Struinen dus.
En kanovaren, of fietsen.
Kinderen uit de streek hebben al kennis
gemaakt met Deltanatuur. Scholen bezoch
ten massaal onder leiding van een gids de
Westplaat Buitengronden. Straks moeten
ook mensen van buiten de regio komen.
Pim Balde: "Schitterend. Maar ik blijf me
zorgen maken. Steeds meer groen verdwijnt
onder parkeerplaatsen." Kinderen hebben,
zo meent Balde, open ruimte nodig om zich
te kunnen ontwikkelen. "Ook de mensen
hier aan tafel herinneren zich vast nog wel
hun jeugd. Hoe heerlijk kon je hier buiten
dijks spelen? En dat is voor veel kinderen
niet meer weggelegd."
Aaimemer Ruud de Vos herinnert zich
inderdaad hoe spannend het buitendijks was
met een paar meter tijverschil. "Niet hier
hoor, maar aan de overkant. Ik speelde graag
in de grienden." Het is goed dat hij dat weer
een beetje kan terugbrengen in de streek.
Ook mevrouw Buijs vindt het wel mooi dat
kinderen de natuur intrekken. "Maar waar
om moeten die stedelingen dan juist hier
naar deze polders komen? Het is misschien
eigenbelang. Maar er is toch al heel veel
natuur op Flakkee?"
Burgemeester Ton van Pelt van Oostflakkee
legt uit: "Met het terugbrengen van verloren
natuur schaad je het eiland niet." Je moet wel
zorgen voor evenwicht, vindt hij. Niet dat
één partij zijn zin gaat doordrijven en ande
ren de dupe worden. Van Pelt zoekt daarom
naar combinaties. "De gemeente moet daar
in veel meer regie krijgen. We willen als vier
gemeenten op dit eiland recreatie en toeris
me stimuleren. Natuur, landbouw en recre
atie kurmen best samen."
Inderdaad. "We krijgen als regio nu onvol
doende ruimte voor recreatie. Plannen
komen te moeilijk van de grond," valt Greet
de Vries-Hommes haar collega bij. "Als de
boer in zijn huidige vorm moet wijken, dan
is extensieve recreatie het beleg op de boter
ham"
Er zijn wel pogingen om tot combinaties te
komen. Zo noemt Ton van Pelt een plan uit
zijn gemeente Oostflakkee. Daar wilde men
in polder Den Bommel een golfbaan combi
neren met waterberging en natuur. "Na twee
jaar blijkt het om fmanciële redenen niet
haalbaar. Helaas, de partijen zijn niet bij
machte om daar gezamenlijke belangen te
combineren."
Ook Carel Harmsen van Deltanatuur vindt
Ruud de Vos.
het jammer dat het niet lukte. Maar, zo zegt
hij, uit de haalbaarheidsstudie bleek de com
binatie minder hoge ogen te gooien dan ver
wacht. "Het is niet alleen een geldkwestie.
Door de combinatie van verschillende func
ties bleek de kwaliteit van het geheel onvol
doende te zijn."
Met andere woorden: een golfbaan die water
opvangt is niet aantrekkelijk genoeg voor èn
golfers èn dijkgraven èn natuurliefhebbers.
"Maar we hebben wel afgesproken dat de
Deltanatuur-grond die we daar hebben voor
lopig beschikbaar blijft voor nieuwe ontwik
kelingen," verzekert Carel Harmsen.
Als er iets gespreksstof oplevert aan tafel,
dan is het wel de gans. Er is erkenning
gegroeid van het ganzenprobleem en dat is
het begin van een oplossing. Toch denkt nie
mand dat die er snel zal zijn.
Dijkgraaf David Goekoop gooit meteen de
knuppel in het 'ganzenhok". Hij verbaast
zich over de vele vlaggen in het land. "Niet
omdat we blij zijn, maar vanwege de ganzen.
Daar moet iets aan gedaan worden."
Onlangs suggereerde iemand de dijkgraaf
zelfs om iedereen maar een gratis gevulde
gans te schenken voor de feestdagen. Er zijn
er tóch genoeg.
Ton Buijs kan als akkerbouwer in de Zui
derdieppolder meepraten: "Het groeit ons
boven het hoofd. Eerst overwinteraars maar
nu ook de 's zomerse broedparen."
Gelukkig staat de boer niet meer alleen.
Natuurmonumenten wil voorkomen dat boe
ren de dupe worden van het ganzenbeleid.
Gert de Groot: "De grauwe gans wordt nu
bedreigd door haar eigen succes." De wetge
ving jo-joot op en neer en de weerstand
tegen de gans neemt almaar toe. "Dat is ook
voor ons een zorg, maar een echte oplossing
is er nog niet."
Ook Deltanatuur ziet dat de overzomerende
gans als een probleem. Carel Harmsen:
"Zodra wij ergens voorstellen doen, ont-
Ni
Pim Balde.
staat er oppositie vanwege de ganzenover-
last."
Deltanatuur maakt daarom nieuwe namurge-
bieden voor ganzen onaantrekkelijk om er te
broeden. Ook is samen met de provincie een
nul-telling gedaan waarmee de uitgangssitu
atie is vastgelegd. "Dan kun je exact vast
stellen of het ganzenprobleem toeneemt.
Maar helaas, het eiwitgehalte van gewassen
op de akker is nu eenmaal hoger dan in de
natuur."
Ajé de Wit zichzelf: "Ik vind dat degene die
Haringvliet. Waarschijnlijk komen getij en
zout terug. En wat dan?
Dijkgraaf David Goekoop heeft nog steeds
gemengde gevoelens over het Kierbesluit.
"Ik wil garanties voor zoet water op ons
eiland. Zonder dat we voor de kosten
opdraaien van de aanpassingen aan de zoet
watervoorziening." Maar de 'Kier' ligt vast
in een regeringsbesluit. "Dat steun ik loyaal.
Maar de Staat zal toch echt voor voldoende
fmanciële middelen moeten zorgen." Goe
koop is wel blij dat er combinaties gemaakt
kunnen worden met de gelden van Deltana
tuur. Zo kan met de hulp van Deltanatuur het
krekenstelsel nieuw leven worden ingebla
zen. Zoet water kan via de kreken tot in de
zuidelijkste uithoeken van eiland komen.
"Worden we ook minder afhankeUjk van het
met blauwalg vervuilde Krammer-Volke
rak." Een prima kans dus, om natuuront
wikkeling te combineren met boerenbelan-
gen.
Natuurlijk mag de verzilting in het westelijk
Haringvliet niet teveel oprukken naar het
oosten. Wat dat betreft is de voorgenomen
aanleg van de zoetwatervoorziening langs de
Haringvlietdijk een goede stap. Er is dan
altijd - ook tijdens droge zomers - voldoen
de watervoorraad. "Dat is maximale
bescherming voor bestaande akkerbouwers
in het 'oude land'."
Greet de Vries Hommes: "Maar de kier is
nataurlijk ook een deel van de oplossing van
een ander probleem. Het Volkerak is verpest
door de blauwalg die dit jaar ook in het
Haringvüet opdook. Dynamiek en beweging
zijn in deze wateren hard nodig als we, naast
de landbouw, ook de recreanten willen
behouden." De buitendijkse waterkwaliteit
is dus net zo belangrijk en daar draagt de kier
aan bij.
Ton van Pelt: "Iedereen begrijpt dat de del
tawerken voor de noodzakelijke veiligheid
zorgen. Maar achteraf gezien zijn ze te
gehaast aangelegd met onvoorziene gevol
gen. Maar nu moeten we oppassen voor te
gehaaste tegenmaatregelen. Als je bijvoor
beeld zout water toelaat in de Krammer-Vol
kerak, dan verdwijnt de blauwalg, maar ont
staan er misschien weer nieuwe ecologische
problemen."
Marco en Ton Buijs.
de ganzen houdt ook verantwoordelijk is
voor de schade. Als er op een boerenbedrijf
koeien ontsnappen, is de boer toch ook ver
antwoordelijk?" Maar ja, ganzen zijn wild.
Ze vhegen en landen waar ze willen... "Ze
zijn niet wild," vindt een stellige Ajé de Wit,
"het zijn standganzen, ze overzomeren."
Want als het probleem zich alleen 's winters
zou voordoen, zou er nog mee te leven zijn.
"Het is duidelijk, het dreigt uit de hand te
lopen", vindt ook Pim Balde van natuuror
ganisatie VNLGO. Maar is het geen centen
kwestie?. "Als de boer voldoende wordt
gecompenseerd is hij toch tevreden?"
Gedeeltelijk zegt 'akkerbouwer Ton Buijs:
"Want als voor je ogen een jaar werk wordt
opgevreten, ben je als boer niet gelukkig."
"Je wordt bovendien niet volledig gecom
penseerd," meent Ajé de Wit. "En wij willen
geen onbezoldigd ganzenwachter zijn."
Zou een quotum iets oplossen? Daarover
wordt al door jagers en boeren gesproken en
ook natuurbeheerders praten mee. "Het is
ook bij Natuurmonumenten een hot item,"
verklapt Gert de Groot.
Een quotum betekent onder meer bejagen.
Ganzen zijn intelligent en door de jacht leren
ze snel waar ze wel en niet veilig kunnen
foerageren. Maar de hagelpatroon is volgens
Gert de Groot van Natourmonumenten een
oplossing die maatschappelijk niet wordt
geaccepteerd. "Het valt niet goed bij onze
achterban, die wil dat we van de ganzen
afblijven. We zijn nu wel bezig om de pro
blemen bespreekbaar te maken. Maar het
kost tijd."
"Maar die maatschappij woont wel vaak in
de stad," concludeert Greet de Vries Hom
mes. "Men begrijpt de plattelandsproblema-
tiek niet." Volgens de burgemeester is er met
de verantwoordelijke ambtenaren en ook de
natuurorganisaties wel te praten. De conclu
sie is dat de erkenning van het probleem er
is, maar de oplossing nog niet. Zowel de
publieke opinie als de regelgeving moeten
om. Een taak voor de gekozen bestuurders
bij het Rijk en de provincie, zij moeten dit
probleem maar eens op de publieke agenda
zetten.
Een belangrijk thema deze middag is het
"Wat dat betreft nemen we nu toch de juiste
stappen?" denkt Gert de Groot hardop. "We
gooien niet alles zo maar open. De 'kier' is
een klein experiment, zonder onomkeerbare
gevolgen en met behoud van alle veiligheid.
We gaan nu ervaring op doen met iets wat
voor relatief weinig geld al veel kan opbren
gen."
David Goekoop: "Dat vind ik ook, mits op
het eiland de zoetwatervoorziening duur
zaam is zeker gesteld. Niet met een buis die
over 50 jaar op kosten van de eilanders moet
worden vervangen. Ik zie veel in de combi
natie met Deltanatuur: een open, binnendijk-
se zoetwatervoorziening in combinatie met
natuur."
Het gesprek zit er op. Ook al lopen de belan
gen uiteen, het staat een gemoedelijke uit
wisseling van standpunten niet in de weg. Er
staat nog een kruidenbitter op het program
ma. Het horloge wordt geraadpleegd en de
werkplek roept. Voor de één is dat de tractor,
voor de ander het bureau. De borrel? Die is
voor een volgende keer!
Reageren op Deltanatuur? Of wilt u ook
VFCl eens meepraten? Stuur dan een e-mail
naar deltanatuur lnvzw.agro.nl of bel
naar 078-6395467.
on van Pelt
