Overdenking
uit de
Heilige Schrift
Nieuw woningaanbod gericht op
brede groep woningzoekenden
Welkomstdienst
in Ouddorp
Kerstpakketten voor
zeelui in Rotterdam
Open Dag
Sportvereniging
De Kriekel
Samen zingen in
Ouddorp
"Wi
EIIAifraBM-niEUWS
HET
'KIJKVENSTER
Blik op kerk "^y
en samenleving Cj
Waarnemer
>»'2rj
.•Al-S'fs
ONGENODE 6a f TEN
eaaUMPMSLEUEN
De rust van een duif
Twee nieuwe woningtypen in woonplan Havenkanaal
MIDDELHARNIS - Samen met
makelaarskantoor Tamboer heeft
AM Wonen een woonwensenonder-
zoek gehouden onder belangstellen
den voor een woning In woonplan
'Havenkanaal' in Middelharnis. De
twee nieuwe woningtypen die AM
Wonen introduceert, zijn in belang
rijke mate gericht op het wensen
pakket van de woonconsumenten uit
de regio. Zowel de royale en karak
teristieke Koopmanswoningen als
de sfeervolle, eengezins Kadewonin
gen worden op zaterdag 22 novem
ber gepresenteerd aan het publiek.
Imabo Esselink: 90 Jaar professionals
in bouwmaterialen! ^s-^^ISI^j-.
EiSiSiEiLil NKi
PAGINA 5
VRUDAG 14 NOVEMBER 2003
- Kritiek op de premier
- Het Huis van Oranje
- Majesteitsschennis?
Dat premier Balkenende voortdurend onder
het spervuur van de media ligt, wisten we al.
Er is sinds mensenheugenis geen minister
president geweest op wie zoveel pijlen wer
den gericht als op hèm. Zelfs een columnist
als Ephimenco in Trouw, die niet gewend is
een blad voor zijn mond te nemen, werd het
te gortig, zoals de premier door de linkse
meute bespottelijk wordt gemaakt. Herhaal
delijk moet hij het ontgelden wegens zijn
Zeeuwse afkomst, en voor het gemak wordt
hij dan maar ingedeeld bij de 'zwaren', bij
wie nooit iets kon en iets mocht. En als men
helemaal niets meer weet, dan komen zijn
kostuum, zijn das of zijn haardracht aan de
orde...
Er is nu weer een nieuwe stok gevonden om
de hond te slaan. Op een persconferentie
heeft de premier zijn mening ten beste gege
ven over de satirische toneelstukken, die op
de t.v. worden vertoond en waarin het Ko
ninklijk Huis op de korrel wordt genomen. Er
is reeds menige persiflage geweest op de toe
spraken van Hare Majesteit, en het moet
gezegd worden dat zij die de rol speelt, haar
meesterlijk kan imiteren, zowel wat haar
houding als wat haar stem betreft. Maar dat
werpt wel de vraag op of in dit land alles
zomaar kkn... Die vraag stelde ook de pre
mier. Hij zei er uitdrukkelijk bij dat het niet
zijn bedoeling is, inaatregelen te nemen of de
vrijheid van meningsuiting ter discussie te
stellen. Maar - aldus Balkenende - aan het
laatste zijn grenzen. En de Koningin kan zich
nu eenmaal niet verdedigen.
De uitlatingen van de premier riejjen dezelf
de dag nog een storm van verontwaardiging
op. Volgens de één heeft Balkenende geen
gevoel voor humor, en ziet hij het grappige
van dergelijke uitzendingen niet in. De ander
meent dat hij een wit voetje wil halen bij de
Koningin, nadat hij met haar in conflict zou
zijn geweest over het huwelijk van Prins Fri-
so. Weer een ander vraagt zich af: "Waar
bemoeit hij zich eigenlijk mee?" En Konin
gin Beatrix, naar haar opmie gevraagd, zou
gezegd hebben: "Landgenoten, gewoon
doorgaan".
We leven in een vrij land en vrijheid van
meningsuiting is een grondrecht. Maar, dat
ben ik van harte met de premier eens, daaraan
zijn wel grenzen. En al zeg ik het zelf, ik ben
gezegend met een bepaald gevoel voor
humor, maar ik zie er de humor niet van in,
wanneer de Koningin, of leden van haar Huis
systematisch in het zonnetje worden gezet,
ik denk dat we ook in dit opzicht doorgesla
gen zijn. In de 19e eeuw werd Koningin WU-
lem rÖ, op wie toch wel het een en ander één
te merken was, in een spotschrift Koning
Gorilla genoemd. Toen uitgelekt was wie die
scheldnaam op z'n naam had staan, draaide
die persoon de gevangenis in. Dat kon toen
blijkbaar nog: veroordeeld worden wegens
majesteitsschennis. Ik zie dat vandaag nog
niet gebeuren.
.'^.,°*ö'i
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Drie jaar geleden ontdekte ik dat, als ik war
me chocomelk drink en daarin met een lepel
tje op de bodem van de beker tik, het geluid
per tik hoger wordt. Dit is niet te verklaren'
door het draaien van de vloeistof want het
gebeurt ook als de vloeistof stilstaat. Als de
vloeistof hard \s hoor je het niet. Kunt u een
verklaring geven
Antwoord: Dit verschijnsel wordt veroor
zaakt door resonantie. Een volledige uitleg
zou te omvangrijk zijn voor een vragenru
briek. In het kort gezegd: resonantie is een
natuurkundig verschijnsel dat optreedt als
een systeem wordt aangeslagen bij zijn reso
nantie frequentie. Resonantie treedt ook op
in holtes gevuld met lucht of een vloeistof.
De frequentie daalt als de vloeistof in de
beker dikker wordt en wordt hoger (de toon
klinkt hoger) als de vloeistof dunner wordt.
In elektronische systemen kunnen zeer hoge
resonantie frequenties optreden (Megaherz
of Gigaherz). Op grotere schaal treden reso
nanties op in de zee, in de atmosfeer, bij de
ronddraaiende bewegingen van de planeten
en in de aarde zelf. De frequenties van deze
resonanties zijn over het algemeen veel
lager. In plaats van over de frequentie wordt
dan meestal gesproken over de trillingspe
riode, die uren, dagen of maanden kan
bedragen.
Binnenkort gaan we een verre vliegreis
maken. Hoe voorkom ik een jetlag? Daarna
maken we een rondreis in een bus. Hoe kan
ik me hierop het beste voorbereiden?
Antwoord: Een jetlag is in feite de tijd die
ons lichaam nodig heeft om zich aan te pas
sen aan de tijd in een ander land. Per dag
overbrugt het lichaam ongeveer anderhalf
uur. Om een tijdsverschil van acht uur weg
te werken ben jft,dns ?eH paar dagen zoet.
Niet alleen de hersens moeten zich op die
wijziging instellen, maar ook de spijsverte
ring en ander lichaamsfuncties raken in de
war. In die periode treden allerlei ongemak
ken op zoals concentratieverlies, geheugen
problemen en de neiging om op ongewone
tijden te eten en in slaap te vallen. De snel
ste manier om het hchaam weer gelijk te
krijgen met de klokkentijd is meteen het
lokale 'licht/donker' patroon te volgen. Dus
niet overdag in de hotelkamer blijven met de
gordijnen dicht. De beste remedie in derge
lijke gevallen is om na de vliegreis eerst een
dag flink rust te nemen en liever twee maal
tijden over te slaan dan er één dubbel te
nemen. De jetziekte kan dan voorkómen
worden. De ongemakken tijdens de busreis
kunt u verminderen door tijdens lange ritten
te proberen wat te slapen. Ga in het midden
of voorin de bus zitten en Ides een stoel
waarin u vooruit rijdt. En kijk bewust mee
waar de bus naar toe gaat. Lees niet. Bij veel
mensen werkt een lichte maaltijd vooraf
goed. Bij een drogist of apotheker zijn mid
delen tegen reisziekte te koop zoals tabletten
en reispleisters.
Hierbij stuur ik u twee verschillende beestjes
die ik regelmatig tegenkom in mijn huis.
Antwoord: Het grotere insect is een gaas-
vlieg, behorend tot de familie Chrysopidae
(Grieks voor 'gouden oog'). De meeste soor
ten van deze vhegenfamilie hebben een
Zondagavond 16 november wordt er in de
Doopsgezinde Gemeente in Ouddorp een
welkomstdienst gehouden. Medewerking
wordt verleend door het koperensemble, het
gospelkoor en de organist Jan Teeuw. De
voorganger is ds. J. Smink.
De familie Kuijer uit Oude Tonge, die actief
is in het zendingswerk onder zeelui in de
Rotterdamse haven is druk bezig met de
voorbereidingen voor hun jaarlijkse kerst-
pakkettenactie. Volgens Kuijer is het de
bedoeling dat er vijfhonderd kerstpakketten
worden uitgedeeld, verspreid over vijfen
twintig schepen. Ieder kerstpakket gaat 10
euro kosten.
Net als vorig jaar zal de inhoud variëren van
iets heel praktisch, zoals shampoo tot iets
lekkers als chocolade, nootjes en andere
zaken, ook een Bijbelkalender met een
maandtekst en een Bijbelgedeelte in het
Engels en in de taal van de zeelui zullen niet
ontbreken in het pakket. Volgens Kuijer zal
het Evangelie dus duidelijk aanwezig zijn in
het pakket.
Een ieder die een financiële bijdrage wil
geven voor de kerstpakketten wordt ver
zocht een gift over te maken op giro
8444697, t.n.v. Stichting Kruislinks in Dalf-
sen, met vermelding van 'Kerstpakketten
Haven Rotterdam'.
Bij voorbaat wil de familie Kuijer alle
gevers hartelijk danken "in naam van de zee
lui die heel blij zijn met het feit dat mensen
aan hen denken nu ze zover van hun gezin
nen zitten en juist met deze feestdagen die
wij wel in onze families mogen doorbren
gen". Voor inlichtingen: 0187 642878 of e-
mail: ruudk@scfs.org.
goudachtige glans. De naam gaasvlieg is wel
begrijpelijk wanneer we het fijne netwerk
van aderen in de tere vleugeltjes onder de
loep bekijken. De vrouwtjes leggen hun
eitjes aan de top van een lange steel, die aan
een blad is vastgehecht. Van verscheidene
soorten maken de larven een coconnetje
waarin zij de winter doorbrengen. Eenmaal
volwassen zijn de ze vooral actief in sche
mering en duisternis en komen zij dan vaak
op het licht af, maar ze laten uw levensmid
delen met rust. Controleer wel uw kamer
planten, want misschien hebben die last van
blad- of schildluis. Wilt u de gaasvliegjes
liever niet in huis hebben, voorzie dan open
ramen en evt. deuren van goed passende hor
ren, zeker wanneer binnen licht brandt. Het
tweede insect was helaas zo beschadigd bij
ons aangekomep dat onze entomoloog hier
niets mee kon.
Hoe komt het dat mijn bramen wel rood
worden maar niet zwart?
Antwoord: Bramen komen na een koud
voorjaar met weinig zon laat in bloei. In
tegenstelling tot andere vruchten kan de
tamme braam die achterstand nooit meer
inhalen. Standplaats en belichting moeten
optimaal zijn. U moet in een vorstvrije
periode de takken die ten minste twee jaar
oud zijn en die dus vruchten droegen, weg-
snoeien. Laat alleen de dikste en gezondste
takken doorgroeien. De nieuwe scheuten die
soms meters lang worden en pas in een vol
gend seizoen vrucht gaan dragen, kunt u het
beste langs de grond buigen. De vorming
van teveel vruchthout komt de opbrengst
niet ten goede. Verbrand het gekapte hout,
zodat eventuele ziekten zo min mogelijk
kans krijgen de overige planten aan te tasten.
U schrijft niets over de standplaats. Een
betere opbrengst verkrijgt u door uw strui
ken in onbeschaduwde rijen van oost naar
west te planten, zodat ze al het zonlicht uit de
zuidelijke windstreken opvangen. De tamme
braam vraagt ook een voedzamere grond dan
de wilde. Verder kunt u de takken geleiden
langs draden, die op circa 40 centimeter van
elkaar aan palen van 1,80 meter hoog zijn
bevestigd. Staan uw bramen niet op Wel
grond, geef ze deze winter dan wat goed ver
teerde stalmest rond de stammen.
"Wie zijn deze die daar komen
gevlogen als een wolk en als dui
ven tot haar vensters?:
(Jesaja 608)
Een prachtig gezicht is het wanneer een
blanke vlucht duiven komt aangevlogen met
het zilverwit en 't goud dat op haar veed'ren
zit en schittert in het Ucht van de zon. Als
een witte wolk komen ze aan om in te gaan
door de vensteropeningen van de duiventil.
We zullen dat allemaal wel eens hebben
gezien, want èr zijn nogal wat duivenlief-
hebbers in ons land. Als een wolk komen de
duiven dan aangevlogen als door een
geheimzinnig instinct gedreven. En binnen
in het hok gekomen mogen ze dan, soms na
een hele verre tocht, rust en veiligheid vin
den gelijk ook Noachs duif tot de ark kwam.
Dat beeld doet ook denken aan de terugkeer
van een lange reis als we weer veilig en
gezond thuis mogen komen.
Ook de profeet Jesaja heeft dit tafereel
gezien en voor hem was het een beeld van de
toekomst van Zijn volk. Hij ziet met profeti
sche blik hoe eenmaal de gekomen Verlosser
en Zaligmaker, de Heere Jezus Chrisms, door
Zijn genade de harten van vermoeide en
belaste zondaren gaat inwinnen en terug
brengen om rust voor hen te bereiden. Door
eigen schuld zijn wij buiten het paradijs en
buiten de gemeenschap met de Heere terecht
gekomen. Maar o, let dan eens op de trek
kend? liefde Gods in Christus! Jesaja ziet het
profetisch voor zich. Zoals nu een duif zijn til
kirrend binnengaat na een lange tocht, zó is
er de trekkende genadekracht van God in
Christus die het hart van ontdekte zondaren
gaat leiden om de ware rust te mogen vinden
voor hun ziel in de vergeving van hun zonden
en schuld. Dan is er een vragen naar God in
zijn ziel ontkiemd en kwam er door Gods
genadekracht een vragen naar vergeving van
zonden en schuld en een zoeken van de
Christus. Dan zal hij al fladderend opwaarts
stijgen om los te komen uit de oude omge
ving van zonde en werelddienst. Eerst is het
nog een aarzelend richting zoeken, zoals de
duiven zich eerst al rondvliegend gaan oriën
teren, maar dan gedreven door Gods Woord
en Geest wordt de richting bepaald en wordt
het een vluchten tot Christus. Tot Hem, Die
ellendige zondaren tot Zich trekt. En zo
komen zij tot Hem aangevlogen als duiven
tot haar vensters. En zegt de Heere Jezus Wie
tot Mij komt zal Ik geenszins uitwerpen en Ik
zal u rust geven.
Zwervensmoe, maar dan eindelijk thuis. Vra-
gensmoe, maar dan eindelijk rust en vrede.
omdat Jezus Christus een antwoord heeft op
de diepste vragen van de ziel, die het ons in
het verleden zo moeilijk konden maken.
Vrede voor het onrustige hart dat er dan iets
van mag verstaan hoe het vrede met God is
geworden en hoe het alleen door het geloof in
Christus rechtvaardig is voor God.
Zeker dan drijft wel het dagelijks leven ons
telkens weer naar buiten uit de veilige rust
plaats, maar dan zullen we toch ook als de
duiven telkens weer terugkeren bij de til,
gedreven door de trekkende en liefdevolle
genadekracht van God in Christus.
Het is en blijft Zijn werk van begin tot het
eind. En zo blijft er dan ook de band van het
geloof bestaan tussen de ziel als van een
schuchtere duif en de Verlosser Jezus Chris
tus als Schuilplaats van de Allerhoogste en
dat zelfs te midden van de vele gevaren en
beslommeringen van het vaak harde leven.
En tenslotte zullen ze eens voorgoed thuisko
men en zal het verstaan worden wat we hier
wel eens tegen elkaar zeggen: "Zij die heim
wee hebben komen thuis." Dan komen ze
daar aan gevlogen als een wolk, als duiven
tot haar vensters en is het:
Gelijk een duif door 't zilverwit,
En 't goud dat op haar veed'ren zit.
Bij 't licht der zonnestralen
Ver boven and're voog 'len pronkt.
Zult gij door 't goddelijk oog belonkt.
Weer met uw schoonheid
pralen"(Ps.68:7)
Ds. R. Veldman, IJsselmuiden-Grafhorst
OUDDORP - Op zaterdag 22 november
2003 wordt in sporthal 'De Dorpstienden'
een open dag gehouden die georganiseerd
wordt door sportvereniging 'De Kriekel'.
Op deze dag presenteren de diverse spor
ten zich die men bij De Kriekel kan beoe
fenen. Het programma voor deze sportieve
dag ziet er als volgt uit:
09.30 - 09.45 uur dansliedjes door de kleu
ters;
10.()0 - 11.00 uur badmintondemonstratie
door het eigen team;
11.00 - 12.00 uur volleybaldemonstratie
door geselecteerden
12.00 -12.10 uur selectie gynmastiek geeft
een show op de lange mat.
Tussendoor wordt ieder heel uur een show
weggegeven door de aerobic en streetdan-
ce groepen. Verder worden vanaf 10.00 uur
allerlei spelletjes georganiseerd voor de
jeugdleden (het thema hiervan heeft te
m^en met 5 december). De leden van De
Kriekel hebben hard getraind voor deze
dag. U als ouder, familie of belangstellen
de bent van harte welkom om hen vanaf de
tribune aan te moedigen. De Open Dag
wordt mede mogelijk gemaakt door hoofd
sponsor Albert Heijn.
Zaterdagavond 15 november is er van 19.30
tot 20.30 uur weer 'Samen zingen' in de
Doopsgezinde Kerk in Ouddorp. Iedereen
is van harte welkom. Er wordt een collecte
gehouden voor Oekraïne.
Architect Comehs van der Ven heeft de twee
nieuwe woningtypen het karakteristieke en
klassieke ontwerp gegeven dat zo kenmer
kend is voor het totale plan. Het is de bedoe
ling dat 'Havenkanaal' het historische cen
trum van Middelharnis zal versterken en
verlevendigen. Het beeld van het woonge
bied wordt bepaald door de kadeligging van
de appartementen en woningen aan een nog
aan te leggen kanaal. De loop van het
bestaande kanaal achter D'n Diek wordt spe
ciaal daarvoor aangepast.
In december start AM Wonen met de bouw
van het Bastion. Een luxueus appartemen
tencomplex gelegen op een eiland in het
woongebied. Het telt zestien ruime apparte
menten van 160 tot 195 m2. Met dit aanbod
speelt AM Wonen in op de grote behoefte in
Middelharnis en omgeving aan gelijkvloerse
appartementen.
Een bezoek aan de inspirerende, ijoo m' grote,
showroom van Imabo Esselink is nu nog meer dan
de moeite waard.
Wilt u verzekerd zijn van ioo% tijd en aandacht? '^jj^^^'^
Bel dan voor een afspraak 0187-475 440. A'M ftl^
gevelstenen dakpannen tegels en sanitair deuren en kozijnen
sfeeiverwarming plafond- en wandpanelen hout en plaatmateriaal
sierbestrating bouwmaterialen gereedschappen
Ml<i<i«lhamls - Industrieweg js
Koopmanswoning
Aan het kanaal verschijnen 41 Koopmans
woningen. Half vrijstaande, twee-onder
een-kap- en drie-onder-een-kap woningen
met een zeer hoog afwerkingsniveau. De
woonkamer is circa 40 m2 groot; de open
keuken is uitgerust met moderne inbouwap-
paratuur. Op de eerste verdieping liggen drie
royale slaapkamers en een complete badka
mer met ligbad, douche en tweede toilet. De
tweede verdieping is met een vaste trap te
bereiken en biedt ruimte voor een hobbyka
mer of extra slaapkamer. Bij een aantal
woningen kan een keuze worden gemaakt
tussen een woonoriëntatie op het kanaal of
op de diepe achtertuin. De woningen hebben
de beschikking over een garage of berging.
De vrij-op-naam prijs is vanaf 249.500,-.
Kadewoningen
De 56 Kadewoningen zijn zeer aantrekkelijk
geprijsde, sfeervolle eengezinswoningen
met een tuin op het zuiden. De woonkamer
van 30 m2 is verbonden met de moderne
open keuken. Op de eerste verdieping zijn
drie slaapkamers en een badkamer met twee
de toilet gesitueerd. De tweede verdieping is
via een vaste trap bereikbaar en biedt ruimte
aan een hobbykamer of extra slaapkamer.
De woningen beschikken over een ruime
berging. De vrij-op-naam prijs is vanaf
187.500,-.
Inschrijven
Tijdens de eerste presentatie van de wonin
gen op 22 november kunnen belangstellen
den zich inschrijven voor beide woningty
pen. In het verkoopinformatiecentrum, dat is
gevestigd in de showroom van Esselink
Bouwmaterialen aan de Industrieweg in
Middelharnis, is ruime informatie over de
woningen beschikbaar. Daarnaast bestaat de
mogelijkheid om met financieel specialisten
de hypotheekmogelijkheden te bespreken.
Website
Op www.havenkanaal.nl is meer informatie
te vinden over het project. AM Wonen
gebruikt voor haar communicatie met
(potentiële) kopers zogenaamde virtuele
gemeenschappen. Deze sites stellen woon
consumenten in staat in alle fases van de
realisatie van de woning te communiceren
met de betrokken partijen. Voor de kopers
wordt een besloten community opgezet,
waarbinnen ze onderling kunnen communi
ceren over alles wat met de woning heeft te
maken.
-54-
Weer is er de oude hand vol rimpels, die even op de
hare rust. Wat een warmte gaat daar vanuit. Ze sluit
haar ogen en houdt daardoor de tranen tegen, die ach
ter haar oogleden branden.
De auto trekt iets op. Er hangt een zware stilte in de
wagen. Geen van allen zeggen ze iets. Voor hen uit
rijdt de auto met daarin het stoffelijke overschot van
hun geliefde.
Willem, moeder, Diederick, schreit Thonia inwendig.
Mijn jongetje, gaat het als een diepe smart door Toke
heen. Ze ziet Frederik met het kistje onder zijn arm
naar de auto lopen en de wagen later langzaam van het
erf afrijden. Met daarin haar kind. Haar lieveling!
Frederik ondergaat op dit moment ook haast lijfelijk de
gang met de begrafenisondernemer en de kleine kist
van zijn zoon. Hij ziet weer dat deel van hemzelf en
Toke het graf indalen. Waren er geen zonden, dan
waren er geen wonden, denkt tante. Ook zij zwijgt.
De chauffeur ziet in de achteruitkijkspiegel, dat de
stoet gevormd is. Even later komt de begrafenisonder
nemer naar voren lopen. Het is niet ver naar het kerk
hof. De lijkauto stopt bij het hek. Ze zien de deur open
gaan. De kist wordt er uitgehaald. Ik kan niet meer,
denkt Thonia. Hoe moet dat toch gaan?
Frederik helpt haar uitstappen.
"Blijf jij maar bij Thonia lopen", hoort ze Tokes stem.
"Dan kunt u bij mij inpiepen, tante."
"Dat is goed, kind", antwoordt tante.
De auto's zijn doorgereden. Ze kunnen echter niet
draaien, omdat er een donkerblauwe auto staat met een
buitenlands nummerbord.
"Dat lijkt wel een Duitse auto. Lastig dat de eigenaar
hem daar geparkeerd heeft. Nu moet ik straks maar
achteruit rijden", zegt de chauffeur van de lijkauto in
zichzelf. Hij stapt uit en zegt het tegen zijn collega. Die
moet immers op de familie wachten. Hij niet. Hij kan
vertrekken.
Her grind knerpt hard onder de schoenen, als ze het
kerkhof betreden. Het tweede pad, het laatste graf is
het, weet Thonia. Daar liggen vader en moeder immers
ook. Willem wordt naast hen begraven. In het volgen
de pad ligt Diederick. Ze ziet de achterkant van de
zwarte marmeren steen, als ze voor het geopende graf
staan. Haar schouders zakken wat naar beneden. Ze
voelt zich opeens stokoud. Zwaar hangt ze in Frederiks
arm. Tante krijgt een stoel aangeboden. Ze wil het niet,
maar Toke neemt hem voor haar.
De stoet gaat rond het graf staan. Thonia staart naar het
dalen van de kist. Ze tuurt hem na, totdat de kist de
bodem raakt.
"Willem", fluistert ze. "Och, Willem, toch."
Ze voelt Frederik schokken. Frederik schreit, weet ze
ontdaan. Dan buigt ze iets naar voren en kijkt nog
maals in het diepe graf. Ze duizelt en het is goed, dat
Frederik haar vast heeft.
De zware stem van dominee schetst het onderscheid
tussen het vallen van de boom, naar het zoele zuiden of
naar het barre noorden.
Toke kan nu goed luisteren. Ze wordt niet afgeleid
door allerlei gedachten. Weer hoort ze het. Ze gelooft
vast, dat dominee hoop voor Willem heeft. En wat zei
tante daarnet ook alweer? Luisteren, vermaant ze zich
zelf Dat hoort ze later misschien wel. Ze moet nu voor
zichzelf luisteren.
"Het graf roept ons toe: vandaag ik, morgen gij",
klinkt de stem van dominee. "Maar al valt nu iedereen
om ons heen weg en de Heere komt er niet in mee, dan
zien wij het niet, mensen", vervolgt hij.
Hij heeft gelijk, weet Thonia. Ondanks alle roepstem
men gaan we door. Er is de laatste jaren zoveel
gebeurd. Moeder is gestorven, Diederick is overleden
en nu is Willem weggevallen.
"Maar voor degenen die Hem hebben leren vrezen, zal
geen nacht meer zijn", zegt dominee. "Aldaar zal geen
nacht zijn."
Een felle zonnestraal schijnt recht in Willems graf.
Toke voelt de warmte ervan op haar gezicht. Ze kijkt
even verwonderd omhoog. Dan kijkt ze in het gezicht
van een onbekende man, die naast een grote boom
staat. Eenzaam staat hij daar. Iets van de rest geschei
den.
"Willem!" schrikt ze heftig.
Heeft ze het hardop gezegd? Ze weet het niet, maar ze
staart wezenloos naar het bekende gelaat.
De begrafenisondernemer bedankt de dominee voor de
gesproken woorden en de belangstellenden voor het
bewijzen van de laatste eer aan de overledene. Frede
rik wilde het zelf liever niet doen. Toke begrijpt het. Ze
moet zich beheersen om hem niet meteen bij zijn arm
te grijpen, als ze langs het graf heenlopen om naar huis
te gaan. Maar dat kan niet. Zij moet tante begeleiden en
Frederik heeft de zorg voor Thonia. Ze kijkt naar de
gebogen gestalte van haar schoonzus. Ze is oud gewor
den in deze dagen, ziet ze met schrik. Toch glijden haar
ogen langs de aanwezigen, maar ze ziet hem niet, die
ze zoekt. Het is een behoorlijke lange rij en ze wil
bovendien ook niet zo nieuwsgierig kijken, maar ze is
het wel.
Wie was die man, die op het kerkhof bij de boom
stond? Het was net Willem van vroeger!
Ze helpt tante instappen. Dan gaat ze bij Frederik en
Thonia zitten. Haar gedachten zijn echter op het kerk
hof
Ze wachten in de auto, totdat de stoet zich weer
gevormd heeft. Dan ziet ze in een flits een lange
gedaante op het kerkhof bij het graf staan.
Dat is hij! weet ze met zekerheid. Ze zou uit willen
stappen en naar de man toe v^'illen lopen. Ze heeft de
knop van het portier strak vast, maar ze weet dat het
dwaasheid is. Ze kan niet zomaar uitstappen en naar
een wildvreemde toelopen. Ze moet blijven zitten,
maar haar ogen kijken gefascineerd naar de smalle,
lange gestalte. Dan trekt de auto langzaam op.
Ook nu wordt er niet gesproken. Ze hebben hun gelief
de achter moeten laten in het graf, dat nooit zegt: "Het
is genoeg."
Ook in de zaal is het stil.
Hier is rouw, denkt dominee en het doet hem goed. Er
is tegenwoordig zo weinig droefheid meer te bespeu
ren, ook onder het kerkvolk, heeft hij onlangs nog
tegen zijn vrouw gezegd. Maar hier is het wel. Hij
noemt het nog even in de nabegrafenis.
"Jezus weende", zegt hij, "toen Lazarus gestorven was.
Daar waren twee zusters en een broer, die Jezus lief
hadden. Dat leven wens ik u ook toe."
"Het is beter te gaan in het klaaghuis dan in het huis der
maaltijden", zegt dominee als hij met zijn vrouw naar
huis terugkeert.
"Zo heb ik het ook gevoeld", zegt ze enkel.
"Hij heeft een goede begrafenis gehad. Zijn tante heeft
ook mogen geloven dat hij goed heen is, met de woor
den: 'Daar rusten de vermoeiden van kracht. Daar
houdt de stem des drijvers op', vertelt dominee. "Ik
ben dus niet de enige."
"En een vermoeide, dat was hij", antwoordt mevrouw.
HOOFDSTUK 29
e zullen maar eens beginnen", zegt de man en
loopt met zijn collega naar het geopende graf.
(wordt vervolgd)
