"Oe Jiol>J>y v^a-n...
Funeraire cultuur op Goeree-Overflakkee
üanie Kievi^-KagcJielland ui( ijerkingen
Herinneringen aan de 'Ambachtsschoor
EIIAüDBI-rHEUWS
Programma Cursus
Geestelijke Vorming
2003-2004
P.V. De Luchtbode
Herkingen
'i^ ffi tj'
STICHTING
DIERENBELANG
HOEKSCHE
WAARD
(vervolg van voorpagina)
U wilt uw
complete huisstijl
gedrukt hebben?
PAGINA 7
VRUDAG 29 AUGUSTUS 2003
Momenteel logeert er een aantal honden bij ons, die er al
ten aardig tijdje zitten en we zeggen het u eerlijk: het zijn
niet de gemakkelijkste, maar het zijn gezonde dieren en
met flink wat liefde en vooral geduld is er best wat van te
maken.
Bijvoorbeeld Nozem een reu, een zwarte bouvier van ongeveer zes
jaar. Hij is gevonden bij het Pannenkoekenhuis in Barendrecht. Het
is een leuke hond, maar wij kunnen u er verder niets over vertellen.
Max een soort Mechelse herder van 10 maanden, ook een reu,
gladharig bruin. Het is een echte puber, die een goede opvoeding
nodig heeft bij een consequente baas, die veel ervaring heeft met
honden. Het is beslist geen hond voor een gezin met kinderen. Wie
geeft hem een kans?
Marlen een kruising labrador x vier jaar oud, een reu. Ook deze
hond past niet in een gezin met kinderen. Hij is heel beschermend
tegenover zij n baas, kan alleen thuis
blijven en gaat graag mee in de auto.
Marlon is geen hond voor een
beginner. Wie geeft hem een eerlij
ke kans?
Maxie een langharige teckel van
ruim drie jaar, zwart-bruin, ook een
reu. Het is een leuke hond, hij kan
alleen thuisblijven, maar is niet
gewend aan kinderen en andere
huisdieren. U kunt hem buiten niet
loslaten, want dan gaat hij er van
door. Ook wil hij er 's nachts wel
eens uit om te plassen. Voor Maxie graag een rustig plaatsje waar
hij alle aandacht krijg.
Dan is Rens de circushond van zeven maanden nog steeds bij ons.
Ook hij is momenteel aan het puberen, maar het is een hef dier en
met een goeie baas zal-hij uitgroeien tot een leuke aanhankelijke
gehoorzame hond.
U vindt deze honden, een groot aantal katten en konijnen in 'De
Dierenstee', Groene Kruisweg 14a te Numansdorp, telefoon:
0186-655150. De openingstijden: maandag t/m zaterdag vanaf
11.00 tot 16.00 uur.
"Zou 't lukken?" vraagt Danie aarzelend, als ze de deur
opendoet. Ze is er niet zeker van of haar hobby wel stof
genoeg biedt voor 'De Hobby Van...' Zou 't lukken?
Natuurlijk gaat het lukken. Praten met een vrouw als
Danie is een plezierige bezigheid. En dat is voor een
rubriek als deze het halve werk.
Danie heeft een niet- alledaagse hobby; ze houdt zich bezig met
het organiseren van haar eigen rommelmarktkraam. En daarmee
is ze feitelijk het hele jaar bezig, Niet alleen 's zomers, wanneer
ze op diverse grote rommelmarkten te vinden is, maar ook 's win-
tens, als ze verzamelt, inkoopt, sorteert, sopt en poetst. Want alles
wat bij Danie op de kraam komt, is schoon en netjes. De holiby
van Danie begon eigenlijk bij haar vader, die nu helaas is overle
den. Deze man, in zijn leven volop actief, hield zich bezig met de
sloop van huizen. En spullen die heel en gaaf uit zo'n huis tevoor
schijn kwamen, kregen bij hem een nieuwe kans. Hij bewaarde
zijn spullen op de zolder van zijn schuur, en als er iemand verle
gen zat om een kraan, een deurknop, tegels, of een waterpomp,
dan kon men bij hem terecht. Zo hielp deze man menigeen uit de
brand, niet alleen met bouwmaterialen maar ook met allerhande
andere spullen, zoals gietijzeren brievenbussen, etc. Danie stond
hem met deze activiteiten vele jaren terzijde, samen met haar
vader handelde ze zo heel wat af. Toen negentien jaar geleden de
Herkingse jaarmarkt van start ging, waarvan Danie's broer in de
commissie zat, probeerde deze de dorpskern met zoveel mogelijk
kramen te vullen. Dat bleek nog een fikse klus. Het werden er
slechts vijftien. Daarom probeerde hij Danie enthousiast te
maken om met een kraam te gaan staan. Niet geschoten was zeker
mis. De verkoop bleek een groot succes. En Danie kwam het vol
gende jaar weer. Ze had het te pakken, zogezegd. Na een jaar drif
tig verzameld te hebben, was ze trouw present op de jaarmarkt
van Herkingen. Later breidde ze haar activiteiten uit en ging ze op
zoek naar meer plaatsen waar ze met haar kraam terecht kon. En
ze zou Danie niet zijn als dat niet lukte. Ze had zich voorgenomen
om een traditie voort te zetten, en dat zou gebeuren ook. Mensen
die inmiddels van Danie's liefhebberij afwisten, zetten zo nu en
dan iets bij de garagedeur neer. Bruikbaar spul gaat dan in de
doos, tot de dag van de waarheid aanbreekt: zal het verkocht wor
den, of niet? Inmiddels staat Danie ook op grote markten, zoals
de Evenementendag in Herkingen, het Mosselfeest in Bruinisse,
de Braderie in Goedereede, en ook is ze de hele zomer te vinden
in De Struytsé Hoeck in Hellevoetsluis.
Er ging door de jaren heen al heel wat door haar handen. Niet
alleen gekregen spullen, maar ook dingen waarvoor ze zelf op
stap gaat. "Als ik ergens ben, kan ik het nooit laten om naar de
markt te gaan. In Amsterdam op het Wateriooplein is elke dag
rommelmarkt. En in Rotterdam, bij de Blaak elke dinsdag en vrij
dag. Heerlijk struinen naar dingen waarvan ik weet dat ik ze weer
verkopen kan. Leuke spullen, verzamelobjecten, gekleurd glas,
curiosa, noem maar op. Ik weet inmiddels waar vraag naar is.
Vooral de Duitse vakantiegangers die in Herkingen komen, heb
ben zo hun speciale voorkeur; zij kopen heel veel op de rommel
markt. Soms ga ik naar een antiquair of ik koop bij particulieren.
Ik ga overal op af."
Een afspraak is met Danie zo gemaakt. Natuurlijk koopt ze geen
inboedels op, alleen mooie dingen voor in de kraam. Ook uit
eigen huis verkoopt ze wel spullen. Dingen waarvan ze denkt: dat
kan ik toch best missen. Dit raak ik ook wel kwijt vandaag. "Ik
blijf met wat ik zelf heb gekocht, nooit zitten. Die spullen gaan
dus niet naar de kraakwagen. Wat ik zelf niet kan gebruiken, gaat
naar de rommelkraam van de verenigingen op de jaarmarkt. Zo
heb ik altijd andere dingen op de kraam."
De gMage van Danie, waar nu de spullen staan, is voor nieuws
gierige interviewers niet toegankelijk. Daarin is ze onverbidde
lijk. "Nee hoor, daar komt nu echt geen mens in. Het is daar zo'n
bende. Ik heb na de laatste markt alles zomaar neergekwakt. Ik
moet eerst alles weer uitzoeken voor de volgende markt op zes
september in Hellevoet. Daar ben ik in de zomermaanden elke
eerste zaterdag van de maand mssen zes uur en kwart over zes
present. Dat betekent half zes opstaan, samen met een vriendin
rustig aan naar Hellevoet rijden, proberen een plekje dicht bij de
weg te pakken te krijgen, uitladen, de een blijft bij de bagage, de
ander brengt de auto naar de parkeerplaats, daarna de spullen uit
pakken en de kraam intuigen, en om zeven uur zijn de eerste klan
ten al aan het snuffelen. Vooral de elektrische apparaten zijn die
vroege uurtjes erg in trek. Ik had een keer een stereootje mee
bracht, ik stond er nog mee in mijn handen en hij was al verkocht.
Niet te geloven, hoe fel de mensen daarop zijn. Je merkt trouwens
dat mensen na de komst van de euro meer op de rommelmarkt
kopen. Ze merken in hun portemonnee dat alles duurder is gewor
den en kijken beter uit hoe ze hun geld besteden. In zo*n kraam
sta ik samen met een vriendin. Dat is niet alleen gezellig; soms
kom je samen zelfs handen tekort om de klanten te helpen. In
Herkingen staan we met nog meer, drie of meer."
Een vaste activiteit is inmiddels de markt in de week voor Pasen.
In het jaar dat 'Calando' voor het eerst draaide, is Danie begon
nen met het organiseren daarvan; sindsdien doet ze dat elk jaar.
Dan gonst verenigingsgebouw 'Ons Huis' van de bedrijvigheid.
Een heuse markt met allerlei hobbyisten, die achter de volle tafels
hun plaatsjes innemen. Allerlei mensen die thuis in de weer zijn
geweest met het maken van kaarten, beeldjes, tuindecoraties van
gaas met mos, etc. "Niet alleen voor 'vulling', maar ook om de
huur van het gebouw te kunnen bekostigen", lacht Danie. De
opbrengst van de eerste markt was ten bate van 'Calando', het
leverde een bedrag op dat goed was voor de aanschaf van een
klok en voor de huur van schilderijen voor aan de muren. Tijdens
die markt staan behalve Lenie Volaart en Bets Boshoven ook
diverse anderen klaar bij de vier rommeltafels en de verloting,
eenmaal was de opbrengst voor Polen, de andere keren voor
'Calando'.
Danie kent haar klanten inmiddels al. Een mevrouw uit Bruinis
se, die zelf een tweedehands winkel heeft, koopt altijd aan haar
kraam. Danie is op haar beurt bij de Zeeuwse ook hartelijk wel
kom als ze in de buurt is. "Zo ontmoet je altijd leuke, gezellige
mensen, waarvoor je je best doet om ze aan iets leuks te helpen
voor een fijn prijsje. Ze vragen ook vaak of ik al veel heb ver
kocht en ik kan dan altijd zeggen dat het goed loopt. Danie etal
eert de spullen op de kraam, soort bij soort voor een overzichte
lijke aanblik. Glaswerk plaatst ze op spiegels, dat staat mooi. Om
eerlijk te zijn vindt Danie haar grote voorbeeld in een supergrote
kringloopwinkel in Hilversum. "Dat is zo'n groot pand! Net een
tweedehands warenhuis. Alles is daar zo mooi neergezet. Kleding
ook, alles op kleur gesorteerd. Boeken op thema, noem maar op.
Schitterend! Een echte aanrader voor de liefhebbers! Ze draaien
daar een miljoen omzet per jaar! Ja echt, je komt het steeds meer
tegen dat mensen de spullen die door een ander niet meer wordt
gebruikt, een tweede kans gunnen. Financieel komt Danie er wel
uit met haar rommelmarkt. De kraamhuur, die soms wel oploopt
tot vijftig euro per dag, haalt ze er altijd uit, en dan blijft er ook
nog iets over voor in de spaarpot. Niet dat je er miljonair van
wordt hoor..." lacht Danie. "Maar dat hoeft ook niet. Het blijft
tenslotte een hobby." Tussen neus en lippen door blijkt dat diver
se gezinnen in Polen ook meeprofiteren van haar hobby. Ze is
daar zelf geweest en zag tot haar schik alle (elf) kinderen uit
'haar' gezin onder haar eigen dekens liggen. Ook bruikbare spul
len uit de kraam gaan soms naar Polen. "Je ziet het; zo ben je er
echt een heel jaar mee bezig", besluit Danie. "In januari krijg je
van alle kanten bericht wanneer er weer markten zijn, en ga je
weer inschrijven. En dan maar weer wachten tot het voorjaar aan
de lucht is, want dan gaat het bloed weer kriebelen. HeerUjk!"
P.S.: Als Danie dit leest is ze vast blij. Het is gelukt:
ze zorgde voor een superleuk verhaal!
Besten-kerkhof
Rangen en standen zijn tot voor kort altijd
belangrijk geweest, ook als het om begraven
gaat. Op alle begraafplaatsen zijn de ver
schillen zichtbaar. Bijvoorbeeld in Dkks-
land, waar het voorste gedeelte van de twee
eeuwen oude algemene begraafplaats
bestemd is voor de 'minder klasse' en het
achterste gedeelte diende als 'Besten-kerk
hof. Daar liggen artsen, burgemeesters en
andere notabelen. Overigens moet Rita
Hulsman nogal onder de indruk zijn geweest
van de lommerrijke dodenakker in Dirks-
land, gemige haar verzuchting: "De oude
begraafplaats geeft ruim baan aan gevoelens
van weemoed sinds Dirksland in het laatste
decennium van de twintigste eeuw een nieu
we begraafplaats aan de Staakweg in
gebraik genomen heeft."
Begraafplaatsen zijn doorgaans gewijde
plaatsen, maar dienen ook wel eens als
plaats voor bezigheden die er niet thuisho
ren. De schrijfster haalt die bezigheden aan
bij haar beschrijving van het Nederlands
Hervormd kerkhof in Goedereede. "Na
klachten verbood de overheid in 1677 het
gebmik van het kerkhof als openbaar toilet
en speelterrein."
Joodse begraafplaatsen
De oudste joodse begraafplaats van Goeree-
Overflakkee ligt in Goedereede. De begraaf
plaats is waarschijnlijk aangelegd in I8I2 en
tot in het midden van de negentiende eeuw
werden hier de joden van het hele eiland
begraven. De joodse begraafplaats in Goe-
dereedc'is anno 2003 een door een withouten
hek omgeven stukje land, zonder stenen. Op
de joodse begraafplaatsen in Dirksland en
Middelhamis staan nog wel grafstenen. Die
van Dirksland werd omstreeks 1847 in
gebmik genomen, die van Middelhamis in
1861. Op de laatstgenoemde begraafplaats
staat een monument ter nagedachtenis van
de 56 joden die in 1942 uit Middelhamis,
Sommelsdijk, Dirksland en Oude-Tonge
zijn weggevoerd en nooit meer terugge
keerd.
Rotonde
Het boekje besluit met een laatste rode lijn.
De schrijfster heeft ontdekt dat de dodenak
kers in Numansdorp, Middelhamis en Goe
dereede een rotonde hebben, waarin zich
'eerste klasse graven van aanzienlijke fami
lies' bevinden. Deze rotondes zijn volgens
Rita Hulsman niet zozeer uitingen van land
schappelijke romantiek, maar veeleer een
weerspiegeling van de kerkringdorpen die
op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden
veelvuldig voorkomen. "De begraafplaatsen
met rotonde in Numansdorp en Middelhar-
nis zijn gesloten, maar die in Goedereede is
nog volop in gebruik. Verrassend is dat hier
ook op het recent ingerichte gedeelte een
De oudste joodse begraafplaats van Goeree-Overflakkee ligt, evenals de algemene begraafplaats,
aan de Mariadijk in Goedereede.
rotonde is aangelegd, waardoor een relatie
tot stand is gekomen tussen nieuw en oud.
Zowel de strijd tegen het water als het kerk-
ringdorp hebben zich dus verankerd in de
funeraire cultuur van de Hoekse Waard en
Goeree-Overflakkee."
Het boekje geeft, aan de hand van een selec
tie van kerkhoven, begraafplaatsen en gra
ven, een goed beeld van de funeraire cultuur.
Daarnaast, stelt Terebinth, kan het voor de
lezer een handreiking zijn om "los van droe
vige omstandigheden, desgewenst tijdig na
te denken over de vormgeving van de eigen
uitvaart."
'Funeraire cultuur. Hoekse Waard
Goeree-Overflakkee' (ISBN 90-5911-
227-x) kost 9,98 en is verkrijgbaar
via de boekhandel of via e-mail:
terebinth @box. nl.
Ook op het nieuwe gedeelte van de begraafplaats in Goedereede is een rotonde aangelegd.
De Stuurgroep van de Cursus Geestelijke
Vorming heeft het programma voor het
seizoen 2003-2004 vastgesteld:
15 september 2003
Ds. H. van den Belt, Delft over "De
heiligheid van God"
13 oktober 2003
Ds. H. Polinder, Urk over "De
toeëigening van het heil"
10 november 2003
Ds. J.M.J. Kieviet, Rotterdam over
"Met twee woorden (s)preken"
8 december 2003
de dames J. Bout en N.J. Spaan,
Scherpenzeel over
"Matthew Henry" -
Kerkhistorische dialezing
19 januari 2004
Ds. P. den Butter, Middelhamis
over "Aan het ziek- en sterfbed"
16 februari 2004
De heer J. Boot, Middelhamis over
"Van veilig geborgen naar gevaar
lijk ontheemd, godsdienstige
opvoeding"
15 maart 2004
Ds. G.S.A. de Knegt, Bameveld
over "De vreugde van het geloof'
Plaats: Hervormd Verenigingsgebouw "De
Hoeksteen", Ring te Middelhamis. Aan
vang: 19.45 uur.
Kosten voor 7 avonden: 12,- contant of
overmaken op banknummer 34.20.77.139
t.n.v. Cursus Geestelijke Vorming, p/a Aza
leastraat 19, 3245 CB Sommelsdijk (giio
van de Rabobank: 34 61 24). Kosten per
avond: 3,-, te voldoen op de betreffende
avond.
De lezingen worden opgenomen op een cas
sette. De prijs is 5,- (bestellen bij Kati
Mulder, Azaleastraat 19, 3245 CB Som
melsdijk, tel. 0187 - 482443).
De Stuurgroep; ds. J.C. den Toom, ds. A.P.
Voets, ds. G.C. Kunz, ds. C. Gielen, dhr. J.
van Hoom en Kati Mulder.
Uitslag wedvlucht Chantilly, 23 augus
tus; gelost: 11.45 uur; deelnemers: 7;
duiven: 87; weer: noorden wind.
A. Riedijk 1, 2, 9, II, 16,18; C. Logmans
3.4, 17; D. Kievit 5; A. het Jonk 6, 7, 13,
15; J. den Boer 8, 12, 14; M. Huizer 10.
Uitslag wedvlucht Wetteren, 23 augus
tus; gelost: 13.00 uur; deelnemers: 10;
duiven: 261; weer: noorden wind.
J. den Boer 1,5,7,8,14,15,22,25,26,27,
Van - de in Sommelsdijk geboren -
Tennis Hoogmoed, ontvingen we ter
gelegenheid van het honderdjarig
bestaan van de Technische School
enkele herinneringen, die hij graag
met de lezers wil delen. De heer Hoog
moed, die op 8 september drieënne-
gentig jaar hoopt te worden, woont nu
in Werkendam.
"Geboortig vanuit de West-Achterweg in
Sommelsdijk, met als buren de Hoefsmid
WuIIem Breur en de Bierbrouwer Simon
Hartensveld, bezochten wij de Lagere
School in de Binnenweg, met als hoofd
meester Tieleman en de leraars, Jacob van
Gent en meester Pen.
Als oudste zoon uit een gezin van jongens
mocht ik met het bereiken van de twaalfjari
ge leeftijd naar de Ambachtsschool in Mid
delhamis. Ik koos het schoolvak van 'Huis
schilder' en kwam in 1922 als 'Hoofdvak'
onder meester Tiemens voor praktijk lijn en
vormtekenen.
Als directeur fungeerde de heer Hossen. De
bijvakken waren Meetkunde-AIgebra,
Rondschrift en Gymnastiek. We starten in
1922 en gingen lopend vanaf Sommelsdijk,
want fietsen was in mijn jeugd nog een luxe.
De eerste jaren zijn en waren voor mij, wat
vooral ook de jeugdontwikkeling mee
bracht, de mooiste geweest.
Mijn hoofdleraar, meester Tiemens, stond
heel dicht bij zijn leerlingen. Hij woonde op
de Voorstraat in Middelhamis en ik werd er
kind aan huis en bevriend met zijn talrijk
gezin! Dit hield ook in praktische zin van het
vak op school in dat ik moest schilderen en
klussen aan en in de woning op de Voor
straat. Ook at ik mee in het gezin (meester
wist dat wij het thuis in Sommelsdijk niet
breed, ja zelfs arm waren!).
Wat kon en heb ik in Tiemens gezin genoten
van de (Gereformeerde) sfeer onder eten en
drinken. Het gezamenlijk o.a. pellen en eten
van pinda's in het prieel van de achtermin
aan de Voorstraat. Een kostelijke, in
opvoedkundige zin nuttige herinnering aan
meester Tiemens!
Ook de praktische lessen, niet alleen binnen,
maar ook buiten aan het schoolgebouw von
den plaats door ons scholieren. Wat hadden
wij als materiaal? Wat ladders ja, en wat
huistrapjes. Maar met kunst- en bindwerk
konden wij toch de dakgoten wel bereiken.
Een minder prettige herinnering was het der
de schooljaar. Wij kregen in dat jaar een
nieuwe leraar algebra, enz. Na een van de
28, 31, 38, 46, 47, 49, 52, 59, 60. 62, 63,
65; A. Molenaar en Zn. 2, 4, 6, 13, 17, 18,
19,23,32,34,35,40,42,44,50.54; A. het
Jonk 3, 12, 20, 23, 30, 36, 45, 53. 66; C.
Logmans 9, 21, 43/ B. v.d. Ochtend 10; D.
Kievit 11,29,39,41,55,57; H. Kamerüng
16, 37, 51; M. v.d. Ochtend 33; M. Huizer
48; A.M. Volaart 56,58, 61, 64.
Teunis Hoogmoed.
lessen deed deze mij een verzoek in de per
soonlijke sfeer, dat ik weigerde. Ik kreeg de
schrik van mijn schoolgaan, toen ik over het
eerste kwartaal van deze leraar de eerste
onvoldoende cijfers op mijn rapport te zien
kreeg!
Thuiskomend met dit rapport reageerde ik
tegen vader en moeder mijn ongenoegen: 'Ik
ga niet meer naar school met die leraar!"
Gelukkig bleven mijn ouders nuchter en
vader bracht mij persoonlijk weer naar
school. Wat en hoe er is gesproken weet ik
niet. Wel heb ik het derde jaar met een vol
doende rapport afgemaakt.
Mijn eerste schildersbaas was Cor van Beek
op het Marktveld in Sommelsdijk. Na een
jaar of vier wat het twaalf jaar Anth. Visser
in de Nieuwstraat te Middelhamis.
Door werkloosheid en armoe (de dertiger
armoejaren), heb ik het geluk gehad om via
dokter De Jong, arts in Sommelsdijk, te sol
liciteren als bode voor het op te richten Zie
kenfonds.
Dit gelukt bij het Ziekenfonds 'Arnhem en
Omstreken' voor het rayon Middelhamis.
Na diverse rayonverhuizingen volgde er een
periode (ook als kantoorhouder in Culem-
borg) van dertig jaar in vaste dienst. Maar dit
is een lang - apart - verhaal.
Ups en Downs zijn ons niet gespaard geble
ven, maar kracht puttend en eerbied hebbend
voor Gods Woord, mag ik Hem danken die
ons leven leidde en bestuurde.
Soli Deo Gloria!"
TEUNIS HOOGMOED
Woning appartement d' Altenaer 20
4251 TX Werkendam
Telefoon: 0183-662620
Gebr. de Waal
Drukkerij
Sommelsdijk
(0187)47 10 20
algemeen®
gebr-dewaal.com
