N
De hele winter mooi
Varen naar de
wintervogels
Brandend
Klaas Jan Mulder geeft Nieuwjaarsconcert
in Laurenskerk Rotterdam
Gevolgen Europese Kaderrichtlijn Water
voor landbouw, natuur, recreatie en visserij
De ware Herder
Een advertentie in Eiianden-Nieuws heeft altijd succes
Eenkuddeüd
Dinsdag 23 december 2003
eiuvudeii
tllEUWS
chr. streekblad op ger^ormeerde gramtstag
voor de zutd-hoUondse en zeeuvise eOanden
Groeten uit
Ih^=^3^
(12) - door: Jan Both
Weer zo'n pittoresk plaatje: de Kaai-
dreef circa 1920. Deze ansichtkaart
laat overduidelijk zien welk een
invloed beplanting en water op de
woonomgeving kan hebben. De Kaai-
dreef bestaat immers nog steeds en de
meeste huisjes op deze ansicht staan
er nog. Toch, als we thans de Kaai-
dreef bekijken vanaf de Oostdijk,
moeten we niet direct aan dit plaatje
denken.
Op de vorige ansichtkaart zagen we tussen
de twee gerestaureerde huizen een weg
lopen. Dat is het zogenaamde Dreefslop, een
slop dat ons leidt naar de Kaaidreef en de
Oostelijke Achterweg. Dat de Kaaidreef al
enkele eeuwen oud is, blijkt uit een contract
uit 1738. Jasper Pieterse de Bruijne was des
tijds eigenaar van een bleekveldje en Leen-
dert Janse Vink van een boomgaard ten wes
ten van de KaaidreefZij verleenden aan de
eigenaren van landen en boomgaarden aan
de oostzijde de overpad middels een brugge
tje over "des landts wateringe", liggende
langs de KaaidreefZij moesten daartoe bij
dragen in de jaarlijkse onkosten van de brug
en de daar staande poort met de eigenaar van
het eerste huisje samen onderhouden. Het is
goed mogelijk dat de huisjes met hun.topge-
veltjes uit het begin van de achttiende eeuw
dateren. Achteraan heeft nog een groep van
zes kleine huisjes gestaan - De Plaetse -
maar die zijn in de jaren vijftig van de twin
tigerjaren afgebroken. Het achterste, grote
re huis dateert uit het begin van de twintigste
eeuw.
f
Het water langs de Kaaidreef had geen
naam; het werd gemakshalve ook maar de
Kaaidreef genoemd. Deze sloot liep enigs
zins parallel aan de Steneweg en kwam uit
eindelijk uit op de Stoofkreek. In de jaren
dertig van de twintigste eeuw liep er onder-
langs de Oostdijk nog open water als ver
lengde van De Vliegers, die tot voor eenjaar
of vijftien nog liep tot aan het vroegere tram
bruggetje bij de Oostdijk. Zowel het water
van de Kaaidreef als het water onderaan de
Oostdijk moet sinds de bedijking van Mid-
delhamis van groot belang zijn geweest voor
de afwatering van de polder. Onder de Oost
dijk zat en zit een uitwateringssluis op de
haven van Middelhamis. In de archieven
komen we tegen dat deze in 1609 in hout
werd uitgevoerd en in 1685 in steen is ver
nieuwd. De sluis was voorzien van een hou
ten vloeddeur en een houten schuif. Na de
stichting van het poldergemaal - in 1913 -
werden de deur en de schuif uit de sluis ver
wijderd. Hierdoor ontstond een geheel open
overwelfde koker. In het gemaalje aan de
Oostelijke Achterweg was van oorsprong
een Dingler-dieselmotor van 70 pk met een
centrifugaalpomp geplaatst. Om overlast
voor de buren van dit motor- en watergewelii
te beperken, was een stevige fundering
noodzakelijk en moest de "afvoerleiding van
de afgewerkte gassen reiken tot ten
minste 10 m boven den vloer van het raachi-
nelokaal". De karakteristieke schoorsteen
IVüuidrBtf MiT>!iK5.HAKN!S
was dus eigenlijk de uitlaat van de dieselmo
tor; er heeft nimmer een stoommachine in
het gebouwtje opgesteld gestaan, zoals som
migen beweren. Op 21 augustus 1941 ont
plofte de dieselmotor. Hierbij vielen geen
gewonden, maar de schade aan de motor was
onherstelbaar. Er werd daarna overgescha
keld op elektriciteit.
In het kader van de algehele reconstructie
van de watergangen in de Menheerse Polder
vond aan het eind van de jaren dertig niet
alleen een verandering van de onderbema-
ling plaats, maar werden de in gebruik zijn
de drie soorten watergangen teruggebracht
naar één: de hoofdwatergangen. Het open
water onderlangs de Oostdijk kwam hierbij
te vervallen. Aannemer A.J. Dijkers werd
belast met de vervaardiging en de aanleg
van een enorme ondergrondse koker van
gewapend beton. Met de werkzaamheden is
men in 1937 gestart en het jaar erop was het
werk geklaard. Het water langs de Oostdijk
was niet meer te zien, maar het was en is er
nog steeds. Het water langs de Kaaidreef
was echter niet afgesloten of vervangen
door een ondergrondse koker. Bij de bema-
ling van de polder werd dit water niet meer
ververst. In april 1939 bleek de stank voor
de bewoners van de Kaaidreef en directe
omgeving bij tijd en wijle ondragelijk te
zijn. Bij het water onderlangs de Oostdijk
kon het eertijds ondanks de regelmatige
bemaling ook bar zijn. Talloze riolen liepen
immers op deze watergang uit. Op het hoek
je waar deze foto gemaakt is, kwamen beide
watergangen samen en hoopte het vuil zich
op. Deze plek was een waar eldorado voor
ratten. De bewoners van de Kaaidreef, blij
met de verdwijning van het open water
langs de Oostdijk, verzochten aan het
gemeentebestuur of ook de watergang vóór
hun huis kon worden gedempt. Het gemeen
tebestuur, begrijpende dat zulke toestanden
niet meer van die tijd waren, besloot de
watergang tot zo'n twintig meter voorbij de
bebouwing te dempen en over te gaan tot de
aanleg van een riolering waarop de huisjes
aan de Kaaidreef konden worden aangeslo
ten. De grond werd gratis beschikbaar
gesteld door het polderbestuur.
Met het verdwijnen van de twee watergan
gen, de bruggetjes en de bomen heeft de
Kaaidraaf veel van zijn schoonheid inge
boet. Het woongerief van de bewoners is
echter enorm toegenomen: geen stankover
last, geen rattenplaag en geen gevaar voor
spelende kinderen meer. Toch, de schilders
die zo nu en dan dit plekje op het canvas
vereeuwigden, lieten de Kaaidreef voortaan
links liggen, er werden geen ansichtkaarten
meer van gemaakt, de huisjes raakten in
verval. Waarom de hele handel niet afbre
ken en het zaakje onderaan de Oostdijk vol
zetten met nieuwbouw? Zo moet er weleens
over dit eigenaardige gebiedje, direct ten
oosten van de kern van Middelhamis, zijn
gedacht. Maar de laatste tijd verkeren de
woningen op de Kaaidreef weer in goede
toestand. Het gemaaltje pompt niet meer,
maar is getransformeerd tot woning. De
Kaaidreef is nog«leeds-een dreef, niks geea
straatstenen of asfalt, maar gewoon grind
als wegverharding. Kaaidreef en de erach
ter liggen boomgaarden, tuinen en hofjes
vormen een oase van rust, juist achter de
altijd drukke Voorstraat, de haven en op
een steenworp van D'nDiek.
De voor het autoverkeer afgesloten Oost
dijk met karakteristieke dijkwoningen, de
Oostelijke Achterweg met de houten schu
ren en de voormalige wagenhuizen, het
zicht op de achterzijde van de eeuwenoude
patriciers-zwoningen aan de Voorstraat, het
doorkijkje naar de haven, de soms aan de
dijk grazende geit(en), het (helaas verwil
derde) gemeentebos, de eigenaardig ten
opzichte van de overige bebouwing gepro
jecteerde huizen van de Kaaidreef.Kort
om, de kleinschaligheid en diversiteit van
dit gebied, daar kan toch geen planoloog
tegenop. Wat de Wildeman is voor Som-
melsdijk, is dit gebiedje voor Middelharnis.
Het is bovendien een eeuwenoud voorbeeld
hoe de periferie van de dorpen op Flakkee
eruit moet hebben gezien: kleine percelen
hofland, boomgaarden en spontaan gereali
seerde bebouwing langs een pad, dreef of
watergang.
Publicatie van Streekmuseum
Goeree-Overflakkee
Ook in de winter is er nog voldoende ideur te vinden. Deze
twee Pieris-struiken, zorgen ook in donkere tijden voor een
vrolijke aanblik. Het genieten begint al in het najaar als de
bloemknoppen erin zitten en het loopt door tot het voor
jaar, als de knoppen opengaan en de jonge scheuten de
meest prachtige kleuren vertonen.
Pieris
Pieris, ook wel struikheide genoemd, is een populair wintergroen
struikje. Er zijn veel variëteiten die al in het begin van de herfst mooie
roze of witte trossen met bloemknopjes vormen. Zet eens een varië
teit met roze knoppen zoals Pieris japonica 'Debutante' naast de Pier
is 'Purity' met witte knoppen. Verrassend is dat uit de roze knopjes
toch vaak witte bloemetjes tevoorschijn komen in het voorjaar. De
roze kleur wordt veroorzaakt door de kleur van de buitenste bladen
van de knop.
Bladverkleuring
Niet alleen de herfst geeft mooie kleuren. Zeker even mooi kan de
bladkleur van jong uitlopend blad zijn. En ook hierbij speelt de Pier
is een toonaangevende rol. Er zijn heel wat soorten bij waarvan de
jonge scheuten in het voorjaar de meest schitterende kleuren rood,
brons, oranje of geel laten zien. Vaak is al uit de naam af te leiden om
weUce kleur scheuten het gaat. Bij de 'Forest Flame' verkleuren de
jonge scheuten als vlattmietjes van dieprood naar zalmroze naar licht
geel. Letterlijk paradepaardje is de nieuwe Pieris 'Bonfire'. Deze
plant heeft in november al prachtig rode bloemtrossen die rechtop
staan als een 'vlam'Dit maakt het tot kerstplant bij uitstek, omdat de
takjes ook in kerststukjes kunnen worden verwerkt. In de tuin gaan de
knopjes vanaf eind februari open en worden de sneeuwwitte bloemen
zichtbaar, die aangenaam geuren. Iets later in het voorjaar ontvouwt
zich het steem^ode jonge blad.
Deze twee Pierisplanten vormen samen een warme combinatie.
Natuurlijk zijn er nog meer winterbloeiers of besdragende planten die
een plaatsje op het terras verdienen. Bijvoorbeeld Skimmia japonica
met de roodbruine trosjes of Skimmia reevesiana met de mooie rode
bessen en winterheide doen het ook goed in een pot op het terras.
staatsbosbeheer organiseert, ook in
januari 2004, weer twee vaartochten.
De eerste vaartocht is op zaterdag 17
januari 2004 en heeft als bestemming
het Haringvliet-HoUands Diep. De
tweede vaartocht is op zaterdag 24
janauri en heeft als bestemming het
Krammer-Volkerak.
Duizenden ganzen, eenden, zwanen en stelt
lopers overwinteren ook deze winter in het
Haringvliet-HoUands Diep of in het Kram
mer-Volkerak. U kunt de foto's uitgebreid
bekijken tijdens twee vaarexcursies met een
comfortabele rondvaartboot.
De boottocht voert langs de platen, slikken
en grasgorzen die Staatsbosbeheer beheert
en natuurlijk is ook de boswachter aan
boord. Hij vertelt over de vogels en over ver
schillende natuurontwikkelingsplannen.
Ook het Kierbesluit voor de sluizen in de
Haringvlietdam komt ter sprake. Met een
beetje geluk zien we ook een zeearend of
slechtvalk.
De tochten zijn niet alleen interessant voor
ervaren vogelaars, maar ook voor begiimen-
de vogelkijkers.
De rondvaartboot 'De Avontuur' vertrekt
om 10.00 uur uit de haven bij Willemstad
Vesting. De boot is om 16.00 uur weer terug
in Willemstad. Met deze boot worden de
tochten van 17 en 24 januari gevaren. De
rondvaartboot heeft een kleine keuken en
een bar aan boord.
Belangstellenden voor deelname aan de
vaartochten van 17 en 24 januari dienen zich
telefonisch aan te melden bij het VVV in
Willemstand, tel.: 0168-476055. Deelname
kost 12,- per persoon. Een lunchpakket
kost 5,50.
Aanbevolen wordt goede winterkleding aan
te trekken en een vertekijker mee te nemen.
De tochten zijn geschikt voor rolstoelgebrui
kers.
Het woord 'branden' heeft op het eerste
gezicht een ongunstige lilank. In de win
termaanden lijkt de negatieve betekenis
nog sterker; Je hoort van branden die huis
en haard in de as leggen. 'Brand, brand!'
klonk vroeger de roep. Brand wordt van
oudsher gevreesd, de maatregelen ertegen
hebben oude papieren. Als de voorschrif
ten in de loop der tijden niet verbrand
zijn, kunt u ze raadplegen. Soms zijn het
branderige papieren met een verschroeide
rand die nog rulken naar onheil uit vroe
ger tijden. Brandhaard en brandbrief zijn
bekende woorden. Kijken wij nog op van
de zoveelste brandhaard in de wereld en
nemen wij nog kennis van brandbrieven?
Hebben wij meer op met brandkasten, of
met een glaasje brandy?
Spreekwoorden en gezegdes met 'brand'
zijn er genoeg. Wij gaan niet moord en
brand schreeuwen, maar een brandende
kwestie in de brandende zon brandt op de
tong. Brandewijn, brandgang en brand-
klok zijn bekende woorden. Bij het laatste
wordt de klepel in hoog tempo tegen de
rand van de klok geklepperd. Iedereen wist
wat dit betekende: onraad. Dan werd een
menselijke ketting gevormd en leren
emmertjes werden doorgegeven. Iedereen
kent de uitdrukking: hij is uit de brand.
Iets anders is de vraag of u brandschoon
bent. Het woord brand heeft nog meer
betekenissen. Naast de brandbrief is er
brandende liefde, een plant uit het
geslacht van de koekoeksbloem.
De woestijn van het leven is als brandend
zand, afgewisseld met oases die ervoor
zorgen dat de reizigers niet omkomen in
de brandende hitte. De pelgrims branden
van verlangen naar het einde van de reis.
In deze tijd van het Jaar zien we overal
brandende kaarsen. Dat is een mooi
gezicht. Licht met behulp van vlammetjes
heeft iets in onze over-verlichte tijd. Ze
wijzen de weg In de duisternis en de don
kerheid van de tijd. Maar is er ook een
brandend hart? Van kaarslicht naar hèt
Licht? Het is de bekende zinsnede die
hoort bij de donkere dagen voor Kerst.
Maar het is wel een indringende vraag. Een
vraag ook die niet onbeantwoord kan blij
ven.
Ook in onze tijd zijn er reizigers met bran
dende harten. Zij zien met brandend ver
langen uit naar de viering van de geboor
te van Hem, die zegt: 'Ik ben het licht der
wereld: die Mg volgt, zal in de duisternis
niet wandelen, maar zal het licht des
levens hebben'. Dan wordt de zinsnede:
'Kind, komt Gij ditmaal in ons hart,in hun
leven vervuld. Als In onze harten ook dèt
verlangen leeft, worden wij, net als zij, als
kaarsjes brandend in de nacht.
Kerst. De tafel is gedekt, de kaarsen bran
den. Naar Wie gaat ons verlangen uit?
De bekende organist Klaas Jan Mulder geeft op zaterdag 3 januari 2004 zijn Tradi
tioneel Nieuwjaarsconcert op het orgel van de Grote- of St. Laurenskerk te Rotter
dam. Vele liefhebbers van orgelmuziek staan elke eerste zaterdag van het nieuwe jaar
weer in grote getale in de rij voor dit unieke concert op het grootste kerkorgel van
Nederland. Tijdens het Nieuwjaarsconcert van het nu bijna afgelopen jaar telden de
organisatoren bijna 1200 bezoekers! Klaas Jan Mulder heeft een gevarieerd pro
gramma samengesteld met orgelwerken van o.a. J.S. Bach (fantasie en fuga g-moll),
M. Reger en L. Vieme. Ook zal Mulder op zijn eigen bekende wijze improviseren.
Eveneens ontbreekt samenzang niet op het programma. Kaarten zijn verkrijgbaar uit
sluitend aan de kerk vanaf 19.15 uur. Het concert begint om 20.15 uur. De kerk is ver
warmd. Toegangsprijs 8, (65+/CJP 6).
Implementatie van de Europese
Kaderrichtlijn Water (KRW) in
Nederland kan grote gevolgen heb
ben voor de landbouw. Dat blijkt uit
een quick-scan van Alterra van
Wageningen UR, Aquarein, gevolgen
van de Europese Kaderrichtlijn Water
voor landbouw, natuur, recreatie en
visserij. Om in Nederland tot een
goede ecologische toestand van de
oppervlaktewateren te komen moet
bij de in deze studie gemaakte veron
derstellingen de emissie van nutriën
ten drastisch worden gereduceerd.
De Europese Kadertichtlijn Water heeft als
doel duurzaam gebruik van water te bevor
deren en de kwaliteit van watersystemen te
beschermen en waar mogelijk te verbete
ren. De implementatie van de KRW in
Nederland is de verantwoordelijkheid van
het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
De KRW kan ook gevolgen hebben voor de
beleidsterteinen van het ministerie van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
(LNV). Daarom heeft LNV aan Altena
gevraagd op korte termijn de mogelijke
gevolgen van de KRW voor de sectoren
landbouw, natuur, recreatie en visserij
inzichtelijk te maken via een quick-scan.
In de quick-scan zijn de voor de uitvoering
van de KRW noodzakelijke stappen doorlo
pen om de gevolgen van de richtlijn te ver
kennen. Omdat de KRW vraagt verontreini
gingen aan de bron aan te pakken, is voor de
landbouw als bron van zowel gewasbe
schermingsmiddelen als nutriënten verkend
hoe de voor de ecologische doelstellingen
vereiste waterkwaliteit voor deze stoffen
kan worden gerealiseerd. Twee ambitie
niveaus voor ecologische doelstellingen
zijn beschouwd: een 'goede ecologische
toestand' en een 'zeer goede ecologische
toestand'
Het gebruik van gewasbeschermingsmidde
len in de aardappelteelt, waartoe de studie is
beperkt, lijkt bij ambitieniveau 'goede eco
logische toestand' geen grote problemen
voor de realisatie van de KRW te leveren.
Voor een 'zeer goede ecologische toestand'
zijn meer emissiereducerende maatregelen
nodig omdat zonder deze maatregelen de
gekozen norm op meer plaatsen wordt over
schreden.
Voor nutriënten zijn voor het bereiken van
een 'goede ecologische toestand' forse
ingrepen nodig. Op tweederde van het land
bouwareaal kunnen de doelstellingen niet
worden gerealiseerd met alleen ingrepen in
de grondgebonden landbouw. Als het ambi
tieniveau 'zeer goede ecologische toestand'
landelijk- wordt nagestreefd, blijkt het erg
moeilijk de ecologische doelen te realise
ren, zelfs niet nadat in heel Nederland de
grondgebonden landbouw uit productie is
genomen.
Uit de resultaten van de Alterta-studie blijkt
dat de opgaven om de KRW voor 2015 te
realiseren erg groot zijn. Daarom lijkt het
nastreven van hoge ecologische doelen in
een beperkt aantal gebieden realistischer.
Het indelen van Nederland in kleinere deel
gebieden maakt maatwerk mogelijk;
gerichte ecologische doelen en gebiedsspe
cifieke maatregelen. Hierdoor lijken ook de
gevolgen voor de sector landbouw te kun
nen worden gedifferentieerd.
Uit de studie blijkt dat vaak fosfaat maat
gevend is om ecologische doelstellingen in
het oppervlaktewater te realiseren. Fos-
faatvoortaden in de bodem en kwel dragen
voor een aanzienlijk deel bij aan de uit
spoeling van fosfaat. Het milieueffect van
brongerichte maatregelen in de landbouw
is daardoor beperkt. Effectgerichte maat
regelen zijn perspectiefrijker. De effecten
hiervan zijn voor Nederlandse omstandig
heden echter niet goed bekend. Deze ken
nis is echter nodig om tot gebiedspiannen
te komen.
Effectgerichte maatregelen om milieudoel
stellingen te realiseren kunnen tegelijkertijd
een positieve bijdrage leveren aan herstel
van de morfologie, natuur, landschap,
recreatie en visserij. De samenstellers van
het rapport bevelen aan deze aspecten inte
graal mee te nemen bij het zoeken naar
geschikte maatregelen.
Wij mensen zijn net als de schapen, we dwalen af en merken 't niet
En we staan ons te vergapen aan alles wat de wereld biedt
De trouwe herders in de weiden die laten we voor wat ze zijn
't Deert ons niet zo als w'afgaan glijden, maar 't doet de Herder toch zo'n pijn
Toch laat Hij ons de vrije teugel al gaat Zijn hart vol weemoed mee
Tot w 'als een vogel met één vleugel, wanhopig roepen, ach en wee
Maar onze stem komt dan niet verder dan tot de afgedwaalde groep
van and're schapen zonder Herder, die 't storend vinden dat geroep
Waar vind men nu de goede Herder, men is nu te ver afgedwaald
En toch alleen kan men niet verder, waar nu echte hulp gehaald
Doch dan opeens, in al ons vrezen klinkt daar een stem, ons welbekend
Iemand is een boek aan 't lezen, men hoort de woorden, zie Ik zend
een Herder die steeds trouw zal leiden de kudde die is afgedwaald
In groene liefelijke weiden worden ze weer thuis gehaald
Dat klinkt troostend maar die Herder, hoe bereikt Zijn stem ons ooit
Uit zichzelf kan men niet verder, men weet het zeker, nooit, nooit, nooit.
Eén ding vergeet men, deze Herder is al zo lang naar ons op zoek
Die wou zonder ons niet verder, want in Zijn zeer betrouwbaar Boek
Staat Zijn barmhartigheid beschreven, Zijn liefde en Zijn eeuwige trouw
Dat Hij een schaap nooit op zou geven die hulp van Hem begeren zou
Met gevaar voor eigen leven komt Hij ons reddend tegemoet
Het wordt een Goddelijke bevrijding, maar 't kost de Herder wel Zijn bloed
Om schapen die zo tegenstreven, als verlosten te doen leven.
f
