Het fotografeer
verbod Verboden
i efe
Open Monumentendag 2003
in teken van Boerenbouw
PREDIKBEURTEN
Woord g
Daad
Geld
Jeugdcontact
in Ouddorp
EiiiumsEii-raEuws
Zomerconceit Duo
Gavotte in Hervormde
Kerk in Diricsland
EIIAriDEII-IIIEUWS
Ophalen oud papier
Concert
op twee orgels
in de Breepleinkerk
Europese subsidies
sporen niet
met doelstellingen
gebiedsgericht beleid
Reformatie in de
Nederlanden
Goeree A Overf lakkee
Goeree Overf lakkee
PAGINA 2
Een verbod op een verbod
Unieke kiekjes
Het gaat om reële zaken
Democratisering van de monarchie
W. H. Velema
Zondag 24 augustus 2003
Alledaags
De zeventiende Open Monumenten
dag, 13 september, speelt zich af rond
het thema Boerenbouw, naar aanlei
ding van het Jaar van de Boerderij
dat momenteel gaande is. Diverse
boerderijen en andere vormen van
agrarische monumenten en landelijke
bouwkunst zullen gratis worden
opengesteld voor het publiek. Maar
ook kerken, kastelen, molens en ande
re gebouwen staan op het program
ma. In totaal doen er 385 gemeenten
mee aan de Open Monumentendag,
dit aantal is sinds jaren niet zo hoog
geweest. Ook het aantal monumenten
dat open gaat, is dit jaar bijzonder
hoog: maar liefst 4.000. Daaronder
bevinden zich ruim 800 boerderijen.
De programma's zijn te vinden op
website www.openmonumentendag.nl
Het lijkt een merkwaardige titel maar hij is
ter zake. De gemeente Wassenaar heeft een
verbod ingesteld om vanaf de straat foto's te
nemen van de directe omgeving, dus van het
privéterrein van de villa van het kroonprin-
selijk paar. Verder zal ik nu alleen over het
prinselijk paar spreken.
Kennelijk is de situatie rondom die villa
zodanig, dat het mogelijk is situaties, ge
beurtenissen en ontmoetingen vanaf de
straat te fotograferen. Als die mogelijkheid
niet bestond was de vraag om een dergelijk
verbod overbodig.
Het prinselijk paar voorziet dat de privacy
rondom hun huis niet voldoende gewaar
borgd is zonder een dergelijk verbod. Ik
moet aannemen dat het zin heeft gehad om
de gemeente te verzoeken een dergelijk ver
bod in te stellen. Als er geen reële kans op
aantasting van de privacy geweest zou zijn,
was een dergelijk verzoek aan de gemeente
Wassenaar volstrekt overbodig geweest, en
zou het prinselijk paar zich alleen maar bela
chelijk gemaakt hebben.
Het is niet zo moeilijk zich in te denken op
welke kiekjes de journalisten straks gespitst
zullen zijn. Foto's van de baby die wordt
verwacht; foto's van bezoekende familiele
den, vooral van de zijde van de prinses, tuin-
feesten in een zomer als we nu beleven, en
wat al niet.
Als het onmogelijk zou zijn om van al zulke
privé-ontmoetingen respectievelijk tuinfees-
ten foto's te maken, zou de actie van de zij
de van fotografen belachelijk zijn. Ik ga
ervan uit dat zij met behulp van de meest-
geavanceerde middelen kans zien om vanaf
de straat op het privéterrein van de villa te
fotograferen. Dat men het geld ervoor over
heeft om daar een of zelfs twee mensen voor
een hele week (met te verwachten pikante
gebeurtenissen) te stationeren, is ons uit
opnamen elders in de wereld bekend.
Ik ga er dus van uit dat fotografen die er tijd
en geld voor over hebben, kans zien unieke
opnamen te maken van gebeurtenissen in de
privésfeer, vanaf de pubheke straat. Zou dat
een onjuiste gedachte zijn, dan ware de hele
drukte van die zijde, zelfs van de Nederland
se Vereniging van Journalisten (NVJ), niet
meer dan een storm in een glas water.
Het gaat de fotografen om unieke opnamen
die niet op de gewone weg of in de publieke
omgang kunnen worden gemaakt.
Van beide kanten gaat het om reële zaken.
Fotografen die op wacht staan om unieke
kiekjes uit de privé-sfeer te nemen èn het
prinselijk paar dat daartegen bescherming
zoekt. Er zijn in het verleden al foto's van
het nog lege interieur genomen - volstrekt in
strijd met de privacy van het paar!
Enkele fotografen staan voor niets. Dat
beseft het paar heel goed. Vandaar, dat het
daartegen bescherming zoekt. Het gemeen
tebestuur van de woonplaats, Wassenaar,
heeft de feitelijkheid, om niet te zeggen de
ernst van dit zich indringen in de privacy van
het prinselijk paar, ingezien; en dienover
eenkomstige maatregelen genomen.
Dat nemen de fotografen niet. Ja heel de
journalistieke wereld is in verzet gekomen.
Men heeft zich beroepen op artikel 7 van de
Grondwet en op artikel 10 van het Europese
Mensenrechtenverdrag.
De uitspraak van de rechter
Deze instanties hebben van de rechter gelijk
gekregen. De gemeente Wassenaar is in het
ongelijk gesteld en daarmee is het prinselijk
paar blootgesteld aan fotografische nieuws
garing op privéterrein, waarmee hun privacy
geschonden wordt.
Zo staan de zaken, als we de balans van de
gang van zaken tot heden opmaken.
Laat ik vooropstellen dat wetten in ons land
er zijn om geëerbiedigd te worden. Daarom
moet de uitspraak van de rechter gehono
reerd worden. Het verbod moet worden
opgeheven. Dat volgt uit het vonnis van de
rechtbank.
Dit voluit te erkennen betekent niet, dat we
op dat vonnis geen commentaar mogen heb
ben. Hoewel, ook daar moet men voorzich
tig mee zijn. Het heeft Prins Bemhard een
standje bezorgd van de zijde van de presi
dent van het Hof dat de zaak van Folkert van
der G. in hoger beroep moest behandelen.
Medewerkers van 'Eilanden-Nieuws' bekle
den echter een bescheidener positie in de
samenleving dan Prins Bemhard. Daarom
zullen zij van de zijde van de president van
een rechtbank of het Hof niet zo maar een
reprimande hebben te verwachten.
Wat mij in het vonnis heeft getroffen is dat
de rechtbank wel de kant van de fotografen/
journalisten heeft belicht en hun zijde heeft
gekozen. Voor de reële botsing met de pri
vacy van het prinselijk paar heeft de recht
bank geen oog getoond: er zelfs - voorzover
mij bekend - geen woord aan gewijd.
Uit het eerste deel van dit artikel moge dui
delijk zijn dat schending van de privacy een
reële bedreiging is. Met name in deze situ
atie, bij deze botsing ware het niet verkeerd
geweest als de rechtbank op de eerbiediging
van die rivacy had aangedrongen.
Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat
de rechtbank haar aandacht eenzijdig heeft
gericht op het recht van de fotografen, ter
wijl ze geen oog heeft getoond voor het reë
le gevaar van schending van de privacy van
het prinselijk paar. Vijftig jaar geleden zou
een dergelijk vonnis ondenkbaar zijn
geweest, zonder ook dat aspect van het con
flict te belichten, lijkt me!
Kennelijk hoort deze eenzijdigheid bij wat
ik maar noem de democratisering van de
monarchie in onze samenleving; van een
dergelijke democratiserende tendens jegens
het vorstenhuis zouden ook andere voorbeel
den te geven zijn.
Ik ben ervan overtuigd dat er heel wat jour
nalisten zijn die het koningshuis met respect
tegemoet treden. Er zijn er ook die er in het
negatieve, dus in de roddelpers, wat van
kunnen. U vraagt naar mijn bronnen als
bewijzen? Eens per drie maanden kom ik in
de wachtkamer van een specialist in een
Apeldooms ziekenhuis. Dan vul ik de
wachttijd met het bekijken van een aantal
roddel(dames)bladen. Ik heb daar de gele
genheid dat kosteloos te doen. Ik wil wel
zeggen dat ik soms gruw van wat ik daar zie
en lees. Eens per drie maanden twintig
minuten is mij meer dan genoeg. De lezers
van deze rubriek kunnen bij dit onderwerp in
elk geval niet zeggen dat ik roddel, want ik
heb foto's en script zelf gezien.
Wat mij verbaast is, dat het bestuur van een
Nederlandse Vereniging van Journalisten
het voor het proces van de roddelpers op
neemt. Is hier nu echt het recht op vrije
nieuwsgaring in het geding, of een stoot
democratisering in de richting van het
koningshuis?
Op zaterdag 30 augustus 2003 geven de
organist Martin Mans en de panfluitiste
Noortje van Middelkoop (Duo Gavotte) een
zomerconcert in de Hervormde Kerk in
Dirksland.
Dit jaar staat de CD 'Spirit of Pipes 2' cen
traal. Deze nieuwe geluidsdrager hebben zij
gemaakt in samenwerking met de panfluitis
te Liselotte Rokyta. De werken die zij hier
van ten gehore brengen zijn o.a. Spring van
Vivaldi, Adiós Nonino van Piazzolla, Halle
luja van Handel, Hongaarse Dans van
Brahms en een thema uit De laatste der
Mohikanen. Ook kinderiiederen komen aan
bod van hun geleifde CD reeks Kindercon-
cedrt. Zij spelen o.a. Ik ga slapen, ik ben
moe, Het lied van Mozes en Mirjam, Op een
klein stationnetje en Hollands Glorie.
Ook geestelijke liederen en Roemeense
muziek ontbreken niet aan dit zomerpro-
gramma. Op de panfluit kan Noortje specia
le effecten creëren zoals een stoomfluit,
vogelgeluiden en de regen. Martin Mans
wisselt het progrannma af met orgelimprovi
saties.
Het concert begint om 20.00 ur. De toegang
bedraagt 7,- voor volwassenen en 3,-
voor kinderen t/m 11 jaar. De kaartverkoop
is aan de kerk vanaf 19.15 uur.
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hoUandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)47 10 20
Fax (0187)48 57 36
Postbus 8, 3240 AA Middelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
e-mail: Algemeen@gebr-dewaal.com
tonder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,27;
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden.
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)47 10 22,
privé (0187)60 14 40
email: J.Villerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten kan
zonder opgaaf van redenen worden gewei
gerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,25.
Per jaar 35,00.
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee vi'eken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamis 342001108
OUDDORP - Herv. Gem. Dorpskerk: 9.30
uur ds. R. Veldman, bediening Heilige
Doop en 18.30 uur kand. G. R. Mauritz,
Rotterdam. Eben-Haëzer: 9.30 uur kand.
G. R. Mauritz en 18.30 uur ds. R. Veld
man. Woensdag 27 augustus, Dorps
kerk: 19.30 uur ds. M. van Kooten,
Montfoort - Ger. Gem. 9.30 en 18.00
uur leesdienst - Ger. Kerk 10.00 uur ds.
J. Tevel en 18.30 uur br. J. A. van Lam
balgen - Doopsgezinde Gem. 9.30 uur
ds. J. Smink; 11.15 uur pf. R. Tesche,
duitstalig en 18.30 uur ds. J. Smink.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 9.00, 10.45,
17.00 en 18.45 uur ds. J. W. van Estrik.
STELLENDAM - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. W. L. Smelt, bediening Heilige Doop
en 18.00 uur ds. A. Bloemendal, Oud-
Beijerland - Ger. Kerk 10.00 uur ds. A.
J. de Kievit en 18.30 uur ds. L. Krüger.
MELISSANT - Herv. Gem.. 10.00 en
18.00 uur kand. J. A. J. Pater, Veenen-
daal - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst - Ger. Kerk 9.30 uur ds. T.
Hettema - Ger. Gem. in Ned. 10.00 en
18.00 uur leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
P. Nagel, Vlaardingen en 18.00 uur ds. J.
Kooien, IJsselstein - Ger. Gem. 10.00
uur leesdienst en 18.00 uur ds. C. A. van
Dieren.
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
J. A. H. Jongkind, Brandwijk en 18.00
uur ds. A. van Wijk - Ger. Gem. 10.00
en 18.00 uur student L. Terlouw.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. G. C. Kunz en 18.00 uur ds. W. L.
Smelt - Donderdag 28 augustus: 15.45
uur ds. J. C. den Toom, huwelijksinzege
ning echtpaar De Vrij-Van Meeteren -
Lukaskapel HDG 10.15 uur ds. A. van
Wijk - Rem. Ger. Gem. 10.00 uur ds. J.
F. Klijnsma - Herv. 'Exodus' Gem..
10.00 uur ds. M. R, Hoffenkamp -
CAMA Christengemeente, het Prieel,
10.00 uur K. van Holten.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. A. P. Voets en 18.00 uur ds. K. ten
Klooster, Ridderkerk. Donderdag 28
augustus: 14.15 uur ds. C. Giele, huwe
lijksbevestiging van Willem Jacob de
Waard en Jacoba Johanna v£ui Wezel -
Chr. Ger. Kerk 9.30 en 18.00 uur stu
dent A. Huijgen - Ger. Gem. 9.30 uur
leesdienst en 15.00 uur student L. Ter
louw - Ger. Kerk 9.30 uu rds. M. E. G.
de Zeeuw en 17.00 uur kand. W. M.
Dekker - Ger. Kerk (Vrijgemaakt)
9.30 uur ds. G. Meijer en 14.30 uur ds.
B. van Zuijlekom.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur
ds. P. C. Hoek, Sint Annaland en 18.00
uur ds. J. P. J. Voets, Stolwijk - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. P. Blok.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur
nog onbekend en 18.00 uur ds. J. Wil-
lemsen - Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur
leesdienst - Evangelie Gemeente Be-
réa, gebouw 'De Bron' 10.00 uur H.
Scheermeijer.
STAD aan 't HARING'VLIET - Herv.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. H. A. Sam-
som - Ger. Gem. 10.00 uur ds. P. Roze-
boom en 18.00 uur ds. G. den Hartogh -
Ger. Kerk 10.00 uur ds. J. C. de Moor
en 18.00 uur de heer K. Baas.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. L. WüUschleger, Vlissingen en 18.00
uur ds. P. van Duijvenboden - Ger.
Kerk 10.00 uur ds. mevr. J. Kolkman en
IS.OOuurds.L. Grosheide.
OOLTGENSPL/^T - Herv. Gem. 9.30
uur Mr. J. Kooij, Barendrecht en 18.00
uur ds. J. C. den Toom - Ger. Kerk
10.00 uur de heer K. Baas en 18.00 uur
drs. G. A. Trouwbos - Ger. Gem. 9.30
en 18.00 uur leesdienst.
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. J. Wülemsen.
Jouw geld, mijn geld, ons geld. Op deze
manier schrijf je eenvoudig een stukje. Wat
is geld eigenlijk 'De eurozei mijn oudste
dochter. 'Kopen'zei de jongste. 'Uw teven?'
vroeg de dominee. Ik schrok. Mijn geld,
mijn leven? Nee, toch. Ik geef aan de kerk,
junks, daklozen en voor' de zending. Is dat
niet genoeg? Mijn leven is.Toen stond de
wagen erven stil. Ik herstelde me snel. 'Ik
moet toch eten en drinken,riep ik. En het
ts met mijn, maar ons geld.
'Je moet rentmeester zijn,sprak de pastcrr'
indringend. Het is niet van jou. 'Ik ben
dus een dief zei ik om te redden wat er te
redden viel. 'Nee, dat zeg ik niet. Maar
dienen wij niet allemaal de Mammon zei
de voorganger. 'Ik die 'geldgod' dienen? U
weet wel beter, dominee, met uw grote huis
en dito auto. En nog een caravan ook.
Ik vond het oneerlijk. Een steriele discussie
over geld mondde uit in een serieus steek
spel over het bezit en het besteden van geld.
'Hoe ga je er mee om?' Wat een vraag.
Goed natuurlijk en beslist verantwoord. Ik
gooi het niet over de balk en ik ben ook niet
als die 'bigspenders' met hun dure spullen
en luxe vakanties.
Houdt u ook zo van geld Kent u, al is het
van horen zeggen, Dagobert Duck De leg
endarische eend met z 'n pakhuis vol geld.
Hij kan er letterlijk in zxoemmen. Geld als
water zogezegd. Een stripfiguur. Zeker.
Maar toch. Ik wil best één dag met hem
ruilen en ik beloof dat het goede doel er ook
(veel) beter van wordt. Geen eend die het
merkt. Gij zult niet.Oh ja, dat gebod loas
ik even vergeten. Het gaat niet door en dat
is maar goed ook. Want, wat baat het de
mens als hij alles bezit, maar het enig nodi
ge mist?
Jongelui opgelet! Zaterdagavond 30
augustus is er in Ouddorp weer jeugdcon
tact. Deze eerste avond van het seizoen
hoopt de heer P. Heerschap iets te vertellen
over het Ouddorpse dialect. Het zal zeker
een interessante avond worden, waarbij
iedereen vanaf 15 jaar hartelijk welkom is.
Om 19.15 uur gaat de zaal in gebouw
'Eben-Haëzer' aan Preekhillaan 3 weer
open en staat de koffie/limonade klaar. De
avond zelf begint om 19.45 uur. Ben je
nog nooit eerder geweest? Kom dan gerust
eens kijken. Ook jongeren van andere
gemeenten zijn van harte welkom. Voor
meer informatie kun je terecht op de web
site van de Jeugdcontactcommissie
Ouddorp: www.jvdaniel.filtemet.nl.
OUDE TONGE
Aanstaande zaterdagmorgen 23 augustus
wordt er in Oude Tonge papier opgehaald.
Graag het papier voor 9.00 uur buiten zetten.
De opbrengst is bestemd voor het restaura
tiefonds van de NH kerk te Oude Tonge. Bij
voorbaat dank.
ROTTERDAM - Op vrijdag 29 augustus
2003 geven de organisten Martin Mans en
André Knevel (Canada) een concert op twee
orgels in de Breepleinkerk in Rotterdam. Het
hoofdorgel wordt bespeeld in combinatie
met een drieklaviers electronisch orgel, dat
beneden in de kerk staat. André Knevel is
geen onbekende op de Nederlandse orgel-
banken. Jaarlijks komt hij op tournee naar
Nederland-en geeft hij-concerten in het hele
land. Hij is geboren in Nederlarid en sinds
1975 woonachtig in St. Catherines in Onta
rio, Canada. Hij heeft daar een lespraktijk en
geeft concerten in eigen land. Op het concert
in de Breepleinkerk spelen de organisten
werken voor twee orgels zoals: Prijs de Heer
met blijde galmen van Jan Zwart, vier delen
uit de Cathedral Suite van Gordon Young en
Koekoek en Nagtegaalconcert van Handel.
Tevens spelen zij twee doorlopende impro
visaties die eindigen in vierhandig orgelspel.
Na de pauze zijn de organisten ook afzon
derlijk te beluisteren. Het concert begint om
20.00 uur. De toegang bedraagt 7, voor
kinderen onder de 12 jaar slechts 3. De
kaartverkoop is aan de Icerk vanaf 19.15 uur.
Het geld dat op grond van Europese of
nationale regelingen wordt besteed ten
behoeve van boeren in een bepaald
gebied, draagt niet altijd bij aan de
ruimtelijke kwaliteit van dat gebied.
De effecten kunnen zelfs op gespannen
voet staan met de gebiedsdoelstellin
gen, of deze ondermijnen. Dat conclu
deert het Landbouw Economisch Insti
tuut na een onderzoek in het gebied De
Venen, dat werd uitgevoerd in
opdracht van het ministerie van LNV.
Voor het ministerie was de vraag van
belang welk effect de inzet van econo
mische beleidsinstrumenten heeft op
de kwaliteit van de groene ruimte.
Het gebied De Venen Ugt in het noordoosten
van het Groene Hart, grotendeels in de pro
vincies Utrecht en Zuid-Holland. Van het
geld dat via LNV-regelingen terechtkomt in
De Venen is maar een fractie specifiek
bedoeld om de ruimtelijke kwaliteit van het
gebied te verbeteren. Met het overige geld
wordt daar niet bewust op gestuurd. Veel
LNV-beleid wordt op gebiedsniveau uitge
voerd, maar de beslissingen over subsidies
worden vooral genomen in Brussel of Den
Haag. Dit leidt ertoe dat beleidsinstrumenten
elkaar in de regio gemakkelijk kuimen
tegenwerken.
Op basis van gegevens van subsidieverstrek
kers en -ontvangers is eerst nagegaan hoe
veel geld er door inzet van beleidsinstru
menten van LNV terechtkomt bij de agrari
sche bedrijven in De Venen. Vervolgens is
bekeken hoe die daarop reageren en welke
invloed dat heeft op de kwaliteit van de
groene ruimte. Het doorsnee melkveebedrij f
in de Venen produceert minder melk dan het
landelijk gemiddelde, maar het ontvangt
meer beheersvergoedingen. Via aan LNV
gerelateerde instrumenten kwam in het jaar
2000 ruim 21 miljoen euro terecht in het
gebied; dat is omgerekend 1.000 euro per
hectare. Ruim de helft hiervan hangt samen
met de agrarische productiekant van het
bedrijf. Het meeste geld ontvangen boeren
'Vanaf 1566 lijkt er geen houden meer aan.
Vluchtelingen keren massaal terug, eisen
vrijheid van geloof en ook vrijheid om
publiek samen te komen. Aanvankelijk blijft
het bij openluchtsamenkomsten, de hagen-
preken, maar al spoedig wordt her en der
gevraagd om vergaderruimten binnen de
muren van de stad, vooral met het oog op de
herfst en de aankomende winter. De beel
denstorm was een gefrustreerde uiting van
algemeen ongenoegen tegen een verziekte,
verrijkte en verdrukkende rooms-katholieke
kerk. Maar voor Filips II was hiermee de
maat vol en hij stuurde de hertog van Alva
naar ons land om zijn absoluut rooms-katho
liek gezag te herstellen
Misschien leerde u het ook ooit op de basis
school of (zijn voorganger) op de lagere
school. In het rijtje jaartallen waarvan men
vond dat u het weten moest: '1566: smeek
schrift der edelen, hagenpreken, beelden
storm'. In die enkele woorden is een keer
punt in de geschiedenis van ons land onder
woorden gebracht. En merkwaardigerwijs
ook van de kerk in de lage landen. De tot
standkoming van onze nationale samenle
ving enerzijds en de worsteling om de refor
matie van de kerk in de 16e eeuw anderzijds
kunnen niet los van elkaar beschouwd wor
den. Er is een diepe samenhang tussen het
een en het ander.
Enkele weken geleden verscheen er een
kloek boekwerk dat de niet minder kloeke
titel draagt: 'Handboek van de Reformatie'
Dit boekopschrift zou de koper of de lezer
op het verkeerde been kunnen zetten. Er
wordt, anders dan misschien gedacht wordt,
niet een alomvattend overzicht geboden van
de beweging van de Reformatie in haar vol
le breedte. De schrijver, Huib Noordzij,
heeft zich beperkt tot de Nederlandse kerk
geschiedenis. Maar daarmee heeft hij wel
een respectabele prestatie geleverd. Er is
over de Reformatie in de Nederlanden in
andere publicaties best al heel wat te lezen.
Enerzijds in allerlei wetenschappelijke
detailstudies. Die bespreken elk een bepaald
aspect van deze uiterst boeiende periode,
heel gedetailleerd dikwijls. Anderzijds zijn
er de handboeken van de kerkgeschiedenis
waarin de eeuw van de Reformatie meestal
een weliswaar relatief forse, maar noodge
dwongen beperkte plaats inneemt. En nu is
er dit boek dat Huib Noordzij ons aanbiedt.
Zoiets kende ik nog niet. Beschreven wordt
VRUDAG 22 AUGUSTUS 2003
de 16e-eeuwse kerkhistorie in ons land van
af midden jaren 60 tot aan het eind van die
eeuw.
De opzet van de studie is aantrekkelijk. Het
afgebakende gebied is breed genoeg om gro
te lijnen en ontwikkelingen te tonen. Zoiets
dus als een helikopler-view. Tegelijkertijd
geeft het ruime aandacht aan alleriei afzon
derlijke feiten en personen. Prof. W. van 't
Spijker, een autoriteit op het gebied van de
kerkgeschiedenis, karakteriseerde dit nieuw
uitgekomen boek onlangs als volgt: een
zeer lezenswaardige, overzichtelijke en hel
dere beschrijving van de grote lijnen die zich
in de zestiende eeuw begonnen af te tekenen
en die tot op vandaag voor de onderzoeker
zichtbaar zijn gebleven." Daar sluit ik me
graag bij aan. Het is al bijna dertig jaar gele
den dat ik op aanraden van een collega het
fraaie en sterk anekdotische boek van dr.
A.Th. van Deursen las: 'Bavianen en slijk-
geuzen', over kerk en kerkvolk rond 1600.
Het boek van Noordzij beschrijft de vooraf
gaande ontwikkelingen. Het sluit er naad
loos op aan.
Huib Noordzij is geen kerkhistoricus van
professie. Dat maakt zijn prestatie des te lof
waardiger. Hij is een 'liefhebber' van kerk
geschiedenis die zijn eigen leeservaringen
heeft geordend en nu op deze wijze door
geeft. De opzet van het boek is helder. Grof
weg bestaat het uit drie delen. Na een inlei
dend hoofdstuk geeft hij in twintig pagina's
een historisch overzicht van de staatkundige
ontwikkelingen. Daarna volgen ruim 200
pagina's waarin de vestiging en de uitbouw
van de gereformeerde kerk per regio wordt
beschreven. Dat acht ik een gouden greep.
Het vergroot het inzicht in de feitelijke ont
wikkelingen. Het uitgebreide volgende deel
van het boek geeft aandacht aan allerlei
aspecten. Aan de orde komen onder meer: de
kerkenraad, de kerkelijke tucht, de diaconie,
kerkdienst en catechese. De twee laatste
hoofdstukken geven aandacht aan diverse
personen, meest predikanten. In hoofdstuk
22 de dissidenten en in hoofdstak 23 een
aantal 'rekkelijken' en 'preciezen'.
Ik hoop dat er onder 'ons', laat ik zeggen: de
reformatorisch-gezinden, nog betrokken
heid is op de historie van volk en kerk. We
leven in een a-historische tijd. Allerwegen
wordt geknaagd aan de wortels van de tradi
tionele instituties als kerk, huwelijk, gezin,
etc. Juist nu is het nodig dat we historisch
besef met ons meedragen. Dat leert bewuster
en weerbaarder in onze eigen aangevochten
tijd te staan. Dit boek geeft de mogelijkheid
ons (weer) bewust te zijn van de rijke erfenis
die is overgeleverd. Die adeldom verplicht!
Het is een erfenis ten aanzien waarvan we
geroepen worden die te bewaren.
Ik eindig deze bespreking met dezelfde
woorden als waarmee dit boek besluit. De
schrijver wijst erop dat nog zoveel bronnen
niet zijn onderzocht. Hij wenst dat dat als
nog gebeurt, teneinde "een beter beeld te
krijgen van de opbouw van het gereformeerd
kerkelijk leven in de zestiende eeuw. Daarbij
waren mensen betrokken van vlees en bloed,
die ondanks al hun beperkingen zich hebben
ingespannen om de 'Qiristelijcke Ghemeyn-
ten, in de voorghenoemde Provinciën opg-
hericht ende op te rechten in de reyne leere
en ghelijckformige bedieninghe'
bedoeld 'tot behoudenisse der suyvere leere
ende christelijcke discipline'."
N.a.v.: Huib Noordzij, Handboek van de
Reformatie. De Nederlandse kerkhervor
ming in de zestiende eeuw. Uitgeverij
Kok te Kampen. Gebonden. Geïllus
treerd. 512 pag. ISBN 90-435-0658-3.
Prijs €39,90.
J.M.J. Kieviet
en andere belanghebbenden indirect door
tiüddel van prijsondersteuning (10 miljoen
euro) en verder door de Regeling Beëindi
ging Veehouderijtakken (3 miljoen) en
grondaankopen in het kader van landinrich
ting (4,5 miljoen). Directe inkomenssteun
gekoppeld aan agrarische productie maakt
maar 6% uit van het totaal.
Een voorbeeld van een regeling die negatief
uitwerkt op de ruimtelijke kwaliteit is de
snijmaïspremie. Maatregelen in het kader
van de Regeling Agrarisch Natuurbeheer en
het Programma Beheer zijn in het algemeen
positief voor ruimtelijke kwaliteit. Melk
quotering en Minasheffing hebben zowel
positieve als negatieve ruimtelijke gevolgen.
OQ po
mede afhankelijk van het type ondernemer
dat er mee te maken krijgt.
Aandacht voor boerenbouw betekent aan
dacht voor platteland, landbouw, cultuurhis
torie, streekgeschiedenis en regionale identi
teit. Voorbeelden van monumentale boeren
bouw die een rol zullen spelen op Open
Monumentendag 2003 zijn boerderijen,
erven en schuren, stadsboerderijen, kassen,
slachterijen, kwekerijen, melkfabrieken,
kinderboerderijen, schaapskooien en nog
veel meer. De landelijke opening van de
Open Monumentendag zal dit jaar plaatsvin
den op uitnodiging van de gemeente Meppel
in havezate De Havixhorst, temidden van
veel boerenbouw. De opening wordt verricht
door mr. Pieter van Vollenhoven, voorzitter
van het Nationaal Restauratiefonds.
Op al die monumenten die op de Open
Monumentendag te bezichtigen zijn zal dit
jaar een nieuwe vlag prijken. De bekende
witte vlag met gele sleutel maakt plaats voor
een nieuwe vlag met een nieuw logo, waar
van het logo van hoofdsponsor Bouwfonds
een integraal onderdeel uitmaakt. Bepalende
elementen in het logo zijn bewaard geble
ven, dat wil zeggen de sleutel als symbool
voor open deuren en het geel als signaal-
kleur. De kleur blauw is daaraan toegevoegd
als symbool van Europa. De Open Monu
mentendag maakt immers onderdeel uit van
de Europese Monumentendagen.
Behalve via www.openmonumentendag.nl
kan men voor andere informatie over de pro-
gramiiia' s ook het magazine raadplegen dat
zojuist is verschenen. Het magazine is ver
krijgbaar bij VVV-kantoren, ANWB-kanto-
ren, bibliotheken en vestigingen van hoofd
sponsor Bouwfonds. Ter gelegenheid van
Open Monumentendag 2003 is het boek
Boerenbouw verschenen, met als ondertitel
Monumenten van het agrarisch bedrijf,
geschreven door Sietse van der Hoek. Het
boek is te bestellen via de website of de
boekhandel. l
