Sjaloom Zorg opent
kleinschalig woonproject
Overdenking
Christenen
uit de
Heilige Schrift
WIE WEET RAAD?
Woord
Daad
Gespreksgroep
Christenen en
Ook PvdA maakt zich zorgen over de
huisartsenpost op Goeree-Overflakkee
EIIAtfINEnJIIEUWa
Oud papier Herkingen
Goeree Overf lakkee
XP OF PX?
miH. BLOED?
VMM Mimo miau hhlen?
Advent: God zegt: Ik zal!
parnoNtN uooii zuio-holuno-
SE POPPENKUOOEUOMCltT
Goeree Overf lakkee
PAGINA S
VRIJDAG 28 NOVEMBER 2003
De bewoners van het project WuU-niwU-n v.l.n.r Aniu-kc v d. Cccsf, Genne Huijzer, Annemieke
Vlaspoel, Jacqueline van Heukelen en Willemijn Meijer (foto Persburo Flakkee).
DIRKSLAND- Sjaloom Zorg heeft
een tweede project voor Zelfstandig
Begeleid Wonen geopend dat net als
het eerste woonproject aan Molen-
zicht is gelegen, met dit verschil dat
het nu om een kleinschalig woonpro
ject gaat. Drie dames hebben in mei al
hun intrek genomen (de vierde in juli)
en woensdagmiddag 26 november is
het woonproject officieel geopend.
Op verzoek van de bewoners werd de ope
ning bescheiden gevierd. Alsjeblieft niet te
veel poespas, was de vraag. Alleen een bak
je koffie met wat genodigden, dat moest
genoeg zijn. Immers, ze wonen er al langere
tijd en waarom al die aandacht? "Nergens
voor nodig" luidde het eenstemmige besluit.
De vier hebben het goed naar hun zin met
elkaar. Omdat de dames elkaar van te voren
maar zijdelings kenden, zijn ze een dagje
samen uit geweest en hebben ze onder meer
de kleine inventaris zelf aangeschaft. En
voor vragen en begeleiding kunnen ze bij
hun zorgkundige coach terecht.
Zorgvernieuwing
Peter Goedhart is manager wonen/dagbeste
ding bij Sjaloom Zorg en hij vertelt hoe dit
kleinschalige woonproject tot stand is geko
men. "Eigenlijk is het een vervolg op ons
woonproject Molenzicht dat in 2001 is geo
pend. In het voorjaar van 2002 werd door het
personeel hiervan aan het management de
vraag gesteld of het mogelijk was in dezelf
de wijk een tweede project te starten. Deze
vraag kwam voort uit de behoefte aan een
stuk zorgvernieuwing. Daarbij wilde men
een bijdrage leveren aan de wachtlijstproble
matiek."
Uit het onderzoek wat hierop volgde bleek
dat drie jong volwassen cliënten die in
woonvoorzieningen van Sjaloom Zorg
ondersteuning kregen, de behoefte hadden
om zelfstandiger onder begeleiding te gaan
wonen. En omdat zich via de wachtlijst
inmiddels een vierde kandidaat had aange
meld, werd voldaan aan de norm van klein
schalig wonen (4-12) die nodig is om in aan
merking te komen voor de financieringen.
De eerste stappen voor een nieuw onderko
men konden worden gezet. In samenspraak
werd door de Woningbouwvereniging
Dirksland een woning aangekocht en over
eenstemming bereikt over de noodzakelijke
aanpassingen. Zo is het pand rolstoelvrien-
delijk - geen drempels, wel een traplift en
zowel de badkamer als de keuken zijn inge
richt voor rolstoelgebruikers. Verder hebben
de bewoners een eigen zit/slaapkamer en is
er een gezamenlijke woonkamer, badkamer
en toilet.
Groeien in ontwikkeling
Goedhart vertelt dat het project goed loopt.
"Het doel van Sjaloom Zorg is dat we de
zorgvragen zo breed mogelijk kunnen beant
woorden. In dit woonproject krijgen de
dames ondersteuning in hun weg naar een zo
groot mogelijke zelfstandigheid met als uit
gangspunt autonomie en gelijkwaardigheid.
En wat we dan in de praktijk zien, is dat dit
een begeleidingsvorm is die aansluit bij de
eigen mogelijkheden van deze cliënten. Je
ziet ze groeien in hun ontwikkeling en in het
samenwerken met elkaar, wat met name tot
uiting komt in het voeren van de gezamenlij
ke huishouding. Naast praktische zaken als
schoonmaken en eten koken, moeten ze ook
leren dat de ander andere gewoonten heeft."
De bewoners worden verder gestimuleerd
om 'leidinggericht' te zijn. Dit betekent dat
de zorgkundige coach niet altijd aanwezig is,
maar voor zorg en ondersteuning naar de
appartementen toe komt.
Op woensdag 3 december komt de gespreks
groep weer bijeen. Het onderwerp is dan
Religie en de Keltische SpiritualiteitDit zal
worden ingeleid door Ds. T. Vrolijk uit
Capelle a/d Ussel.
Wie waren de Kelten? Wanneer leefden ze?
En wat bedoelen we met Keltische spiritu
aliteit? De laatste jaren zijn er over hen heel
wat boeken verschenen. lan Bradley schreef
over de geloofswereld van het Keltische
christendom, dat ooit zich manifesteerde in
het Britse eilanderuijk het boek: Keltische
spirituahteit - Een oud geloof met perspec
tieven voor de toekomst. Esther de Waal
schreef over: De Keltische manier van bid
den. En ook David Adam, pastor op Holy
Island (Lindisfame), Noord Engeland
schrijft over spiritualiteit en gebeden in de
Keltische traditie. Het is een oude onder
stroom in het christelijk geloof die nooit
helemaal verdwenen is en in onze tijd ver
frissend nieuw blijkt.
We komen bijeen in het koetshuis van de
Remonstrantse kerk, van Gorcumstraat 22 te
Sommelsdijk. We begirmen om 19.30 uur,
en stoppen zo rond 21.15 uur. Daarna kunt u
aansluitend vrijblijvend het oecumenisch
avondgebed bijwonen wat om 21.30 uur in
de Remonstrantse kerk word gehouden.
Heeft u zin om te komen? U bent van harte
welkom. De koffie staat klaar.
Op zaterdagmorgen 29 november a.s. wordt
het oud papier weer opgehaald voor de Her
vormde Gemeente van Herkingen. Het
ophalen begint om 9 uur.
Wilt u het gebundeld aan de kant van de
straat zetten en er geen karton tussen stop
pen? De vorige keer werd er 3800 kg. opge
haald. Bij voorbaat dank voor uw medewer
king!
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenioos gebruik van kan maken. Vw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelhamis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de Inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Op kerkboeken, priestergewaden en prenten
zie je vaak het monogram van de P die met
een lange stok door een X steekt. Je hoort
daar verschillende uitleggingen van. Wat
betekenen die letters nu werkelijk?
Antwoord: De eerste Christenen gebruikten
nog veel Griekse aanduidingen. Denk maar
aan dat Kyrie eléison (Heer, erbarm u). Die
X is de Griekse hoofdletter voor de G-klank,
en wat u voor een P aanziet, is in feite de
Griekse R. Tezamen stonden zij voor CHR,
de beginletters van Christus. In Rome, waar
Latijn gesproken werd, vertaalde men dat
monogram als PX en gebruikte het als afkor
ting van het Latijnse woord Pax vrede).
Vroeger zongen we dat Wilhelmus "van
dietschen Moet" was. Tegenwoordig hoor je
alleen maar 'van Duitse bloed'. Hebben we
dat nog aan de Duitse bezetters te danken?
Antwoord: Over de betekenissen van
'Diets(ch)' en 'Duyts(ch)' blijven vele histo
rici en taalkundigen van mening verschillen.
In de oudste tekst die van ons Wilhelmus
bewaard bleef, staat letterlijk "Ben ick van
duytschen bloet". Volgens de taalgeleerde
prof. dr. J. Franck had het Middelnederland
se woord 'Duytsch' van oudsher een wijde
re strekking en duidde het meer op 'ger-
maans' en - gezien de gotische herkomst -
voordien zelfs op 'heidens'. De Vlaamse
vorm ervan werd 'Diets(ch)' en de Hollan
ders maakten er eerst 'Duutsc' van en later
'Duyts(ch)'. Daarmee zou toen volgens
Franck de Nederlandse taal zijn bedoeld,
want het Engelse 'Dutch' Nederlands) is
daarvan afgeleid. Pas later is 'Diets' als een
nieuw begrip binnengehaald. Juist omdat
Diets de Vlaamse vorm van Duyts was
geworden, kozen de voorstanders van een
zgn. Grootnederlands taalgebied in hun
publicaties wel eens die term. Vóór de
Tweede Wereldoorlog waren het de N.S.B.-
ers die allerlei oude Germaanse begrippen
invoerden en "ben ik van dietschen bloed"
zongen als zij het volkslied aanhieven. Maar
tijdens de bezettingsjaren werd het weer
'Duitse bloed' om de autoriteiten te paaien.
Er zijn andere taalgeleerden die in hun
naslagwerken beklemtonen dat Diets eigen
lijk Duits is. De samenstellers van het Ety
mologisch woordenboek van Van Dale heb
ben de zaak opnieuw onderzocht en geven
nu prof. Franck gelijk. Zij verwijzen bij
Diets naar Duits, maar daar staat dan:
'Dietsch' (Vlaamse vorm) en 'duuts(ch)'
(Hollandse vorm, waaruit Duits): Germaans,
Nederlands. De betekenisvemauwing, waar
bij Duits alleen met betrekking tot onze oos
terburen werd gebruikt, ontstond pas later.
In de rubriek 'Met Raad en Daad' in Eilan
den Nieuws van jl. 24 oktober werd inge-
"En Ik zal vijandschap zetten tus
sen u en deze vrouw, en tussen uw
zaad en haar Zaad. Datzelve zal u
de kop vermorzelen, en gij zult
Het de verzenen vermorzelen.
(Genesis 3:15)
De tekst van deze meditatie is de eerste
Advents-belofte, die in de Bijbel klinkt.
Eigenlijk een wonderlijke belofte. Want
deze woorden zijn een deel van het vonnis
dat over de slang, over de duivel wordt uit
gesproken. En toch is het tegelijk de eerste
lichtstraal in een donkere nacht. De eerste
lichtstraal, die de komende morgen aankon
digt: de dageraad van het heil.
Want deze woorden klinken in het paradijs,
in de hof van Eden. Op het droeve moment,
dat Adam en Evan ongehoorzaam werden
aan God. Ze luisterden naar de stem van de
slang en aten van de boom van kennis van
goed en kwaad. En als de Heere naar hen
toe komt, vluchten ze weg. Ze verbergen
zich achter de struiken. Adam en Eva zijn
bang geworden voor God, want hun gewe
ten klaagt hen aan. Maar dan het wonder
van Gods genade: de Heere roept hen. Hij
laat ze niet gaaji. Hij keert zich niet af.
Maar Hij komt juist naar Adam en Eva toe:
waar zijt gij? En dan moeten ze voor de dag
komen.
Zo gaat het ook nu nog. Wij proberen van
nature God te ontlopen. Wij stellen ons
graag verdekt op. Maar als God roept met de
kracht van Zijn Woord en Geest, dan gaat
het niet meer. Dan moet u voor de dag
komen, net als Adam en Eva. En dan wijst
de Heere eerlijk uw zonde en schuld aan.
Door uw moedwillige ongehoorzaamheid
het eeuwig oordeel verdiend.
Boodschap van Redding
Maar tegeüjk komt de Heere met de bood
schap van redding: De zal...! Wat ligt er in
die enkele woorden al een heerlijke bood
schap. U hebt misschien ook zo vaak gezegd:
Ik zal.U had allerlei goede voornemens. U
wilde tegen de zonde vechten, en proberen
om het echt goed te doen. Maar wat kwam er
van terecht? Telkens weer is er de zonde. En
voor uw gevoel raakte u alleen maar verder
achterop.
Maar nu zegt de Heere: Ik zal.Hij zal red
ding brengen. Op een wonderlijke wijze. Ik
zal vijandschap zetten tussen de slang en
Eva. Eerst was er vriendschap gesloten. Eva
luisterde naar de slang, en deed wat hij zei.
Nu komt er vijandschap. De satan probeert
een wig te drijven tussen God en mens. Nu
gaat de Heere een wig drijven tussen de mens
en de satan. Want de Heere zal Zijn Zoon
naar de aarde sturen, om de werken van de
satan te verbreken. En om de schuld van al de
zijnen te verzoenen. Ja, Christus Jezus is
gekomen als de Middelaar: Zoon van God,
maar ook Zoon des mensen. Zoon van Maria.
En dat klinkt nu ook door in deze tekst. Want
hier wordt gesproken over uw zaad en haar
zaad. Het zaad van de slang zijn allen, die
zich in vijandschap keren tegen Christus en
zijn kerk. In de dagen van de Heere Jezus
waren dat de joden, en koning Herodes, en
zelfs zijn eigen discipel Judas.
Een hevige strijd
Maar Christus Jezus is het Zaad van de
vrouw. Van Maria kunnen we immers de lijn
terug trekken naar Eva, de eerste moeder.
Christus is de weg van vernedering gegaan,
en écht mens geworden. En toch is Hij méér
dan een mens.
Want met goddelijke kracht bindt Hij de
strijd aan tegen de satan. En over die strijd
wordt hier in Genesis 3 al gesproken. We
zien het als het ware voor ogen: een man, die
aangevallen wordt door een slang! Die slang
doet een felle beet in de hiel (verzenen is een
oud-nederlands woord voor de hielen). Maar
die man heeft een flinke stok bij zich. Een
soort knots. En hij slaat met die knots op de
kop van de slang. Zodat de kop van het dier
helemaal is verbrijzeld. U begrijpt, dan is het
met die slang gebeurd. Hij maakt misschien
nog enkele stuiptrekkingen, maar dat is echt
het laatste.
Zo heeft Christos door 2xya kruis en Opstan
ding aan de satan de beslissende slag toege
bracht. Jazeker, daar ging een felle strijd aan
vooraf. Christus is als het ware in de hiel gebe
ten. Wat moest Hij veel doormaken op Zijn lij
densweg. Maar Hij heeft overwonnen. En nu
merken we nog wel de stuiptrekkingen van de
slang. Maar de satan is een overwonnen vijand.
Dat geeft een machtige troost voor uw per
soonlijk geloofsleven. Wat u niet kunt, heeft
Hij gedaan, en wil Hij nog steeds doen. Zijn
offer aan het kruis wil ook uw zonden verzoe
nen. En door Zijn kracht wU Hij ook in uw en
jouw leven de macht van satan breken. Waar
eerst de vriendschap was met de zonde en de
satan, daar brengt Hij vijandschap. U kunt niet
meer verder op de brede weg, maar Hij brengt
u op de smalle weg achter Christus aan. En u
leert om te strijden, de goede strijd des geloofs!
De grote Overwinning
En dat geeft ook troost, als we om ons heen
zien in de wereld van vandaag. De satan lijkt
het te winnen. Gods Kerk lijkt de grote ver
liezer. Maar het is toch anders. Christus heeft
overwonnen. En dwars door de strijd heen,
voert Hij Zijn kerk naar de grote Overwin
ning. Want we leven in de Advents-tijd.
Advent betekent: Hij komt. Eerst is Hij geko
men als een kindje in de kribbe van Bethle
hem. Maar nu zal Hij voor de tweede keer
komen. In grote heerlijkheid en majesteit. Hij
komt, om aj Zijn vijanden voorgoed te over
winnen, en voor Zijn kerk een eeuwige vrede
te brengen.
Daarom, wat een heerlijk Evangelie. Door
heel de Bijbel heen: van Genesis tot Openba
ring klinkt de stem van God: Ik zal. Advent
zet een radikale streep door mijn eigen ik.
Maar u mag schuilen bij Hem. Dan bent u
veilig en geborgen in leven en sterven!
"Wat vijand tegen Hem zich kant.
Mijn hand. Mijn onweerstaanbre hand,
zal hem bekleên met schaamte en schand;
maar eeuwig bloeit de glorie-kroon,
op het hoofd van Davids grote zoon!
(Psalm 132:12)
Wezep
W. Westland
Waar, waar o waar.
Piet van Cato zit met zijn handen in het
haar
Weet u hoe het is gelegen
Piet is nogal verlegen
Hij durft aan niemand iets te vragen
Waar hij zijn rommelmarktspullen in kan
dragen
Want tot onze grote spijt
Zijn wij door omstandigheden onze
schuur kwijt
Daarom een oproep voor OuddorpH!
Waar slaan wij onze spullen op?
WIE WEET ER RAAD?
Voor de spullen van Woord en Daad?
Heeft u er een plaatsje voor?
Bel het ons dan even door: 0187-683324
gaan op de vraag van één van onze lezers
waar het middel Artro Silium - tegen artro
se - kan worden gekocht. In de beantwoor
ding moest men het antwoord schuldig blij
ven. Van een andere lezer hebben we inmid
dels de naam- en adresgegevens van de
leverancier ontvangen. Het gaat om het
bedrijf Artro Silium Elyseum, P.O. box
2122, CH-1260 Nyon2. Het middel Artro
Silium kan ook telefonisch worden besteld;
0900-2658100
In dezelfde rubriek werd ook gevraagd naar
patronen voor poppenkleding naar Zuid-
Hollandse klederdracht. En daarvan heeft
mevrouw De Gans te Sommelsdijk laten
weten dat ze die heeft. Wie er belang bij
heeft kan met haar contact opnemen:
mevrouw A.J. de Gans-van Sliedregt, ver
zorgingshuis 'de Goede Ree', Kraaienest
232, PrinsesselaanSl, 3245XN Sommels
dijk.
Meerdere malen ontvingen de vier
PvdA afdelingen van de vier gemeen
ten op het eiland klachten over de cen
trale huisartsenpost (HAP) in Middel-
harnis. Ook in de media verschenen
berichten over slechte ervaringen. De
op teletekst-GO gepubliceerde resul
taten van de recentelijk gehouden
enquête laten zien dat er geen sprake
is van incidenten maar van structure
le tekortkomingen, zo reageert de
PydA thans op alle commotie.
Voor het verkrijgen van medicijnen moet
van tijd tot tijd worden doorgereden naar
Ouddorp omdat er geen apotheek aan de
HAP is verbonden - voor een inwoner uit
Ooltgensplaat heen en terug zo'n tachtig
kilometer. Als medische hulp werkelijk snel
geboden moet worden, is de reistijd vanuit
Ouddorp of Ooltgensplaat naar Middelhar-
nis te lang. Bovendien kunnen gevaarlijke
situaties ontstaan als automobilisten bij
bepaalde letsels of aandoeningen zelf achter
het stour moeten kruipen. Een huisbezoek
wordt slechts afgelegd in zeer ernstige
gevallen, na een telefonische inschatting.
Als die inschatting verkeerd is, ontstaan
levensbedreigende omstandigheden, zo stelt
de PvdA. En ze vervolgt: medische dossiers
zijn niet aanwezig met alle risico's van dien.
De klantvriendelijkheid word door vele
geënquêteerden onder de maat bevonden.
De wachttijd aan de telefoon en voor een arts
wordt als te lang ervaren. Het is duidelijk dat
de HAP de belangen van de huisartsen
behartigt en dat de inwoners van Goeree-
Overflakkee de dupe dreigen te worden. In
het Algemeen Dagblad viel deze maand te
lezen dat Middelhamis met zijn tarief van
62,50 per telefonisch consult, 125,= per
consult en 187,50 per visite tot de duurste
huisartsenposten van het land behoort. Ter
vergelijking: in Middenbeemster betalen de
inwoners respectivelijk 38,60, 77,20 en
115,80 en in Doetinchem slechts 20,70,
41,40 en 62,10. Grote verschillen die niet
gekoppeld zijn aan de geboden kwaliteit.
Het al dan niet vergoeden van de kosten door
de zorgverzekeraars is van geen invloed,
immers de kosten worden verhaald door de
premies te verhogen.
De lokale PvdA zegt aandacht aan de onte
vredenheid te zullen besteden, al zijn haar
middelen beperkt. Een verbetering zou vol
gens haar vanuit Den Haag kunnen worden
bewerkstelligd door de situatie op Goeree-
Overflakkee aan landelijke kwaliteitsnor
men te toetsen en maatregelen op te leggen.
Het PvdA Tweede Kamerlid Hiadija Arib
heeft de minister van VWS gevraagd om
informatie over de kwaliteit en toegankelijk
heid van huisartsenposten te verstrekken.
Bovendien wil zij via haar website
www.khadijaarib.pvda.nl de problemen
inventariseren, om goed geargumenteerd
met voorbeelden de discussie te kunnen voe
ren.
Heeft u slechte ervaringen met de huisart
senpost dan kunt u die op haar website mel
den. Natuurlijk kunt u ook bellen of mailen
met de PvdA contactpersonen Rietje Koole
(telefoon 486664) of Toon Meeuwsen
(toon meeuwsen-pvda.nl)
■58-
"Natuurlijk, hij is voor jou. Je vader heeft hem immers
van zijn ouders gehad. Je kon lezen, dat hij er erg aan
gehecht was."Ze bukt en haalt de Bijbel uit een kastje.
Hij zit nog in hetzelfde papier gewikkeld, als waarin
hij verstuurd is.
"De zal er zuinig op zijn", zegt Ernst, als ze hem de
Bijbel overhandigt.
Hij is van plan er elke avond een stuk uit te lezen. Deze
avond zal het psalm 103 zijn. Even denkt hij erover om
die moeder voor te lezen, maar hij durft het niet aan.
Het zal haar misschien erg aangrijpen en er is vandaag
al zoveel van moeders zenuwgestel gevraagd. Op zijn
kamer is hij dankbaar, dat hij het niet gedaan heeft. Het
raakt hem zo diep, als hij de Bijbel opent en de bedui
melde bladen ziet.
Hier is veel in gelezen, denkt hij. Hij drukt het Boek
even tegen zich aan. Het is van mijn vader geweest,
denkt hij. Dan zoekt hij het hoofdstuk op en leest de
psalm. Dan ziet hij de bekende woorden uit vaders
brief. Ze ontroeren hem diep. Een traan ontglipt zijn
ogen en valt op de zin. Hij dept het papier snel af, maar
een bobbel venaadt de plaats waar de traan gevallen is.
Weer leest hij de zin en herleest hem.
'Gelijk zich een vader ontfermt over de kinderen, alzo
ontfermt zich de Heere over degenen. Die Hem vrezen,
want Hij weet wat maaksel wij zijn, gedachtig zijnde
dat wij stof zijn...'
Hij ziet weer de kist het graf indalen en er overvalt hem
zo'n droefheid en verlangen naar de vader, die hij nooit
gekend heeft, dat hij zich geen raad weet. Dan denkt hij
aan de brief van zijn vader en de smeekbede, die er in
stond. Hij vouwt zijn handen en zegt de woorden na,
die zijn vader hem voorschreef. Een verzoek om een
hart, dat God vreest. Het is allemaal onwerkelijk voor
hem, maar hij moet het doen. Hij wil er meer over
horen. Hij zal die predikant schrijven en om een onder
houd vragen.
Opeens schiet hem nog wat in de gedachten. Hij heeft
nog famiUe. Een broer van zijn vader. Die wil hij ook
spreken.
Die nacht slaapt hij weinig. Steeds ziet hij alles van de
afgelopen dag voor zich. Het dalen van de kist. De
familie om het graf. Moeders gezicht, toen ze hem bij
thuiskomst stond op te wachten. Hij hoort Hildes stem,
door de telefoon. Maar bovenal herhalen zich steeds de
woorden van de psalm, die vader zo aansprak.Pas
tegen de ochtend lukt het hem om in slaap te komen.
De wekker maakt hem met een rammelend geluid wak
ker.
Dus ik heb toch nog geslapen, denkt hij. Gelukkig,
want anders gaat het straks niet op college. Zijn moe
der zit beneden al helemaal gekleed aan tafel op hem te
wachten.
"Bent u al aangekleed?" vraagt hij.
Anders heeft moeder vaak een ochtendjas over haar
nachthemd aan, als ze hem weghelpt en kruipt ze nog
wel eens in bed.
"De was blij, dat ik eruit kon", antwoordt ze en schenkt
hem een beker thee in. "Neem nog een boterham', zegt
ze.
Hij weet, dat ze er niet verder over wil praten. Totdat
hij de straat uitgereden is, zwaait ze hem na. Dan sluit
ze de deur en gaat naar binnen.
Jammer, dat Ernst de Bijbel meegenomen heeft, denkt
ze. Ze had er graag in wUlen lezen. Alleen die ene
psalm heeft ze al vaak gelezen. Vooral die tekst uit
Willem zijn brief. Misschien wil Ernst voor haar ook
een Bijbel meebrengen, als hij weer eens naar die
dominee gaat, die Willem heeft begraven. Daar zal hij
er vast wel één kunnen kopen.
Die dag neemt ze haar ezel mee naar het kerkhof bui
ten het dorp. Het is mooi weer. In de beschutting van
een paar bomen en met een dikke jas aan kan ze het wel
houden. Dan schildert ze de oude treurwilg, die voor
aan op het kerkhof staat.
HOOFDSTUK 31
"-W- Tet wordt koud, Frederik", zegt Toke.
I I "Ja, het heeft behoorüjk gevroren", antwoordt
A. J.Frederik, terwijl hij zijn handen bij de kachel
warmt.
De dagen beginnen korter te worden. Het is een dag
voor Kerst. Toke heeft Thonia voor de Tweede Kerst
dag uitgenodigd. De Eerste Kerstdag zullen Rob met
Heleen en de kleine komen. Op het gasstel pruttelt de
poulet en de roUade. Tombo heeft al een paar keer
afwachtend naar het gas gekeken, maar hij wordt naar
zijn mand terugverwezen.
"De vrouw is druk, jongen", zegt Frederik. "Je moet
haar nu met rust laten."
"Fijn, datje dat door hebt", zegt Toke en duwt Frede
rik een bak aardappels in zijn hand.
"Doe het zelf maar", zegt Frederik, maar hij gaat
meteen ijverig aan het aardappels schillen.
"Het is vandaag alweer twee maanden geleden van
WUlem", zegt hij even later.
"De heb er ook aan gedacht", zegt Toke, terwijl ze de
spruitjes afhaalt.
Maar Willem is eigenlijk nog geen moment uit haar
gedachten geweest, net zo min als de man, die zo spre
kend op hem lijkt. Ze zou er met Frederik over willen
praten, maar al zijn ze altijd open tegenover elkaar,
dit.durft ze niet. Misschien heeft ze het helemaal mis
en dat zou vreselijk zijn, maar toch.
"Waar denk je aan, Toke?" vraagt Frederik en kijkt
haar aan.
Bijna wil ze het zeggen, maar ze slikt de woorden in.
Ze wil Frederik niet opzadelen met iets, wat misschien
helemaal niet waar is. Maar vergeten doet ze die man
niet!
Zou hun jongen er ook zo uit hebben gezien? detikt ze
opeens verrast.
Hun kind leek als baby meer op Willem dan op Frede
rik. Dat vond haar schoonmoeder en zijzelf ook. Het
was een fijn, donker kind. Frederik was een mollige,
blonde baby.
"Je bent wel gezellig", zegt Frederik. "Ik vraag je wat
en je antwoordt nog niet eens.
"De denk", antwoordt ze verstrooid.
Frederik gaat maar verder met zijn aardappels. Hij laat
ze met een plons in de pan vallen, zodat Tombo eUce
keer gromt, als de spetters op hem komen.
"Je moet er niet mee gooien", waarschuwt Toke. "Dat
is niet goed voor de aardappels."
"Dat doe ik expres om jou wakker te schudden. Zeg,
zullen we vanmiddag eens een flinke wandeling door
het bos gaan maken?"
"Om een uur of half drie dan. Ik wil eerst de kamer nog
stoffen en zuigen en mijn eten moet helemaal klaar
zijn", antwoordt ze.
"De denk, dat we sneeuw krijgen", vervolgt ze. "De heb
het toch zo koud."
"Dat weet ik wel zeker. Net viel er al een vlok."
"Ik hoop, dat het doorzet."
"Jij hebt je zin gekregen", zegt Frederik, als hij tussen
de middag komt eten. "Het sneeuwt volop."
"Ja, mooi, hè", antwoordt Toke blij. "We gaan straks
een fijne wandeling maken."
(wordt vervolgd)
