e 11) i e b
Slaaf van
de mode?
PREDIKBEURTEN
Orgelrijk
Verenigingsconcert Sempre Crescendo
Bingo te Dirksland
Schaakvereniging
'De Zwarte Pion'
EIIAIIDBI-tllEUWS
Hervormingszangavond
EIÜVIIDEII-tllEUWS
De Kreek
'Urker Zangers' in
Grote Kerk van Kapelle
Een jubileum in het vooruitzicht
De paus als publieke flguur
Geen dwang om terug te treden
De huidige situatie
De benoeming van ruim dertig
kardinalen
Wat weerhoudt hem van
terugtreden?
Zondag 26 oktober 2003
Heksenfeest
Alledaags
PAGINA 2
VRUDAG 24 OKTOBER 2003
Met de paus kan op dit moment geen andere
bedoeld zijn dan de huidige paus Johannes
Paulus II, Hij viert deze maand dat hij vijf
entwintig jaar paus is. Een zilveren paus
jubileum is in de geschiedenis van de rooms-
katholieke kerk tamelijk zeldzaam.
Wie de beelden op de televisie van het paus
optreden de laatste weken heeft gevolgd, kan
zelf de verzwakking van zijn krachten con
stateren. Het is bijna zielig om deze hoogbe
jaarde man zijn pauselijke taken te zien
waarnemen. Daarbij moeten we bedenken
dat de zichtbaar waargenomen taken waar
schijnlijk het maximum is van de ambtsbe
zigheden die de paus nog kan verrichten. Er
zijn telkens veel kerkelijke lakeien, beter
hoogwaardigheidsbekleders genoemd, om
hem heen om in te grijpen als dat nodig is. Ik
heb speciaal op de uitdrukking van hun
gezichten en op hun lichaamshouding gelet.
Velen zullen met mij getroffen zijn door de
spanning die daaruit spreekt.
Waarom hierover geschreven? Het is altijd
verkeerd om je met de zaken van een ander
te bemoeien. Dat heb ik ook overwogen
voordat ik aan dit artikel begon. Het is dan
ook niet mijn bedoeling mij te mengen in
aangelegenheden van de rooms-katholieke
kerk.
De paus is echter een publieke figuur. Hij
vraagt de aandacht van de wereld. Zelfs als
hij aan een bepaald land een bezoek brengt is
dat wereldnieuws. Nooit is mij gebleken dat
hem dat onwelgevallig is. Integendeel, hij
stelt er prijs op. Zijn pr (public relations) is
goed doordacht en welverzorgd. Hieraan
ontleen ik de vrijmoedigheid om enkele
gedachten over het publieke optreden van
deze paus in zijn laatste levensfase op papier
te zetten. Ik doe dat ook om aan het einde de
overstap naar oudere lezers te maken; en dat
gadegeslagen door een jongere generatie.
Zoals hierboven gezegd, ik heb de paus de
laatste maanden in zijn publieke optreden
gevolgd. Daarbij hoort ook het kennisnemen
van berichten over hem, die uit het Vaticaan
komen: rechtstreeks of indirect de wereld in
gezonden.
Dan kan ik alleen maar concluderen: het
optreden van de paus is een zielige verto
ning. Eigenlijk zou hij als afgeleefde, oude
man niet meer in het publiek kunnen ver
schijnen. In hoeverre zijn directe omgeving
DE PAUS
hier net zo over denkt, is mij niet bekend.
Soms krijg je de indruk dat er mensen zijn
die zeggen: dit kan eigenlijk niet meer. Maar
de paus zelf heeft het laatste woord.
Hij zelf wil nog verder. Tot aan of zelfs
voorbij zijn zilveren jubileum? Wie zal het
zeggen? De broosheid van zijn verschijning
verhindert niet dat hij op het punt van het
verdergaan als paus, wilskracht uitstraalt.
Deze combinatie treft mij steeds weer:
Machteloos vanwege de ouderdom, hele
maal aan het einde en op, en toch doorgaan
met een gedrevenheid en een hardnekkig
heid die zijn optreden bepalen. Dus: een
combinatie van fysiek niet meer kunnen en
toch beslist willen.
Ik ga ervan uit dat niemand de paus dwingt
om door te gaan. Er zijn vage geruchten uit
het Vaticaan naar buiten gekomen, die op
drang tot terugtreden wijzen. Buitenstaan
ders weten er het rechte niet van. Gezien de
indruk die de uitdrukking van zijn presenta
tie maakt, meen ik dat de paus zelf (nog) niet
wil terugtreden. Of hij zelf wel een datum in
zijn hoofd heeft is aan buitenstaanders niet
bekend. Het is niet onmogelijk dat hij wil
doorgaan tot de dood hem verdergaan onmo
gelijk maakt. Eigenlijk werd dat in het verle
den van elke paus verwacht. Alleen de dood
maakt de pauszetel vacant. Voortijds terug
treden is een hoge uitzondering. Zo staan de
zaken in Rome en in de geschiedenis.
Maar nu het heden. Deze paus heeft het
voorrecht een zeer hoge leeftijd te bereiken.
Dan is het niet onbillijk de vraag te stellen of
hij fysiek en ook psychisch nog op zijn taak
berekend is.
Het zou mij niet verbazen als velen in zijn
omgeving zaken voor hem regelen. Hij kan
dat zelf niet meer doen. We zullen niet spe
culeren over een machtsstrijd in het Vati
caan over de te nemen beslissingen. Waar
schijnlijk zal ook degenen die in het Vati
caan met en namens de paus werken, niets
menselijks vreemd zijn. Derhalve...
Op één punt mogen we aannemen dat de
paus zijn positieven nog goed bij elkaar
heeft gehad, namelijk bij de benoeming van
ruim dertig kardinalen, die straks mede de
opvolger van Johannes Paulus II moeten
aanwijzen. De kerkelijke en locale kleur van
deze kardinalen is duidelijk in lijn met de
leiding, om niet te zeggen met de kerkpoli
tiek die de paus heeft betracht. Wat dat
betreft zou hij na de installatie van de kardi
nalen met een gerust hart kunnen terugtre
den.
Dit alles zo zijnde blijft de vraag ons bezig
houden: Waarom maakt de paus niet zijn
aftreden bekend tegen de datum van zijn zil
verenjubileum, en dat onder het voorbehoud
van Jacobus? Alleen de paus zelf kan daarop
een antwoord geven. We kunnen wel enkele
overwegingen bedenken. Die zal ik ook op
papier zetten, daarbij vermeldend dat geen
buitenstaander de precieze reden kent.
In de lijn van de geschiedenis kan de paus
van mening zijn dat alleen de dood hem van
zijn ambt ontheffen kan. Hoe ook zijn licha
melijke en zelfs psychische situatie is, hij
treedt nooit eigener beweging terug. Hij wil
in het harnas sterven. Zo hebben kranten het
ons gemeld. Deze gedachte kan versterkt
worden door de begeerte naar macht. Ik zal
niet alleen mijn taak uitoefenen tot de dood
tussenbeide komt, ik wil de macht die met
mijn ambt is gegeven, in handen houden.
Hij kan van mening zijn dat zijn terugtreden
een enorme strijd om de opvolging mee
brengt. Om die zo lang mogelijk uit te stel
len blijft hij aan. In het verlengde hiervan of
zelfs eraan voorafgaand, kan de overweging
een rol spelen dat zijn pontificaat in moeilij
ke tijden een zegen voor de kerk is geweest.
Daarom moet (en mag) het zo lang mogelijk
duren.
We weten de ware reden(en) niet.
Wel weten we dat het voor een man op deze
leeftijd en met deze broze gezondheid 'niet
mogelijk is, zijn taak in volle omvang naar
behoren te vervullen. Het feit dat ieder die
hem in zijn werk waarneemt met deernis
wordt vervuld, ook zijn directe omgeving,
leidt mij tot de conclusie: hij mag het zich
zelf niet aandoen nog verder als paus te rege
ren; hij mag dat de kerk niet aandoen. Hij
mag de wereld niet langer deze indruk van
het pausschap geven. Het verval van zijn
krachten en mogelijkheden zal hij moeten
aanvaarden als een signaal om met zijn werk
te stoppen.
Het zal duidelijk zijn dat ik deze redenering
- mutatis mutandis, dat is: als veranderd is
wat veranderd moet worden - ook zou vol
gen voor ieder die, in welke positie en in
welk verband, op gelijke wijze als deze paus
zijn taak niet wil los laten.
Alles heeft zijn bestemde tijd. Men leze Pre
diker 3. Dat geldt ook voor het pausschap.
Wie wil doorregeren ondanks vol strekt
fysieke en wellicht ook mentale aftakeling,
is doof en blind voor en daarmee ongehoor
zaam aan Gods bestel in zijn leven. Voor die
ongehoorzaamheid krijgt de paus geen vrij
brief. Hij is een mens van gelijke beweging
als ieder ander mens. Hij moet door aan te
blijven op zijn post, niet meer willen zijn dan
anderen. Dat geldt voor ieder mens. Ook
voor de paus.
W.H. VELEMA
STAD AAN 'T HARINGVLIET
D.V. vrijdag 31 oktober a.s. zal er een bij
zondere avond gehouden worden in de Ned.
Herv. Kerk van Stad aan 't Haringvliet.
Het Chr. Gem. koor 'Soli deo Gloria' o.l.v.
de heer P. Kievit zal een uitvoering geven.
Ook zal er samenzang zijn. Thema van deze
avond is 'Hervorming'. De meditatie zal
worden verzorgd door ds. H. A. Samsom.
De collecte die wordt gehouden is t.b.v. het
Restauratiefonds van de Ned. Hervormde
kerk. De aanvang is acht uur.
Op 30 oktober zal in de Victoriahal te Dirks-
land een bingo worden georganiseerd door
Stichting S.V.I.K., er zullen 8 ronden en 1
supertonde worden gespeeld.
De Victoriahal aan de Philipshoofjesweg 57
te Dirksland opent haar deuren om 19.30 uur
en de bingo start om 20.00 uur.
Dit keer staat de Stichting garant voor een
klinkend prijzenpakket, dus kom allemaal
voor een gezellige avond en wie weet voor
een van de vele klinkende prijzen.
Graag tot ziens op donderdag 30 oktober!
chr. streeltblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)47 10 20
Fax (0187)485736
Postbus 8, 3240 AA Middelliamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE;
tel.(0187)47 10 20
e-mail; Algemeen@gebr-devpaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,27;
contracttarieven op aanvraag
sluiüngstemiijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)47 10 22,
privé (0187) 60 14 40
e-mall: J.Villerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van Ingezonden berichten kan
zonder opgaaf van redenen worden gewei
gerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,25.
Per Jaar €35.00.
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamls 342001108
OUDDORP - Herv. Gem. Dorpskerk: 9.30
uur kand. G. J. Blankers, Montfoort en
18.30 uur ds. C, Oorschot, Tholen. Eben-
Haëzer: 9.30 uur ds. C. Oorschot, Tho
len en 18.30 uur kand. G. J. Blankers,
Montfoort - Ger. Gem. 9.30 uur lees-
dienst en 18.30 uur ds. J. Karels - Ger.
Kerk 10.00 uur ds. C. G. Kant en 18.30
uur ds. W. A. Boer - Doopsgezinde
Gem. 9.30 uur de heer W. Tanis en 18.30
uur ds. J. Smink.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 9.00 en
10.45 uur ds. J. W. van Estrik en 18.30
uur ds. P. Vermaat, Scheveningen.
STELLEND AM - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. W. van Weelden, Oud Alblas en
18.00 uur ds. E. M. Bakker, Bodegraven.
Donderdag 30 oktober: 19.00 uur ds. P.
C. Hoek, Sint Annaland - Ger. Kerk
10.00 uur de heer J. Seele en 18.30 uur
ds. C. G. Kant.
MELISSANT - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. G. A. van Ginkel, Maartensdijk en
18.00 uur ds. A. Vlietstra, Katwijk aan
Zee - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst - Ger. Kerk 9.30 uur mevr.
ds. A. B. Worst, Doopdienst - Ger.
Gem. in Ned. 10.00 en 18.00 uur lees
dienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. H. Schaap, Nieuwegein en 18.00
uur ds. A. P. Voets, Middelharnis - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst -
Ziekenhuis 14.30 uur J: Keuning.
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
A. van Wijk en 18.00 uur ds. C. Gielen,
Middelharnis - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur leesdienst.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. L. Kruimer en 18.00 uur ds. J. C. den
Toom - Lukaskapel HDG 10.15 uur ds.
G. C. Kunz - Rem. Ger. Gem. 10.00 uur
ds. G. Berveling - Herv. 'Exodus'
Gem. 10.00 uur ds. M. R. Hoffenkamp -
CAMA Christengemeente, het Prieel,
10.00 uur H. Spronk.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. C. Gielen en 18.00 uur ds. J. Willem-
sen - Chr. Ger. Kerk 9.30 en 18.00 uur
ds. P. den Butter - Ger. Gem. 9.30 en
18.00 uur student J. M. D. de Heer- Ger.
Kerk 10.00 uur ds. L. J. Lingen en 17,00
uur kand. W. M. Dekker - Ger. Kerk
(Vrijgemaakt) 9.30 uur en 14;30 uur
ds. G. Meijer.
NIEUWE TONGE Herv. Gem. 9.30 en
18.00 uur ds. H. Visser, Bameveld -
Ger. Gem. 10.00 uur ds. J. Karels en
18.00 uur leesdienst.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. B. A. Belder, Westbroek en 18.00
uur ds. G. E. van den Hout, Wassenaar -
Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst
- Evangelie Gem. Beréa, gebouw 'De
Bron' 10.00 uur Evangelist J. Leeflang.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. H. A. Sam
som - Ger. Gem. 10.00 uuur leesdienst
en 15.00 uur student J. M. D. de Heer -
Ger. Kerk 10.00 uur ds. P. C. Koster en
18.00 uur de heer K. Baas.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. P. van Duijvenboden -
Ger. Kerk 10.00 uur ds. M. van Krim
pen en 18.00 uur de heer M. Jansen.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30
uur ds. K. Groenendijk, Bruchem, doop
dienst en 18.00 uur ds. W. Arkeraats,
Werkendam - Ger. Gem. 9.30 en 18.00
uur ds. A. J. Gunst - Ger. Kerk 10.00
uur drs. J. G. Arensman en 18.00 uur drs.
G. den Hartogh.
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. P. C. Zorge, Ouderkerk a/d IJssel.
Wat lange tijd als bijgeloof en barre onzin
werd afgedaan, is tegenwoordig zeer eigen
tijds en modieus. Welk dorp of stadje han
nog zonder? Kruidenvrouwtjes, bezemste
len en speciale kookketels vormen het decor
van menig heksenfeest. Of er echte toverkol-
len aanwezig zijn, waag ik te betwijfelen.
Misschien vliegen ze 's nachts door de
lucht, je weet maar nooit. Oud bijgeloof
doet het goed in onze tijd.
Alles bij elkaar een tegenstrijdige en vreem
de zaak. Bijgeloof en aanverwante zaken
zijn al geruime tijd naar liet rijk der fabel
en venuezen en nu wcrrden we geconfron
teerd met overwegend oude vroutuen met
boze ogen en slechte bedoelingen. Destijds
werden ze i7i het water gegooid, later kwam
de heksenwaag in zwang. De heksenproef
luas bizar: als een verdachte vrouw bkef
drijven was ze te licht en dus heks. Een ver
oordeling volgde. In het andere geval ver
dronk ze; gebonden aan handen en voeten.
Welk redelijk denkend mens zou dit destijds
hebben geloofd? De magistraten in ieder
geval niet. Toch werden zgn. heksen ver
brand of anderszins omgebracht. Ze xoaren
de outcasts van de maatschappij. Slacht
offer van persoonlijke rancune en collectie
ve hetze. Een pasgeboren kalf zomaar dood.
Heksenwerk. 'Ken jij dat vrouiutje die al
jaren alleen woont Er wordt gezegd dat ze
's nachts kikkers vangt.Haar lot was
bepaald. Men sprak van nachtelijke bijeen
komsten met als eregast de duivel. Van
orgieën en seksuele uitspattingen. Padde
stoelen ah teken dat de duivelse samen
komst had plaatsgevonden, de heksen-
kring.
Tegenwoordig zijn heksen 'onschuldig'kin-
detvermaak. In boeken, speelgoed en spelle
tjes doen heksen het nog steeds goed. In de
bekende uitrusting blazen ze hun partijtje
mee in magisch griezelland. Bij volle maan
en met pukkel op de neus 'vliegenze op
hun bezemstelen in het rond. Helaas gaan
veel volwassenen verder. Voor hen zijn hek
sen onmisbaar in een spel met een hoog
gehalte aan bijgeloof. Heksen zijn onzicht
baar aanwezig. Wie het luaagt daaraan te
twijfelen is een spelbieker.
Wanneer is dit spel uit? Wanneer heksen
en hun eigentijdse fans weer met beide
benen op de grond staan.
Het lijdt geen twijfel dat het volgen van de
mode ons kan helpen onze verschijning te
verbeteren en ons zelfvertrouwen op te
vijzelen. Uitersten in de mode zouden ons
ertoe kunnen brengen om kleren te dragen
die anderen een verkeerde indruk geven.
Hoe kunnen we evenwicht vinden in onze
kijk op de mode? Of bent u een slaaf van
de mode? Dit onderwerp wordt op maan
dag 27 oktober om 21.00 uur behandeld in
het programma 'Ontwaakt Radio' op
Radio Flakkee. De presentatie is in handen
van Marjan van Peperstraten. De herha
ling is dinsdag om 16.00 uur.
Overzicht voor ronde 8, in de huishoudelijke
competitie bij de schaakvereniging De
Zwarte Pion te Middelharnis, gespeeld op 20
oktober: Struik-Hennekes rem, v.Hooff-
Melaard 1-0, Minnaar-Boeter O-I, Mulder-
d.Haan 1-0, Loosjes-Visser 0-1, v.d.Staaij-
Bom rem, Neleman-Lesuis 1-0, M.Lagen-
dijk-Noordijk 1-0.
Het eerste team van De Zwarte Pion speelde
een uitwedstrijd voor de RSB tegen Chess
uit Vlaardingen. Helaas eindigde de wed
strijd in de 5-3 nederlaag voor De Zwarte
Pion.
In deze rubriek kunnen lezers tiun zegje doen of
reageren op tietgeen ze in dit blad gelezen tiebben.
Inzendingen mogen geen grotere omvang hebben dan
ca. 400 woorden. De redactie behoudt zich het recht
voor om ingezonden tekst in te korten of niet te plaat
sen. Tevens draagt de redactie geen verantwoorde
lijkheid voor de inhoud van wat lezers schrijven.
Helaas betrekken de heren v/d Linden de
veihgheid rondom schuurfeesten negatief bij
hun eigen problemen. Dat is jammer, want
zoals de heren het stellen, zit het natuurlijk
niet in elkaar.
Zoals de heren weten en zelf ervaren, is het
de gemeenten er alles aan gelegen bij welk
evenement of welke onderneming dan ook,
de veiligheid nauwkeurig in de gaten te hou
den. Hiervoor zijn wettelijk regels vastge
steld, die uiteraard zowel door de gemeenten
als door de gebruiker van de vergunning die
nen te worden nageleefd. Hier worden dan
ook geen uitzonderingen op toegepast.
Om de heren een beeld te geven van de vei
ligheidsmaatregelen die op ons feest van
toepassing zijn, zal ik het een en ander aan
feiten opsommen:
OTC werkt met 21 professionele en gecerti
ficeerde beveiligers, voorzien van porto
foons en metaaldetectoren (handscanners).
Daarnaast zijn er nog 6 toezichthouders die
in de zaal lopen en indien nodig de beveili
gingsdienst kunnen waarschuwen. Ook
zorgt OTC voor de aanwezigheid van pro
fessionele brandwachten en een team
EHBO'ers met brancards en dergelijke. Met
bovenstaande en 190 strekkende meter
vluchtdeur kunnen we onze bezoekers een
veilige avond verzekeren. Uiteraard wordt
de gehele organisatie op de dag van het feest
doorgelicht door inspecteurs van zowel de
gemeente, de politie als de brandweer. Pas
daarna wordt het feest toegestaan.
Ik vind het jammer dat de heren de (organi
satoren van de) schuurfeesten negatief
belichten met een ondoordacht standpunt op
het gebied van veiligheid, terwijl de echte
achterliggende gedachte even later voor de
dag komt, namelijk het omzetverlies. Beter
zouden ze uitgaan van hun eigen kracht en
zich afvragen waarom erbij ons tweeduizend
mensen een hele leuke avond beleven.
STICHTING OTC,
MAURICE FELSBOURG
www.schuurfeestotc.nl
Nederland is rijk aan orgels. Kerkorgels wel
te verstaan. Het moeten er vele duizenden
zijn. Binnen dat bestand tellen we er wel
zo'n tweeduizend die als historisch en zelfs
als monumentaal bestempeld mogen wor
den. Een geweldige cultuurschat! De oudste
nog overgebleven exemplaren dateren zelfs
van rond het jaar 1500. Sindsdien is er een
traditie van orgelbouw en orgelspel ontstaan
die nog steeds levend gehouden wordt. Met
name in de protestantse eredienst is de func
tie van het orgel al veel eeuwen niet meer
weg te denken.
Gezegd moet worden dat het in het begin
van de 17e eeuw wel door een crisis is heen
gegaan. De gereformeerde kerkenraden
waren niet zo gesteld op dat grote instrument
in hun kerkruimte. Het orgel in de kerk werd
als typisch rooms bevonden. Het leidde, zo
werd gevreesd, de aandacht maar af van de
dingen die werkelijk belangrijk zijn in de
eredienst. Als de toenmalige overheid het
niet had verhoed, waren uit veel kerken de
orgels verwijderd. Toch is er in het tweede
kwart van de 17e eeuw al snel een kentering
gekomen. Ze werden al snel gedoogd en
meer en meer gewaardeerd. En in ieder
geval dankbaar gebruikt.
Het kan niet anders - als er zoveel orgels zijn
dan moeten er ook veel organisten zijn. En
ook veel orgelliefhebbers. Er is dan ook een
stroom van literatuur die aandacht geeft aan
de orgelcultuur in het algemeen en specifie
ke orgels in het bijzonder. Ik kan er zelf ook
wel over meepraten. Als tiener al verdiepte
ik me fanatiek in alles wat met orgels en
orgelbouw te maken had. Nog steeds staan
ze op de plank, de boeken van toen, gekocht
met zuinig bijeenvergaarde spaarcenten en
trots meegedragen uit de winkel van fa. Ber
nard aan de Chr. de Vrieslaan in Middelhar
nis: 'Nederland... orgelland' (1964) van A.
Bouraan en 'Het orgel' (1962) van W.H.C.
Knapp.
Enkele weken geleden werd me een prachtig
boek toegestuurd dat de titel draagt 'Orgel
rijk' Het maakte oude emoties weer levend.
Graag wil ik er hier enige aandacht aan
geven; aan dat boek wel te verstaan. De
schrijver is Carel van Gestel, een Zeister
leraar Engels die zijn vrije tijd onder meer
besteedt aan twee passies: fotografie en
orgels. In deze publicatie biedt hij een com
binatie van die twee aan. En dat op een
sublieme wijze. Het eerste dat opvalt, is de
fraaie en goed verzorgde vormgeving van dit
boek. Met werkelijk weergaloos mooie
foto's. Niet alleen van orgelfronten, maar
ook van tal van details. De schrijver-illustra
tor-samensteller probeert een zo breed
mogelijk beeld te geven van de orgelrijkdom
in ons land. Binnen het beperkte bestek van
dit boek is het natuurlijk onmogelijk om
daarin volledig te zijn; daar zijn andere uit
gaven voor. Hij geeft een selectie, naar mijn
indruk wel een verantwoorde selectie.
Het boek is een co-produktie. Medewerking
verleenden ook Freek Withaar, Aart de Kort,
Arie Reijmerink en anderen. Na een Voor
woord door de samensteller volgt een tien
pagina's tellende inleiding waarin het ver
schijnsel 'orgel' wordt geïntroduceerd. Er
wordt in het kort iets verteld over de histori
sche ontwikkeling en over enkele technische
aspecten van het orgel. De hoofdmoot van
het boek wordt gevormd door de presentatie
in woord en in beeld van een veertigtal ker
ken en hun orgels. In alfabetische volgorde.
Dat laatste vind ik niet geheel logisch. Het
was beter geweest hierin een historische lijn
aan te brengen. Via een zoekregister waren
de besproken instrumenten wel op te sporen
geweest.
Wat komt er zoal voor het voetlicht? Om te
beginnen natuurlijk het oudste bespeelbare
instrument van Nederland, waarvan het pijp
werk mogelijk zelfs uit het eind van de 14e
eeuw dateert: Oosthuizen, het orgel met zijn
gothische kas en zijn krachtige en zelfs rui
ge klank. Ook treffen we een foto en
beschrijving aan van de (helaas lege) kas die
in de Koorkerk van Middelburg hangt. Ver
der is er aandacht voor de monumentale
orgels van de Sint-Laurenskerk van Alk
maar, het Duyschotorgel in de Nieuwe Kerk
en het orgel met het merkwaardige classicis
tische front in de Oostkerk, beide te Middel
burg. Om nog enkele instrumenten te noe
men: dat van de Jacobikerk te Utrecht (met
zijn fraaie Meere-rugwerk uit 1823), het
enkele jaren geleden geheel gerestaureerde
orgel van de Maartenskerk te Zaltbommel,
dat van de Stephanuskerk in Hasselt, de
Nieuwe kerk te Delft en van de Sint-Pieter te
Oirschot. Ook enkele vrije kleine maar niet
minder interessante instrumenten kregen
aandacht: Pancratiuskerk te Godlinze (Sch-
nitger!), dorpskerk te Beekbergen, idem te
Burgwerd en de Sint-Martinuskerk te Cuijk.
Opvallend is dat de schrijver niet schroomt
ook aandacht te vragen voor enkele 20e-
eeuwse instrumenten: onder andere dat van
de Oosterkerk te Zeist, een instrument in
1944 door fa. Flentrop gebouwd volgens het
pneumatisch kegelladensysteem. Niet alles
uit die tijd is te bestempelen als 'verval'. Het
meest recente orgel dat besproken wordt, is
dat van de Gereformeerde Gemeente in
Nederland uit Opheusden, in 2002 gebouwd
doorB.A.G. Orgelmakers. Het klankidioom
is geënt op het werk van Biitz-Witte, zeer
geschikt om de grote schare zondagse zan
gers te ondersteunen.
Het boek besluit met enkele specifieke
onderwerpen, onder andere een interessant
hoofdstuk dat aandacht geeft aan enige ver
loren gegane orgels. Van de besproken ins-
tnimenten wordt tenslotte de huidige dispo
sitie weergegeven. Dat had wat mij betreft
beter bij de bespreking zelf opgenomen kun
nen worden. Een overzicht van de geraad
pleegde literatuur vult de laatste bedrukte
pagina.
Al met al: een boek voor de liefhebbers van
het kerkorgel! Van harte aanbevolen.
N.a.v.: Carel van Gestel, Orgelrijk. Uitge
verij Aprilis te Zaltbommel. Gebonden.
Geïllustreerd. 192 pag. Prijs €34,90.
J.M.J. Kieviet
Zaterdag 1 november a.s. wordt in de Neder
lands Hervormde Kerk van Kapelle een
zang- en orgelavond gehouden waaraan
medewerking verlenen het bekende Urker
mannenkoor 'Urker Zangers' o.l.v. dirigent
Jacob Schenk en het Christeüjk Jongeren
koor 'Matthanja' o.l.v. dirigent Peter Wilde
man. De begeleiding van de 'Urker Zangers'
met orgel en piano is in goede handen bij
Jaap Kramer uit Urk en 'Matthanja' wordt
begeleid door Martin Weststrate uit Goes.
Het zeer afwisselende programma biedt
enkele malen gelegenheid voor samenzang.
Als solisten verlenen medewerking de trom
pettisten Wilhelm Groenendijk uit Capelle
a/d IJssel en Sjaak Berrevoets uit Kerkwer-
ve.
Er zal een collecte worden gehouden voor
het 'Shaare-Zedek' ziekenhuis te Jeruzalem.
Toegangskaarten op de avond van het con
cert aan de kerk verkrijgbaar. Aanvang:
19.30 uur. Deuren open 19.00 uur. Informa
tie: 0182-362341.
Op zaterdag 1 november 2003 organiseert de
Koninklijke Muziekvereniging Sempre
Crescendo een verenigingsconcert in de aula
van de Technische School te Middelharnis.
Alle onderdelen van de vereniging, het fan
fareorkest, het leerlingenorkest en de drum
band treden voor het voetlicht. Muzikanten
van alle leeftijden oefenen met plezier hun
hobby uit bij Sempre en laten dat graag aan
u horen.
Het fanfareorkest onder leiding van Joop
Nijholt biedt u een kijk op de wereld middels
de vertolking van het indrukwekkende werk
Windows of the World van Peter Graham.
Ook een mooie concertmars ontbreekt niet
op het programma. Bij de infostand kunt u
zich laten voorüchten over het lidmaatschap
van de vereniging of het volgen van muziek
les. Leerlingen van Sempre krijgen muziek
onderwijs aan de Harmonie en Fanfare-afde
ling van de Muziekschool Goeree-Overflak-
kee.
Er zijn momenteel weer enkele opleidings
plaatsen vrij, met name voor slagwerk. De
snelle beslisser volgt binnenkort al zijn of
haar eerste les! Ook is bij de infostand de
kampioenstrofee te bewonderen die het fan
fareorkest op 24 mei jl. in de wacht wist te
slepen op het KNFM-Topconcours voor
vaandelorkesten. Aan het slot van de avond
is er een optreden van Sempre's pas gefor
meerde Not So Bigband. Het concert begint
om 19.30 uur, de zaal gaat open om 19^00
uur en de toegang is gratis.
