llll
Overdenking
Gourmetten
uit de
Heilige Schrift
Nieuwe cursussen
Groene School
Sommelsdijk
Kerstconcert
'The Credo Singers'
HET
rjKIJKVENSTER
Blik op kerk ^^y
en samenleving Lj
eommnsT
KLEOEtlOttaCHT fiajRONEN
mimm
aRTdomitiM
OF oaoiiE uamuiKEN
TOnn IN OE MIUTE
Vergeving
TE RIIKE ORUIF
Aquarium, Terrarium
en Vijververeniging Voome
- 25 jaar paus
- Moeder Teresa
- De anti-christ
Het zilveren jubileum van de paus bevestig
de voor mij het woord van de psalmdichter:
'wij vliegen daarheen'. Als de dag van giste
ren herinner ik me nog hoe op die avond van
16 oktober 1978 eindelijk witte rook kwam
uit de Sixtijnse kapel, teken dat er een nieu
we paus was. Het was meer dan vier eeuwen
geleden dat er een niet-ltaliaan tot het hoog
ste ambt in de rooms-katholieke kerk was
geroepen, en zelfs de meest ingewijden ken
den nog niet de naam van de aartsbisschop
van Krakau, Karol Woityla.
Deze was toen 58 jaar, voor een paus tame
lijk jong. Intussen heeft hij de 25 jaar volge-
maakt, en hoe...?Er is in de geschiedenis
geen paus geweest die buitenlandse reizen
maakte, bij hem zijn het er over de honderd
geworden. Wat zijn habitus betreft, hij luis
tert naar de progressieve geluiden die hem
bereiken, maar intussen houdt hij stevig vast
aan de oude katholieke richtlijnen. Dezer
dagen hoorde ik hem betitelen als eigentijds
naar de vorm en middeleeuws naar de in
houd!
De gezondheid van de nu 83-jarige paus is
verre van optimaal. Hij lijdt aan artrose en hij
heeft de ziekte van Parkinson. Dat houdt in
dat hij zich moeilijk kan verplaatsen en dat
hij soms slecht verstaanbaar is. Er wordt, ook
onder rooms-katholieken, allang gespecu
leerd over de vraag of hij er geen punt achter
rnoet zetten. Maar emeritaat is voor een paus
niet te doen gebruikelijk. En zo dwingt hij
ook weer bewondering af voor de manier
waarop hij zijn taak voortzet en zijn ambt
vervult.
Wat niet wegneemt, dat allerlei geruchten de
ronde doen over zijn eventuele opvolging.
Zal de nieuwe paus weer een Italiaan zijn?
Of moet er iemand van de kardinalen uit de
Derde Wereld tot paus worden gekozen? En
zal - wie het dan ook moge zijn - het nieuwe
hoofd van de rooms-kaüiolieke kerk weer
een conservatief beleid voeren, of zal hij op
ethisch terrein de teugels een beetje vieren?
Niemand kan op deze vragen een afdoend
antwoord geven.
De zalig-verklaring van Moeder Teresa werd
algemeen gezien als het sluitstuk van zijn 25-
jarig pontificaat. Dat gebeurt snel, als we
bedenken dat Moeder Teresa nog maar zes
jaar geleden is overleden. Maar het zat er
natuurlijk wel In, zij werd tijdens haar leven
al een beetje als een heilige beschouwd. En
na de zalig-verklaring zal de heilig-verkla-
ring wel spoedig volgen.
Uiteraard kunnen we diep respect hebben
voor het werk dat deze vrouw bijna haar hele
leven heeft gedaan; zieken verzorgd in de
sloppenwijken van Calcutta. Tegelijk moe
ten we zeggen dat zalig- en heiUg-verklaring
niet het werk van mensen is. De Bijbel zegt
dat de mens welgelukzalig is. In dat Ucht is
elke mensehjke zaligspreking overbodig en
zinloos.
Daarmee is tegelijk het bezwaar aangegeven
dat de Reformatie heeft tegen het pausschap.
Wie is de mens die zich 'stedehouder van
Christus' durft te noemen? En deze mens
moet worden aangesproken als 'Heilige
Vader', terwijl Christus heeft gezegd: "Gij
zult niemand op aarde uw vader noemen,
want Eén is uw Vader.
In de tijd van de Reformatie, en lang daarna
werd de paus gezien als de antichrist. De denk
niet dat we zó ver kunnen gaan. Maar dat we
het roomse systeem mogen beschouwen als
een anti-christelijke macht, dat geloof ik wel.
Waarmee we niets kwaads zeggen over
rooms-katholieke mensen, en zeker niet
mogen vervallen in een anti-papistische hou-
Waarnemer
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
In het Kortewegje te Sommelsdijk staan gro
te lindebomen, leder jaar hebben die veel te
lijden van groene luis. Dat geeft ook veel
overlast voor de bewoners. De bomen van de
gemeente hangen soms wel 2a3 mtr. over de
particuliere grond. Maar nu vallen boven
dien de bladeren al af en zitten er witte vlek
ken op. Het lijkt óp .spinsel van een of ander
beest. Weet u wat dit is en wat het veroor
zaakt? Hoe is het te bestrijden? De gemeen
te doet er na herhaaldelijk verzoek niets aan.
Mogen de bewoners zelfde luis bestrijden en
de overhangende takken afzagen?
Antwoord: Zoals u zelf al opmerkte komt
dat kleverige goedje van de groene luis. Als
bestrijding worden in het voorjaar ook wel
larven van lieveheersbeestjes uitgezet om de
luizen te bestrijden. Dit wordt door veel
gemeentes in Nederland gedaan. Zelf de luis
bestrijden is onbegonnen werk, voorzover
dit al mogelijk is! Een schrale troost is dat
maar een tijdelijk verschijnsel is. De bewo
ners mogen niet zonder meer overhangende
takken afzagen. Een speurtocht over de 'aan-
groeisels' op het lindenblad bracht geen
absolute zekerheid, maiu- we menen toch dat
het hier gaat om gallen, die veroorzaakt kun
nen zijn door galmuggen (Cecidomyiidae),
maar ook door galwespen (Cynipidae). De
larven, die rood, geel of wit kunnen zijn.
leven van plantenweefsels op bladeren,
bloemen en stengels. Ze zijn door de gallen
moeilijk bereikbaar voor insecticiden.
Bespuiting heeft daardoor weinig zin en is
meestal ook niet noodzakelijk. Wil men
voorkomen dat de aantasting optreedt, dan
kan een bespuiting met een door een des
kundige geadviseerd middel plaatsvinden in
de late lente of de vroege zomer. De gezond
heid van de bomen lijdt er niet onder. De
overlast die u noemt zal voor een gemeente
onvoldoende reden zijn om die bomen weg
te halen.
Wie kan mij helpen aan patronen voor een
klederdrachtpop van 55cm van de Zuid-Hol
landse eilanden
Antwoord: Wij hebben geen verkoopadres
kunnen vinden, maar misschien kan een
mede-lezer(es) van onze vragenrubriek u
verder helpen. Een eventuele reactie graag
naar de redactie.
Met welke lijm of ander materiaal kan ik vilt
op een wandkleed bevestigen?
Antwoord: U kunt hiervoor het beste tex-
tiellijm gebruiken. Dit kunt u kopen in iede
re doe-het-zelf-zaak.
De betere woninginrichting sinds 1920
Zandpad 36, Middelharnis, Tel. (0187) 48 27 84
II
Nog niet opgegeven en toch wel zin om te
komen? Dan is dit jouw laatste kans, want je
kunt jezelf nog opgeven tot negen uur van
avond (vrijdag 24 oktober). Dus heb je
zin...bel dan snel naar Marjolein (486115)
of Heleen (470155), want de culinaire avond
van het OJW mag je gewoonweg niet mis
sen. Nog even alles op een rijtje. Morgen
avond gaan we gourmetten, de Hoeksteen is
om 18.30 open en we starten om 19.00. De
kosten voor deze avond zijn 3 euro 50 (graag
gepast betalen).
Tot morgen! Het OJW
Weel u waar ik het artikel Artro-Silium
Body well kan kopen?
Antwoord: Helaas hebben wij in Nederland
geen verkoopadres van dit van oorsprong
Amerikaanse bedrijf kunnen ontdekken. Er
zijn op de markt echter andere middelen te
koop tegen artrose. Vraag ernaar bij uw
huisarts of apotheker.
Bestonden er vroeger bij de heidenen al
huwelijken?
Antwoord: Bij onderzoek naar de herkomst
van het huwelijk is men, hoe ver men ook
terugzocht in het verleden, steeds op een of
andere vorm van een echtverbintenis gestuit.
Blijkbaar wilden de ouders hun kinderen
liefst samen verzorgen en elkaar blijven
beschermen. Bij veel volken had het familie
hoofd een beslissende stem bij de keuze van
jongen en meisje. Liefst bleef men binnen
het stamverband, want wie dat losliet miste
ook de bescherming ervan. De huwelijksvol
trekking ging vrijwel overal met formalitei
ten, plechtigheden en/of een feest gepaard.
In het aloude Egypte werd het huwelijk
gesloten door een contract, waarin bepalin
gen stonden over de huwelijksgift, het zak
geld voor de vrouw, de verdeling van het
inkomen en het erfrecht der kinderen. Een
religieuze plechtigheid ontbrak daarbij. In
Mesopotamië was in de wetgeving van
Harmnoerabi het huwelijkscontract ver-
phcht gesteld, terwijl de vrouw door uitrei
king van een scheidingsbrief het recht tot
scheiding kon ontvangen. In het oude Grie
kenland was het huwelijk verbonden met
huiselijke godsdienstige ceremonies. Omdat
de Romeinse meisjes alleen bij feesten met
jongemannen in contact konden komen,
maakten hun vaders gebruik van huwelijks
bureaus. Alleen zij die het volle burgerrecht
bezaten, konden een wettig huwelijks
contract afsluiten. Daarbij ontstond de
gewoonte, dat de man zijn zegelring waar
mee hij het document zegelde, schonk aan
zijn bruid die deze ring aan haar linker ring
vinger schoof, omdat men geloofde dat daar
vandaan een ader rechtstreeks naar het hart
voerde. Bij de Germanen en tal van andere
volkeren besliste niet de wil der betrokke
nen, doch een (veelal reeds eerder) gesloten
overeenkomst tussen enkele families. Bij de
sonmiige volkeren berustte het huwelijk op
een koop van de gewenste vrouw en kon de
vader een onbeperkte huwelijksdwang op
zijn dochter uitoefenen.
Je hoort wel van astronautenvoedsel dat
ruimtevaarders moeten nuttigen, omdat er
geen toilet in zo 'n capsule is. Maar wat doen
ze dan in hoge-noodgevallen?
Antwoord: In de moderne ruimteveren en -
"Mijn zonde maakte ik U bekend,
en mijn ongerechtigheid bedekte
ik niet. Ik zeide: Ik zal belijdenis
van mijn overtredingen doen voor
den Heere; en Gij vergaaft de
onrechtigheid mijner zonde.
(Psalm 32:5)
Psalm 32 behoort tot een van de bekendste
liederen uit de Bijbel. En dat hoeft ons niet te
verwonderen. Want velen herkennen hierin
iets van wat zij zelf hebben ondervonden.
David vertelt iets van zijn eigen leven. Dat
wil hij aan ons doorgeven als een onderwij
zing, opdat we zouden weten hoe vreselijke
God toomt over de zonde, maar ook hoe
groot zijn genade wel is. David wil ons de
weg wijzen naar de ware gelukzaligheid, die
alleen mogelijk is waimeer we vrede hebben
met God. Vers drie begint met de woorden:
"Toen ik zweeg." Er is dus een periode
geweest in zijn leven dat hij zweeg. Soms
kan zwijgen wel eens nodig zijn. De predi
ker zegt er is een tijd van zwijgen. We ken
nen het spreekwoord spreken is zilver en
zwijgen is goud. En hoe dikwijls is het waar.
Wat wordt er geen schade aangedaan door
onze roddel en lastertaal. Het getuigt van
levenswijsheid wanneer we spreken als we
spreken en zwijgen als we zwijgen moeten.
David zweeg. Maar dat zwijgen is beslist
geen goud te noemen. Het heeft hem wel
opgebroken. Hij had moeten spreken. En
wel over zijn zonden. Maar hij liet het na.
Het is al verkeerd watmeer we onze schuld
tegenover de mensen niet willen erkeimen.
Maar het wordt nog erger wanneer we onze
schuld niet willen belijden aan de Heere. Dat
kan ondraaglijk worden voor de ander maar
ook voor ons zelf. Het is mogelijk dat David
doelt op zijn zonde met Bathseba. Maar het
is niet zo belangrijk over welk kwaad het
hier gaat. Elke zonde die ik doe maakt me
schuldig tegenover God.
Davids zwijgen heeft enorme gevolgen
gehad. Er bleef een onvereffende rekening
en de schuld werd niet voldaan. Omdat
David niet met de Heere in het reine was
gekomen kwam er verwijdering. Hij moest
de nabijheid des Heeren missen. En het is in
die situatie dat hij blijft zwijgen. U zegt:
Kon hij dan niet spreken. Was hij met stom
heid geslagen zoals later Zacharias in de tem
pel vanwege zijn ongeloof. Nee dat was het
niet. David kon spreken maar hij wilde het
niet. Het was onwil. Maar rust heeft het hem
niet gegeven. Zwijgen over de zonde geeft
geen vrede. Het maakt ons opgejaagd en
onrustig.
Nee rustig was het niet in het leven van
David toen hij zweeg. Hij is geestelijk lam
geslagen. Het is zo erg dat de benauwdheid
van zijn ziel zijn lichaam doet lijden. Het is
aan hem te zien. De krachten wijken, de
beenderen verouderen. Hij wordt er mager
van. En dat door eigen schuld. Hij is als die
patiënt die weet dat hij ziek is en een recept
voor zijn kwaal heeft ontvangen. Maar het
middel niet gebruikt dat hem beter kan
maken.
Er is voor de zonde ook een geneesmiddel.
Dat is het bloed van Christus. Maar daar
vraagt hij niet om. Nee David was lüet stil
onder zijn lijden. Hij ging tekeer als een
opgejaagd dier. Al zuchtende en kermende
ging hij zijn gang. Nee hij was niet stil. Maar
tot de Heere spreken deed hij niet. En daar
door ging het ook steeds slechter met hem.
Zijn sap werd veranderd in zomerdroogten,
zijn beenderen droogden uit. De krachten
weken en bezweken.
Weet u er ook van, van die verzwegen zon
den? Daar zult u geen rust bij kunnen heb
ben, daar zult u het ook niet bij kunnen laten.
Maar ermee tot de Heere uitgaan, zodat u het
David na zou zeggen: "Mijn zonden maakte
ik U bekend." Dat heeft David gedaan. Ein
delijk is hij toch gaan spreken. En dan
spreekt hij niet in het algemeen, maar in het
bijzonder. Hij zegt: "Ik zal belijdenis doen
van mijn overtredingen." Hij valt op zijn
knieën voor Gods aangezicht als een schul
denaar, zoals die verloren zoon in de gelijke
nis die terugkeert tot het huis van zijn vader
en het zeggen moet: "Vader ik heb gezon
digd tegen de hemel en voor u."
Bent u al zover gekomen dat u het zegt: De
heb gezondigd. We zijn best bereid om te
zeggen dat we zondaren zijn. Maar om ze te
belijden dat is vers twee. Niet de zonden in
het algemeen maar uw zonden. En als we eer
lijk zijn, hoe overtreden wij Gods heilige
wet. De Heere vraagt van ons dat we Hem
lief hebben boven alles en onze naaste als
onszelf. Legt u uw leven eens naast de wet
des Heeren en zie dan of u rechtvaardig bent
voor God. Is het u nog nooit tot zonde
geworden dat u zo dikwijls handelde naar de
begeerlijkheden van het eigen vlees en u de
stem van uw hart meer gehoorzaam bent
geweest dan het woord van uw God.
Welgelukzalig is de mens die dat inziet en
ermee tot de Heere gaat en al zijn ongerech
tigheden aan Hem bekend maakt. Heere het
is waar, dit is mijn zonde dat ik nog buiten u
leef. Ik heb altijd mezelf op het oog en ik
zoek mijn eigen eer. Vertelt u het Hem maar
eerlijk. Heere ik ben schuldig voor U en ik
heb geen enkele reden om het kwaad goed te
praten of te verdoezelen. O God wees mij
zondaar genadig. Verzoen de zware schuld
die mij met schrik vervult, bewijs mij eens
genade.
David beleed zijn zonden en dat is een heil
zame weg, die we een ieder kuimen aanra
den, hoort u maar wat David verder zegt:
"Gij vergaaft de ongerechtigheid mijner zon
de." Nog maar nauwelijks heeft David
gesproken en zijn schuld beleden of het
wordt hem al vergeven. Nauwelijks is de
belijdenis over de lippen gekomen of het
kwaad is al weggedaan. Zonder schuldbeUj-
denis is er geen vergeving. En van die verge
ving krijgt God alleen de eer. Gij vergaaft de
ongerechtigheid mijner zonde. Dat heeft de
Heere gedaan uit vrije genade. Geheel onver
diend. Het was ook al genade dat David lan
ge tijd in de druk en de benauwdheid was. Hij
had het nodig om daardoor tot de Heere te
gaan. Zo kwam hij op zijn knieën terecht en
mocht de vergeving ontvangen.
Wat een verandering. Toen hij zweeg werden
zijn beenderen verouderd. Zijn sap werd ver
anderd in zomerdroogden. Eerst was hij
benauwd, omringd door droefenissen. Maar
toen hij ging spreken en de Heere aanriep in
zijn nood werden de zonden hem vergeven,
want de Heere is genadig en rechtvaardig en
onze God ontfermt zich op het gebed.
In Psalm 32 heeft David een gedeelte van
zijn leven beschreven. Wij hoeven niet het
zelfde mee te maken als hij. Zijn weg hoeft
niet de onze te zijn. Maar wanneer we met
onze zonde en schuld tot God uitgaan mogen
we er op vertrouwen dat Hij vérgeven wil. In
onze Heidelberger wordt gevraagd; "wat
gelooft gij van de vergeving der zonden?" En
dan luidt het antwoord: "dat God om de
genoegdoening van Christus wil al mijn zon
den, ook mijn zondige waard waarmee ik
mijn leven lang te strijden heb, nimmermeer
gedenken wil, maar mij uit de genade de
gerechtigheid van Christus schenken wil.
Daar hebt u het geheim."
Het is alleen om Christus wil. Waar gezon
digd wordt moet gestraft worden. God ziet
geen zonde door de vingers. Maar toch is er
vergeving mogelijk. Niet om iets van u zelf.
Maar omdat Christus de straf heeft onder
gaan die ik heb verdiend. Op grond van zijn
dierbaar bloed is er ook voor u vergeving.
Waimeer u Hem vindt kan er ook door u wor
den gezongen; "De schuld uws volks hebt ge
uit uw boek gedaan, ook ziet gij geen van
huime zonden aan." Amen.
Sommelsdijk, JCdT
stations zijn wel toiletten, maar de astronau
ten moeten daar een slang gebruiken met
afzuigmechanisme (zoals bij een stofzuiger)
dat de uitscheidingsproducten in een specia
le urinebeker resp. afvaltank stuwt i.v.m. de
gewichtloosheid ervan.
Onze flink uitgegroeide druivenstruik met
ontelbare trossen, toont donkerrode randen
en veel bladeren krullen. Hoe kan dat?
Antwoord: Die verkleuring bij het rijpen
van de vruchten wijzen kan duiden op over
belasting van de takken. U moet uw druif het
leven beslist gemakkelijker maken. Snoei in
de herfst na het afvallen van het blad een
derde tot de helft van de lengtegroei weg,
waarbij u terugsnijdt tot op een knop aan
bruin, goed afgerijpt hout en snijd zijtakken
terug tot op 2 a 3 knoppen. Giet in droge
perioden regelmatig bij. Leg in maart een
toplaag van goedverteerde mest of compost
rondom de stam. Als de knoppen aan de zij
takken uitlopen, laat dan de sterkste van de
twee staan maar wrijf de andere weg. Zijn de
scheuten daaruit 10 cm lang, dan kuimen de
zwakste worden weggenomen. Bind de
sterkste scheuten aan als ze zo'n 30 cm lang
zijn. Volgroeide planten van redelijke kwa
liteit verdragen niet meer dan twee trossen
per zijtak. Gaan de druiven zwellen, knip
dan te dicht opeenstaande besjes uit het hart
weg, opdat de overblijvende zich beter ont
wikkelen. Zijn in de nazomer de onderste
bladeren van de scheuten aan de zijtakken
goed ontwikkeld, dan moeten deze tot één
blad worden ingetopt.
Groene School Sonmielsdijk gaat in samen
werking met de Aquarium Vereniging
Voome een aantal avonden organiseren voor
hobbyisten.
Aqurium houden voor begiimers
Cursusduur 8 uur
Cursusavonden op dinsdag 18,25 novem
ber, 2 en 9 december 2003
Aanvang 20.00 uur
Cursuskosten 27,50
Aanleg van een tuinvijver
voor beginners
Cursusduur 6 uur
Cursusavonden op woensdag 12,19 en 26
november 2003
Aanvang 20.00 uur
Cursuskosten 22,50
De cursussen zuDen in de Groene School
Sommelsdijk gegeven worden
Voor aanmeldingen en eventuele informatie
kunt u contact opnemen met
dhr. M. Swarttouw. Tel: 0181 (414516) e-
mail m.swarttouw@zomiet.nI of aquarium
ver. voome@cheUo.nl
Ook wanneer u informatie thuis wil hebben
Ook dit jaar zal het Christelijk Gemengd
koor 'The Credo Singers' uit Rotterdam haar
jaarlijkse kerstconcert geven in de Doelen
op maandag 22 december 2003.
Aan dit concert werken mee:
Christelijk Sliedrechts Maimenkoor 'Ich-
thus' o.l.v. Martin Zonnenberg.
Nederlands Promenade-orkest, begelei
ding.
Elma van den Dool, sopraan.
Jan Mulder, orgel.
Jan StoUc, algehele leiding.
Het concert vangt aan om 20.00 uur; de zaal
is open om 19.15 uur. De toegangsprijs
bedraagt 20,- Ie rang en 15,- 2e rang,
inclusief plaatsbespreken, garderobe en pro
grammaboekje.
Kaarten zijn te bestellen bij:
De heer S. Blok, Kerkwervesingel 219,
3086 HN ROTTERDAM.
(010) 410 19 53 (niet op zondag)
Mis dit fantastische eenmalige concert
niet en bestel nu uw kaarten.'.'
kan dat zowel mondeling als schriftelijk laat
van u horen. Ons adres is:
Secretariaat: Aquariiun Vereniging
"Voorne"
Anna Hoevestraat 172
3232 VE Brielle
-48-
Het wordt een lange brief. Het wordt een ootmoedige
brief. Van een rechteloze, die oprecht berouw heeft.
Maar die ondanks hij geen enkel recht heeft, haar wijst
op het ene nodige. Zij is hem immers boven alle men
sen dierbaar op de aarde en zou hij haar dan zo door
kunnen laten gaan?
De uren verstrijken. Hij merkt het niet. Hij wordt
steenkoud. Hij voelt het niet. Hij gloeit van binnen van
een vuur, dat hem verwarmt. Een liefdesvuur dat hem
tot liefde doet nopen. Tot God, maar ook tot zijn naas
te.
Hij zou nu willen dat hij predikant was. Om iedereen
te kunnen zeggen, dat men nog zalig kan worden.
Want als het voor hem kan, kan het voor een ander
zeker!
Dat de Heere toch naar hem omgezien heeft. Hij kan
het niet op. Hij zou hardop willen zingen:
Wat zal ik, met Gods gunsten overlaün.
Die trouwe Heer' voor Zijn gena vergelden?
'k Zal bij den kelk des heils Zijn Naam vermelden
en roepen Hem met blijd' erkent'nis aan.
Hij is zo vol, dat hij zich moet uiten. O, die dierbare
uitverkiezing, als die er toch niet geweest was. Dan
was het voor hem eeuwig oimiogelijk geweest. Hij
heeft nooit naar God gevraagd en nooit naar God
gezocht, maar God heeft naar hem gevraagd. Een niet
te vatten wonder!
'God zoekt de ziele eerst, eer die Hem zoeken konde.
De ziele die God zoekt, die is van Hem gevonden.'
"Dat is eeuwig waar, Heere, U zij de lof en de aanbid
ding van nu aan tot in der eeuwigheid", zegt hij zacht.
Hij zinkt weg van verwondering. De pen rust in zijn
hand. Even later zweeft hij echter weer over het papier.
Hij moet het schrijven. Alles zoals hij het voelt. Aan
niemand anders wil hij het liever vertellen dan aan haar
en aan degene die bij haar en... eigenlijk bij hem
hoort!
Hij vouwt zijn handen. Dan maakt hij ze weer los en
steekt ze beiden omhoog.
"Heere", smeekt hij. "Wilt U haar en de andere beke
ren? Trek hen, dan zullen ze U nalopen. U bent het
zo eeuwig waard om geëerd en gediend te worden.
O, Heere, ik heb het zo laten liggen, maar wilt U aan
hen gedenken? Wil U zich over hen ontfermen?
Voor U is toch niets te wonderlijk. Als het in Uw lie
ve Raad bestaan kan, bekeer hen en wilt U ook aan
Thonia, Toke en Frederik gedenken? Och, Heere,
aan alle mensen, die u niet kennen. Om Christus' wil.
Amen."
Even zit hij stil, dan schrijft hij verder. Het begint al
licht te worden, maar hij merkt het niet. De haan van de
buren laat zijn fel gelaaai horen, maar hij hoort het
niet. Hij voelt geen vermoeidheid, hij voelt geen
benauwdheid. Hij schrijft totdat hij alles opgeschreven
heeft, wat hij haar kan vragen en zeggen wil. Dan zoekt
hij in zijn portemonnee naar een papiertje. Hij ziet het
niet. Wel een vergeelde foto. Lang kijkt hij ernaar tot
zijn ogen tranen. Dan legt hij hem voor zich op tafel
neer en zoekt verder. Nu heeft hij het papiertje gevon
den. Het is oud en verfrommeld. Hij moet goed kijken
om het adres erop te kunnen lezen.
Maar het lukt en even later staat het adres op de enve
lop.
Eigenlijk wil hij er een pakje van maken, want er moet
meer opgestuurd worden. Hij neemt zijn Bijbel van het
nachtkastje. Hij bekijkt hem van aUe kanten. Heel
langdurig en steeds weer. Als bij een afscheid.
Deze Bijbel heeft hij van zijn ouders gekregen toen hij
achttien was. Hij had hem in dat vreemde land ook bij
zich. Hij is er erg aan gehecht. Hij wil hem eigenhjk
niet missen. Maar toch zal hij hem meesturen. Hij moet
hem meesturen. Als aandenken. Hij legt de envelop
naast de Bijbel. Dan staat hij op. Nu voelt hij welke
inspaiming het schrijven hem gekost heeft, maar ook
het afstand doen van zijn Bijbel.
Hij voelt ook de benauwdheid weer. Opeens is hij
bang. Als hij nu sterft, zal de Bijbel niet meegestuurd
worden. Hij pakt een papiertje uit ztjn zak en schrijft:
'Bijbel met brief opsturen.' Dan kan hij nog net in bed
komen, Er overvalt hem een hevige benauwdheid. De
inspanning is teveel geweest. Dan hoort hij opeens
weer duidelijk de woorden, die dominee las:
"Gelijk zich een vader ontfermt over de kinderen, ont
fermt zich de Heere over degenen, die Hem vrezen.
Want Hij weet wat maaksel wij zijn, gedachtig dat wij
stof zijn."
"Ja, Heere, stof en dank, geheel onrein", fluistert hij.
De pijn komt nog feller opzetten, maar hij voelt het
niet. Want wie zingen daar zo mooi? Zo onuitspreke
lijk mooi? Zo'n melodieus gezang heeft hij zijn hele
leven nog nooit gehoord! Verwonderd komt hij over
eind. Zijn ziel hijgt om mee te zingen!
HOOFDSTUK 25
Toke kan die nacht niet slapen. Steeds hoort ze de
stem van Heleen die ontzettende dingen zeggen.
Hoe kan iemand zo doen? Hoe kunnen ouders
kinderen zo aan hun lot overlaten? Ze kan het niet
begrijpen. Ze kan het eerlijk niet vatten.
Frederik is er niet bij geweest en ze kan het nu niet
opbrengen hem aUes te vertellen. Het moet eerst wat
bezinken. Heeft zij echt wel eens gedacht, dat zij het 't
moeilijkste had op de wereld? Ze ziet weer de wanho
pige, blauwe ogen voor zich.
Zij heeft alleen stil geluisterd. Enkel aan het eind heeft
ze Heleen tegen zich aangetrokken, alsof ze een kind
was.
"Probeer je nood maar aan de Heere te klagen", heeft
ze zacht gezegd.
"Dat kan ik niet", antwoordde Heleen wanhopig.
"Nee, we kuimen niet recht bidden, dat is waar. We
moeten vragen of de Heere het ons leren wil. Maar dat
is het enige Adres, waar je nooit beschaamd mee uit
komt. Heleen."
"En ik voel me soms zelf ook schuldig", klonk het
zacht.
Ze voelde de jonge vrouw tegen zich aan riUen. Haar
hart deed pijn om harentwil.
"De heb wel eens meer gehoord, dat mensen die dat
overkwam, dat zeggen. Het is je waarschijnlijk ook
aangepraat door degenen die je dit aangedaan hebben
en door de mensen, die geen hand uitgestoken hebben,
toen je zo ellendig was,"
"Dat ben ik nog. Ik kan soms niet verder. En voor Rob
en Elske is het zo ook geen leven. Soms denk ik wel
eens..."
"Zeg dat nu niet. Heleen", voorkomt Rob de verdere
woorden.
"Ik denk, dat jullie beter hulp kunnen zoeken", heeft ze
geadviseerd. "Heleen zit in een net waar ze zelf niet uit
komt."
"Dat zegje goed. Een net, dat mij verwart en verstrikt,
zodat ik bijna stik. Onlangs las ik van een predikant.
Die zei: 'Thamar liep met as op haar hoofd en een zak
om haar lenden, omdat haar eer weggenomen was door
haar broer.' Dat heeft me geraakt. Zo voel ik het pre
cies!"
(wordt vervolgd)
