Appartementencomplex
's Landshaven officieel geopend
Veranderde weers- en
wegomstandigheden vragen
om nieuw soort ruitenwissers
De wereld van de eilanden
^™:!l®^®l'ï^^^^^^^ kwekerij Herkingen
negeert doelstelling
plattelandsbeleid
Uitslag ZRO
competitiewedstrijd
Scliotejil
P.V. De Trekvogels
organiseert
tentoonstelling
Zomerzon met Snert-
toernooi bij TYO
Koor en barokorkest
voeren Cantates uit
mmsÊ
63% van de huidige ruitenwissers ontneemt
bestuurder zicht op de weg
Europees geld wordt verkeerd besteed NoSfltldd Is hfifl llfiD-
SOMMELSDUK - Het apparte
mentencomplex 's Landshaven aan
de Isaac da Costastraat in Sommels-
dijk is donderdagmiddag officieel
geopend door de voorzitter van de
Bouwvereniging Sonunelsdijk, de
heer H.L. van Kampenhout. Hier
mee vond een begin en tegelijkertijd
een einde plaats; want wat voor de
kersverse bewoners een nieuwe
woonplek en fase in hun leven
inluidt, houdt voor Van Kampen
hout een einde in. Na 32 jaar zet hij
een punt achter zijn bestuurlijke
loopbaan. De totstandkoming en
opening van 's Landshaven
beschouwt hij als "een kroon op het
werk", waarmee hij zeer verguld is.
PAGINA 5
Maar liefst 50% van alle verkeerson
gevallen overdag wordt mede veroor
zaakt doordat een weggebruiker
iemand anders te laat (of helemaal
niet) ziet. Toch ondernemen automo
bilisten niet onmiddellijk actie wan
neer ze last hebben van slecht zicht
doordat hun ruitenwissers niet goed
functioneren. In een onderzoek dat
namens niitenwisserfabrikant TVico
in Nederland werd gehouden bij een
aantal tankstations in de Randstad,
bleek dat maar liefst 63% van de 275
ondervraagde automobilisten last
heeft van slecht zicht doordat hun
huidige ruitenwissers strepen of een
zogenaamde 'vuilfilm' op de ruit ach
terlaten. Deze vuilfilm wordt een
steeds groter probleem door het inten
sievere gebruik en daarmee gepaard
gaande vervuiling van het wegdek.
Hierdoor belandt er meer olie, koel
vloeistof en rubberrestanten op de
weg. Daarnaast bleek de fysieke staat
van 32% van de 720 ruitenwissers
matig tot onverantwoord te zijn.
Met de introductie van een nieuw type rui
tenwisser, waarbij een laagje Teflon rond het
rubber is aangebracht, kan het aantal onge
vallen door slecht zicht aanzienlijk worden
teruggebracht. De Amsterdamse ambulance
diensten GG&GD en VZA, waar aan de vei
ligheid en bedrijfszekerheid van de voertui
gen zeer hoge eisen worden gesteld, hebben
de afgelopen maanden de Teflon ruitenwis
sers kritisch getest en zijn overtuigd. Alle 46
ambulances zijn voortaan uitgerust met de
Teflon ruitenwissers van fabrikant Trico.
Een optimaal zicht voor de chauffeurs van
ambulances is immers letterlijk en figuurlijk
van levensbelang. De ruitenwissers zijn
bovendien beter voor het milieu en de porte
monnee.
Slecht rubber vaak oorzaak van pro
blemen
De problemen met de huidige ruitenwissers
worden, zo bleek uit het onderzoek, vooral
veroorzaakt doordat het rubber van de wis
sers vaak onder invloed van het weer en
wegvuil uitdroogt, verhard, beschadigt of
scheurt. Hierdoor kan het vuil en water op de
voorruit niet goed worden verwijderd. Bij
een enkeling zat er zelfs geen rubber meer op
de wissers en was het (metalen) harnas kapot
gebogen door het krabben van het ijs in de
afgelopen winter. En dat terwijl goed func
tionerende ruitenwissers juist bij extreme
weersomstandigheden van belang zijn. In de
winter bij nat weer en lage temperaturen en
in de zomer wanneer autoruiten geteisterd
worden door bijvoorbeeld vliegen, vogel
poep en stof.
Teflon ruitenwisser goed voor veilig
heid, milieu en portemonnee
De veranderde weers- en wegomstandighe
den vragen om nieuwe technische oplossin
gen. Met de nieuwste Teflon ruitenwissers
van ruitenwisserfabrikant Trico behoren dit
soort problemen tot het verleden. Door het
gebruik van een Teflon laagje rond het rub
ber heeft de bestuurder geen last meer van
strepen en sluiten de ruitenwissers beter aan
op de ruit waardoor het zicht en verkeersvei
ligheid toeneemt. Omdat Teflon niet gevoe
lig is voor de verschillende weersomstandig
heden, gaat de Teflon ruitenwisser langer
mee, vriest het minder snel vast aan de ruit
en veroorzaakt het minder lawaai bij het wis
sen. Door het betere wisresultaat hoeft
bovendien minder ruitenwisservloeistof te
worden gebruikt. Verder is de prijs van de
Teflon ruitenwisser concurrerend ten
opzichte van de huidige generatie ruitenwis
sers.
De Teflon ruitenwissers zijn bij de meeste
autobedrijven te koop. De wissers zijn met
een paar handige klikken zelf eenvoudig te
plaatsen op de auto.
Naar aanleiding van het ingezonden
schrijven van de heer Van der Velde in
onze krant van jl. vrijdag heeft de politie in
een reactie laten weten dat het uitblijven
van berichtgeving niet opzettelijk heeft
plaatsgehad. Iaat staan dat er op één of
andere wijze opdracht zou zijn verstrekt
om richting de pers géén berichtgeving los
te laten. Een woordvoerder van de politie
lichtte overigens toe dat de informatiever
strekking aan de pers onder verantwoorde
lijkheid van de afdeling Persvoorlichting
valt en buiten de politiemensen 'te velde'
om geschiedt..
De Nederlandse uitwerking van het platte
landsontwikkelingsprogramma (POP) moet
op de schop. De huidige regeling biedt te
veel ruimte voor plannen die volstrekt voor
bijgaan aan het werkelijke doel van de plat-
telandsgelden, stelt LTO Nederland. "Inten
tie van de Europese regels is boeren te steu
nen bij de omschakeling naar een
concurrerende en duurzame bedrijfsvoering.
Juist nu de Europese Unie het landbouwbe
leid drastisch aanpast, is het van belang dat
het budget voor plattelandsontwikkeling de
bestemining krijgt waar het voor bedoeld
is", aldus LTO-voorzitter Gerard Doornbos.
Deze week vindt in Salzburg een EU-platte-
landsconferentie plaats. LTO ziet aankomen
dat dit voor diverse organisaties aanleiding
is om met oneigenlijke plannen aanspraak te
maken op plattelandsgelden. De Nederland
se overheid heeft dit over zichzelf afgeroe
pen met de bestaande POP. Dit richt zich
vooral op .verfraaiing van het landelijke
gebied en de dorpen, met de aanleg van fiets
paden en waterafvoersystemen en ook op de
aankoop van landbouwgrond voor de Ecolo
gische Hoofdstructuur.
Vooral dit laatste is volgens LTO Nederland
zonder meer strijdig met de doelstelling van
de EU-plattelandsverordening. In die veror
dening, die onderdeel is van het Europees
landbouwbeleid, staat dat "de steun voor
plattelandsontwikkeling verband moet hou
den met landbouwactiviteiten en omschake
ling ervan".
Over de verbinding met het EU-landbouw-
beleid is de verordening glashelder: "De
maatregelen voor plattelands-ontwikkeling
begeleiden de andere instrumenten van het
gemeenschappelijke landbouw-beleid en
vullen deze aan."
LTO wil daarom dat Nederiand de POP tot
een investeringsprogramma ombouwt, dat
bijvoorbeeld ondernemers ondersteunt bij
een aanpassing van hun productiewijze. Het
gaat er immers om dat ze tegemoetkomen
aan veranderende eisen en wensen van
markt en samenleving.
Doornbos: "Door de eigenzinnige wijze
waarop Nederland de plattelandsverorde-
ning uitwerkt, laat onze overheid nu Brus
sels geld yoor deze doeleinden liggen. In
wezen creëert de overheid daarmee zelf onze
forse netto betalingspositie in de EU."
Zwemclub de Schotejil heeft tijdens een
rommeüge ZRO competitiewedstrijd te Rot
terdam toch nog redeUjk weten te presteren.
Bovendien geplaagd door een aantal gevoe
lige absenten, werden toch nog 3 clubre-
cords verbeterd. Sebastiaan Rosendaal (12)
zwom naar een nieuw record op de lOOm
wisselslag (1.16.94) en op de 50m vrij
(29.98), waarmee hij beide keren op de 2e
plaats eindigde. De meisjes estafette 4x50m
vrij, bestaande uit Esmee Koedoot (32.11),
Anne Volwerk (35.9), Lisa Uijtewaal (36.2)
en Rhiana van Kempen (30.7), leverde een
clubrecord op in de eindtijd 2.15.13.
Daarnaast waren er tal van ereplaatsen te
vieren. Op de lOOm vrij zwom Esmee Koe
doot (1992) een tijd van 1.10.61, waatmee
ze Ie werd. Melanie van Gemert (1993) ver
beterde haar tijd met 3 seconden naar
1.16.91 en werd op dit nummer 3e. Melanie
van Gemert werd later op de 50m schoolslag
ook nog een keer 2e in een tijd van 43.66.
Mark Costeris (1992) zwom bij de jongens
op de 50m vrij naar de Ie plaats in 32.46.
Mareille de Gast (1991) zwom op de lOOm
schoolslag in een tijd van 1.34.67 naar een
3e plaats. Ook voor Rhiana van Kempen
(1989) was er nog een 3e plaats op de 50m
vlinder in een tijd van 34.66, evenals voor
Niels Albrechts (1988), die 3e werd op de
lOOm vrij in een p.r. van 1.05.24. Bij de
heren was er een onverwacht succes voor
Leander Noordijk, die 2e werd op de lOOm
vlinderslag in een tijd van 1.06.46.
Tenslotte waren er nog flinke tijdverbeterin
gen voor o.a. Danica Koedoot (1993), die
haar lOOm vrij met ruim 5 seconden verbe
terde naar 1.18.80. Lisa Uijtewaal (1991)
verbeterde haar lOOm vrij met ruim 3 secon
den naar 1.20.27
Evenals voorgaande jaren organiseert
P.V.De Trekvogels weer haar jaarlijkse
postduivententoonstelling in het m.f.g.
'Dorpstienden' te Ouddorp. Deze zal wor
den gehouden op vrijdag en zaterdag 21 en
22 november.
Er zijn zowel bevlogen als onbevlogen dui
ven te bezichtigen in diverse klassen. Ook
telt deze tentoonstelling mee voor de Air-
sport competitie, hieraan doen de mooiste
showduiven van Nederland en België mee.
Zaterdagavond vindt de prijsuitreiking
plaats en worden een aantal bonnen verkocht
van de beste liefhebbers uit de streek. Deze
zijn geschonken door; ,J.D.Melaard,
J.W.Steketee, B.Hokke, Jan en Twan
Nobels, I.Torreman, Mijs-Quaedvlieg,
gebr.Kreeft, J.C.Wagner, J.v.d.Made en zn.,
Toppigeons breedingloft, J.d. Vries,
P.C.v.Alphen, A..Klijn, M.v.d.Baan,
L.v.d.Baan, Stoop-v.Huizen, J.L.Noteboom,
A.v.d.Zwaluw, Ant.Tuns, C.Kleijn, Grin-
wis-v.Alphen en I.Koese en zn.
Zie ook www.toppigeons.nl waar de duiven
kuimen worden ingezet. Aanvang verkoop
ongeveer 22.00 uur.
Ook zijn er weer fraaie prijzen te winnen met
het Rad van Avontuiu", een Amerikaanse
verloting en andere attracties.
Verder kunt u een levend varken wiimen, of
de waarde hiervan, door het juiste gewicht te
raden, de uitslag wie hier de winnaar van is
wordt zaterdagavond bekend gemaakt.
Wij nodigen hierbij iedereen uit om onze
tentoonstelHng te bezoeken. De zaal is open
op vrijdag van 19.00 tot 22.30 uur en zater
dag van 15.00 tot 22.30 uur, de toegang is
gratis. Bent u geïnteresseerd in de duiven-
sport en u wilt eens wat meer weten over
deze prachtige hobby? Praat dan eens met
een van de aanwezige leden, of neem contact
op met onze secretaris C.M.Grinwis, Her
mansweg 16, 3253 BG Ouddorp tel. 0187-
681690.
In het Eilanden-Nleuws leest u alles over de regionale gebeurtenissen en
hun achtergronden. Wordt ook abonnee, en geniet mee.
's Landshaven is een woningencomplex op
de Westplaat met 37 zogeheten levensloop-
bestendige woningen en 7 bedrijfsunits. Het
gaat om een flat met mooie, ruime apparte
menten zonder drempels (dus geschikt voor
rolstoelen), een grote hal, een gemeen
schapsruimte en naar alle waarschijnlijkheid
komen er faciliteiten bij voor bijvoorbeeld
biljart en fitnes. Bovendien is er een par
keergarage en een fietsenstalling en in de
bedrijfsunits op de begane grond zijn onder
meer Ophelia en de bloedbank gevestigd.
Voor de openingshandeling was boven de
ingang van de flat een vlag met de blauw
gele kleuren van Sommelsdijk gedrapeerd
waarachter het te onthullen object was
bevestigd. Terwijl Van Kampenhout in bij
zijn van bewoners en genodigden langzaam
het doek wegtrok, verscheen er een koperen
schip boven de ingang. Het gaat om een kog,
gemaakt door smid J.K. van Wijk uit Goede-
reede die eerder prachtige wapens heeft ver
vaardigd voor onder meer het stadhuis van
Goedereede. "De kog is een Middeleeuws
schip dat ons herinnert aan het ontstaan van
Sommelsdijk tussen 1330 en 1465. En wij
zijn trots op ons Sommelsdijk", legde van
Kampenhout de keuze uit voor het prachtig
gedetailleerde ambachtswerk.
Namens de aaimemer en de architect ontvin
gen de bewoners van het complex een tuin-
bank. "Deze bank past precies in een
gesprek dat ik enige tijd geleden met enkele
bewoners voerde", aldus Van Kampenhout.
"Zij stelden voor een bank in de hal te plaat
sen voor als zij op vervoer zitten te wachten.
Daarom stel ik voor de bank voorlopig bij de
uitgang in de hal te zetten".
Veiligheid
Ook burgemeester G. de Vries-Honunes gaf
aan zeer verguld te zijn met 's Landshaven,
dat zij als een aanwinst beschouwt. "Het is
Het moment an de opening
belangrijk dat, als men ouder wordt, er de
voorzieningen kumien worden geleverd die
men behoeft. Op deze wijze wordt in die
behoefte voorzien en zijn we een eind op
weg naar ouderenzorg die nodig is. Ik hoop
dat men ook landelijk naar dit project zal
kijken. Dan is er nog het aspect veiligheid,
waarmee ik niet zozeer doel op criminaliteit,
maar op het feit dat men weet dat men met
een gerust gevoel ouder kan worden, want
ook dat is een gevoel van veiligheid", aldus
de burgemeester.
Historie
De heer van Kampenhout ging in zijn toe
spraak in op de keuze van de naam 's Lands
haven, die volgens hem een vanzelfspreken
de keuze is geweest, en om dit uit te leggen
ging hij een eind terug de geschiedenis van
Sommelsdijk in. Zo duikt de naam voor het
eerst in 1854 op. De kaart van Jonkers en De
Haan van dat jaar vermeldt parallel aan de
Preutweg (nu de Prutweg) 's Landshaven,
dat is ingetekend als een water. Op de zoge
naamde typografische stafkaarten prijkt
sindsdien deze naam. Van Kampenhout ver
telde ook over de bedijking, de stichting van
de kerk in Sommelsdijk en het 2feeuwse
recht waaronder Sommelsdijk viel. Vervol
gens vertelde Van Kampenhout een stukje
historie die volgens hem de 'aversie tussen
Sommelsdijk en Middelhamis' verklaart.
"Tussen Voome en de bedijking van Som
melsdijk en Middelhamis lag de plaat van
Flacquee. Die plaat was van Holland. Dus
mocht Middelhamis dwars door die plaat
zijn - overigens moeilijk bereikbare - haven
verlengen; het Zeeuwse Sommelsdijk mocht
dat niet. Op dezelfde kaart staat de Haven
van Sommelsdijk wel aangegeven, maar die
Op zaterdag 8 november jl. werd het laatste
grote evenement van dit seizoen gehouden
bij de teimisvereniging te Ooltgensplaat,
namelijk het Snerttoemooi. Voor dit toer
nooi is meedoen voor de seniorleden belang
rijker dan winnen, en als het dan ook nog
eens gepaard gaat met een zonnetje is het
helemaal geweldig. Met zo'n 10 graden was
het natuurlijk best fris, maar in de middag
zon op het terras was het met het trainings
pak aan best vertoeven om te kijken naar de
verrichtingen van de deelnemers. Het gezel-
ligheidstoemooi mocht zich wederom ver
heugen in de warme belangstelUng van haar
leden, die deze gelegenheid gebruikten om
toch nog een keer op de tennisbaan een bal
letje te slaan. Ondanks het feit dat het sei
zoen officieel gesloten is, blijven de banen
toch nog open zolang de weersomstandighe
den dit toelaten. De banen liggen er nog per
fect bij en er wordt regelmatig op gespeeld.
Uiteraard worden de banen steeds in topcon-
ditie gehouden door de baancommissie, die
dit jaar wel een heel lang seizoen meemaakt.
Alle deelnemers aan het snerttoemooi speel
den vier wedstrijdjes van een half uur. Tij
dens het toemooi werden lootjes verkocht
voor een mooi prijzenpakket, zodat met de
trekking aan het eind van het toemooi de
meeste deelnemers toch met een prijs naar
huis gingen. Maar voordat het zover was,
moest er toch óók nog snert worden gegeten
met roggebrood en spek. Dat dit goed
smaakte, bleek wel uit het feit dat de deelne
mers zich regelmatig bij de grote ketel ver
zamelden om nog een bordje extra op te
scheppen van deze traditionele lekkernij. Na
alle partijen gespeeld te hebben, werden er
nog wat prijzen uitgedeeld aan 'winnaars',
maar in feite waren alle deelnemers als win
naar te bestempelen van dit wederom zeer
geslaagde toemooi in Ooltgensplaat. De ver
wachting voor volgend jaar is dat het leden
aantal verder zal groeien voor zowel junio
ren als senioren en dat de organisatie verder
wordt 'fijn geslepen'. Ook wil het bestuur
nieuwe plannen voor de vereniging voorleg
gen, maar dat bevindt zich nu nog in een pril
stadium en moet eerst verder worden uitge
werkt. Wellicht dat hier met de algemene
vergadering wat meer over bekend zal zijn.
Eerst wordt op vrijdag 9 januari nog de
nieuwjaarsreceptie gehouden op het tennis-
complex.
{foto Persburo Flakkee).
mondt (moeilijk) uit op het tussen Middel
hamis en Sommelsdijk en de Plaat van Flac
quee hggende Zuiderdiep. En dan begint
voor Sommelsdijk het getob. Had men eerst
rechtstreeks twee havens op het Haringvliet,
daarna moest een uitweg worden gevonden
over Zeeuws gebied, want over Hollands
gebied werd vanwege Holland belet. Bekij
ken wij het oude tracé, dan moet 's Landsha
ven als het ware een zijtak geweest zijn ten
dienste van de landbouw. Kleinere schepen
met landbouwproducten zullen langer dan
grote schepen van de moeilijk bevaarbare
Haringvlietverbinding gebmik hebben
gemaakt. En zo werd toen reeds definitief de
visserij van Middelhamis bevoordeeld
boven de landbouw van het Zeeuwse Som
melsdijk. Zou dat de oorzaak zijn van de
aversie die Sommelsdijkers tegen Menheer-
senaars koesteren (en omgekeerd). Een
andere verklaring is er eigenlijk niet. En zou
het die aversie zijn geweest die tot op heden
de zelfstandigheid van de Bouwvereniging
Sommelsdijk verklaart? Ik denk het wel; in
ieder geval heb ik mij in die strijd tot op van
daag toe nooit onbetuigd gelaten.besloot
Van Kampenhout zijn betoog.
DIRKSLAND - Op zaterdag 22 november,
aanvang 20.00 uur, organiseren het Vocaal
Ensemble 'Magnificat' en de Stichting Podi
um 'Goeree-Overflakkee' een prachtig con
cert in de historische Nederlands Hervormde
kerk te Dirksland. Aan dit concert werken
mee het Vocaal Ensemble 'Magnificat'
o.l.v. Rinus Verhage, het Amsterdamse
Barokorkest 'Il Fiordaliso' en Wim Diepen
horst die een kistorgel en het pas gerestau
reerde fraaie hoofdorgel zal bespelen. De
toegangsprijs is 8,00 en 5,00 voor scho-
heren en 65-plus. Kinderen tot en met 12
jaar mogen gratis naar binnen.
Het programma is opgebouwd uit een vijftal
topstukken uit de Duitse en Italiaanse Barok
- briljante muziek die in originele bezetting,
met oude instmmenten of kopieën daarvan,
wordt uitgevoerd. Tussen deze hoofdwerken
zult u ook nog kunnen genieten van een aan
tal orgelwerken.
Het Vocaal Ensemble 'Magnificat' bestaat
sinds 1987 en telt ongeveer 28 leden. Vanaf
de oprichting is Rinus Verhage de muzikale
leider; de werken die uitgevoerd worden,
staan in de kerkelijke traditie van de 16e tot
en met de 20e eeuw. Regelmatig wordt
samengewerkt met instrumentale ensembles
of met orgel. Wim Diepenhorst is de vaste
begeleider van het koor. Hij studeerde
muziekwetenschappen en orgel en is
momenteel werkzaam als rijksadviseur voor
orgels. Het barokensemble bestaat uit pro
fessionele musici die zich gespecialiseerd
hebben in de oude muziek, hun artistieke lei
der is Frank Polman.
De organisatie hoopt op uw aanwezigheid en
nodigt u hartelijk uit!
~5S~
"Wacht even!" zegt de jongere man en trekt de ander
snel temg.
Ze hadden verwacht, dat de omgeving van het graf ver
laten was, maar dat blijkt niet het geval te zijn. Bij het
graf staat nog een man. Hij staat er roerloos. De ene
man kijkt de andere aan. Wat moeten we nu doen?
beduidt de jongere. Zijn collega haalt zijn schouders op.
Hij weet het niet. Ze lopen terug naar het schuurtje,
waar al de spullen opgeslagen staan. Ze kunnen niet
weg, voordat het gr^ dichtgemaakt is, maar dat kan
niet, zolang er iemand is. Ze hadden niemand meer ver
wacht. De begrafenisstoet is immers allang vertrokken.
"Ik wou dat hij vertrok", zegt de man, die de bezoeker
opmerkte.
"Van mij mag hij ook gaan, maar we kunnen hem niet
wegsturen", zegt de oudere man.
Hij gaat op een kist zitten, die in het schuurtje staat. Hij
is moe. De laatste tijd kan hij niet zo best meer tegen
dit werk. Hij trekt zich de sterfgevallen tegenwoordig
te veel aan. Van kinderen, jonge mensen, maar ook van
mensen, die van zijn leeftijd zijn, zoals vanmiddag het
geval was. Hij is immers van dezelfde leeftijd als Wil
lem van Woudrichem. Dan wordt hij zo onrustig van
binnen. Vooral als hij deze dominee hoort spreken.
Deze praat heel anders dan die van hen. "Als je
gedoopt bent en gelooft, komt het goed", zegt hun
dominee. Deze praat heel anders. Stel je voor, dat deze
man nu eens gelijk heeft en dat zou best eens kunnen,
als je hem zo hoorde... Dan komt het niet goed met
hem. Het zweet breekt hem uit, al is het koud in het
schuurtje.
Na vijf minuten kijkt de jongere man even om het
hoekje. De bezoeker staat er nog precies als daarnet.
Hij Hjkt wel een wassen beeld. Hij vertoert zich niet.
De man wil zacht teraglopen, maar dan kijkt de bezoe
ker opeens omhoog. Hij heeft waarschijnlijk het grind
horen knerpen.
"Meneer", zegt de vreemdeling.
Hij is een buitenlander. Dat hoor je goed, al probeert
hij Hollands te spreken. Volgens hem is hij een Duit
ser. Wat moet die hier? vraagt de man zich verwonderd
af. De bezoeker komt op hem aflopen. Het lijkt wel of
hij hem iets wil vragen.
Verlegen kijkt hij om zich heen. Kwam zijn collega nu
maar naar buiten, dan waren ze met z'n tweeën. Maar
kom, hij heeft zijn mond ook bij zich. Het is een defti
ge man, ziet hij, als de vreemdeling dicht bij hem staat.
Een echte geleerde zo te zien.
"Ik wil graag de.even aarzelt de man, "eh.domi
nee spreken", zegt hij dan.
"Oh, dan moet uo nee, die is vast nog in het gebouw
bij de familie..."
De man begrijpt hem niet. Dan probeert hij hem uit te
leggen, dat de begrafenis nog niet voorbij is.
"Wanneer dan?" vraagt de vreemdeling.
Hij ziet er opeens moe uit.
"Over een half uur, denk ik", antwoordt de man.
"Waar woont de dominee?" vraagt de vreemdeling
dan.
De man van de begrafenis woont vlak bij de pastorie.
Hij zou de vreemdeling voor kunnen rijden, maar dan
moet die hier wachten en dan ziet hij dat ze het graf
dichtmaken. Dat moet niet, voelt de man van binnen.
Dat zou te pijnlijk zijn voor deze vreemdeling. Hij ziet
er toch al zo bedroefd uit.
"U moet deze weg uitrijden en dan rechtsaf slaan.
Doorrijden tot de stopüchten en dan.
Hij denkt even na. Dan komt de oudere man naar hen
toelopen. Hij kijkt de vreemdeling even heel verbaasd
"Je hoeft niet te vragen of Willem van Woudrichem
familie van u was", zegt hij dan. "Ik wist niet dat ver
re familie zo op elkaar kon lijken. Mensen, hoe bestaat
het."
Ernst moet moeite doen om de man te volgen, maar hij
begrijpt wel wat die met zijn woorden bedoelt. Hij ziet
de geUjkenis met mijn vader, gaat het door hem heen.
Het ontroert hem.
"Willem heeft nog bij mij in de klas gezeten", gaat de
oudere man verder. "Hij was een beste jongen.maar
hij is er ook al niet meer."
Even zwijgt hij. Dan gaat hij verder.
"Hij is nooit getrouwd geweest, maar ze zijn goed voor
hem geweest. Zijn moeder is ongeveer drie jaar gele
den gestorven, toen is hij naar zijn zuster gegaan. Het
laatst was hij vaak bij Frederik, zijn broer."
Het duizelt Emst van al de gegevens, die hij daar
zomaar ongevraagd van de man krijgt, maar hij pro
beert alles krampachtig te onthouden.
"Vertel me nog meer van hem", zou hij willen zeggen,
maar hij beheerst zich.
Aan geen mens zal hij zich voorstellen, alleen die
dominee wU hij graag ontmoeten. Met hem wil hij over
zijn vader spreken. Dominee zal zwijgen. Hij heeft
immers net zoals de pastoor zijn ambtsgeheim.
Hij heeft zich tot het uiterste ingespannen om de woor
den van de dominee te horen. Het heeft hem getroffen.
Dominee schijnt zijn vader goed gekend te hebben. Hij
kijkt de jongere man hulpzoekend aan. Laat hij hem
alsjeblieft de weg wijzen, zodat hij weg kan. De man
voelt hem gelukkig aan.
"Dus de straat uitrijden", zegt hij. "Dan rechtsaf slaan.
Doorrijden tot de stoplichten. Daarna neemt u de twee
de weg links, dat is de Dorpsstraat. Aan de rechterkant
ziet u de pastorie staan. Het tweede huis moet u heb
ben. Het is een groot, vierkant huis."
Rechts, tweede weg links en aan de rechterkant het
tweede huis, h herhaalt Emst voor zichzelf.
"Danke", zegt hij dan. "Guten Mittag."
"Hij is een Duitser", hoort hij de oude man verbaasd
zeggen als hij langzaam, na nog een lange blik in het
graf geworpen te hebben, het verlaten kerkhof afwan-
delt. Hij voelt de blikken van de mannen in zijn rag,
maar kijkt niet achterom. In de auto zit hij even stil
voor zich uit te kijken. Dan start hij de wagen en rijdt
de straat uit. Vijf minuten later staat hij voor een groot
vierkant huis. Er straalt warm licht vanuit de kamer
naar buiten. Emst sluit zijn auto af en loopt naar de
voordeur. Hij drukt op de koperen bel. Het duurt even,
voordat er iemand naar de deur komt. Dan staat hij oog
in oog met de dominee.
"Guten Mittag", zegt hij om vervolgens in zo goed
mogelijk Hollands om een onderhoud te vragen.
Hij wordt gastvrij ontvangen. Dominee gaat hem voor
naar de studeerkamer. Emst hoort vanuit de kamer
kinderstemmen.
"Ik zeg even tegen mijn vrouw, dat ik bezoek heb", zegt
de dominee. Emst kijkt de grote studeerkamer rond. Hij
kijkt naar de boeken, die in de schappen staan. Het zijn
er enorm veel. Zijn blik gaat langs de rijen. Er staan
heel oude exemplaren bij, ziet hij. Dan gaat hij achter
over in zijn stoel op dominee zitten wachten. Hij is blij,
dat hij straks ongestoord met deze man kan spreken.
Deze man, die zijn vader gekend heeft.
Het begint al te schemeren in de studeerkamer en nog
steekt dominee het licht niet aan. Nee, het is voor de
man tegenover hem makkelijker in de schemering zijn
verhaal te doen. Een verhaal, dat hem diep geschokt
heeft. Hij heeft altijd gemeend, dat hij mensenkennis
had, maar dit heeft hij nooit verwacht. Veel valt opeens
op zijn plaats. (wordt vervolgd)
